Copyright by Katedra Prawa Finansów Publicznych Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu Polska.

Transkrypt

1 2008 S p st r eś c : S T UDI A Agn es ab el s abr od a Wy ł adn aj ę y owawe dł ugor e c n c t was ądówadm n s t r ac y j ny c h Adam B egal s Ar y s t ot e l e j s ed e ł o t wór c a ns p r ac j adl apodat owy c hanal wol ne gor y n u ART YKUŁ Y Bogum ł Br e ńs Pr awopodat oweapr awoc y w l ne Mar ekal nows Pr e dm ot podat uaobow ą e obow ą an epodat owe Woj c ec hmat us ews Kos t y apł at ypodat u

2 Copyrght by Katedra Prawa Fnansów Publcnych Wydał Prawa Admnstracj Unwersytet Mołaja Koperna w Torunu Polsa Toruń 2008 Rada programowa: Prewodncący Rady programowej: Prof. dr hab. Bogumł Breńs Cłonowe Rady programowej: Prof. dr hab. Jan Głuchows Prof. dr hab. Mare Kalnows Prof. dr hab. Włodmer Nyel Recenent: dr hab. Adam Nta Redacja: Redator Nacelny Dr Agnesa Olesńsa Seretar redacj: Dr Ewa Prejs Kontat: Katedra Prawa Fnansów Publcnych Wydał Prawa Admnstracj Unwersytet Mołaja Koperna w Torunu ul. Gagarna Toruń Polsa tel fax redacja@trp.um.pl Projet oład: Ewa Prejs

3 S P I S T R E Ś C I STUDIA 1. AGNIESZKA BIELSKA-BRODZIAK WYKŁADNIA JĘZYKOWA WEDŁUG ORZECZNICTWA SĄDÓW ADMINISTRACYJNYCH ADAM BIEGALSKI ARYSTOTELEJSKIE DZIEŁO TWÓRCZA INSPIRACJA DLA PODATKOWYCH ANALIZ WOLNEGO RYNKU ARTYKUŁY 3. BOGUMIŁ BRZEZIŃSKI PRAWO PODATKOWE A PRAWO CYWILNE MAREK KALINOWSKI PRZEDMIOT PODATKU A OBOWIĄZEK I ZOBOWIĄZANIE PODATKOWE WOJCIECH MATUSZEWSKI KOSZTY ZAPŁATY PODATKU

4 KOSZTY ZAPŁATY PODAT KU (WYBRANE ZAGADNIENIA METODOLOGICZNE W ŚWI ETLE EKONOMICZNEJ ANALIZY PRAWA) WOJCIECH MATUSZEWSKI Treść: Wprowadene - Anala ostów apłaty podatu (wybrane agadnena metodologcne) Uwag ońcowe 1. WPROWADZENIE Ostatecnym celem gospodarowana jest aspoojene potreb. Generalne możemy je podelć na potreby ndywdualne borowe. Potreby ndywdualne aspoajane są główne w ramach onsumpcj ndywdualnej tj. onsumpcj fnansowanej dochodów ndywdualnych. Jednaże netóre potreby odcuwane ndywdualne aspoajane są w ramach onsumpcj borowej fnansowanej w całośc lub cęścowo e środów publcnych. Ma to mejsce wówcas, gdy jednosta ne jest w stane samodelne aspooć swoch potreb lub gdy państwo, jednosta samorądowa cy jaaś organacja społecna ngerują w wybory jednoste, aspoajając ch potreby ndywdualne w oreślony, według pryjętego pre sebe worca, sposób. Jedną charaterystycnych cech współcesnych społeceństw jest występowane potreb borowych /społecnych/. Potreby te bądź ne mogą być aspoajane w ramach onsumpcj ndywdualnej, bądź dałana jednoste w tej sfere byłyby neefetywne. 151

5 Zaspoojene potreb ndywdualnych ora prede wsystm borowych wymaga uruchamana środów publcnych, w scególnośc wyorystana nstytucj budżetu ora fundusów celowych. Mus węc funcjonować mechanm redystrybucj dochodów. Warto wsaać, że jednym podstawowych dylematów dotycących funcjonowana współcesnego państwa, taże lucowym agadnenem maroeonomcnym jest pytane o ares tej redystrybucj lub ares redystrybucyjnośc budżetu /a węc poomu cężarów podatowych/, cy też pewnym uproscenem ja pownen być ares onsumpcj ndywdualnej, a ja seroo roumanej- onsumpcj borowej. System podatowy funcjonujące w jego ramach różnorodne podat stanową mechanm naręda aloacj dochodów, w sersym ujęcu asobów. Optymalna aloacja asobów następuje w warunach onurencj dosonałej /model onurencj dosonałej/. Jej podstawą jest pełna, tj. wyłącna preaywalna, własność prywatna. Klucową westą są prawne regulacje własnośc, ta aby asobam arądały te podmoty, tóre są najbardej anteresowane efetywnym ch wyorystanem. Swobodny transfer praw własnośc prowad do prynana poscególnych asobów tym, tóry gwarantują najlepse ch wyorystane. Podstawowym środem, a pośrednctwem tórego prawa własnośc wpływają na aloację asobów, jest ch wymana. Jednaże paet uprawneń do danego asobu może być różny w różnych społeceństwach typach gospodare. Netóre prawa własnośc ne są pojmowane jao bewględne wyłącne ncym neograncone. W pratyce normy prawne naładają na wsystch lud pewne rygory pre admnstracyjne ngerencje w procesy gospodarce. Regulacje prawne wpływają na ocewana właśccela w wąu użytowanem danego asobu, stałtują warun aweranych transacj, wartość rynową wymenanych dóbr td. Wpływ państwa jego nacene dla funcjonowana współcesnych gospodare jest ogromne. Opróc fundamentalnych west własnośc regulacje prawne dotycą taże tach agadneń, ja pryładowo: - system banowy /w tym m. n. stosun redytowe/, - system podatowy, - ubepecena społecne, - ubepecena majątowe osobowe, - ochrona onurencj /ustawodawstwo precwdałające pratyom monopolstycnym/, 152

6 - wselch umów w dałalnośc gospodarcej /derżawa najem, ares odpowedalnośc stron, a taże np. odsodowana, aucje, ary umowne wele nnych west/. Prawne ramy seroo roumanej dałalnośc gospodarcej wpływają na racjonalne romescene asobów. Sprawne dałający ryne procedury negocjacj mędy stronam doprowadłyby do taego stanu, ale mechanm ten jest dla ontrahentów cęsto byt ostowny /chod tu o osty berana nformacj o partnere, sładana oferty, oreślene poycj pretargowej, egewowane umów tp./. Regulacje prawne prowadą do obnżena tych tw. ostów transacj, jae podmoty eonomcne musałyby poneść, aby awreć mędy sobą odpowedne poroumena. Państwo twory nfrastruturę prawną powodującą obnżene ostów transacj ora ułatwa awerane umów węsając efetywność wyorystana asobów. Jednaże oryśc społecne regulacj prawnych mają pewne grance. Nadmerne scegółowe regulacje nadór admnstracyjny, swosta nadatywność państwa w tych sferach powoduje wrost ostów, np. wąanych buroracją, negatywnym reacjam podmotów eonomcnych needy deprecjację nesutecnego prawa. Wpływ legslacyjnej dałalnośc państwa na funcjonowane gospodar badany jest w ramach tw. eonomcnej analy prawa. Współcesna eonomcna anala prawa jest postregana jao astosowane teor eonom metod eonometrycnych do badana form, strutur, procesów ora oddaływań prawa prawnych nstytucj. Instytucje te są pry tym tratowane jao menna endogencna systemu, a adanem eonomcnej analy prawa jest badane efetów man netórych nch w onteśce poostałych elementów systemu. Instytucje prawne są predmotem wyboru społecnego, tóry podlega wyjaśnanu a pomocą nstrumentów analy eonomcnej. Należy pry tym dodać, że podejśce eonomcne do objaśnana prawnych nstytucj ne dotycy jedyne problemów prawa gospodarcego, ale wsystch obsarów prawa 379. Jednym lucowych twerdeń oncepcj eonomcnej analy prawa jest, że prawo jest eonomcne efetywne, gdy prowad do węsena dobrobytu społecnego. Zasadncym sposobem węsana dobrobytu społecnego jest generowane pre prawo eonomcne efetywnej aloacj asobów. W eonomcnej anale prawa pojęce aloacj asobów ostało oreślone pre V.Pareto /optmum Pareto/ ora łącne: oncepcj N.Kaldora J.R.Hcsa /optmum Kaldora Hcsa/. Aloacja asobów jest efetywna w sense Pareto, gdy uysane oryśc pre jeden podmot ne powoduje pogorsena sytuacj nnych podmotów; aloacja asobów jest efetywna w sense Kaldera-Hcsa, gdy jeden 379 J.Boehle, Charaterystya nurtu prawo eonoma we współcesnej myśl eonomcnej /w:/ Ład nstytucjonalny w gospodarce, red. B.Polsaewc, J.Boehle, Toruń 2005, s

7 podmot ysuje węcej nż trac nny /tn. możlwe jest sompensowane strat pre podmot ysujący na rec podmotu tracącego 380. Obsar astosowana eonomcnej analy prawa jest sero. Tym bardej może ona pownna być wyorystywana do badana ta determnowanej pre eonomę gałę prawa ja prawo fnansowe, a w jego ramach prawa podatowego. 2. ANALIZA KOSZTÓW ZAPŁATY PODATKU (WYBRANE ZAGADNIENIA METODOLOGICZNE) Jedną podstawowych asad podatowych formułowanych pre dotrynę, obo równośc, pewnośc dogodnośc, jest taność postulat mnmalacj ostów wymaru poboru podatów, w ategorach ogólnejsych efetywnośc funcjonowana podatów systemu podatowego. Podat, o cy wspomnano, to podstawowe naręde redystrybucj, presuwają one słę nabywcą jednych grup społecnych do nnych. Gdyby pryjąć, że podat są w pełn efetywnym nstrumentem tej redystrybucj, to ne wpływałyby one na welość tego prepływu. Ta jedna ne jest, poneważ funcjonowane systemu podatowego admnstracj sarbowej neuchronne pocąga a sobą osty. Kosty te - ja sę wydaje - można ująć w try grupy: 1. osty w sense eonomcnym, tn. - generalne - negatywny wpływ podatów na atywność gospodarcą; 2. osty funcjonowana admnstracj sarbowej (admnstratve costs); 3. osty apłaty podatu pre podatna (taxaton complance costs). Podat wpływają na wybory doonywane pre nabywców wytwórców, powodują aloację asobów, są nstrumentem polty maroeonomcnej. Jednaże nadmerne obcążena podatowe wywołują negatywne sut eonomcne w postac spadu atywnośc gospodarcej, a w srajnych wypadach - tworena sarej carnej strefy gospodarcej. Pytane o grance fsalmu jest jedna stale otwarte. Neco śwatła na tę westę rucają roważana A.Laffera. Tw. rywa Laffera poauje 380 Serej na ten temat: J.Stelmach, B.Broże, W.Załus, Desęć wyładów o eonom prawa, Warsawa 2007, s. 18 ora s.30 n. 154

8 mechanm wpływu stawe (cężaru podatowego) na poom prychodów podatowych atywność gospodarcą. Ta ależność apewne stneje, ale jest bardej ntucyjna nż możlwa do wyorystana w pratycnej realacj oreślonej polty gospodarcej. Inacej mówąc, wynacene emprycne rywej Laffera jest newyle trudne. Wpływ podatów systemu podatowego na gospodarę, ares redystrybucj budżetowej, możlwośc sutecność wyorystana podatów jao nstrumentu polty maroeonomcnej to tematya bardo ważna stosunowo cęsto podejmowana w lterature eonomcnej podatowoprawnej. Kosty wąane funcjonowanem admnstracj sarbowej (osty admnstracyjne) roumane są jao wydat rądowe (budżet państwa) ora samorądowe (budżety samorądowe). Są to w scególnośc: arob pracownów admnstracj sarbowej wsystch scebl, osty utrymana wyposażena budynów loal, osty tworena utrymana systemów nformatycnych, rejestracj podatnów archwowana danych, osty prowadena ontrol podatowych, osty prowadena sporów sądowych podatnam, osty delegacj nne. Kosty apłaty podatu pre podatna (można by je nawać nacej ostam operacyjnym podatna - complance costs) to najbardej łożona trudna do defnowana grupa ostów spośród wyżej wsaanych. Obejmują one wydat ponosone pre podatna na ponane prepsów prawa podatowego (osty uysana nebędnych materałów pośwęcony cas, taże ewentualne osty odpłatnego solena), prygotowywane danych wypełnane delaracj podatowych, ewentualne wydat na usług doradtwa podatowego rowąywana wselch spornych west władam sarbowym (aż do drog sądowej włącne). Wresce, w scególnośc w odnesenu do podmotów gospodarcych, są to osty prowadena ewdencj sęgowośc dla potreb podatowych, osty atrudnena dodatowych pracownów w wąu onecnoścą wyonywana tych prac tp. Roład poom tych ostów jest różncowany ależny od welu cynnów, m.n. od predmotu podatu, aresu podmotowego podatu (osoby fycne orporacje, predsęborstwa jednoosobowe lub rodnne, małe, średne lub duże), aresu ulg wolneń w onstrucj danego podatu, ewentualnego pośrednctwa płatna lub nasenta seregu nnych. 155

9 Badana nad ta roumanym ostam apłaty podatu pre podatna ora ostam funcjonowana całego aparatu sarbowego ropocęto w latach sedemdesątych, główne w tach rajach, ja: Australa, Kanada, Nemcy, Holanda, Nowa Zelanda, Hspana, Swecja, Wela Brytana Stany Zjednocone. To pole doceań nauowych, bardo ważne dla praty, dynamcne sę rowja, arówno w sfere metodolog badań, ja pratycno-ponawcej. Nestety, w Polsce - ja dotąd - problematya ta ne ostała pre nauę podjęta. Australjs Jont Commtee of Publc Accounts w wetnu 1992 r. apreentował nteresujące dane dotycące wsaźna rądowych ostów poboru podatów (poaane lcby onacają ost poboru 100 jednoste umownej waluty): Kraj USA 0,54 0,51 0,52 bra danych Nowa Zelanda 1,43 1,50 1,63 bra danych Japona 1,02 0,99 0,95 0,92 Wela Brytana 1,67 1,62 1,62 1,61 1,61 1,70 Kanada 1,08 1,17 bra danych bra danych Australa 1,03 1,02 1,04 1,14 Źródło: Cedrc T. Sandford, Internatonal Comparson of Admnstratve and Complance Costs of Taxaton, Australan Tax Forum 1994 (vol.11), nr 13. Najnżse osty poboru podatów występują w USA, dobry wsaźn osągnęła taże Australa Japona. Jednaże wsaane lcby wymagają dodatowego omentara. Porównane bowem tych danych jest trudne needy mylące welu powodów. Po perwse, problemem jest ujednolcene metod oblcana wsaźnów statystycnych. Po druge, cynn tae, ja demografa, sala gospodar, poltya socjalna, onretne regulacje prawne nne mają wpływ na pobór podatów. Na pryład w Stanach Zjednoconych podate dochodowy ma dwostą struturę: admnstrowany jest arówno pre włade federalne, ja stanowe, co onaca wrost ostów należących do wspomnanej wyżej ategor.. Ponadto, np. w Welej Brytan poborem słade na ubepecena społecne (parapodat) w nacnej mere ajmuje sę admnstracja sarbowa. Powstaje węc pytane: ja ten ost potratować ewentualne, w ja sposób go wyodrębnć? 156

10 Konludując, wsaźn osty/prychody podatowe, tj. procentowy udał ostów admnstracyjnych w relacj do poomu prychodów podatowych pownen być wyorystywany w badanach porównawcych bardo ostrożne. Natomast jego nacene, np. w anale dynamcnej, w odnesenu do onretnego raju jest newestonowane. Obo wsaźna ost/prychód podstawowa westa sprowada sę do poomu sutecnośc (efetywnośc) poboru podatów, tj. ubytu (straty) jao różncy mędy wotą fatycne pobranych podatów a potencjalnym prychodem podatowym (tw. dura, prepaść podatowa - tax gap). Zależność mędy podatowym prychodem całowtym a ostam prypadającym na admnstrację sarbową lustruje następujący wyres. 157

11 Lna AB predstawa masymalny, potencjalny prychód (stawa podatowa x podstawa oblcena podatu) w oreślonym case - MPR (maxmum potental revenue). Osacowane poomu MPR jest trudne - ależy ono prede wsystm od wysoośc stawe ora podstawy opodatowana, aresu ulg wolneń, a taże słonnośc do unana opodatowana. Krywa całowtego prychodu podatowego poauje malejące tempo jego wrostu w relacj do tw. ostów admnstracyjnych: 50% MPR mln $ - ost = 4 mln wsaźn ost/prychód = 4 : 500= 0,8%, 80% MPR mln $ - ost = 8 mln wsaźn ost/prychód = 8 : 800 = 1,0%, 90% MPR mln $ - ost = 10 mln wsaźn ost/prychód = 10 : 900 = 1,1%, 95% MPR mln $ - ost = 13 mln wsaźn ost/prychód = 13 : 950 = 1,37%. Krywa ropocyna sę w punce S (a ne O), poneważ netóre osty admnstracyjne są ponosone anm jaolwe prychód podatowy sę pojaw. Na pocątu rośne sybo, bowem dodatowa jednosta ostu admnstracyjnego wywołuje nacny wrost prychodu. Gdy prychód całowty blża sę do ln MPR, prebeg rywej ulega spłascenu. Dodatowe węsane naładów powoduje cora mnejse pryrosty prychodu. Połowa MPR jest poyswana pry bardo nsm wsaźnu ost/prychód. Wsaźn ten acyna rosnąć późnej. Warto auważyć, że ns wsaźn ost/prychód wcale ne mus onacać sytuacj pożądanej. Istneje bowem wąe mędy tym wsaźnem a sutecnoścą poboru podatu. Poom 95-procentowej sutecnośc pry wysom wsaźnu ost/prychód może onacać taże wyżsą wydajność admnstracj sarbowej. Istneje równeż ależność pomędy poomem stawe efetywnoścą poboru podatów. Pożądany poom prychodów podatowych można osągnąć pry różnych ombnacjach wysoośc stawe ostu admnstracyjnego. Wrost tego ostu stwara jednoceśne możlwość uysana danego poomu prychodów podatowych pry 158

12 nżsych stawach. Jednaże wrost ostu admnstracyjnego dla danego poomu prychodów neuchronne onaca wrost wsaźna: osty admnstracyjne/prychód. Ne można węc stwerdć jednonacne, że wyżse staw nżsy wsaźn ost/prychód jest lepsy od nżsych stawe pry wyżsym wsaźnu ost/prychód. Kost apłaty podatu pre podatna (complance costs) to - o cym była wyżej mowa - całość obcążających go ostów w wąu tą sferą pownnośc obywatelsch. Jest to agadnene łożone, bardo nteresujące, ale też trudne badawco. Stąd też w lterature wele mejsca pośwęca sę samej metodolog badana ostów apłaty podatów ponosonych pre podatnów (complance costs). Interesujące uwag propoycje metodologcne awarte ostały w artyule J. Turnera, M. Smtha B. Gurda School of Accuntng Unversty of South Australa 381 /. Zwrócl on uwagę na to, że osty poboru podatów ponosone pre podatnów ne mogą być analowane w oderwanu od poscególnych ategor podatnów. W badanach tych musą być węte pod uwagę scególne cechy (charateryujące podatnów), mające nacene pry ustalanu ponosonych pre nch obcążeń w wąu poborem podatu. Stąd też autory aproponowal, by w badanach nad tym ostam ostał uwględnony następujący podał podatnów: osoby fycne: emeryc, pracowncy najemn (płacoborcy), otrymujący dochód najmu lub derżawy, osoby fycne prowadące dałalność gospodarcą, b) osoby prawne: predsęborstwa (orporacje): małe, średne, 381 Recognsng the Ptfalls n Tax Complance Costs Research [w:] Revenue Law Journal, Bond Unversty, vol. 8,

13 duże, c) nstytucje ne nastawone na ys (non-proft organatons). Wsaal on równeż, że w badanach tych należy wrócć scególną uwagę ne tylo na prawdłową lasyfację podatnów, lec taże na następujące weste: onstrucję, treść sposób formułowana pytań w ewentualnych badanach anetowych ora właścwą ocenę warygodnośc ebranych danych, a taże - co stotne - cas (tmng) badań; osacowane wartośc casu pracy, staw godnowe dla pracownów o różnych walfacjach na poscególnych sceblach herarch organacyjnej; problem słonnośc do welorotnego uwględnana tych samych ostów pre badanych podatnów. Autory cytowanego opracowana wracają uwagę na lcbę respondentów procent udelonych odpowed. Daje sę auważyć tendencja do uyswana wyżsego procentu odpowed wówcas, gdy formulare anetowe są wysyłane lub dostarcane pre ofcjalne organy podatowe. Badan cują sę prawdopodobne w węsym stopnu obowąan do udelena odpowed włącają pośwęcony wysłe do seroo roumanych obowąów wąanych podatam. Sacowane complance costs opera sę na wartośc pracy pośwęconej tym obowąom. W predsęborstwe pewna lcba pracownów ajmuje sę ch wypełnanem (ewentualne orysta sę usług wyspecjalowanych frm). Ta węc lość godn casu pracy premnożona pre stawę płacową daje sacune wrostu ostu ogólnego pracodawcy. Pojawają sę jedna w tym momence olejne trudnośc. Po perwse, wystąpć może wspomnana wyżej słonność do welorotnego uwględnana tych samych ostów. Pryładowo, pracowncy prowadący sęgowość, taże dla potreb podatowych, wypełnają formulare enań dla welu różnych, obowąujących w danym systeme podatów. Ponadto, scególne w małych frmach, trudno rograncyć cas pośwęcany obowąom wąanym frmą od casu pośwęcanego na wyonane osobstych pownnośc właśccela w tym arese. W 160

14 onsewencj astnała taa sytuacja, ż badana wyaały węsą lcbę podatnów nż ch lcba fatycna, tn. arejestrowana pre system. Po druge, obową podatnów (roumane jao ost) ne roładają sę równomerne w case. Występuje tu jawso swostej umulacj, np. ońcem mesąca, wartału lub rou. Istotny jest węc cas -moment preprowadena badana. Ne ma natomast ścsłego wąu pomędy poomem complance costs a wotam wpłacanych podatów. Uyswane danych do badana stałtowana sę ostów apłaty podatu może odbywać sę w nny nż anetowy sposób. Wybór determnowany jest aresem badań (populacja podatnów) co a tym de możlwoścam uogólnena, casochłonnoścą nnym ostam wąanym ndywdualnym dobywanem nformacj u źródła, tj. u onretnego podmotu - podatna. Neależne jedna od pryjętej metody postępowana w tym arese sama stota procedury badawcej poostaje w asade be man. 3. UWAGI KOŃCOWE Wracając do postawonego na pocątu, generalnego pytana o osty funcjonowana systemu podatowego admnstracj sarbowej, efetywność sutecność poboru podatów w ramach eonomcnej analy prawa podatowego ora do west możlwośc ewentualnych badań porównawcych należy prede wsystm wsaać, że - ja to oreślono - osty admnstracyjne (admnstratve costs) osty apłaty podatu (taxaton complance costs) pownny być tratowane jao całość. Poscególne systemy podatowe różną sę od sebe. Występuje różnorodność regulacj prawnych poscególnych elementów onstrucj podatów, aresów obowąów podatnów tp. Różne są taże prawa obową ora uwarunowana funcjonowana aparatów sarbowych w poscególnych rajach. Można wyaać stnene ależnośc mędy jedną drugą ategorą ostów. W stoce mamy tu do cynena e swostą substytucją. Gdy rosną osty admnstracyjne, to spadają osty podatna odwrotne. Pryładem może tu być choćby sytuacja wydawana decyj wymarowej pre organ podatowy bądź samooblcane podatu. Podobne rec sę ma podatem od towarów usług: obową podatna - ucestna obrotu, ale taże pojawene sę tw. łańcucha 161

15 podatnów e jawsem swostej samoontrol (retelność fatur) powoduje, że podate ten unawany jest a wydajny. Wprowadony w Polsce pred lu laty podate od dochodów oscędnośc spowodował, ż, na banach spocęły obową płatna, podnosąc ch osty. Można sę spodewać słonnośc do prerucena tego ostu - popre ceny usług - na lentów. Ta węc osty typu complance typu admnstratve w odnesenu do funcjonowana systemu podatowego należy tratować omplesowo łącne jao ost operacyjny. Problematya efetywnośc funcjonowana systemu gromadena wydatowana publcnych asobów fnansowych jest trudna do precenena. Eonomcna anala prawa najduje astosowane arówno w ocene funcjonowana systemu prawa, ja sutów stosowana onretnych regulacj prawnych, a taże w procese legslacyjnym, wbogacając wedę o asadach tworena prawa fnansowego /w tym w scególnośc: budżetowego podatowego/. Jest sprawą dumewającą nepoojącą, że problematya ta, ja dotąd, ne stała sę predmotem sersej dysusj reflesj nauowej. 162