PROGRAM PROFILAKTYCZNY na lata 2008-2013 Szkoły Podstawowej Nr 9 im. Marii Skłodowskiej- Curie w Inowrocławiu 1
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI Podstawa prawna dla działań profilaktycznych (zapisy postulujące prowadzenie działań profilaktycznych w szkołach): Ustawa o systemie oświaty, Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 r., Ustawa o wychowaniu w trzeźwości z dnia 26 października 1982 r., Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii, z dnia 24 kwietnia 1997 r., Ustawa antynikotynowa z dnia 9 listopada 1995 r., Rozporządzenie MENiS z dnia 31stycznia 2002 r. Zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół(dz. U. Nr. 10 poz. 96), Rozporządzenie MENiS z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej w poszczególnych typach szkół(dz. U. Nr. 51 poz. 458) Rozp. MENiS z dn. 31 stycznia 2003 r. W sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem (Dz. U. 2003 r Nr 26 poz 226) Uchwały Nr 172/2008 Rady Ministrów z dnia 19 sierpnia 2008 r. w sprawie przyjęcia Rządowego programu na lata 2008 2013 Bezpieczna i przyjazna szkoła Szkolne akty prawne: Program Wychowawczy, Statut Szkoły, regulaminy 2
Diagnoza Pod koniec roku szkolnego 2007/2008 została przeprowadzona wśród uczniów ankieta badająca ich poczucie bezpieczeństwa w szkole. Dostarczyła nam wiadomości na temat rodzajów agresji wśród uczniów: -przezywanie-71,4%badanych uczniów, -żarty sprawiające przykrość-53% badanych, -popychanie, bicie- 19,3% badanych. Wyniki wskazują, że w odczuciu uczniów największym zagrożeniem dla bezpieczeństwa jest agresja słowna, która w niektórych, incydentalnych przypadkach, wiąże się także z przemocą fizyczną (np. popychanie, szarpanie, niszczenie przyborów szkolnych). Wyniki ankiety zostały potwierdzone poprzez wpisy w zeszytach uwag oraz obserwacje uczniów na lekcjach i przerwach. Cele i zamierzone efekty oddziaływań Celem szkolnego programu profilaktyki jest wzmocnienie wychowawczoopiekuńczej funkcji szkoły. Stworzenie szkoły bezpiecznej, przyjaznej i otwartej poprzez budowanie pozytywnego klimatu społecznego w szkole, pozytywnych relacji interpersonalnych, zapobieganie agresji i przemocy. Cel - rozwijanie poczucia własnej tożsamości dostrzega własne pozytywne i negatywne cechy potrafi mówić o swoich wadach i zaletach dokonuje adekwatnej samooceny potrafi określić swoje potrzeby potrafi wybrać na podstawie zebranych plusów i minusów właściwy dla siebie styl życia potrafi formułować cele życiowe - rozwijanie i doskonalenie umiejętności radzenia sobie z uczuciami potrafi nazwać uczucia potrafi wyrażać swoje uczucia potrafi rozpoznać uczucia innych umie okazywać zrozumienie dla uczuć innych umie poradzić sobie ze swoją złością i złością innych zachowuje się asertywnie przyjmuje postawę empatyczną 3
- rozwijanie i doskonalenie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych, stresowych zna pozytywne i negatywne skutki stresu umie właściwie reagować na zaczepki wie jak unikać kłopotów wie jakie stosować sposoby rozwiązywania konfliktów bez użycia siły umie radzić sobie z przegraną potrafi odmówić umie negocjować potrafi właściwie reagować na niepowodzenia potrafi radzić sobie z presją grupy umie radzić sobie z zakłopotaniem/wstydem umie podjąć właściwą decyzję podejmuje świadomie decyzje zgodnie z własnym systemem wartości - wyrabianie umiejętności rozładowywania napięcia emocjonalnego w sposób aprobowany społecznie. wie gdzie może rozładować swoje napięcia emocjonalne w sposób bez agresywny lub poprzez agresję kontrolowaną potrafi właściwie rozładować swoje napięcia emocjonalne jest świadomy siebie, odpowiedzialny potrafi zaufać innym - pomaganie osobom w identyfikowaniu swoich problemów i poszukiwanie możliwości ich rozwiązywania wie do kogo może zgłosić się w sytuacjach trudnych wie kto może pomóc mu w identyfikowaniu problemów i poszukiwaniu możliwości ich rozwiązywania - zacieśnianie więzi międzyludzkich: nauczyciele, rodzice, dzieci ; angażowanie się we wspólne działanie - wdrażanie do wspólnego spędzania wolnego czasu Uczniowie, nauczyciele, rodzice: 4
angażują się we wspólne działania potrafią ze sobą współpracować - zdobycie wiedzy na temat agresji, mechanizmów i przyczyn jej powstawania oraz prawnych i moralnych skutków agresji Uczeń, nauczyciel, rodzic: zna rodzaje agresji zna mechanizmy i przyczyny powstawania agresji zna negatywne skutki agresji wie jakie są prawne i moralne skutki agresji potrafi radzić sobie z własnymi uczuciami i emocjami Zadania profilaktyki szkolnej Cele szkolnego programu profilaktyki zostaną osiągnięte dopiero w wyniku realizacji szeregu działań. Działania te zostały określone w postaci zadań. Rozwijanie poczucia własnej tożsamości Zadania edukacyjne 1. Poznawanie własnych zalet i wad. 2. Doskonalenie umiejętności mówienia o swoich zaletach i wadach. 3. Doskonalenie umiejętności dokonywania samooceny. 4. Poszerzanie świadomości własnych potrzeb i potrzeb innych ludzi. 5. Poznawanie plusów i minusów różnych stylów życia. 6. Formułowanie celów życiowych. 1. Kim jestem i jaki ja właściwie jestem: - moje zalety - moje wady - jak oceniam siebie - jak oceniają mnie inni - moje cele życiowe - moje własne potrzeby i potrzeby innych ludzi - zajęcia edukacyjne - zajęcia wychowawcze - zajęcia pozalekcyjne - gry i zabawy interakcyjne Wychowawcy, nauczyciele, pedagog szkolny, wychowawca świetlicy, nauczyciele prowadzący zajęcia pozalekcyjne 5
Rozwijanie i doskonalenie umiejętności radzenia sobie z uczuciami Zadania edukacyjne: Nabycie umiejętności: nazywania uczuć wyrażania swoich uczuć rozpoznawania uczuć innych okazywania zrozumienia dla uczuć innych wyrażania troski o innych, wspieranie duchowo radzenie sobie ze swoją złością radzenie sobie ze złością innych Ważne jest, aby: - umieć nazywać uczucia - wiedzieć, co każdy czuje - umieć wyrażać swoje uczucia - umieć okazywać zrozumienie dla uczuć innych - umieć wyrażać troskę o innych - umieć radzić sobie ze swoją złością - umieć radzić sobie ze złością innych Omawianie zagadnień związanych z uczuciami na zajęciach edukacyjnych. Ćwiczenie umiejętności związanych z uczuciami poprzez gry i zabawy interakcyjne, odgrywanie ról, plakaty dotyczące ćwiczonych umiejętności. Wychowawcy, nauczyciele, pedagog szkolny, wychowawca świetlicy Rozwijanie i doskonalenie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych, stresowych Zadania edukacyjne: Nabywanie umiejętności: reagowania na zaczepki unikania kłopotów unikania bójek odmawiania rozwiązywania problemów negocjowania decydowania o tym co spowodowało problem reagowania na niepowodzenia radzenia sobie z presją grupy radzenia sobie z zakłopotaniem/wstydem podejmowania decyzji Ważne jest aby: - umieć właściwie reagować na Omawianie zagadnień związanych z sytuacjami Wychowawcy, nauczyciele, pedagog 6
zaczepki - wiedzieć jak unikać kłopotów - wiedzieć jak unikać bójek, jak rozwiązywać konflikty bez użycia siły - umieć radzić sobie z porażką - umieć odmawiać, - umieć negocjować - umieć odróżnić problem, za który jestem odpowiedzialny od tego problemu, na który nie mam wpływu, że powstał - umieć radzić sobie z presją grupyzdecydować co chce się robić, gdy inni nalegają, by robić coś innego - umieć radzić sobie z zakłopotaniemszukanie czegoś co może pomóc czuć się mniej zakłopotanym, a bardziej pewnym siebie - umieć dokonywać przemyślanych wyborów trudnymi i stresującymi na: zajęciach edukacyjnych i wychowawczych Trenowanie umiejętności przez: pokazanie modelowego zachowania odgrywanie ról (naśladownictwo) i omawianie tych ról przenoszenie umiejętności na sytuacje życiowe szkolny, wychowawca świetlicy Zdobycie wiedzy na temat agresji, mechanizmów i przyczyn jej powstawania oraz prawnych i moralnych skutków agresji Zadania informacyjne: 1. Poznanie rodzajów agresji. 2. Poznanie mechanizmów i przyczyn powstawania agresji. 3. Poznanie prawnych i moralnych skutków agresji. Uczniowie 1. Rodzaje agresji 2. Mechanizmy i przyczyny powstawania agresji 3. Prawne i moralne skutki agresji Rodzice, nauczyciele Omówienie zagadnień: - na godzinach wychowawczych, - w trakcie indywidualnych spotkań z pedagogiem szkolnym, - na spotkaniach z policją Nauczyciele i wychowawcy, pedagog szkolny, wychowawca świetlicy 1. Mechanizmy i przyczyny powstawania agresji wpływ telewizji i gier komputerowych 2. Prawne i moralne skutki Omówienie zagadnień na spotkaniach z rodzicami, omawianie na spotkaniach z wszystkimi nauczycielami. Wychowawcy, nauczyciele, pedagog szkolny, wychowawca świetlicy. 7
agresji Zadania o charakterze alternatywnym: Uczenie się zaradności. Doskonalenie samodyscypliny, zaufania do siebie. Uczenie się odpowiedzialności i poczucia zaufania społecznego. Umożliwienie podejmowania nowej, dotąd nie praktykowanej aktywności (aktywności społecznie akceptowanej i sprzyjającej rozwojowi) Zagadnienia - treści Sposób realizacji Odpowiedzialni Zagospodarowanie wolnego czasu i promowanie zdrowego stylu życia Udział w: - zajęciach sportowo-rekreacyjnych - kołach zainteresowań - udział w przygotowywaniu imprez i uroczystości klasowych, szkolnych - zawodach sportowych - konkursach Osoby odpowiedzialne za organizację wolnego czasu, za organizację zawodów, konkursów, wychowawcy, pedagog, wychowawca świetlicy, Zadania o charakterze interwencji środowiskowej: Uczniowie, rodzice, nauczyciele 1. Podejmowanie wspólnych działań. 2. Rozbudzanie więzi społecznych. 3. Przyjęcie odpowiedzialności za powierzone zadania 4. Aktywizacja uczniów poprzez pracę metodą projektów a także włączanie rodziców i przedstawicieli środowisk lokalnych do współpracy ze szkołą Proponowane rozwiązania metodyczne 1. Warsztaty dla nauczycieli i rodziców, doskonalące umiejętności wychowawcze. 2. Mini wykłady dla: Nauczycieli Rodziców Uczniów 3. Szkoleniowe rady pedagogiczne i praca w ramach zespołów przedmiotowych 4. Pedagogizacja rodziców 5. Organizowanie spotkań z przedstawicielami: policji służby zdrowia straży pożarnej poradni PP 6. Zajęcia dla uczniów, rodziców prowadzone metodami aktywnymi 7. Konkursy, apele 8
EWALUACJA Ogólny cel ewaluacji Ewaluacja szkolnego programu profilaktyki stanowić będzie swoiste podsumowanie(przez ocenę) dotychczasowych działań profilaktycznych prowadzonych w szkole, a jednocześnie dostarczy materiału do modyfikacji dotychczasowego(lub opracowanie nowego) szkolnego programu profilaktyki. Celem ewaluacji będzie uzyskanie odpowiedzi na pytanie "czy prowadzone w szkole działania profilaktyczne są skuteczne"? W ewaluacji wykorzystywane będą następujące narzędzia badawcze: obserwacja rozmowy (wychowawca, pedagog, uczeń, rodzice) ankieta (wychowawca, pedagog, uczeń, rodzic) analiza dokumentów 9