72)6$02û6=.2à<,.ATECHETY :2%/,&=8:63Ïà&=(61<&+:<=:$.8/7852:<CH 1

1. Autor: ks. Wojciech Cichosz 2. 7\WXá7R*VDPRüV]NRá\LNDWHFKHW\ZREOLF]XZVSyáF]HVQ\FKZ\]ZDNXOWXURZ\FK 3. 'UyGáRÄ*GDVNLH0aWHULDá\.DWHFKHW\F]QH QUV-93 72)6$02û6=.2à<,.ATECHETY :2%/,&=8:63Ïà&=(61<&+:<=:$.8/7852:<CH 1 1LHSURV]DE\LFK]DEUDá]HZLDWD DOHE\LFKXVWU]HJáRG]áHJR 8ZLüLFKZSUDZG]LH [J 17, 15.17] Ä.D*G\NWRFKFHFR]URELüGODLQQ\FKOXG]LF]\ZLDWDMHOLQLHVWDQLHVLEDUG]LHMZLadomy siebie samego, bardziej wolny, bardziej zintegrowany, bardziej zdolny do kochania, nie PDSUDNW\F]QLHQLF]HJRFRPyJáE\LQQ\PRILDURZDü 7KRPDV0HrWRQ1DSRF]WNXQRZHJR roku szkolno-katechetycznego 2003/2004 zapraszam wszystkich ZATROSKANYCH 1$8&=<&,(/,GRZVSyOQHJR]DP\OHQLDLQWHOHNWXDOQHJRNWyUHJRFHOHPEG]LHSU]HNURF]HQLH RGNU\ZDQLHVZRMHMWR*VDPRFLkim jestem igrng]plhu]dp"7u]hederzlhpqdmslhuzsr]qdü RGSRZLHG(QDS\WDQLHNLPVLMHVW i F]HJRVLSUDJQLH DE\ZLHG]LHüFRWU]HEDF]\QLü I. :VSyáF]HVQH]DJUR*HQLDNXOWXURZH Postmodernizm to nurt kameleon; Z]EUDQLDVLSU]HGVDPRRNUHOHQLHPL*\ZLRJURPQQLHFKüGRZV]HONLHMMHGQR]QDF]QRFL 2MDNLHMNXOWXU]HWUXGQRWXPyZLü-H*HOLRF\ZLOL]DFML WRRF\ZLOL]DFMLPLHUFLDQLH*\FLD -HOLR*\FLX WRR*\FLXZUR]SDF]\DSU]HFLH*QLNWQLHFKFHDQL*\üDQLXPLHUDüZUR]SDF]\ >=/LSLVNL@ ZgodniH]HVWDUR*\WQPDNV\PF]DV\VL]PLHQLDMLP\]PLeQLDP\VLZQLFK']LVLDM QDQRZRÄSURJXQDG]LHL Z\PDUV]](JLSWXGR=LHPL2ELHFDQHM]ZDNDFMLGRURGRZLVNV]NRl- Q\FKLSDUDILDOQ\FK7RQDV]QDXF]\FLHOVNLVSRVyELVWQLHQLDFLJáHEXG]HQLHVDPRZLDGRPRFLL GRüZ\UD(QLHGDMHVL]DREVHUZRZDüQDWUyMZ\PLDURZ\PHNUDQLHKLVWRULLGRNRQXMFVLUHZo- OXFMZ*\FLXVSRáHF]QR-kulturowym: LQIRUPDF\MQPDVVPHGLDNRPSXWHU\]DFMDLQIRUPDW\ka) 1 :\NáDG LQDXJXUDF\MQ\ GOD QDXF]\FLHOL NDWHFKHWyZ L Z\FKRZDZFyZ $UFKLGLHFH]ML *GDVNLHM Z\JáRV]RQ\ Z *GDVNX2OLZLHZU]HQLDURNX

2 SROLW\F]Q]EXU]HQLHPXUXEHUOLVNLHJREUDNFHQ]XU\L*HOD]QHMNXUW\Q\ NXOWXURZ]PLDQDILOR]RILL*\FLDLV\VWHPXZDUWRFL &]árzlhnsrf]wnx;;,zlhnx*\mhznrqwhnflhgrnrqxmf\fkvlsu]hreud*hg\vnxvmll]e- ZV]GQDSá\ZDMF\FKDWUDNF\MQ\FKSropozycji. DoW\F]\WRUyZQLH*VDPHMLVWRW\RVRE\OXG]NLHML MHM WR*VDPRFL ZLDWD ZDUWRFL L Z\FKRZDQLD :HGáXJ RSLQLL 6WDQLVáDZD 0LFKDáRZVNLHJR ÄSa- WU]FSU]H]SU\]PDW ZLHG]\ JRUFHMªWU]HEDE\SU]\]QDü*HZ(uropie mamy z jednej strony FLJOHGXFKRZ\EROV]HZL]PD]GUXJLHMDOWHUQDW\ZKXPDQiVW\F]QNWyUDMX*SUDZLHGRNRFD Z\]ZROLáDZLHOXOXG]L]IXQGDPHQWDOQ\FKZDUWRFLRVRERZ\FK 2:VSyáF]HVQ\F]áRZLHN] jednej strony, dotyka swej historii i korzeni, z których wyrasta tradycja i caárnv]wdáw NXOWXry, a z drugiej DQDOL]XMHLZHU\ILNXMHFLJOHQDJRUFRSRGDZDQHdania swej epoki serwowane zarówno przez teoretyków, jak i praktyków. =DFKRG]FH]PLDQ\QDMSHáQLHMRGGDMH]DVDGDWhy not?godf]hjrqlhvsuyerzdü,wdn URG]LVLQRZDMDNRüVSRáHF]HVWZa, VSRáHF]HVWZRSOXUDOLVW\F]QHRQDVWDZLHQLXNRQVXPSF\jno-liberalnym7RFRRGZLHNyZVWDQRZLáR]DVDGJUDUFK FQRWJUDUHW ), cel (gr. telos) RUD] JUDQLF JU peras G]LVLDM MHVW F]\P GDOHNR ÄZ\]ZRORQ\P L QLHMHGQR]QDF]Q\P 2Jáoszenie przez F1LHW]VFKHJRSRGNRQLHF;,;ZLHNXÄPLHUFL%RJD GRSURZDG]LáRSRVWVWUXNWXUa- OLVWyZGRWZLHUG]HQLD*HÄF]áRZLHNXPDUá =ZLDVWXQHPW\FKQLHSRNRMF\FK]MaZLVNVG]L ]DQHJRZDQLHRQWRORJLF]QHMUy*QLF\SRPLG]\GREUHPL]áHP RGU]XFHQLHRELHNW\ZQHMUy*QLF\SRPLG]\SUDZGLIDáV]HP zakwestionowanie zasady i celu; negacja ontologicznego ukonstytuowania i struktury rzeczy. 7DNDWUDJHGLDUR]JU\ZDVLQDQDV]\FKRF]DFKXSDGDMDXWRU\WHW\VFMHQW\]PLKHGRQL]P VWDMVL]DVDG*\FLDNRQVXPSF\MQR-emanc\SDF\MQDILOR]RILDGRVWU]HJDOQDMHVWQDND*G\PNUo- NXZLPLSOXUDOL]PXLU]HNRPHMWROHUDQFML]DQLNDMLVWRWQHUy*QLFHRQWRORJLF]QHDF]áRZLHN jak w sofistyce Protagorasa VWDMHVLPLDUZV]HFKU]HF]\&KU\VWXVSU]HVWDMHE\ü3DQHPKLVWo- ULLLF]DVXD*\FLHHW\F]QHRGFKRG]LRGPRUDOQRFLUHOLJLMQHM:VSyáF]HVQDÄDZDQJDUGD Sá\QLH ZDUWNLP SRWRNLHP QLRVF ]H VRE ]QDPLRQD ]árzurjlhm ILOR]RILL 7HQ ÄGUHV]F] PHWDIL]\F]Q\ ]RVWDMHZ\ZRáDQ\XZLelu. II. Etos wychowawcy WR*VDPRü RGSRZLHG]LDOQRü -HOLQLHznasz portu przeznaczenia, ZLDWU\SRP\OQHQLHEGFLZLDá\ [Lucius Annaeus Séneca] 2 St0LFKDáRZVNL, :VWURQSHGDJRgiki integralnej, w: 3R]DNU\]\VHPWR*VDPRFL:NLerunku pedagogiki personalistycznej, red. F. Adamski, Kraków 1993, s. 147.

3 1LHWUXGQR]JRG]LüVL]SU]HNRQDQLHP*HQDXF]\FLHOHLZ\FKRZDZF\WRRVRE\ZVSRVyE szczególny odpowiedzialne za innych 3.OXF]RZHJR ]QDF]HQLD QDELHUD WX VáRZR pasja, które PR*HE\üUR]XPLDQHEG(MDNRczynienie daru z siebieeg(mdnrpnd. %\üqdxf]\flhohp to SUDZG]LZLH RVRERZD RGSRZLHG]LDOQRü ]D VLHELH L GUXJLHJR F]áRZLHND Nauczycielu dobry, SUDZGF]\ZPLáRFL.DUG\QDá 6WHIDQ:\V]\VNL 6áRZD 3U\PDVD 7\VLFOHFLD RGQRV] VL SU]HGH ZV]\VWNLP GR W\FK NWyU]\ VZRLP ]DDQJD*RZDQLHP L SRZLFHQLHP Z\FKRZXMPáode pokoleqlh'rgdmgxfkdw\pnwyu\fksrnu]hsldáuyzqlh*-dq=dpr\vnluzawsze takie RzeczypospoliteEGMDNLHLFKPáRG]LH*\FKRZDQLH0LQáRODt wiele, a w Rzeczypospolitej pod W\PZ]JOGHPQLFVLQLH]PLHQLáR-HVWZ\FKRZXMF\ L Z\FKRZ\ZDQ\VUyZQLH*LQVW\WXFMH NWyUHWHQSURFHVLQWHJUXM 3\WDQLHRV]NRáMHVW]DZV]HS\WDQLHPRMHMWR*VDPRü. Historycznie i kulturowo zarówno w Polsce, jak i w Europie pewien kredyt zaufania i autorytetu otrzyp\zdárvlzud]]h VWDQRZLVNLHP =DOH*QLH RG WHJR F]\ Z\SHáQLDáR VL SRZRáDQLH QDXF]\FLHOD NDSáDQD F]\ VWUy*D prawa E\áRVLÄNLP 2EHFQLHDXWRU\WHWRNUHODQLHKDELWQLHSUDZRQLHUR]SRU]G]Hnia, nie SUDFDZWDNLHMF]\LQQHMLQVW\WXFMLDOHF]áoZLHNVDP\PVRE']LVLDMMX*QLNWQLH]DJZDUDQWXMH drugiemu bycia dobrym pedagogiem i nauczycielem. Na pewno nieodzowne jest permanentne GRVNRQDOHQLHZDUV]WDWXZáDVQHMSUDF\SRSU]H]UR]ZyMURGNyZDNW\ZL]XMF\FKVWRVRZDQLHQo- ZRF]HVQ\FK PHWRG NV]WDáFHQLD XF]HQLD L Z\FKRZDQLD -HGQDN*H QLH VDPH WHFKQLNL SR]ZDODM RVLJQü]aPLHU]RQ\FHOÄ6LOQSR]\FM ZV]NROHQDXF]\FLHOPXVLZ\SUDFRZDüVRELHVDPWR NLPMHVWLMDNVSHáQLDVZRMHbycie nauczycielem i w\fkrzdzfrnuhodmhjrdxwhqw\f]qdsrvwa- wa.d*g\]qdvvljdsdplflgrvzrlfkz]rufyzrvrerz\fkv\ozhwhnqdxf]\flhollndwhfke- WyZ 1DV]H*\FLRZH VXNFHV\ L RVLJQLFLD QDXNRZH V F]VWR Z\QLNLHP LFK SUDF\ pracy nauczyciela-sdvmrqdwdnwyu\e\áqdv]\pmivwu]hpdoerzlhp*\áw\pfrurelá III. Kontekst kulturowy tu i teraz Postmodernizm MDNRNXOWXUDUR]SURV]HQLDQLHFLJáRFLSRZLHU]FKRZQRFLLUy*QLF MDNRNXOWXUDNZHVWLRQXMFDIXQGDPHQW\QDV]HMWR*VDPoFL VWDQRZLRF]\ZLVWHZ\]ZDQLHGODP\OHQLDedukacyjnego. [T. Szkudlarek] 6\WXDFMD VSRáHF]QR-NXOWXURZD QD SRF]WNX ;;, ZLHNX MHVW QLH]Z\NOH VNRPSOLNRZDQD 6SRVyE *\FLD Z\]QDF]D QRZD NXOWXUD SRQRZRF]HVQRü ] MHM LQWHUSUHWDFM ZLDWD filozofia 3 6áRZQLN:VSyáF]HVQHJRM]\NDSROVNLHJR, praca zb. pod kier. Anny Sikorskiej-0LFKDODNL2OJL:RMQLáNR:DUV]awa 2000: Etos V\VWHPZDUWRFLPRUDOQ\FKQRUP\Z]RUFHSRVWSRZDQLDFKDUDNWHU\]XMFHVW\O*\FLDLFKDUDNWHU danej grus\vsráhf]qhmvwdqrzlfhrmhmrgueqrfl

4 postmodernistyczna 4 7DNMDNWR*VDPRüLHWRVQDXF]\FLHODVF]\PZWUDG\FMLZ\UD]LFLHRNUe- ORQ\PL]GHILQLRZDQ\PWDNREHFQDU]HF]\ZLVWRüMHVWUR]SURV]RQDLSRZLHU]FKRZQDMeandry NXOWXU\SRQRZR*\WQHM]DWaF]DMFRUD]V]HUV]HNUJL7RFRZF]RUDME\áRMHGQR]QDF]QHG]LVLDM jest nie tylko nieostre, ale pr]hghzv]\vwnlpzlhor]qdf]qhlz]jogqhïzuhodw\zl]pqlhrplmd UyZQLH* P\OHQLD HGXNDF\MQHJR = F]HJR WR Z\QLND" 3U]HGH ZV]\VWNLP]PLHQLá VL F]áRZLHN L NRQWHNVW MHJR*\FLD 3URGXNFMDXVWSLáDPLHMVFDZROQHMNRQNXUHQFMLLNRQVXPSFML:VSyáF]e- VQ\F]áRZLHNVNXSLDVLQDEUDQLXLNRQVXPRZDQLXQLH]DQDZ\PDJDQLXRGVLHELH*G\E\Qa- ZHWZ\PDJDáQLHVWDüJRQDWRJG\*MHVW]E\WVáDE\LSRFKáRQLW\NRQVXPRZDQLHP 5. 1LHPR*QDMHGQDNWZRU]\üSV\FKR]\ONXL]DJUR*HQLDDOHVWDUDüVLGRVWU]HFUealne a nie urojone QLHEH]SLHF]HVWZDBóg prowadzi nas przez nowe meandry kultury 2JURPQ SUyE MHVW G]LVLDM XU\QNRZLHQLH NXOWXU\ L MHM SU\PLW\ZL]P *G\ QS WUDQVPLVM ] SRE\WX -DQD 3DZáD,,RJOGDáRPOQ3RODNyZWRILQDá%LJ%URWKHU DD*POQ6DPHOLF]E\RG]ZLHrFLHGODM QRZMDNRü'RWHJRGRFKRG]LZ\FHQDLSU]HFHQDF]áRZLHND, traktowanego jak towar na sprze- GD*0LPRZV]\VWNRQLHZROQRJáRVLüUR]SDF]\&DáHVSRáHF]HVWZRDZV]F]HJyOQRFLG]LHFLL PáRG]LH* V SRGGDQL RGG]LDá\ZaQLX Uy*Q\FK RSLQLL ZLDWD NLF]X L sloganów. Nauczyciel, jak Dobry Pasterz, szuka owiec i bezpiecznie je prowadzi G]LSRPHDQGUDFKNXOWXU\SRQRZRF]esnej zawdf]dmfhmfrud]v]huv]hnujl$uf\plvwu]rzvnlqwxlfmz\nd]dolvlvwdur*\wql*uhf\: LFKM]\NXWHUPLQscholeáDFotium) oznacza odpoczynek, jednak nie odpoczynek fizyczny (gr. anapausiszvhqvlhzdndfmldohrgsrf]\qhngxfkrz\srohjdmf\qdsu]he\zdqlxzuygoxg]l NWyU]\VGODVLHELHQDZ]DMHP*\F]OLZLLZVSyOQLHSRV]XNXMSUDwG\G]LHOVLQLLUDGXMVL] jej odnalezienia. ScholeWRUyZQLH*VDW\VIDNFMD]SRJáELHQLDVLZ]aMHPQ\FKZL]LLZVSyOQHJR przebywania 6 1LHZWSOLZLHWHQZ\PLDUV]NRá\VWDMHSU]HGQDPLMDNRRJURPQH]DGDQLHQDNROHj- Q\URNV]NROQ\DOHLMDNR]RERZL]DQLHXSURJXZHMFLD3ROVNLZVWUXNWury krajów Unii Europejskiej. IV. 2GV]NRá\-LQVW\WXFMLGRV]NRá\-wspólnoty 0áRG]LQDGDOF]HNDMQDÄPLVWU]D F]\OLNRJRNWRSRWUDILLFK]DIDVF\QRZDü [J. Tarnowski] 4 W. Cichosz, 3RVWPRGHUQLVW\F]Q\G\VNXUVRZROQRFLZHZVSyáF]HVQHMHGXNDFML, w: Wiara i rozum na progu trze- FLHJRW\VLFOHFLD, red. W. DeptuáDL:'\N6]F]HFLQ 5 3UREOHPDW\NW]DMPRZDáHPVLPLQSRGF]DV0LG]\QDURGRZHM.RQIHUHQFMLGODSHGDJRJyZZ3DOHUPRQD6ycylii w listopadzie 2001 r. Temat konferencji: Integrazione, istruzione e formazione professionale (scuole secondarie). 6 J. Salij, 0LáRüIXQGDPHQWHPG]LDáDOQRFLZ\FKRZDZF]HM, w: :\FKRZDQLHWRG]LHáRPLáRFL0DWHULDá\SR,,)RUXP Nauczycieli i Wychowawców, red. M. Urbaska, Tarnów 2001, s. 55-56.

5 7UDG\FMD0DJLVWHULXP.RFLRáDKLVWRULDZ\FKRZDQLDRUD]RSLQLHZVSyáF]HVQ\FKSHGagogów zgrgqlhzvnd]xm*hpodstawowym miejscem wychowania jest rodzina6]nrádwrlqvwy- WXFMD VSRáHF]QD ZVSRPDJDMFD URG]LFyZ Z SURFHVLH Z\FKRZDQLD 1LH]Z\NOH LVWRWQ\P ZDUXn- NLHPZ\SHáQLHQLDSU]H]V]NRáVZHMPLVMLMHVW]DWHPFLVáDLRGSRZLHG]LDOQDZVSyáSUDFD]URdzi- FDPLGRFHQLDQLHLFKQLH]DVWSLRQHMLSLHUZV]RSODQRZHMUROL3HUVRQDOLVW\F]QHXMPRZDQLHSURFesu edukacji wskazuje na przechodzenie od modeox V]NRá\-LQVW\WXFML GR NRQFHSFML V]NRá\- wspólnoty=zuyüp\xzdjqdz\fkrzxmf\z\plduv]nrá\dqlhmhg\qlh ksztaáff\lsu]hna- ]XMF\ ZLHG] ]JRGQLH ] SURJUDPHP :egáxj NRQFHSFML SHUVRQDOLVW\F]QHM V]NRáD ZLQQD E\ü ZVSyOQRWPLáRFLRVyEXF]QLyZURG]LFyZLQDXF]\FLHOL'URJDX]GURZLHQLDZychowania musi ]DWHPZLHüSU]H]XOHF]HQLHUHODFMLPLG]\RVRERZ\FKZHZQWU]WHM*HWULDG\-H*HOLZLHU]\ü]a- VDG]LH*H QDMOHSLHM]DF]\QDü RG VLHELH WR NV]WDáWRZDQLH WR*VDPRFL L HWRVX QDXF]\FLHOD WU]HED UR]SRF]üZVDP\FKQDXF]\FLHODFKVRELHVDP\P =GDQLHP SHGDJRJLNL FKU]HFLMDVNLHM XV]DQRZDQLH JRGQRFL RVRE\ OXG]NLHM VSUDZLD*H Z\FKRZDQLHVWDMHVLVáX*EGODUR]ZRMXF]áRZLHND. -HVWFLJá\PZ]EXG]DQLHPRVRE\ (maieutyka)']lnl RSDUFLX Z\FKRZDQLD QD ZDUWRFLDFK RVRERZ\FK Z\FKRZDQHN Z\FKRZDZFD Uyw- QLH*XF]\VLEDUG]LHME\üQL*PLHü=GRE\ZDSU]\W\PVSUDZQRüFQRWE\SRMPRZDüVZRMH *\FLHQLHW\ONRMDNRE\FLH]GUXJLPDOHLGODGUXJLFK:Z\FKRZDQLXSHUVRQalistycznym model takiego wychowania odnajdujemy na kartach Biblii: w Starym Testamencie Bóg wychowawca E\á]HVZRLPOXGHPLGODVZHJROXGXDOHMHGQRF]HQLHV]DQRZDáMHJRZROQRü1DMHV]F]HZ\* szy poziom Z\FKRZDQLHNXZROQRFL]RVWDáRSRGQLHVLRQHZ1RZ\P7eVWDPHQFLHSU]H]RVRE -H]XVD&KU\VWXVDNWyU\ZáDVQ\PSU]\NáDGHPXND]DáV]NRáZ\FKRZDQLDZGXFKXSURHJ]\VWHncji, czyli bycia dla drugich (czynienie daru z siebie). 3RGVWDZRZ]DVDG WDNLHJR Z\FKRZDQLD (wychowania w duchu proegzystencjimhvw]dvdgdplárfl&]árzlhnmdnrrvoedmhvwsrzrádq\] PLáRFLGRPLáRFLVDPJRG]LHQMHVWPLáRFLLPR*HWPLáRFLVLG]LHOLü:\FKRZDQLHMHVW]a- WHPDNWHPPLáRFLXG]LHODMFHMVLQDZ]yUWHMPLáRFLMDN]RVWDáXPLáRZaQ\SU]H]%RJDND*G\ F]áRZLHN 7. *UHFNLH VáRZR paidagogos SURZDG]F\ FKáRSFD ZVSDQLDOH RGGDMH WUHü WHUPLQX SHGagog-Z\FKRZDZFD-HVWQLPWHQNWyU\SURZDG]LLZVND]XMHGURJ$E\PyFSURZDG]LüQDMSLHUZ WU]HEDWGURJ]QDüDSRZWyUHZ]EXG]Lü]DXIDQLHRVRE\NWyUZLHG]LHVLGRRNUHORQHJRFHOX -H*HOLWHJR]DXIDQLDQDXF]\FLHOQLHZ]EXG]DVWDMHVLW\UDQHPDQLHZ\FKRZDZF:SURFesie Z\FKRZDQLDQDOH*\SU]HGHZV]\VWNLPSU]\ZUyFLüQDOH*QHPLHMVFHSUDZG]LH summum bonum DSUDZGD]NROHLPR*H]DLVWQLHü jak powie R. Ingarden W\ONRZDWPRVIHU]HXF]FLZRFL:y- FKRZDQLHNWyUHVSUDZLD*HF]áRZLHNZSHáQLVWDMHVLF]áRZLHNLHPPR*QDUR]SDWU\ZDüZRSWy-

6 FH IXQNFMRQDULXV]D EG(WH*Z RSW\FH *\FLD RVRERZHJR :HGáXg tej pierwszej wychowanie VWZDU]DVSHF\ILF]Q\REUD]NLHG\WRZ\FKRZDZFDVWDMHVLQDMHPQLNLHPXU]GQLNLHPLIXQNFMonariuszem, a proces wychowawczy przybiera przedmiotowy sposób traktowania ucznia. Przy- NáDGHPWDNLHJRZáDQLHSRGHMFLDMHVWQDVWDZLHQLHXF]QLDLZ\FKRZDZF\QDUHDOL]DFMSURJUDPX na teouhw\f]qhsr]qdqlhlrsdqrzdqlhpdwhuldáx0\oshuvrqdolvw\f]qdzvnd]xmh*hwdnlprgho ]DJXELá ZROQRü SRMW od do JG\* PLHUQLNLHP MHVW WX SUDZR V\VWHP VSRáHF]Q\ LGHRORJLD NRQWURODSU]HSLVL]DU]G]Hnie. Bardzo negatywny o czym mówi personalizm jest przyjty PRGHO DXWRU\WHWX DXWRU\WHWX ZáDG]\ L VLá\ 0RGHO WHQ VSUDZLD*H UROD L ZDUWRü Z\FKRZDZF\ WUZDM WDN GáXJR MDN GáXJR WUZD SRU]GHN NWyUHJR VWU]H*H OXE RVRED NWóra go reprezentuje. WychowDQLH WDNLH FKRFLD* SU]\QRVL V]\ENLH RZRFH PDáR DQJD*XMH SHGDJoJD L MHVW QLHWUZDáH :UD]]H]PLDQZ\FKRZDZF\-VWUy*DURG]LVL]PLDQDSRVWDZ\XF]QLDLW\PVDP\PEXG]LQLe- RNLHá]QDQHSUDJQLHQLHRGZHWX]DÄF]DVXFLVNX F]\]QLHZolenia. Bycie prawdziwym pedagrjlhpz\pdjdrf]\zlflhrgsrzlhgqlhjrsu]\jrwrzdqlddo G]L DNWXDOQD MHVW]DVDGD 3ODWRQD -347), by do $NDGHPLL QLH ZVWSRZDá\ RVRE\ QLHNRPSetentne ageometretos medeis eisito 8. PHGDJRJSRZLQLHQ]QDüUyZQLH*ZDUXQNLZMaNLFK*\MHL rozzlmdvlpárghsrnrohqlh 9 1DOH*\]DWHPNRU]\VWDü]SRPRF\URG]LFyZZWZRU]eniu i realiza- FML V]NROQHJR SURJUDPX Z\FKRZDZF]HJR-HVW WR QLHZWSOLZLH MHGQR] QDMWUXGQLHjV]\FK]DGD 5RG]LFHQLHNLHG\QLHZLG]OXEQLHFKFGRVWU]HJDüZáDVQHMUROLZW\PSU]HGViZ]LFLX2F]y- ZLFLH V V\WXDFMH Z NWyU\FK URG]LF PXVL E\ü SU]H] Z\FKRZDZF QLHMDNR ]DVWpiony. Ma to miejsce szczególnie w rodzinach patologicznych, w których dziecko nie znajduje dla siebie RSDUFLD-H*HOLWHJRRSDUFLDQLH]QDMG]LHWDN*HZV]NROHJG]Le ma go szundü" 7UDZHVWXMFVáRZDSLoVHQNL-HU]HJR6WXKUDPR*HP\SRZLHG]LHü*HZ\FKRZ\ZDüND*G\ PR*HMHGHQOHSLHMDGUXJLJRU]HM:áDFLZD MDNRü Z\FKRZDQLD]RVWDáD SRZLHU]RQD WURVFH L RGSRZLHG]LDOQRFLSHGDJRJyZ*G\E\WHJR]DGDQLDQLHSRGMOLXVSUDwiedliwiliby gorznlhvárzd Jana Jakuba Rousseau: :V]\VWNRMHVWGREUHJG\Z\FKRG]L]UN6WZyUF\DSDF]\VLZUNDFK F]áRZLeka 10. 7 J. Bagrowicz, *RGQRüRVRE\ fundamentem wychowania, w: :\FKRZDQLHQDUR]GUR*X3HUVRQDOLVW\F]QDILOR]ofia wychowania, red. F. Adamski, Kraków 1999, s. 112. 8 J. Pieter%áG1LH]GHILQLRZDQR]DNáDGNL, Zarys metodologii pracy naukowej, Warszawa 1975, s. 99:.WRVL QLH]QDQDJHRPHWULLQLHFKDMWXQLHZVWSXMH 9 :SURJUDPLHZ\FKRZDQLDFKU]HFLMDVNLHJR MDN]DXZD*D-7DUQRZVNL LVWQLHMHZLHONLSRWHQFMDáÄLVWRWDF]áo- ZLHNDPR*HZ\GRE\üVL]SRGZLDGRPRFLLVWDüVLZLDGRPLHNLHUXMFSRUXV]HQLDPL MDªSV\FKLF]nego. Wychowanek MDNND*GDRVRED SRWU]HEXMHPLáRFLL]UR]XPLHQLDE\WHQSRW*Q\SRWHQFMDáPyJáXU]HF]\ZLVWQLüDGR WHJRSRWU]HEXMHZVSyOQRW\ZáDQLHZVSyOQRW\Z\FKRZXMFHM:RSW\FHRVRERZHMZ\FKRZDQLHMHVW]DZV]HVSRWNa- QLHPRVyE'RNRQXMHVLWRQDSRWUyMQHMSáDV]F]\(QLHD]DDQJD*RZDQHVWU]\SRGPLRW\ 10 J. J. Rousseau, Emil czyli o wychowaniuä:v]\vwnrmhvwgreuhz\fkrg]f]un7zyuf\u]hf]\zv]\vwnr Z\UDG]D VLZUNDFK OXG]NLFK Z 6.RWHistoria wychowania, t. 2, Warszawa 1995, s. 13.,QQH WáXPDF]HQLH

7 V. 3U]HVáDQLH Amicus Plato, sed magis amica veritas! [Arystoteles] Wymagajcie od siebie nawet wtedy, gdyby inni od was nie wymagali. >-DQ3DZHá,,@ WH ZVSyáF]HVQHM NXOWXU]H SRQRZRF]HVQHM GRELH VHNXODU\]DFML L GHPRQWD*X GHSR]\WX ZLDU\HSRFHNRQVXPSFMRQL]PXKHGRQL]PXLáDWZHJRVW\OX*\FLD QLHRSLV\U]HF]\ZLVWRFLQLH mechanizmy kulturowo-vrfmrorjlf]qh]ghf\gxmrsu]\v]árfldohzldghfwzr*\fld zarówno Z\FKRZXMF\FKMDNLZ\FKRZ\ZDQ\FKDXWHQW\F]QDWR*VDPRüFKU]HFLMDVNDPLVWU]DLXF]QLD XSU]HGQLR POHNR 8F]H ZyZF]DV RGSRZLHG]LDá Amicus Plato, sed magis amica veritas, tzn. 0áRG]LH*ERZLHPFLJOHF]HNDQDPLVWU]D Platon o swym najbardziej zdolnym uczniu Arystote- OHVLHPLDáSRZLHG]LHü*H]DFKRZXMHVLMDN(UHEDNNWyU\NRSLHVZRMPDWNZ\VVDZV]\]QLHM 3ODWRQMHVWPLSU]\MDFLHOHPOHF]GUR*V]DMHVWPLRGQLHJRSUDZGD0LPRUy*QLF\SRJOGyZSo- ]RVWDáZ$NDGHPLL WspóáF]HVQH SRVWDZ\ Z\áF]QLH URV]F]HQLRZH ] MHGQHM VWURQ\ QLRV MHG\QLH QLHSU]y- FK\OQRüRSLQLLSXEOLF]QHMD]GUXJLHM U]XFDMFLHQDFDáVSRáHF]QRüZ\FKRZDwców. Kto w WDNLHM V\WXDFML UREL NDULHU Z V]NROH" 1DXF]\FLHO-pasjonat i wychowawca-zldghn 7\P zatro- VNDQ\PSHGDJRJRPSUDZG]LZQDG]LHMLVSHáQLHQLHPG]LDáDG\GDNW\F]Q\FKLZ\FKRZDZF]\FK QLHFKEGSU]\ZRáDQHMX*VáRZD-=DPR\VNLHJRZawsze takie Rzeczypospolite bgmdnlhlfk PáRG]LH*\FKRZDQLH. $OER]Z\FL*\P\UD]HPDOERQLNWQLH]Z\FL*\. KolHMQDUXQGDÄ]PDJD rok szkolny 2003/2004 rozpoczta. znajdujemy u Sergiusza Hessena, Podstawy pedagogiki,wáxp$=lhohf]\n:duv]dzdvä:v]\vwnrmhvw GREUHFRZ\FKRG]L]UN6WZyUF\ZV]\VWNRVLSVXMHZUNDFKF]áRZLHND Hkgh\u\hkiblZgby, Berlin 1923).