SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI PUBLICZNEJ SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. BŁ. KS. JERZEGO POPIEŁUSZKI W NIECZAJNIE GÓRNEJ /realizowany w latach 2014-2017/ Znowelizowany - przyjęty Uchwałą Rady Rodziców nr 1/14/15 z dnia 23. 09. 2014 roku 1
1. Podstawy prawne 1.1. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia 2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół 1.2. Rozporządzenie z dnia 31 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem 1.3. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi 1.4. Ustawa z dnia 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych 1.5. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego 1.6. Ustawa z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii 2. Założenia teoretyczne programu 2.1. Profilaktyka - to chronienie człowieka w rozwoju przed zagrożeniami i reagowanie na pojawiające się zagrożenia. Jej celem jest ochrona dziecka, ucznia, wychowanka przed zakłóceniami rozwoju, czyli przed podejmowaniem zachowań hamujących lub niszczących rozwój, określonych jako zachowania ryzykowne. 2.2. Wszystkie zadania mają na celu wyposażenie młodego człowieka w umiejętności budowania dobrych relacji i pozytywnych więzi opartych na skutecznej komunikacji. Poza tym nieodzownym elementem działań profilaktycznych jest poznanie sposobów radzenia sobie w sytuacjach trudnych, wyrażania swoich potrzeb, emocji i opinii. 2.3. Działania profilaktyczne wspierają pracę nad harmonijnym rozwojem osobowości i zdrowym stylem życia. 3. Działy programu 3.1. Rozwój osobowości. 3.2. Kształtowanie umiejętności interpersonalnych. 3.3. Rozwój umiejętności społecznych. 3.4. Eliminowanie przejawów agresji i przemocy w szkole. 3.5. Profilaktyka uzależnień. 2
3.6. Dbałość o zdrowie. 3.7. Zdrowy sposób żywienia. 3.8. Odpowiedzialność za środowisko naturalne. 3.9. Bezpieczeństwo ucznia w szkole. 4. Adresaci programu Program profilaktyki w naszej szkole jest kierowany do uczniów, nauczycieli i rodziców. 5. Metody realizacji Realizacja programu będzie odbywać się w ramach: 5.1. godzin do dyspozycji wychowawcy klasy; 5.2. zajęć pozalekcyjnych i pozaszkolnych; 5.3. imprez organizowanych na terenie szkoły; 5.4. edukacji pedagogicznej; 5.5. zajęć psychoedukacyjnych; 5.6. spotkań ze specjalistami różnych dziedzin. 6. Realizatorzy programu 6.1. Wychowawcy; 6.2. pedagog szkolny; 6.3. higienistka szkolna; 6.4. nauczyciele uczący; 6.4. rodzice; 6.5. specjaliści z innych dziedzin. 7. Spodziewane efekty 7.1.1. Polepszenie funkcjonowania w zespole klasowym; 7.1.2. wzrost poczucia własnych wartości i znajomości swoich słabych i mocnych stron; 7.1.3. uzyskanie świadomości z zagrożeń wynikających z picia alkoholu, palenia papierosów, zażywania narkotyków; 7.1.4. wyrobienie umiejętności asertywnego odmawiania; 7.1.5. zmniejszenie zjawiska agresji w szkole; 7.1.6. umiejętne radzenie sobie w sytuacjach zetknięcia się z agresją i uzależnieniami; 7.1.7. wyrobienie nawyku dbałości o własne zdrowie poprzez promowanie zdrowego stylu życia; 7.1.8. ukształtowanie postawy ekologicznej; 7.1.9. umiejętne wykorzystanie czasu wolnego poprzez sensowny i właściwy wybór działań i zachowań pozytywnych; 3
7.1.10. wzrost bezpieczeństwa uczniów w szkole oraz na drodze do i ze szkoły; 7.1.11. wzbudzenie świadomej odpowiedzialności rodziców za proces wychowania dzieci. 8. Rozwój osobowości Skuteczny rozwój osobowości uczniów polega m.in. na budowaniu poczucia własnej wartości, a to wiąże się z samooceną. Człowiek o wysokim poczuciu własnej wartości umie podejmować przemyślane decyzje i racjonalnie zachowuje sie w sytuacjach konfliktowych. Umiejętności te pozwalają skutecznie opierać się naciskom kolegów i środowiska w sprawie sięgania po używki. Na szacunek do samego siebie mają wpływ informacje zwrotne, jakie otrzymuje od innych i dlatego pozytywna atmosfera w grupie pomaga wzmocnić ten szacunek. 8.1. rozwijanie u uczniów poczucia własnej wartości; 8.2. zwiększenie szacunku ucznia do samego siebie; 8.3. wzmocnienie samooceny; 8.4. budowanie wiary w siebie i własne siły; 8.5. pokonywanie lęków; 8.6. rozwijanie świadomości własnych wad i zalet; 8.7. rozwijanie umiejętności interpersonalnych; 8.8. wykształcenie umiejętności zachowania się w określonych sytuacjach, także konfliktowych; 8.9. rozwijanie samoświadomości; 8.10. kształcenie umiejętności stawiania celów i określania niektórych celów na przyszłość; 8.11. pobudzanie wrażliwości na sprawy innych; 8.12 rozwijanie osobowości ucznia; 8.13. rozwijanie sił twórczych w mocnym poczuciu wiary, że wszystko da się zrobić. 9. Kształtowanie umiejętności interpersonalnych 9.1. uczenie umiejętności radzenia sobie z emocjami; 9.2. ćwiczenia umiejętności wczuwania się w położenie innej osoby; 9.3. organizowanie pomocy uczniom mającym problemy w domu i w szkole; 9.4. kształtowanie właściwych postaw uczniów poprzez ukazywanie odpowiednich wzorców; 9.5. kształtowanie poprawnej komunikacji. 10. Rozwój umiejętności społecznych Stymulowanie społecznego rozwoju uczniów powinno przygotować młodzież do aktywnego i satysfakcjonującego uczestnictwa w życiu społecznym. Posiadanie różnych społecznych umiejętności 4
może pomóc dzieciom w przezwyciężaniu trudności w kontaktach z innymi ludźmi i zapobiec uleganiu negatywnym wpływom i niekorzystnym zjawiskom. 10.1. Klasa szkolna jako grupa społeczna pozytywnie oddziaływująca na uczniów 10.1.1. zbudowanie zgranego zespołu klasowego; 10.1.2. osiąganie pozytywnego wpływu grupy jako całości na poszczególnych uczniów; 10.1.3. stwarzanie społecznej kontroli zachowań związanych z pełnioną rolą w klasie; 10.1.4. wyzwalanie aktywności u wszystkich członków zespołu klasowego; 10.1.5. ułatwianie współpracy; 10.1.6. umożliwienie wspomagania osób nie tylko najsłabszych, ale każdego, kto w danym momencie pracuje mniej wydajnie; 10.1.7. zwiększenie efektywności uczenia się i nauczania. 10.1.8.Dbanie o kulturę słowa, tworzenie nawyków używania zwrotów grzecznościowych w relacjach interpersonalnych. 10.2. Doświadczenia w pełnieniu różnych ról społecznych 10.1.8. zdobywanie doświadczeń związanych z pełnieniem różnych ról społecznych; 10.1.9. stwarzanie społecznej kontroli zachowań związanych z pełnioną rolą; 10.1.10. dostarczanie wiedzy na temat ról społecznych. 10.3. Skuteczna komunikacja społeczna 10.3.1. uświadomienie znaczenia prawidłowej komunikacji społecznej; 10.3.2. poszerzenie wiadomości na temat zasad i trudności w porozumiewaniu się; 10.3.3. poznanie sposobów radzenia sobie z barierami komunikacyjnymi. 10.4. Zachowanie w trudnych społecznie sytuacjach 10.3.4. poznanie różnych sposobów radzenia sobie z konfliktami; 10.3.5. zdobywanie umiejętności zachowania się w sytuacjach okazywania agresji przez innych; 10.3.6. dostarczanie wiadomości o możliwościach uzyskania pomocy w trudnych sytuacjach; 10.3.7. udzielanie pomocy uczniom z różnego rodzaju trudnościami; 10. 5. Eliminowanie negatywnego wpływu niektórych grup społecznych 10.5.1. wyczulenie uczniów na zagrożenia; 10.5.2. zaproponowanie możliwości spędzania wolnego czasu w bezpieczny sposób; 5
10.5.3. tworzenie więzi z pozytywnie funkcjonującymi grupami. 11. Eliminowanie przejawów agresji i przemocy w szkole 11.1. wzmacnianie poczucia odpowiedzialności za mienie własne i społeczne; 11.2. kształtowanie umiejętności radzenia sobie z negatywnymi emocjami; 11.3. pokazanie rodzicom właściwych sposobów radzenia sobie z agresja u dzieci; 11.4. kontrola zachowań pozytywnych i negatywnych u dzieci; 11.5. dostarczenie uczniom informacji nt. zagrożeń w sieci- cyberprzemoc,profilaktyka; 11.6. podnoszenie kultury słowa, eliminowanie wulgaryzmów ze słownika ucznia; 11.7. działania informatyczno-profilaktyczne na rzecz środowiska, szkoły i indywidualnych osób. 12. Profilaktyka uzależnień 12.1. dostarczanie wiedzy o szkodliwości palenia papierosów, spożywania alkoholu, napojów energetyzujących oraz zażywania środków odurzających; 12.2. kształtowanie umiejętności podejmowania decyzji ze szczególnym uwzględnieniem umiejętności odmawiania; 12.3. kształtowanie praktycznych umiejętności umożliwiających samostanowienie i obronę własnych praw; 12.4. kształtowanie umiejętności świadomego wybierania programów TV i racjonalnego korzystania z komputera i Internetu. 13. Dbałość o zdrowie 13.1. zrozumienie przez uczniów, że to oni sami odpowiedzialni są za własne zdrowie; 13.2. wskazywanie na znaczenie zdrowego stylu życia dla zdrowia; 13.3. uświadomienie dzieciom i rodzicom groźnych następstw anoreksji, bulimii i otyłości 13.4. kształtowanie świadomości zagrożeń chorobami cywilizacyjnymi; 13.5. kształtowanie umiejętności zapobiegania wadom postawy. 14. Zdrowy sposób żywienia 14.1. promowanie zdrowej i ekologicznej żywności; 14.2. wdrażanie do właściwego odżywiania się; 14.3. kształtowanie umiejętności higienicznego przygotowania posiłków i kulturalnego ich spożycia; 14.4. uświadomienie uczniom podziału produktów na zdrowe i niekorzystne dla naszego zdrowia. 6
15. Odpowiedzialność za środowisko naturalne 15.1. rozbudzanie wrażliwości na piękno przyrody; 15.2. dostrzeganie związku pomiędzy stanem środowiska a zdrowiem człowieka; 15.3. wdrażanie do aktywnego udziału w działaniach przeciwko degradacji środowiska (segregacja śmieci, recykling, zbiórki selektywne); 15.4. rozwijanie zainteresowania własnym regionem historią, kulturą, stanem środowiska; 16. Bezpieczeństwo ucznia w szkole, na drodze, w domu 15.1. zwiększenie bezpieczeństwa w miejscach szczególnie zagrożonych w szkole, domu i na drodze; 15.2. przygotowanie uczniów do bezpiecznego uczestnictwa w ruchu drogowym w charakterze pieszego i rowerzysty; 15.3. kształtowanie umiejętności bezpiecznego posługiwania się sprzętem elektrycznym; 15.4. kształtowanie postaw bezpiecznego wypoczynku podczas ferii zimowych i wakacji; 15.5. zapoznanie uczniów ze znakami ewakuacyjnymi w szkole, sygnałami alarmowymi, numerami telefonów alarmowych; 15.6. zapoznanie uczniów z podstawowymi zasadami udzielania pomocy medycznej. 15.7.kształtowanie nawyku noszenia elementów odblaskowych przez uczniów o zmroku; 17. Ewaluacja programu Mając na uwadze rzetelność prowadzonych działań zapobiegawczych oraz ich skuteczność wprowadza się następujące formy oceny realizacji Szkolnego Programu Profilaktyki: badanie ankietowe wśród uczniów, nauczycieli i rodziców; obserwacja zachowań uczniów; sprawozdania nauczycieli i wychowawców klas; analiza działań prowadzonych przez szkołę w tym kierunku. 18. Postanowienia końcowe Wychowawcy klas na podstawie programu profilaktyki tworzą plany działań profilaktycznych na dany rok szkolny dostosowany do potrzeb szkoły; nadzór nad realizacją programu sprawuje dyrektor szkoły; program profilaktyki jest dokumentem otwartym, który może być uzupełniany i zmieniany w trybie jego odwołania w zależności od potrzeb uczniów i środowiska; wychowawcy klas, pedagog szkolny składają sprawozdania z działalności profilaktycznej raz do roku. 7
EWALUACJA PROGRAMU PROFILAKTYKI Program Profilaktyki był realizowany w latach 2011-2014. Głównym celem tego programu było stworzenie uczniom środowiska wolnego od zagrożeń. Po trzech letnim funkcjonowaniu programu w szkole dokonano jego ewaluacji na podstawie analizy działań prowadzonych przez szkołę w tym kierunku, rozmów z rodzicami, obserwacji zachowań uczniów, ankiet oraz wywiadów z wychowawcami. Z przeprowadzonej analizy wynika, że Program Profilaktyki przynosi pozytywne efekty. Ewaluacja Programu Profilaktyki: Dokument posłużył nauczycielom do modyfikacji planów pracy wychowawcy klasowego. Działania profilaktyczne przyczyniły się do ograniczenia i eliminowania zachowań ryzykownych uczniów. Zmieniły się zachowania uczniów, częściej są oni obserwowani, wiedzą do kogo można się zwrócić w razie potrzeby, znają ważne numery telefonów. Przeszkoleni uczniowie umieją udzielić pierwszej pomocy osobom poszkodowanym, umieją zabezpieczyć miejsca wypadków. Dzieci wykazują czujność w zakresie własnej osoby i innych, znają podstawowe zasady poruszania się po drogach (w ostatnich trzech latach nie zdarzył się wypadek z udziałem dzieci i rowerzystów). Istnieje możliwość wyboru przez uczniów alternatywnych sposobów spędzania wolnego czasu proponowanych przez nauczycieli w ramach kształtowania prawidłowych postaw prospołecznych, np. dodatkowe zajęcia edukacyjne i sportowe Uczniowie znają normy postępowania w szkole. Wzrosła świadomość uczniów nt. zdrowego odżywiania się i aktywności fizycznej Szkoła przez okres trzech lat uczestniczyła w programie społecznym Szkoła bez przemocy. Organizowano szkolne happeningi, konkursy plastyczne, spotkania z policjantami. Uczniowie wiedzą co to jest przemoc psychiczna i fizyczna oraz jak sobie radzić w sytuacjach okazywania im agresji przez innych. Po trzyletnim okresie funkcjonowania Programu Profilaktyki poproszono uczniów klas IV VI o wypełnienie ankiety. Z ankiety wynika, że wśród uczniów wzrosła świadomość szkodliwości używania alkoholu, palenia papierosów, zażywania narkotyków. 8
Wioski do dalszej pracy: W dalszym ciągu kontynuować wymienione działania, Wzbogacić Program Profilaktyki o nowe zagadnienia np. Zagrożenia w sieci profilaktyka, reagowanie, Bezpieczeństwo w sieci Dokonać modyfikacji planów pracy wychowawcy klasowego wprowadzić więcej tematyki wynikającej z programu profilaktycznego. Włączyć do współpracy wszystkich pracowników szkoły, rodziców, specjalistów różnych dziedzin np. lekarzy, policjantów, strażaków, pielęgniarkę szkolną. Dostarczyć uczniom więcej wiedzy na temat szkodliwości dla zdrowia stosowania dopalaczy, picia napojów energetyzujących i środków odurzających(wynika to z przeprowadzonej ankiety). Utrwalić wśród uczniów zachowania asertywne mające na celu nie ulegać presji rówieśników. Rada Pedagogiczna Uchwałą nr 2/14/15 z dnia 12. 09. 2013 r. pozytywnie zaopiniowała zmiany w Programie Profilaktyki. Pozytywna opiniowania jego treści wyrażona przez Samorząd Uczniowski. Przy ewaluacji pracował zespół II etapu kształcenia. Rada Rodziców Uchwałą nr 1/14/15 z dnia 23. 09. 2014 roku przyjęła Program Profilaktyki do realizacji w latach 2014-2017. 9