ZESPÓŁ SZKÓŁ im J. i W. ZAMOYSKICH W ROKIETNICY Program profilaktyki dla uczniów klas I-IV technikum oraz I-III zawodowej Umysł jest jak spadochron. Nie działa kiedy nie jest otwarty Frank Zappa Opracowanie: mgr Anita Durowicz-Janicka pedagog
OKREŚLENIE PROBLEMU I CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU Zmiany społeczno-ekonomiczne oraz polityczne ostatnich lat sprawiły, iż zwiększyła się liczba czynników destrukcyjnych oddziałujących na dzieci i młodzież, skutkiem czego stale wzrasta liczba osób przejawiających różnego rodzaju dysfunkcje rozwojowe oraz poszukujących szybkiego i łatwego sposobu poradzenia sobie w trudnych sytuacjach życiowych. Niestety dla wielu młodych ludzi tym najlepszym sposobem jest sięganie po różnego rodzaju używki. Zjawisko uzależnień od środków psychoaktywnych takich jak: alkohol, narkotyki, dopalacze, leki, tytoń wśród dzieci i młodzieży staje się problemem społecznym, a hasło Szkoła wolna od narkotyków promujące nowy styl życia uczniów pozostaje nadal w sferze marzeń i często jest tylko apelem nie mającym odzwierciedlenia w rzeczywistości. Poczucie bezradności, brak perspektyw na przyszłość i trudna sytuacja materialna uczniów i ich rodzin stanowią podatny grunt do powstawania sytuacji problemowych zarówno w środowisku rodzinnym, jak i w szkole. W obecnej sytuacji szkoła musi aktywnie przeciwdziałać zjawiskom problemowym i tworzyć własną strategię czynników chroniących. Współczesna szkoła odgrywa szczególną rolę w zakresie zapobiegania i redukowania zagrożeń dzieci i młodzieży. Zadania szkoły w tym zakresie zostały dokładnie określone w Rozporządzeniu Ministra Oświaty i Wychowania z dnia 29 marca 1986 r. i obejmują: Prowadzenie edukacji uczniów w zakresie profilaktyki uzależnień, Informowanie rodziców o przyczynach, objawach i skutkach używania środków uzależniających, Tworzenie w szkole atmosfery i środowiska społecznego, które sprzyja dobremu samopoczuciu uczniów i nauczycieli, rozwojowi zainteresowań indywidualnych i uzdolnień uczniów, atrakcyjnemu spędzaniu czasu wolnego, kształtowaniu w uczniach umiejętności radzenia sobie ze stresem, współpracy z rodzicami, Udzielenie indywidualnej pomocy uczniom zagrożonym uzależnieniem. Aby przeciwdziałać zagrożeniom i wszelkim patologicznym zjawiskom na terenie szkoły i w środowisku uczniów konieczna jest modyfikacja procesu wychowania oraz podejmowania wielopoziomowych działań profilaktycznych. W szkole istnieje program wychowawczy, którego celem jest wspieranie ucznia we wszechstronnym rozwoju, ukierunkowanym na osiąganie dojrzałości fizycznej, psychicznej i społecznej. Niezależnie od powyższego programu widziałyśmy konieczność opracowania i wdrożenia programu
profilaktyki, którego celem jest promowanie zdrowego stylu życia, zapobieganiu uzależnieniom i przeciwdziałanie agresji wśród uczniów oraz szeroko rozumiana edukacja niezbędna do wyrobienia właściwych postaw i zachowań. Edukacja musi koncentrować się na bezpośrednich, psychospołecznych skutkach używania substancji psychoaktywnych. Ponadto konieczne wydaje się być odejście w profilaktyce od koncentracji na uzależnieniu jako głównym zagrożeniu. Używanie narkotyków to droga na skróty w zaspakajaniu potrzeb i zadań rozwojowych młodzieży, która zastępuje naukę ważnych umiejętności życiowych. Profilaktyka powinna, zatem zawierać ofertę innego życia, promować aktywne formy spędzania czasu wolnego zamiast picia alkoholu i zażywania narkotyków, stawiać na rozwój osobisty, a także rozwijać umiejętności społeczne uczniów. Przy opracowaniu programu wzięliśmy pod uwagę min.: wyniki przeprowadzonych dotychczas ankiet, ewaluację istniejących programów: wychowawczego i profilaktycznego, obserwację środowiska szkolnego, uwagi i spostrzeżenia rodziców, uczniów i nauczycieli.
DIAGNOZA OBASZARÓW PROBLEMOWYCH Program profilaktyki powstał w wyniku diagnozy ilościowej i jakościowej uczniów, rodziców oraz nauczycieli. Z uwzględnieniem rozwoju i nasilenia specyfiki zagrożeń występujących w środowisku szkolnym zdiagnozowałam następujące obszary problemowe. alkohol - spożywa znaczna część badanych, uczniowie najczęściej piją piwo i wódkę, palenie papierosów, zażywanie narkotyków incydentalne przypadki, brak umiejętności społecznych, radzenia sobie ze stresem, poprawnej komunikacji interpersonalnej, radzenia sobie z pojawiającymi się emocjami, problemy z koncentracją uwagi, z efektywnym wykorzystywaniem pamięci, brak umiejętności zarządzania w kreatywny sposób swoim czasem wolnym, brak sprecyzowanych zainteresowań, Wnikliwa analiza wniosków z obserwacji, wywiadów, rozmów i dokumentacja szkolnej pozwoliła wyodrębnić następujące płaszczyzny działania: Rozwijanie pozytywnej motywacji do sumiennego wykonywania obowiązków szkolnych, Promowanie zdrowego stylu życia wolnego od nałogów, Przeciwdziałanie wszelkim przejawom agresji i przemocy. Szkolny program profilaktyki uzupełnia program wychowawczy szkoły i jest zgodny z aktami prawa oświatowego. Obejmuje uczniów z klas I-IV technikum oraz uczniów z klas I-III szkoły zawodowej. PODSTAWA PRAWNA Ustawa z dnia 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. Z 12.11.1982 r.) z późniejszymi zmianami Ustawa z dnia 19.08.1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Z 20.10.1994 r.) z późniejszymi zmianami Ustawa z dnia 09.11.1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. Z 30.01.1996 r.) z późniejszymi zmianami
Ustawa z dnia 24.04.1997 r. o przeciwdziałaniu narkomani (Dz. U. Z 1995)z późniejszymi zmianami Artykuł 72.1 i 72.1 konstytucji RP z dnia 02.04.1997 r. (Dz. U. Nr 78/1997 r.) Konwencja o prawach dziecka z dnia 20.11.1989 r. (Dz. U. Nr 120/1991 r.) Ustawa z dnia 14.03.85 r. o Państwowej inspekcji sanitarnej art. 27, 31a, 29 Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomani (nowelizacja) Uchwała Rady Powiatu z dnia 21 czerwca 2012 r. w sprawie przyjęcia Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego Powiatu Poznańskiego na lata 2012-2015
CEL GŁÓWNY PROMOWANIE ZDROWEGO STYLU ŻYCIA, ROZWOJU OSOBISTEGO I ZAPOBIEGANIE ZAGROŻENIOM WŚRÓD UCZNIÓW SZKOŁY CELE SZCZEGÓŁOWE kształtowanie umiejętności życiowych uczniów, rzetelna informacja o skutkach przyjmowania środków psychoaktywnych i ukazywanie zagrożeń, jakie niosą ze sobą uzależnienia, umożliwianie uczniom podejmowania świadomych decyzji w sprawie używek i uczenie jak odmawiać bez obawy przed odrzuceniem, umożliwienie uczniom wycofania się z zachowań ryzykownych, opóźnienie wieku inicjacji seksualnej, dostarczenie informacji o pozytywnych wymiarach zdrowego stylu życia oraz właściwego odżywiania się, kształtowanie zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozbudzenie zainteresowania własnym rozwojem osobistym i zdrowiem ułatwienie nabywania podstawowych umiejętności z zakresu profilaktyki i psychologii społecznej, eliminowanie stresów i napięć, poprawa koncentracji uwagi, spostrzegania, zapamiętywania, poprawa funkcjonowania koordynacji wzrokowo-ruchowej, przestrzennej
ZAŁOŻENIA PROGRAMU I PRZEWIDYWANE EFEKTY Wysiłki podejmowane i starania w ramach szkolnej edukacji profilaktycznej przyniosą efekty jeżeli uczniowie: będą wiedzieli, co to jest uzależnienie, dlaczego nie należy używać środków uzależniających oraz jaki mają wpływ na rozwój i życie człowieka, potrafili przeciwstawić się negatywnym presjom społecznym, potrafili aktywnie spędzać czas wolny i radzić sobie z trudnościami życiowymi bez używania substancji psychoaktywnych tj. narkotyki, dopalacze, leki, będą wiedzieli gdzie znaleźć profesjonalną pomoc i wsparcie w sytuacji zagrożenia uzależnieniem oraz problemów osobistych, będą potrafili dokonywać świadomych i odpowiedzialnych wyborów, potrafili radzić sobie z przeżywanymi lękami, emocjami, stresem, będą świadomi swojej odpowiedzialności za swoją postawę w stosunku do innych ludzi, za tworzenie i zachowanie swojego środowiska wolnego od przemocy i od środków odurzających, ciągły rozwój w życiu i poszerzanie swojej świadomości, będą świadomi konsekwencji w przypadkach o posiadanie, rozprowadzanie i promocję środków psychoaktywnych, grożącej im odpowiedzialności karnej, będą rozwijać swoje poczucie własnej wartości, akceptować pozytywne aspekty własnego dojrzewania i rozwoju, będzie potrafił rozpoznać swoje predyspozycje zawodowe, planować swój rozwój i doskonalić się w wybranym kierunku, będzie umiał zgodnie współżyć i współpracować w zespole, szanując pracę swoją i innych.
SPOSÓB REALIZACJI PROGRAMU METODY FORMY PRACY DIAGNOZA I EWALUACJA - zajęcia - rozmowy warsztatowe - grupowa - wywiady - wykłady - indywidualna - obserwacja - prelekcje - analiza przypadków - pogadanki - sprawozdania wychowawców, pedagoga szkolnego, kierownika internatu podsumowujące stopień celów zawartych w Szkolnym Programie Profilaktyki. - ankiety dla uczniów klas I, termin : grudzień/styczeń, wstępna diagnoza problemów, wychowawcy klas pierwszych we współpracy z pedagogiem. Realizacja programu odbywać się będzie w ramach: Specjalnych zajęć warsztatowych prowadzonych przez pedagoga, psychologa i innych specjalistów. Codziennych zajęć dydaktyczno-wychowawczych oraz opiekuńczych prowadzonych w szkole podczas zajęć edukacyjnych (godzin wychowawczych) przez wychowawców i pedagoga. Spotkań psychoterapeutycznych prowadzonych przez psychologa bądź pedagoga z zakresu psychologii społecznej, komunikacji interpersonalnej. Zajęć warsztatowych prowadzonych przez specjalistów do spraw patologii i uzależnień mających na celu podniesienie poczucia własnej wartości oraz doskonaleniu umiejętności zastosowania zachowań asertywnych w sytuacjach nacisku ze strony kolegów i środowiska. Spotkań z przedstawicielami policji mającymi na celu informowanie uczniów o szkodliwości używek oraz ich wpływie na bezpieczeństwo swoje i innych osób. Działania podejmowane w ramach programu obejmować będą trzy obszary: działania skierowane do uczniów, działania skierowane do rodziców, działania skierowane do wychowawców.
SZCZEGÓLOWE PROOPOZYCJE PRACY PROFILAKTYCZNEJ 1. Kształtowanie dojrzałej osobowości ucznia Zadania Forma Odpowiedzialni 1. Uczenie umiejętności komunikacyjnych. 2. Kształtowanie zdolności do refleksji i autorefleksji a także obiektywnej oceny siebie i innych. 3. Kształtowanie umiejętności racjonalnego oceniania sytuacji oraz wydawania sprawiedliwych sądów. 4. Kształtowanie postaw asertywnych, szanujących godność własną i drugiego człowieka. 5. Pobudzanie do współpracy i wzajemnej pomocy. 6. Wyrabianie umiejętności pracy w grupie. 7. Kształtowanie postaw empatycznych. 8. Uczenie kultury osobistej. 9. Uczenie: tolerancji dla innych kultur, mniejszości etnicznych, wyznaniowych; poszanowani praw mniejszości seksualnych. 10. Zapoznanie z prawami i obowiązkami ucznia. 11. Kształtowanie poczucia odpowiedzialności za środowisko, w którym żyjemy (edukacja ekologiczna). 12. Wdrażanie uczniów do prac projektowych szkoły. - godziny wychowawcze, - warsztaty, - spotkania z pedagogiem, - rozmowy, - organizowanie pomocy koleżeńskiej wśród uczniów - prezentacje multimedialne, - dyskusje, -praca w ramach szkolnego wolontariatu wychowawcy, pedagog, cały rok według potrzeb
2. Kształtowanie postaw obywatelskich i samorządowych. Zadania Forma Odpowiedzialni 1. Wpajanie szacunku dla symboli - rozmowy; narodowych, religijnych i miejsc - dyskusje; pamięci. - prezentacje. 2. Kształtowanie postaw i wartości - wybór samorządu obywatelskich i patriotycznych klasowego i szkolnego, 3. Przygotowanie uczniów do życia - dokumentowanie życia społecznego i gospodarczego. szkoły w kronice szkolnej, 4.Rozwijanie samorządności wśród -organizacja imprez uczniów. szkolnych zgodnie z 5. Kształtowanie postaw etycznomoralnych w życiu codziennym. - realizacja zajęć w ramach harmonogramem. 6. Organizacja szkolnych imprez cyklu wystaw integracyjnych dla całej społeczności. historycznych IPN 7. Rozbudzanie i rozwijanie potrzeb kulturowych uczniów. 8. Kultywowanie tradycji państwowych. 9. Tworzenie tradycji szkolnych. wychowawcy nauczyciele historii, WOS, opiekun Samorządu Uczniowskiego cały rok według potrzeb 3. Respektowanie praw człowieka w szkole Zadania Forma Odpowiedzialni 1. Upowszechnianie wiedzy o prawach i obowiązkach przysługujących każdemu człowiekowi. 2. Wyrabianie umiejętności korzystania z przysługujących praw oraz ich obrony. - lekcje wychowawcze nauczyciele cały rok
4. Współpraca z rodzicami Zadania Forma Odpowiedzialni 1.Integrowanie wychowawczych działań szkoły i rodziny. 2. Diagnozowanie oczekiwań rodziców w stosunku do szkoły. 4. Zapoznanie rodziców z obowiązującymi programami, regulaminami, wynikami ankiet, statutem szkoły. 5. Włączenie rodziców do rozwiązywania problemów wychowawczych. 6. Zindywidualizowanie współpracy i kontaktów miedzy rodzicami a wychowawcami. 7. Zrozumienie sytuacji rodzinnej ucznia, pomoc w sytuacjach losowych. 8. Pedagogizacja rodziców. - wybór Rady Rodziców, - wybór trójki klasowej, - spotkania indywidualne i telefoniczne, - spotkania grupowe(wywiadówki) - wychowawca pośrednikiem między rodzicami a nauczycielami przedmiotów - prelekcje zaproszonych gości nauczyciele cały rok według potrzeb
5. Doradztwo zawodowe Zadania Forma Odpowiedzialni 1. Uświadomienie uczniom znaczenia pracy w życiu człowieka i ukształtowanie w nim właściwego stosunku do pracy własnej i innych. 2. Wskazywanie sposobów poszukiwania pracy. 3. Zachęcanie uczniów do ciągłego poszerzania swej wiedzy i uczestniczenia w różnorodnych formach doskonalenia zawodowego aktywna postawa na rynku pracy i rynku edukacyjnym. 4. Akcentowanie konieczności nauki języków obcych. 5. Zapewnianie pomocy uczniom w podejmowaniu decyzji w zakresie kierunku dalszego kształcenia - wyboru zawodu. 6. Zapoznanie ze strukturą szkolnictwa wyższego 7. Wyposażenie w umiejętność stworzenia dokumentacji aplikacyjnej, prowadzenia rozmowy z pracodawcą, własnej autoprezentacji. 8. Zapoznanie z problematyką bezrobocia. -spotkania z przedstawicielami Rejonowego Urzędu Pracy, Mobilnym Centrum Informacji Zawodowej, - informowanie o przydatnych adresach internetowych, - udostępnianie informacji o uczelniach i szkołach wyższych, -kwestionariusze i testy określające zainteresowania, predyspozycje i preferencje zawodowe, - uczestnictwo w Ogólnopolskim Tygodniu Karier, - uczestnictwo w Salonie Maturzystów, - zajęcia z doradztwa zawodowego. nauczyciel przedsiębiorczości, nauczyciele języków obcych, pedagog cały rok w zależnośc i od potrzeb 6. Integracja środowiska szkolnego Zadania Forma Odpowiedzialni 1. Integracja zespołu klasowego. 2. Organizacja imprez szkolnych integrujących środowisko szkolne. 3. Zwiększenie zaangażowania nauczycieli w organizację i udział w imprezach i uroczystościach szkolnych. - organizacja zajęć integracyjnych dla klas pierwszych, - organizacja wycieczek, wyjazdów oraz imprez klasowych, - organizacja imprez szkolnych. nauczyciele zgodnie z kalendarzem imprez
7. Szkoła a środowisko lokalne Zadania Forma Odpowiedzialni - udział młodzieży w imprezach 1. Integracja ze organizowanych na terenie społecznością lokalną. Rokietnicy 2. Dbałość o prestiż szkoły. - udział młodzieży w konkursach, 3. Promocja szkoły. - udział młodzieży w działaniach 4. Gazetka szkolna. na rzecz promocji szkoły, 5. Współpraca z mediami - udział młodzieży w Kiermaszu lokalnymi. Świątecznym oraz Majówce u Zamoyskich, - internetowa strona Szkoły, nauczyciele i pracownicy szkoły zgodnie z kalendarzem imprez 8. Bezpieczeństwo w szkole Zadania Forma Odpowiedzialni 1. Przeciwdziałanie - reagowanie na każdy przejaw powstaniu zjawiska fali. agresji i niewłaściwego zachowania, 2. Ściślejsza współpraca - informowanie pedagoga o wychowawców z niepokojących zjawiskach, młodzieżą klas pierwszych. - dyżury nauczycieli na korytarzu i 2. Zapewnienie terenie szkoły, bezpieczeństwa młodzieży - organizacja zastępstw lub zajęć podczas lekcji oraz na opiekuńczo - wychowawczych przerwach. - monitoring na terenie szkoły, 3. Zapewnienie - konsekwentne reagowanie na bezpieczeństwa na terenie obecność obcych osób na terenie szkoły. szkoły. nauczyciele i pracownicy szkoły cały rok
8. Profilaktyka zagrożeń Zadania Forma Odpowiedzialni 1.Zmniejszenie skali zachowań - prowadzenie programów z zakresu patologicznych profilaktyki zdrowotnej i profilaktyki wśród młodzieży i zapobieganie im zagrożeń: Światowy Dzień Bez (przemoc psychiczna, fizyczna, Tytoniu, Światowy Dzień Walki z uzależnienia). AIDS, Wybierz życie-pierwszy 3. Dostarczanie wiedzy o. krok, KIK 34 szkodliwości substancji - spotkania ze specjalistami z Poradni psychoaktywnych. Psychologiczno-Pedagogicznej, 4. Uświadomienie Powiatowej Stacji Sanitarno odpowiedzialności karnej za Epidemiologicznej, Policji, naruszanie zasad - pedagogizacja rodziców, w świetle obowiązujących - szkolenia Rady Pedagogicznej, przepisów. - omawianie problemów na lekcjach 5. Zwiększanie kompetencji wychowawczych, rodziców w zakresie oddziaływań - korzystanie z gotowych propozycji profilaktycznych. lekcji wychowawczych na płytach 6. Przygotowanie ucznia do CD o tematyce profilaktycznej, skutecznego radzenia sobie - przekazanie wiedzy o anoreksji i ze stresem. bulimii, 7. Wyrabianie umiejętności radzenia - zajęcia sportowe, sobie w sytuacjach trudnych, - gazetki informacyjne, prezentacje konfliktowych. multimedialne, 8. Kształtowanie - spotkania z pedagogiem, poczucia własnej wartości. -konsekwentne reagowanie na 10. Współpraca z instytucjami negatywne zachowanie i wspierającymi postępowanie zgodne z działalność szkoły opracowanymi procedurami w 11. Działalność Samorządu przypadku sytuacji problemowych, Uczniowskiego propagująca - wykorzystanie kontraktu jako pozytywne wzorce zachowań wśród metody pracy z młodzieżą młodzieży. sprawiającą problemy wychowawcze, 12. Propagowanie wśród uczniów - kontrola frekwencji uczniów i zasad zdrowego stylu życia. reagowanie na nieuzasadnione 13. Ścisła współpraca wychowawcy, nieobecności, rodziców i pedagoga szkolnego. - stosowanie ciekawych metod pracy 14. Zmniejszenie skali wagarów i na lekcji, indywidualizacja wymagań, ucieczek z lekcji. - jasne kryteria ocen z 15. Kształtowanie świadomości poszczególnych przedmiotów, zagrożeń związanych z Internetem. - system ocen z zachowania, 16. Wyjazdy profilaktyczne - warsztaty realizowane w Centrum 17. Usprawnianie pamięci i Profilaktycznym dla Młodzieży w koncentracji uwagi. Rogoźnie - Biofeedback zajęcia dla młodzieży. nauczyciele i pracownicy szkoły cały rok w zależności od potrzeb