D. Chyl Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Zarządzanie ryzykiem w tworzeniu wartości na przykładzie przedsiębiorstwa z branży usług pocztowych i kurierskich. Working paper JEL Classification: A10 Słowa kluczowe: Zarządzanie wartością i ryzykiem przedsiębiorstwa, strategie finansowania i inwestowania w aktywa bieżące, zarządzania kapitałem obrotowym netto Streszczenie: Poniższy raport przedstawia jak zarządzać ryzykiem przedsiębiorstwa na przykładzie branży usług pocztowych i kurierskich. Dokonane obliczenia pokazują najlepszą strategię finansowania aktywów bieżących, strategię inwestowania w aktywa bieżące oraz najlepszy sposób zarządzania kapitałem obrotowym netto.
WSTĘP: Zarządzanie ryzykiem to inaczej świadomość, procesy oraz struktury, które są ukierunkowane na zwiększanie wartości przedsiębiorstwa poprzez umiejętne i adekwatne zarządzanie ryzykiem. Trzeba pamiętać, że nie jest to działanie jednokrotne. Celem zarządzania ryzykiem nie jest oczywiście wyeliminowanie go, lecz zrozumienie go w takim stopniu, który umożliwi wykorzystanie dobrych stron i zminimalizowanie złych. 1 Zarządzanie ryzykiem powinno stanowić integralną część zarządzania wartością przedsiębiorstwa. Na wartość przedsiębiorstwa mają wpływy przepływy pieniężne oraz koszt zaangażowanego kapitału, a zarządzanie nimi ma ogromny wpływ na różnicę między potencjalną a otrzymaną wartością przedsiębiorstwa. W dalszej części pracy przedstawię najlepszą strategię finansowania i inwestowania w aktywa bieżące oraz zarządzanie kapitałem pracującym. 1. Krótki opis strategii finansowania aktywów bieżących Strategia finansowania aktywów obrotowych (bieżących) określa sposób w jaki przedsiębiorstwo zaspokaja stałe i zmienne zapotrzebowanie na fundusze finansujące aktywa, których poziom ulega zmianie. Określa zatem ogólną strategie przedsiębiorstwa w zakresie finansowania aktywów bieżących. 2 Wyróżniamy trzy rodzaje strategii finansowania aktywów obrotowych: Strategia konserwatywna Strategia agresywna Strategia umiarkowana 1 Przemysław Borkowski, Ryzyko w działalności przedsiębiorstw - Gdańsk: Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2008. 2 Czekaj J., Dresler Z., Zarządzanie finansami przedsiębiorstw, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006, s. 158-162.
2. Strategie finansowania aktywów bieżących Tabela 1. Analiza poszczególnych strategii finansowania aktywów bieżących Strategie finansowania AGRESYWNA UMIARKOWANA KONSERWATYWNA Aktywa = Pasywa 98881 98881 98881 Kapitał zaangażowany (E+D) 57978 57978 57978 Kapitał własny (E) 30903 30903 30903 Kapitał obcy (D) 27075 27075 27075 Kapitał obcy długoterminowy (Dd) 6768,75 13537,5 27075 Kapitał obcy krótkoterminowy (Dk) 20306,25 13537,5 0 Udział długu dlugoterminowego w długu (Dd/D) 25,00% 50,00% 100,00% Udział długu krótkoterminowego w długu (Dk/D) 75,00% 50,00% 0,00% Dd/(D+E) 12% 23% 47% Dk/(D+E) 35,02% 23,35% 0,00% E/(D+E) 53,30% 53,30% 53,30% ZwD 21920 21920 21920 Δ EBIT 11723 11723 11723 ΔNOPAT = ΔFCF1 n 9495,63 9495,63 9495,63 Wolne przepływy pieniężne w 0 (FCF 0) -57978-57978 -57978 βl* 0,43 0,33 0,24 Koszt kapitału własnego (ke) 8,61% 8,01% 7,47% długoterminowego 6,80% 6,20% 5,90% krótkoterminowego 4,80% 4,20% 3,90% Koszt kapitału finansującego firmę (WACC) 6,59% 6,23% 6,21% Przyrost wartości przedsiębiorstwa 86082,42 94347,19 94912,39 Źródło:http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2237607 Analizując strategie finansowania aktywów bieżących (agresywna/ umiarkowana/konserwatywna) wybieram tą, która pozwala osiągnąć jak największy wzrost wartości przedsiębiorstwa. Patrząc na otrzymane wyniki widzimy, że najlepszą strategią dla naszego przedsiębiorstwa jest strategia trzecia- konserwatywna. Powoduje ona największy przyrost wartości przedsiębiorstwa ( 94912,39 zł). Można też zauważyć, że w przypadku tej strategii zmniejsza się koszt kapitału własnego, jak również koszt kapitału finansującego firmę.
3. Strategie inwestowania w aktywa bieżące Tabela 2. Analiza poszczególnych strategii inwestowania w aktywa bieżące Strategie inwestowania AGRESYWNA UMIARKOWANA KONSERWATYWNA Przychody ze sprzedaży (CR) 177318 177318 177318 Aktywa trwałe 48319 48319 48319 % poziom aktywów bieżących w stosunku do CR 25% 50% 75% Aktywa bieżące 44329,5 88659 132988,5 Aktywa = Pasywa 92648,5 136978 181307,5 Kapitał zaangażowany (E+D) 114568,5 158898 203227,5 Kapitał własny ( E/) 112715,53 154788,66 195975,2 Kapitał obcy (D) 1852,97 4109,34 7252,3 ZwD 21920 21920 21920 Udział EBIT w CR 7,00% 6% 5% ΔEBIT 11723 10639,08 8865,9 Δ NOPAT = Δ FCF 1 n 9495,63 8617,6548 7181,379 Wolne przepływy pieniężne w 0 (FCF 0) -114568,5-158898 -203227,5 βl* 0,20 0,11 0,02 Koszt kapitału własnego (ke) 7,23% 6,64% 6,12% (kd) 6,32% 5,87% 5,12% Koszt kapitału finansującego firmę (WACC) 7,19% 6,59% 6,05% Przyrost wartości przedsiębiorstwa -1583440,36-2401208,21-3352521,09 Źródło:http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2245302 W przypadku inwestowania w aktywa bieżące również mamy do rozważenia trzy strategie. Każda z nich uwzględnia korektę premii za ryzyko. W przypadku strategii agresywnej premia wynosi 0,2, dla umiarkowanej 0,1, a dla konserwatywnej 0,01. W powyższej tabeli można dostrzec, że wartość przedsiębiorstwa kształtuje się na poziomie poniżej 0. Strategia agresywna pozwala na maksymalne ograniczenie spadku wartości przedsiębiorstwa (-1583440,36), jestwięc najkorzystniejszą strategią inwestowania w aktywa bieżące z wszystkich przeanalizowanych. Najmniej korzystną jest dla nas strategia konserwatywna, w której przyrost wartości przedsiębiorstwa kształtuje się na poziomie -3352521,09.
4. Strategia kapitału obrotowego netto Tabela 3. Analiza poszczególnych strategii kapitału obrotowego netto Strategie kapitału obrotowego netto AGRESYWNA UMIARKOWANA KONSERWATYWNA Przychody ze sprzedaży (CR) 177318 177318 177318 Aktywa trwałe 48319 48319 48319 % poziom aktywów bieżących w stosunku do CR 25% 50% 75% Aktywa bieżące 44329,5 88659 132988,5 Aktywa = Pasywa 92648,5 136978 181307,5 Kapitał zaangażowany (E+D) 114568,5 158898 203227,5 Kapitał własny ( E) 112715,53 154788,66 195975,2 Kapitał obcy (D) 1852,97 4109,34 7252,3 Kapitał obcy długoterminowy (Dd) 555,89 2465,60 5076,61 Kapitał obcy krótkoterminowy (Dk) 1297,08 1643,74 2175,69 Udział długu długoterminowego w długu (Dd/D) 30% 60% 70% Udział długu krótkoterminowego w długu (Dk/D) 70% 40% 30% Dd/(D+E) 0,49% 1,55% 2,50% Dk/(D+E) 1,13% 1,03% 1,07% E/(D+E) 98,38% 97,41% 96,43% ZwD 21920 21920 21920 Udział EBIT w CR 7% 6% 5% Δ EBIT 11723 10639,08 8865,9 Δ NOPAT = Δ FCF 1 n 9495,63 8617,6548 7181,379 Wolne przepływy pieniężne w 0 (FCF 0) -114568,5-158898 -203227,5 βl* 0,20 0,11 0,02 Koszt kapitału własnego (ke) 7,23% 6,64% 6,12% długoterminowego 6,98% 6,25% 5,96% krótkoterminowego 4,98% 4,25% 3,96% Koszt kapitału finansującego firmę (WACC) 7,18% 6,58% 6,06% Przyrost wartości przedsiębiorstwa -1585590,35-2404427,95-3348672,42 Źródło: http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2245107
Ta analiza tyczy się strategii kapitału obrotowego netto. Jest ona powiązana z dwoma poprzednimi analizami. Z otrzymanych wyników jasno wynika, że dla naszego przedsiębiorstwa z branży usług kurierskich i pocztowych najkorzystniejszą strategią jest strategia agresywna. Pozwala ona na maksymalne ograniczenie spadku wartości przedsiębiorstwa ( -1585590,35). Największy spadek wartości przedsiębiorstwa kształtuje się w przypadku strategii konserwatywnej ( -3348672,42). ZAKOŃCZENIE: Jest wiele definicji ryzyka. Najbardziej znana to taka, że to prawdopodobieństwo pojawienia się różnic między wartością oczekiwaną, a rzeczywistą w wyniki zdarzeń zarówno zewnętrznych jak i wewnętrznych. Każde przedsiębiorstwo powinno zadbać o to, aby występujące ryzyko nie tyle zminimalizować, co jak najlepiej wykorzystać. Pomocne w tym procesie może okazać się zarządzanie ryzykiem. 3 Polega to na opracowaniu jak najbardziej korzystnej strategii zarządzania ryzykiem, przykładowo mogę one wyglądać tak jak na powyższych stronach. Widać zatem, że zarządzanie ryzykiem nie jest nastawione na całe przedsiębiorstwo, a na konkretne opracowane strategie (wyłapywanie sygnałów mówiących o tym, że potrzebne są zmiany np. w założeniach). 1. 3 H. Johnson, Koszt kapitału. Klucz do wartości firmy, wyd. K.E. Liber, Warszawa 2000 r.
Spis użytych publikacji: 1. http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2245107 2. http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2245302 3. http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2237607 4. E. Urbańczyk, Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa- teoria i praktyka, wyd. Kreos, Szczecin 2002 r. 5. B. Dobiegała-Korona, A. Herman, Współczesne źródła wartości przedsiębiorstwa, wyd. Diffin, Warszawa 2006 r. 6. W. Janasz, Strategie kapitałowe przedsiębiorstwa (I) Przegląd organizacji 1997, nr 9. 7. H. Johnson, Koszt kapitału. Klucz do wartości firmy, wyd. K.E. Liber, Warszawa 2000 r. 8. Kresta A.; Tichy Tomas (2012), International Equity Portfolio Risk Modeling: The Case of the NIG 9. Marcin Kalinowski, Zarządzanie ryzykiem walutowym w przedsiębiorstwie, CEDEWU.PL Wydawnictwa Fachowe, Warszawa 2007, str. 13, 111. 10. Michalski G., Pluta W., Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2005; 11. Michalski G., Strategiczne zarządzanie płynnością finansową w przedsiębiorstwie, wyd. CeDeWu, Warszawa 2010, wydanie II zmienione; 12. MichalskiGrzegorz (2007), Portfolio Management Approach in Trade Credit Decision Making, Romanian Journal of Economic Forecasting, Vol. 3, pp. 42-53, 2007. http://ssrn.com/abstract=1081269 13. Zenon Marciniak, Zarządzanie wartością i ryzykiem przy wykorzystaniu instrumentów pochodnych - Warszawa : SGH, 2001. 14. MichalskiGrzegorz (2007), Portfolio management approach in trade credit decision making, Romanian Journal of Economic Forecasting, 8, 3, 42-53. 15. Michalski, GrzegorzMarek, Factoring and the Firm Value (May 17, 2008). FACTA UNIVERSITATIS Series: Economics and Organization, Vol. 5, No. 1, pp. 31-38, 2008. http://ssrn.com/abstract=1844306 16. (Zarządzanie należnościami w organizacjach nonprofit), 2012, Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości 2012(68(124)):83-96. ICID: 1031935, http://ssrn.com/abstract=2193352 17. Przemysław Borkowski, Ryzyko w działalności przedsiębiorstw - Gdańsk : Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, 2008. 18. Red. nauk. Stanisław Kasiewicz, Zarządzanie zintegrowanym ryzykiem przedsiębiorstwa w Polsce : kierunki i narzędzia - Warszawa : Oficyna a WoltersKluwer business, 2011. 19. W. Pluta, Planowanie finansowe, PWE, 2000. 20. K. Janasz, W.Janasz, J. Wiśniewska, Zarządzanie kapitałem w przedsiębiorstwie, wyd. Diffin, Warszawa 2007 r. 21. E. Maćkowiak, Ekonomiczna wartość dodana, PWE, Warszawa 2009 r. 22. Jan Mazurek, Ryzyko walutowe, http://globaleconomy.pl/content/view/2283/6/ 23. Elżbieta Urbanowska-Sojkin, Ryzyko w wyborach strategicznych w przedsiębiorstwach, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2013. 24. Radosław Pietrzyk, http://fire.ue.wroc.pl/moodle/file.php/9/zry_wyk5.pdf. 25. Dominic Bennett (tł.) z ang, Ryzyko walutowe : instrumenty i strategie zabezpieczające, Warszawa : Dom Wydawniczy ABC, 2000. 26. Francesca Taylor (tł. z ang.), Rynki i opcje walutowe : rozwój, struktura, transakcje, Kraków : Oficyna Ekonomiczna, 2000. 27. Leszek Korzeniowski, Firma w warunkach ryzyka gospodarczego, Krakowska Szkoła Wyższa im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego. - Kraków : Krakowskie Towarzystwo Edukacyjne, 2001. 28. Daniel Meniów, Grzegorz Ochędzan, Zofia Wilimowska, Instrumenty zabezpieczające w transakcjach walutowych - Bydgoszcz : AJG, 2003. 8 29. Agnieszka Huterska, Kredytowe instrumenty pochodne w zarządzaniu ryzykiem kredytowym - Warszawa : CeDeWu, 2010. 30. Paweł Kliber, Metody ograniczania ryzyka na rynku instrumentów pochodnych : zabezpieczenia kwantylowe - Poznań : AE, 2006. 31. Michalski, GrzegorzMarek, Crisis Caused Changes in Intrinsic Liquidity Value in Non-Profit Institutions (December 14, 2012). Equilibrium. Quarterly Journal of Economics and Economic Policy, 2012, Volume 7, Issue 2., http://ssrn.com/abstract 32. Michalski, Grzegorz Marek, Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach (Financial Liquidity Management in Small and Medium Enterprises) (2013). Plynnosc Finansowa w Malych i SrednichPrzedsiebiorstwach, PWN, 2013. http://ssrn.com/abstract=2214715 33. M. Michalski, Zarządzanie przez wartość, wyd. WIG-Press, Warszawa 2001 r. 34. P. Szczepanowski, Wycena i zarządzanie wartością przedsiębiorstwa, WN PWN, Warszawa 2007 r. 35. Dudycz Tadeusz, Zarządzanie wartością przedsiębiorstwa, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2005 36. http://www.zerobeta.pl/2012/10/teorie-struktury-kapitału/