I. CELE PROGRAMU: Cele główne:

Program poprawy efektywności wychowania i sprawowanej opieki nad uczniami w zakresie występujących w szkole zagroŝeń utworzono na polecenie Zachodniopomorskiego Kuratora Oświaty w Szczecinie. Według ankiet przeprowadzonych w Zespole Szkół w Widuchowej w trakcie przeglądu i oceny szkół, najczęściej pojawiające się w naszej szkole zagroŝenia to: Gnębienie uczniów młodszych i słabszych (w szkole podstawowej) Nękanie psychiczne pomiędzy uczniami Bójki rówieśnicze Agresja słowna w relacjach uczeń uczeń, uczeń nauczyciel (pracownik szkoły) Palenie papierosów Wandalizm 1

I. CELE PROGRAMU: Cele główne: 1. Zminimalizowanie zjawiska przemocy w szkole, a przede wszystkim: ograniczenie indywidualnych zachowań agresywnych wśród uczniów ograniczenie agresji fizycznej oraz słownej, stosowanej wobec rówieśników oraz pracowników szkoły /wulgaryzmy/. ograniczenie niszczenia mienia szkolnego 2. Zminimalizowanie zjawiska palenia papierosów na terenie szkoły. 3. Podjęcie jednolitych oddziaływań wychowawczych, wzmocnienie dyscypliny na przerwach i lekcjach Cele szczegółowe: Pracownicy Szkoły: Uświadomienie konieczności znajomości oraz bezwzględnego przestrzegania obowiązujących procedur w sytuacjach zagroŝeń. Działanie jednym frontem. Budowanie dobrej atmosfery w klasie i szkole. Podniesienie umiejętności wychowawczych nauczycieli. Budowanie poczucia, Ŝe wszyscy jesteśmy wychowawcami. Uczniowie: Kształcenie umiejętności społecznych i emocjonalnych. Integracja zespołu klasowego. Uświadomienie potrzeb alternatywnego spędzania czasu wolnego. Kształtowanie potrzeby zdrowego stylu Ŝycia. Rodzice: Poszerzanie wiedzy dotyczącej rodzajów, źródeł przemocy i agresji. Kształtowanie umiejętności radzenia sobie ze złością. Kształtowanie umiejętności rozwiązywania konfliktów. 2

Motywowanie rodziców do współpracy ze szkołą poprzez podejmowanie wspólnych działań. II. ADRESACI PROGRAMU Adresatami programu są: Uczniowie, Nauczyciele i inni pracownicy szkoły, Rodzice. III. CZAS REALIZACJI PROGRAMU Kwiecień 2007 czerwiec 2008 3

IV. DZIAŁANIA NA RZECZ WZMOCNIENIA POZYTYWNYCH POSTAW UCZNIÓW. I. PODNOSZENIE ŚWIADOMOŚCI NEGATYWNYCH ZACHOWAŃ Adresat - Uczeń: 1. Realizacja na godzinach wychowawczych tematyki dotyczącej: zjawiska agresji i przemocy. stosowania uŝywek, a szczególnie palenia papierosów. IV-V.2007 Wychowawcy, pedagog, pielęgniarka szkolna Zajęcia dostosowane do poziomu kształcenia z wykorzystaniem wybranych zajęć programów Spójrz inaczej, Trzy koła, Jak Ŝyć z ludźmi, Saper, Dziękuję, nie itp. 2. Wyszukiwanie oraz wykorzystywanie treści zawartych w programach nauczania poszczególnych przedmiotów dotyczących negatywnych zachowań. Na bieŝąco Wszyscy nauczyciele Adresat - Nauczyciel: 1. Szkolenie nauczycieli w zakresie umiejętności wychowawczych oraz sposobów reagowania w sytuacjach trudnych a) Udział w zewnętrznych formach doskonalenia organizowanych przez ośrodki kształcenia nauczycieli. Według terminów ustalonych przez organizatora szkolenia b) Udział w szkoleniowych radach pedagogicznych. V.2007 Wszyscy nauczyciele 4

Tematyka szkoleń wynikająca z zapotrzebowania: - Umiejętność radzenia sobie z uczniami stwarzającymi problemy wychowawcze. - Umiejętność rozwiązywania problemów wychowawczych w szkole. - Budowanie sieci wsparcia w przeciwdziałaniu niepoŝądanym zachowaniom występującym wśród dzieci i młodzieŝy. Adresat Rodzic: 1. Warsztaty szkoleniowe dla rodziców: Przyczyny, mechanizmy i formy przemocy. Jak radzić sobie ze złością IX.2007 X.2007 J. Wac, M. Sosińska Pedagog i psycholog PPP M. Sosińska Podczas ogólnego zebrania z rodzicami scenariusz w załączeniu Odpowiedzialność rodziców w świetle prawa. Prawne konsekwencje stosowania przemocy i agresji. III.2008 Pracownicy KW Policji w Szczecinie II. DZIAŁANIA EDUKACYJNE 1) Zajęcia warsztatowe w ramach godzin wychowawczych dotyczące zapobiegania: Agresji słownej i fizycznej Stosowania uŝywek, a szczególnie palenia papierosów. /warsztaty umiejętności/ Raz w miesiącu do VI.2008 Wychowawcy, pedagog, Zajęcia dostosowane do poziomu kształcenia z wykorzystaniem wybranych zajęć programów Spójrz inaczej, Trzy koła, Jak Ŝyć z ludźmi, Saper, Dziękuję, nie itp. 5

2) Zajęcia socjoterapeutyczne dla uczniów notorycznie przejawiających postawę agresywną (słowną i fizyczną) Cały czas realizacji programu J. Wac/ wychowawcy, pedagog O włączenie ucznia do zespołu wnioskuje wychowawca, pedagog, rodzic 3) Zajęcia profilaktyczne dla uczniów notorycznie stosujących uŝywki, a szczególnie palących papierosy na terenie szkoły. Cały czas realizacji programu pedagog O włączenie ucznia do zespołu wnioskuje wychowawca, pedagog, rodzic 4) Realizacja autorskiego programu Barwy emocji jako zajęć dodatkowych: w klasach Ia,IIIa,IIIb SP w klasach IIb, IIIa, III SP w klasach Ia,Ib IV VI.2007 IX XI.2007 I III.2008 J. Wac/ wychowawcy W załączeniu program zatwierdzony Uchwałą 2/2007 RP z dnia 21.I.2007 5) Międzyklasowy konkurs na plakat Stop przemocy. IV. 2007 Pedagog/ wychowawcy 6) Zbudowanie szkolnego muru przeciwko przemocy z cegiełek wykonanych przez poszczególne klasy. IV. 2007 Pedagog/ wychowawcy 6

7) Powołanie Sądu Rówieśniczego. Wypracowanie zasad działania. Rozstrzyganie konfliktów. V.2008 Praca przez cały czas realizacji programu Samorząd Uczniowski, M. Sosińska, J.Wac 8) Stworzenie dla uczniów gazetki szkolnej: Moje prawa i moje obowiązki. Odpowiedzialność prawna IX. 2007 Samorząd Uczniowski 9) Szkolny konkurs literacki - Wyraź z całej mocy, swój sprzeciw wobec przemocy. II. 2008 K.Wierzchowska E.Jaroszyńska M. Przygoda/ poloniści, opiekun koła literackiego W kategoriach klas I III SP, IV VI SP I III gimnazjum 10) Obchody Pierwszego Dnia Wiosny pod hasłem Zmęcz się, a nie bij. III.2008 M.Sosińska, J.Wac, wychowawcy, Pracownicy Policji 11) Międzyklasowy konkurs na antyreklamę palenia tytoniu. IV.2008 Pedagog, wychowawcy 7

12) Festyn rodzinny podsumowanie działań w ramach programu. VI.2007 VI.2008 J.Wac, M. Sosińska, Wychowawcy, Rada Rodziców 13) Alternatywy spędzania czasu wolnego. Organizacja zajęć pozalekcyjnych. Zajęcia sportowe (SKS, kombat) Kawiarenka internetowa Koło wokalne Koło taneczne Koło plastyczne Ekologiczni Detektywi Koła przedmiotowe: polonistyczne, matematyczne, historyczne,przyrodnicze, regionalne, biologiczno chemiczne, fizyczne, geograficzne Zajęcia wyrównawcze 2007/2008 Dyrektor/ opiekunowie kół III. BUDOWANIE ZESPOŁU KLASOWEGO 1. Zajęcia integracyjne w klasach I Gimnazjum IX,X.2008 Pracownicy PPP w Gryfinie, pedagog, wychowawcy Po 2 godziny w kaŝdej klasie 8

2. Realizacja programu adaptacyjnego w klasach III SP II półrocze 2006/2007 J. Berowska M. Łuszcz W załączeniu program zatwierdzony Uchwałą 20/2005 RP z dnia 15.IX.2005 3. Opracowanie programu adaptacyjnego dla klas rozpoczynających etap edukacyjny (dla klas I SP i I Gimnazjum) V,VI.2007 Powołany zespół 4. Realizacja programu adaptacyjnego dla klas rozpoczynających etap edukacyjny (dla klas I SP i I Gimnazjum) IX.2007 Wychowawcy klas 5. Rozpoznanie środowiska i stosunków panujących w grupach uczniów poprzez obserwacje, ankiety, metody socjometryczne. IX, X.2007 Wychowawcy klas IV. INTERWENCJE 1. Konsekwentne stosowanie obowiązujących w szkole procedur postępowania w sytuacjach zagroŝeń. W razie potrzeby Wszyscy pracownicy szkoły 9

2. Kierowanie uczniów na zajęcia specjalistyczne: Terapeutyczne (ofiary i sprawcy przemocy i ich rodzice) socjoterapeutyczne W razie potrzeby W razie potrzeby Wychowawca, szkolny, pedagog/ PPP lub placówki wsparcia dziennego Szkolny socjoterapeuta VI. EWALUACJA PROGRAMU 1. Podsumowanie po zakończeniu kaŝdego działania. Na bieŝąco - po kaŝdym działaniu Wszyscy nauczyciele, rozmowy, wymiana uwag, spostrzeŝeń 2. Diagnoza końcowa ankieta skierowana do uczniów i rodziców rozmowy z pracownikami szkoły analiza dokumentacji szkolnej (dokumentacja pedagoga, wychowawców, dzienniki lekcyjne) w celu zbadania skuteczności podjętych działań VI.2008 M. Sosińska, wychowawcy Omówienie wyników na radzie pedagogicznej oraz na zebraniu z rodzicami. 10

V. SZKOLNE PROCEDURY POSTĘPOWANIA W SYTUACJACH TRYDNYCH Zasady ogólne: 1. Wszystkie sprawy drobne pojawiające się po raz pierwszy, rozstrzygamy w klasie na płaszczyźnie uczeń uczeń, uczeń nauczyciel, uczeń wychowawca 2. Jeśli to samo zdarzenie wystąpi po raz drugi interweniujemy u pedagoga, który wspólnie z wychowawcą decyduje o podjęciu dalszych kroków. 3. Na takiej płaszczyźnie rozwiązujemy: - kłótnie, sprzeczki między uczniami, - niekulturalne zachowanie, - szarpaniny, bójki ( nie pobicia ) - niewielkie zniszczenia. Jeden raz dajemy uczniowi szansę na poprawę i naprawienie szkody. 4. Wszystkie działania agresywne: - pobicia - kradzieŝe - wandalizm - wymuszania zgłaszamy wychowawcy, pedagogowi szkolnemu i dyrekcji szkoły, którzy wspólnie podejmują decyzję o środkach zaradczych: - rozmowa z uczniem - rozmowa z rodzicami - zwołanie zespołu wychowawczego - zgłoszenie na policję. 11

Zasady szczegółowe szkolne procedury postępowania: PROCEDURA POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU STOSOWANIA PRZEMOCY RÓWIEŚNICZEJ (GNĘBIENIE, NĘKANIE, BICIE) 1. W sytuacjach zachowania agresywnego ze strony ucznia nauczyciel będący świadkiem zdarzenia zobowiązany jest do natychmiastowego odizolowania sprawcy od ofiary i przerwania aktu przemocy. 2. W razie wyŝszej konieczności nauczyciel wysyła innego ucznia w celu sprowadzenia w miejsce zajścia drugiej osoby dorosłej (dyrektora szkoły, innego nauczyciela, wychowawcy klasy, pedagoga szkolnego, itp.). 3. Nauczyciel zapewnia bezpieczeństwo i ewentualną konieczną pomoc medyczną wszystkim uczestnikom zajścia. 4. O zaistniałej sytuacji nauczyciel powiadamia wychowawcę klasy, a w przypadku nieobecności wychowawcy sam podejmuje dalsze działania. 5. Nauczyciel sporządza notatkę słuŝbową z przebiegu zdarzenia i przekazuje wychowawcy ucznia, która pozostaje w teczce wychowawcy. 6. Wychowawca klasy podejmuje kontakt z rodzicami (prawnymi opiekunami) ucznia powiadamiając o zaistniałej sytuacji. 7. O przebiegu zdarzenia wychowawca powiadamia pedagoga lub psychologa szkolnego oraz dyrektora szkoły. 8. W sytuacji niemoŝności przerwania agresji ze strony ucznia lub przewidywania kontynuacji zachowań agresywnych pedagog, psycholog, wychowawca klasy lub dyrektor zobowiązany jest do natychmiastowego wezwania do szkoły przedstawiciela policji i niezwłocznego powiadomienia o tym fakcie rodziców (prawnych opiekunów) ucznia. 9. Wychowawca klasy wraz z pedagogiem szkolnym przeprowadza ze sprawcą zajścia rozmowę dyscyplinującą, z której sporządzić naleŝy notatkę słuŝbową. 10. W przypadku wystąpienia powtarzających się aktów agresji ze strony tego samego ucznia wychowawca klasy (pedagog lub psycholog szkolny) zobowiązany jest do podjęcia współpracy z instytucjami wspierającymi pracę szkoły: Poradnią Psychologiczno Pedagogiczną w Gryfinie, Komisariatem Policji. 11. O wszystkich podejmowanych działaniach naleŝy na bieŝąco informować rodziców (prawnych opiekunów) ucznia w formie pisemnej. 12. Zespół wychowawczy zobowiązany jest do analizy tych zachowań uczniów w trakcie posiedzeń zespołu w celu wypracowywania jednolitych oddziaływań wychowawczych. 12

Środki zaradcze: Rozmowy z pedagogiem. Udział w zajęciach socjoterapeutycznych. Skierowanie ucznia do PPP w celu przeprowadzenia diagnozy przyczyn takiego zachowania. PROCEDURA POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU ZNISZCZENIA MIENIA SZKOLNEGO I CUDZEJ WŁASNOŚCI. 1. Interwencja świadka zdarzenia powstrzymanie sprawców. 2. W przypadku braku moŝliwości ustalenia sprawcy/sprawców, rozmowa z wszystkimi osobami mogącymi się znajdować w miejscu zdarzenia, podjęcie czynności mających na celu ustalenie sprawcy/sprawców. 3. Wezwanie rodziców. 4. W przypadku duŝej szkody obligatoryjne wezwanie policji. 5. Wszczęcie procedur prawnych mających na celu wyciągnięcie konsekwencji materialnych wobec rodziców sprawców lub odpracowanie szkody. 6. ObniŜenie oceny zachowania. Środki zaradcze: Rozmowy z pedagogiem. Udział w zajęciach socjoterapeutycznych. PROCEDURA POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU STOSOWANIA PRZEZ UCZNIA AGRESJI SŁOWNEJ /WULGARYZMY/ Etap pierwszy: 1. Rozmowa z nauczycielami w celu wyjaśnienia powodu agresji (wyjaśnia nauczyciel, świadek zdarzenia). 2. Wpisanie uwagi do dziennika. 13

3. Powiadomienie wychowawcy. Etap drugi (brak poprawy): 1. Rozmowa w obecności wychowawcy ( nauczyciel, świadek i uczniowie ). 2. Powiadomienie rodziców. 3. Skierowanie na rozmowę z pedagogiem. 4. Wpisanie uwagi do dziennika. Etap trzeci (eskalacja): 1. Rozmowa z dyrektorem w obecności rodziców 2. Wpisywanie uwag w dzienniku. 3. W przypadku braku poprawy i wyczerpania przez szkołę wszystkich środków oddziaływań uczeń otrzymuje naganę dyrektora, moŝna wnioskować o przeniesienie do innej klasy. Środki zaradcze Pogadanki o kulturze słowa i zachowaniu na lekcjach wychowawczych. PROCEDURA POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU WYMUSZANIA, ZASTRASZANIA 1. Rozmowa z uczniem wychowawcy i pedagoga szkolnego. Uświadomienie uczniowi jakie kroki zostaną podjęte jeśli sytuacja się powtórzy. 2. Przy powtórnym wymuszaniu / zastraszaniu: zgłoszenie dyrekcji 14

wezwanie rodziców 3. Jeśli sytuacja nadal się powtarza: wezwanie rodziców zgłoszenie na policję o konsekwencjach decyduje wychowawca wraz z pedagogiem szkolnym i dyrekcją szkoły. Środki zaradcze: Rozmowy z pedagogiem. Udział w zajęciach socjoterapeutycznych. PROCEDURA POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU PRZYŁAPANIA UCZNIA NA PALENIU PAPIEROSÓW Nauczyciel, który na terenie szkoły przyłapie ucznia na paleniu papierosów, zobowiązany jest powiadomić o tym fakcie wychowawcę klasy pedagoga szkolnego oraz dyrektora szkoły. 1. Wychowawca klasy informuje o zdarzeniu rodziców ucznia. 2. Uczeń przyłapany otrzymuje pisemną uwagę do dziennika. 3. Uczeń przyłapany drugi raz otrzymuje to co wyŝej oraz dodatkowo przygotowuje gazetkę ścienną na temat szkodliwości palenia papierosów. 4. Uczeń przyłapany trzeci raz na paleniu papierosów dodatkowo przygotowuje referat w formie pisemnej na temat szkodliwości nikotyny i przedstawienie go w wyznaczonej klasie. 5. Uczeń przyłapany po raz kolejny otrzymuje karę z pkt 3,4 oraz zostaje zgłoszony na policję. Uczeń, który zostanie przyłapany na paleniu papierosów poza szkołą zostaje potraktowany wg pkt 1-5 15

Środki zaradcze: Przygotowanie gazetki ściennej na temat szkodliwości papierosów. Przygotowanie referatu w formie pisemnej oraz zaprezentowanie go uczniom wyznaczonej klasy. Udział w 2 godzinnych zajęciach profilaktycznych prowadzonych przez pedagoga. PROCEDURY POWIADAMIANIA RODZICÓW LUB PRAWNYCH OPIEKUNÓW UCZNIA O TRUDNYCH SYTUACJACH WYCHOWAWCZYCH. 1. Wychowawca klasy powiadamia telefonicznie, osobiście lub pisemnie rodziców lub prawnych opiekunów o trudnych sytuacjach wychowawczych, korzystając z danych osobowych zapisanych w dzienniku lekcyjnym. 2. Wychowawca sporządza notatkę słuŝbową z powiadomienia rodziców w dzienniku lekcyjnym oddziału w rubryce Kontakty wychowawcy z rodzicami. 3. W przypadku nieobecności wychowawcy naleŝy zachować obowiązującą w szkole drogę słuŝbową (wychowawca, pedagog, dyrekcja). 4. W sytuacji zgłoszenia przez rodziców lub prawnych opiekunów zmiany miejsca pobytu na okres dłuŝszy niŝ jedna doba, wychowawca zobowiązany jest spisać z rodzicami oświadczenie o zmianie miejsca ich pobytu wraz z telefonem i adresem kontaktowym. 5. W przypadku braku informacji od rodziców o zmianie miejsca ich pobytu, opieka nad dzieckiem w szczególnie trudnych sytuacjach wychowawczych zostanie przekazana odpowiednim instytucjom. Dodatkowe uwagi skierowane do nauczycieli: Rzetelne prowadzenie dyŝurów na przerwach. Reagowanie na negatywne zachowania uczniów oraz na ich skargi i uwagi: Wprowadzenie zeszytu dyŝurów, w którym wpisywani będą uczniowie łamiący obowiązki 16

Konsekwentne stosowanie kar i nagród wyszczególnionych w Statucie Szkoły: opracowanie listu nagannego, wprowadzenie apeli - raz w miesiącu na godzinach wychowawczych. Ograniczenie wypuszczania uczniów w trakcie lekcji, szczególnie uczniów stwarzających problemy wychowawcze kontrolować czas nieobecności. Rozwiązywanie wszystkich konfliktów i problemów do końca nie zostawiamy spraw nierozwiązanych. Sprawdzanie stanu klasy po zajęciach kaŝdy nauczyciel ma obowiązek sprawdzić stan klasy po kaŝdej lekcji i natychmiast reagować na stwierdzone przypadki dewastacji. Stworzony program powinien być realizowany przez wszystkich pracowników szkoły na zajęciach lekcyjnych, przerwach, zajęciach pozalekcyjnych, wycieczkach. Tylko jednolite oddziaływania gwarantują efekty jego realizacji. Program zatwierdzony Uchwałą nr 4/2007 Akceptacja Organu Prowadzącego Rady Pedagogicznej Zespołu Szkół w Widuchowej z dnia 26.04.2007. Widuchowa, 27.04.2007r 17