AWANSE AKADEMICKIE TEORIA I PRAKTYKA W POLSCE. Zbigniew Drozdowicz

Transkrypt

1 XGDá VL MHG\Q\ HNVSHU\PHQW WUDQVIRUPacyjny w naszym kraju, gdzie nikt nie stra- FLá SUDF\ QLH ]OLNZLGRZDQR *DGQHM SD- VWZRZHMXF]HOQLSRZVWDáR]D FR QRZego i godnego szacunku i na dodatek bez SU]\VáRZLRZHM]áRWyZNLSDstwa. AWANSE AKADEMICKIE Zbigniew Drozdowicz TEORIA I PRAKTYKA W POLSCE 3RMDZLDM VL JáRV\ *H REHFQLH ] awansami akademickimi nie jest tak, jak E\ü SRZLQQR 7\WXáHP SU]\NáDGX SU]\ZoáDP GZLH Z\SRZLHG]L 3LHUZV] ] QLFK VWDQRZL DUW\NXá (Z\ Nowakowskiej opu- EOLNRZDQ\ QD ádpdfk Ä3ROLW\NL ± QRVL RQ *DUWREOLZ\ W\WXá Ä*Rá\ GRNWRU L SURIHVRU UHKDELOLWRZDQ\ /HNWXUDWHJR DUW\NXáX QLH VNáDQLDMHGQDNGRPLHFKX$XWRUND]ZUa- FD Z QLP ERZLHP XZDJ PLQ QD WDNLH DQRPDOLH DNDGHPLFNLH SRZRáXMF VL QD UDSRUW 1,.X MDN Z\GáX*DQLH SRQDG JUa- QLFH SU]\]ZRLWRFL RNUHVX X]\VNLZDQLD VWRSQLD GRNWRUD KDELOLWRZDQHJR ± ZUyG UHNRUG]LVWyZ SRG W\P Z]JOGHP Z\PLenia AGH w Krakowie oraz Politechniki: àyg]n 3R]QDVN L :DUV]DZVN Z których wynosi on 40 lat. W wielu innych uczelniach jest to od 20 do 30 lat. W kon- NOX]ML VWZLHUG]D *H ÄTym sposobem nowo mianowany DGLXQNW ] JRá\P GRNWRUa- WHP PLDá NRPIRUWRZ V\WXDFM PyJá Go- F]HNDü HPHU\WXU\ XSUDZLDMF MHG\QLH HGXNDF\MQ FKDáWXU 1LH PXVLDá SU]\Jo- WRZ\ZDü KDELOLWDFML DQL F]\QLü F]HJRNRl- ZLHN GOD ZáDVQHJR UR]ZRMX QDXNRZe- JR 0R*QD ]DS\WDü VNG WHQ F]DV SU]HV]á\ Z ZLHOX XF]HOQLDFK MHVW WRSU]HFLH*G]LHG]LVLHMV]\,QQ\ 54 SUREOHPSRGQRV]RQ\SU]H]DXWRUNWRyZ W\WXáRZ\ ÄSURIHVRU UHKDELOLWRZDQ\ 1Djpierw jest to tzw. profesor nadzwyczajny osoba niejednokrotnie o nienadzwyczajnym, lecz skromniutkim dorobku ÄVNURPQLXWNLP GRURENLHP OHJLW\PXM VL zwykle te osoby, które po habilitacji szyb- NR RWU]\PDá\ PLDQRZDQLH QD VWDQRZLVNR profesora nadzwyczajnego w uczelni i GRVNRQDOH ]DNRU]HQLá\ VL MX* Z WHM UROL 3y(QLHM ± QLHVWHW\ GX*R Sy(QLHM ± SU]y- QDMPQLHM F]ü ] W\FK SURIHVRUyZ X]y- VNXMH W\WXá SURIHVRUVNL F]\OL VWDMH VL owymi profesorami rehabilitowanymi. Na S\WDQLHSRFRLPQDÄVWDUHODWD WHQW\WXá

2 RGSRZLHG( DXWRUNL MHVW MHGQR]QDF]QD SR WR DE\ VL GREU]H VSU]HGDü GR V]NRá\ prywatnej. W ten sposób ujawnia ona ÄQRZ\ Z]RU]HF NDULHU\ SU]HG HPHU\WXU ]GRE\ü W\WXá SURIHVRUVNL Z PDFLHU]\VWHM XF]HOQL SDVWZRZHM SR F]\P GREU]H VL VSU]HGDüGRV]NRá\SUywatnej 1. 'UXJD ] V\JQDOL]RZDQ\FK QD ZVWSLH Z\SRZLHG]L SRMDZLáD VL QD ádpdfk Ä)o- UXP $NDGHPLFNLHJR -HM DXWRU GU LQ* Ryszard 6REF]DN F]\OL Z ZLHWOH ]DSUo- SRQRZDQHJR SU]H] (Z 1RZDNRZVN QD]HZQLFWZD ÄJRá\ OXE SUDZLH ÄJRá\ GRktor ) wychodzi od zwrócenia uwagi na kontrowersyjny zapis art. 121 projektu (dotyczy on zgody rektora na podejmowanie pracy w dodatkowym miejscu zatrudnienia), a dochodzi do postawienia pod znakiem zapytania funkcjonowania VWDQRZLVND SURIHVRUD ± Ä3RGVWDZRZ VSUDZ V Z\PDJDQLD VWDZLDQH RVRERP XELHJDMF\PVL R WR VWDQRZLVNR Z 3Rl- VFH ÄZDUXQNLHP QLH]EGQ\P XELHJDQLD VL R VWDQRZLVNR SURIHVRUD MHVW SRVLDGanie stopnia doktora habilitowanego. Dalej proponuje zniesienie habilitacji (w obec- Q\FK UHDOLDFK ÄKDELOLWDFMD VWDMH VL KHr- PHW\F]QD F]VWR GDOHND RG U]HF]\ZLVWe- JR ZNáDGX WZyUF]HJR D SU]\ RND]ML ]QLHVLHQLH &.. NWyU X]QDMH ]D WZyU ÄVSáRG]RQ\ L SRGWU]\P\ZDQ\ SU]\ *\FLX SU]H] XU]GQLNyZ ]H URGRZLVND QDXNo- ZHJR NWyU]\ VDPL ÄQLH SRWUDIL QLF]HJR RFHQLü D Z V]F]HJyOQRFL QLH SRWUDIL ]DU\]\NRZDüRFHQ\ 1LHVWHW\PR*QDVL W\ONR GRP\ODü *H RZL DNDGHPLFF\ XU]GQLF\WRRVRE\ NLHUXMFH MHGQRVWNDPL XF]HOQLDQ\PL PDMF\PL XSUDZQLHQLD GR SRZRá\ZDQLDQDVWDQRZLVNDXF]HOQLDQH] SURIHVRUVNLPL ZáF]QLH 7DN F]\ LQDF]HM WRRQL OXE XSRZD*QLRQH SU]H] QLFK RVRE\ PLDá\E\ UR]VWU]\JDü R W\P F]\ NDQG\GDW GR DZDQVX SRVLDGD ÄU]HF]\ZLVW\ ZNáDG twórczy w danej dziedzinie nauki. Dodam MHV]F]H W\ONR *H Z SRGVXPRZDQLX VZo- MHJR Z\ZRGX DXWRU VWZLHUG]D L* ÄUHIRrmowanie sposobu funkcjonowania szkol- QLFWZD Z\*V]HJR SU]H] VDPR URGRZLVNR jest równie skuteczne jak restrukturyzacja XSDGDMF\FK SU]HGVLELRUVWZ SU]H] NRPi- VM ]ár*rq ] LFK XU]GXMF\FK G\UHNWorów 2. Jak kwestia awansów akademickich Z\JOGD Z ZLHWOH SURMHNWX XVWDZ\ R V]NROQLFWZLHZ\*V]\P]PDMDEUF]\OL W]Z SUH]\GHQFNLHJR" 3XQNWHP Z\MFLD MHVWWXWDM±MDNVG]±]DSLVDUWXVW Z NWyU\P VWZLHUG]D VL L* ÄXF]HOQLD MHVW autonomiczna we wszystkich obszarach MHMG]LDáDQLD RUD]XVWDUWZNWyU\P VL VWZLHUG]D *H ÄXSUDZQLRQH MHGQRVWNL RUJDQL]DF\MQH XF]HOQL PRJ QDGDZDü stopnie naukowe doktora i doktora habi- OLWRZDQHJR RUD] Z\VWSRZDü R QDGDQLH W\WXáXQDXNRZHJRSURIHVRUD QD]DVDGDFK RNUHORQ\FK Z XVWDZLH R VWRSQLDFK Qaukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki. Istotne w WHM NZHVWLL V UyZQLH* ]DSLVDQH Z G]LDOH III (dotyczy pracowników uczelni ) art. XVW ± PyZL VL WDP R VWDQRZiskach naukowo-dydaktycznych i nauko- Z\FK ± V WU]\ VWDQRZLVND SURIHVRUVNLH (profesorów zwyczajnych, nadzwyczaj- Q\FK L ZL]\WXMF\FK RUD] VWDQRZLVNR adiunkta i asystenta. Pewnym novum jest SRMDZLHQLH VL VWDQRZLVND SURIHVRUD Zi- ]\WXMFHJR 2]QDF]D WR SRMDZLHQLH VL SLWHMNDWHJRULLSURIHVRUyZ±F]WHU\SR]o- VWDáH WR SURIHVRU ]Z\F]DMQ\ NRQLHF]QH MHVWWXWDMSRVLDGDQLHW\WXáXSURIHVRUQDd- ]Z\F]DMQ\ ] W\WXáHP SURIHVRU QDG]Zy- F]DMQ\ EH] W\WXáX DOH ] KDELOLWDFM QD]ywany potocznie podwórkowym ) oraz SURIHVRU QDG]Z\F]DMQ\ EH] W\WXáX L EH] habilitacji. Dotychczas sporo kontrowersji wywoá\zdá ]ZáDV]F]D RVWDWQL ] QLFK ER ]Ga- U]DáR VL *H VWDQRZLVNR WR ]DMPRZDá\ RVRE\NWyUHQLH W\ONR QLH SRVLDGDá\ KDEi- OLWDFML DOH WDN*H ]QDF]FHJR GRURENX QDXNRZHJR SRVLDGDá\ QDWRPLDVW LQQH DWXW\ ± QLHNRQLHF]QLH ]ZL]DQH ] QDXN L QDXF]DQLHP 55

3 :SU]\ZRá\ZDQ\PWXWDMSURMHNFLHSUyEXMH VLWNZHVWLXUHJXORZDü±PyZLFPLQ ZDUWWHJRG]LDáX*HÄ1DVWDQRZLVNX profesora nadzwyczajnego lub profesora ZL]\WXMFHJRPR*HE\üWDN*H]DWUXGQLRQD RVRED QLH VSHáQLDMFD Z\PDJD RNUHOonych odpowiednio w art. 107 ust. 2 i 3, MH*HOL SRVLDGD VWRSLH QDXNRZ\ GRNWRUD RUD] Z\ELWQH L WZyUF]H RVLJQLFLD Z pracy zawodowej lub artystycznej, uzyskane poza szkolnic- WZHP Z\*V]\P L QDXN SRWZLHr- G]RQH Z WU\ELH RNUHORQ\P Z VWDWXFLH :\JOGD QD WR *H MHVW WR Z MDNLP VWRSQLX VSHáQLHQLH postulatu GU LQ* 5\V]DUGD Sob- F]DND.ZHVWL RWZDUW SR]o- VWDMH MHGQDN NWR PLDáE\ RFHQLDü RZHÄZ\ELWQHLWZyUF]HRVLJQL- FLD 1LH PDP RF]\ZLFLH WXWDM MDNLHM XQLZHUVDOQHM SURSR]\FML &KF MHGQDN Z\UD(QLH SRZLe- G]LHü *H MHOL QLH ]RVWDQ ZSURZDG]RQH w tej kwestii takie statutowe zapisy, aby XQLHPR*OLZLü SRMDZLHQLH VL PHFKDQizmów promowania swojaków, to oba- ZLDPVL*HFDáDWDSURFHGXUDVWDQLHVL Z NUyWNLP F]DVLH SDURGL VDPHM VLHELH D V]HUHJLNDGU\SURIHVRUVNLHMÄ]DVLO RVRE\ ]Uy*QHJRURG]DMXXNáDGyZ5]HF]MDVQD QLH R]QDF]D WR *H Z *DGHQ VSRVyE QLH PR*QD WHPX ]DSRELHF : LQQ\FK NUDMDFK SU]HFLH* MDNR VRELH ] W\P UDG] ± FKo- FLD*E\SRSU]H]V\VWHPWDNLFKNRQNXUVyZ do których staje nie jeden czy kilku kandydatów, lecz kilkunastu lub kilkudziesi- FLX 1D S\WDQLH VNG Z]Lü D* W\OX SRd- SRZLHP *H GREU]H E\áRE\ VL Z WHM PLe- U]H UR]HMU]Hü QLH W\ONR ZUyG ]QDMRP\FK czy znajomych ]QDMRP\FKDOHWDN*HW\FK NWyU]\ VZRMH DXWHQW\F]QH RVLJQLFLD X]\VNLZDOL Z PLHMVFDFK NWyUH ] Uy*Q\FK Z]JOGyZ E\á\ QLHGRVWSQH GOD F]áRQNyZ NRPLVMLNRQNXUVRZHM%\üPR*HEG]LHWR Z SUDNW\FH R]QDF]DáR SRMDZLHQLH VL QD polskich uczelniach sporej grupy cudzoziemców, i to nie tylko zza 56 ZVFKRGQLHM JUDQLF\ MDN WR VL G]LVLDM G]LHMHZQLHNWyU\FKV]NRáDFKSU\ZDWQ\FK DOHWDN*H]DFKRdniej. 3HZQ QLHZLDGRP MHVW ± Z PRLP SU]HNRQDQLX±SRMDZLDMFDVLZSURMHNFLH SRVWDü SURIHVRUD ZL]\WXMFHJR 0RMH ZWSOLZRFL EXG]L QLH VDPD ]DVDGQRü WDNLHJRVWDQRZLVND±ERMHVWRQRSU]HFLH* F]\P QRUPDOQ\P L F]VWR VSRW\NDQ\P QD XF]HOQLDFK ]DFKRGQLFK FR ZLFHM ZLG] V]HUHJ SRWHQFMDOQ\FK NRU]\FL ]ZL]DQ\FK ] MHJR SRMDZLHQLHP VL ± ]DUyZQR GOD NV]WDáFHQLD QD GDQ\P NLe- UXQNX MDN L GOD DNDGHPLFNLFK EDGD :WSOLZRFL WH ]ZL]DQH V QDWRPLDVW ] W\P *H QD VWDQRZLVNR WR PR*H E\ü So- ZRá\ZDQD ± MDN PyZL ]DSLV DUW ± ]DUyZQR RVRED SRVLDGDMFD VWRSLH GRktora habilitowanego, jak i osoba go nie SRVLDGDMFD ± ÄMH*HOL SRVLDGD VWRSLH GRNWRUD RUD] Z\ELWQH L WZyUF]H RVLJQLcia w pracy zawodowej lub artystycznej, X]\VNDQH SR]D V]NROQLFWZHP Z\*V]\P L QDXNSRWZLHUG]RQHZWU\ELHRNUHORQ\P w statucie 3UREOHP VSURZDG]D VL GR S\WDQLD MDNLH SRZLQQ\ VL SRMDZLü Z VWatucie uczelni zapisy, aby na to stanowisko SRZRá\ZDQL E\OL DXWHQW\F]QL VSHFMDOLFL PLQ SUDNW\F\ D QLH RVRE\ VNGLQG ]DVáX*RQH DOH QLHNRQLHF]QLH GOD QDXNL F]\ DNDGHPLFNLHJR QDXF]DQLD QDZHW VL QLH RPLHO SRP\OHü *H MDND XF]HOQLD PRJáD SU]\Mü WDNLH ]DSLV\ NWyUH XPR*Oi- ZLá\E\]DMFLDWHJRVWDQRZLVNDSU]H]W]Z

4 Ä]QDMRP\FK NUyOLND 'RNáDGQLH WH VDPH ZWSOLZRFL PDP ZREHF REVDG]DQLD VWanowiska profesora nadzwyczajnego bez habilitacji (dopuszcza to ten sam art. 108).,QQ\ NáRSRW] NWyU\P] Uy*Q\P SRZo- G]HQLHPERU\NDMVLZ\*V]HXF]HOQLHWR przeszeregowanie profesora nadzwyczajnego na zwyczajnego. Moja macierzysta XF]HOQLD SU]\MáD Z WHM NZHVWLL SHZQH UHJXODFMH 3RZLHP RWZDUFLH *H QLH wszystko w tych regulacjach jest dla mnie GRNRFD]UR]XPLDáH±QSFR]QDF]\*H kandydat na profesora zwyczajnego po- ZLQLHQ SRVLDGDü ÄRVRERZRü SURIHVRr- VN " D MHVW WR SLHUZV]\ SXQNW QD OLFLH RERZL]XMF\FK Z WHM PLHU]H Z\PDJD : PRLP LQVW\WXFLH WDN RVRERZRü So- VLDGD SU]\QDMPQLHM SRáRZD SUDFRZQLNyZ DGUXJDSRáRZD]DSHZQHWH*MPDW\ONR tego tak manifestacyjnie nie okazuje. Jest to jednak w moim przekonaniu istotny krok do przodu w tej kwestii; bo jeszcze QLHGDZQR *DGHQ ] SRWHQFMDOQ\FK NDQGydatów do takiego przeszeregowania nie ZLHG]LDá L ZLHG]LHü QLH PyJá GRSyNL PX WHJR Z\UD(QLH QLH SRZLHG]LDá MHJR UHNWRU EGF\ Z WHM PLHU]H MHG\Q\P GHF\GHn- WHPF]\ MX*]DVáX*\á QD X]Z\F]DMQLHQLH F]\WH*SRZLQLHQMHV]F]H]W\PSRF]HNDü W projekcie ustawy nie ma w tej kwestii MDNLFK EDUG]LHM NRQNUHWQ\FK ZVND]yZHN jedyny formalnoprawny wymóg to jak mówi art. 107, ust. 1 posiadanie przez NDQG\GDWD GR X]Z\F]DMQLHQLD W\WXáX Qa- XNRZHJRSURIHVRUD0R*HWRLGREU]H*H SUDZRGDZFD QLH FKFH VL PLHV]Dü GR polityki awansów profesorskich poszcze- JyOQ\FKXF]HOQL±ERSU]HFLH*XF]HOQLHWH QLH W\ONR PDM Uy*Q\ SR]LRP DOH L Uy*QH SRWU]HE\ NDGURZH UyZQLH* Z ]DNUHVLH zwyczajnych i nadzwyczajnych profe- VRUyZ D WDN*H FR QLH PQLHM LVWRWQH ± PR*OLZRFL ILQDQVRZH ] UHJXá\ SU]\ ND*- dym przeszeregowaniu awansowanym RVRERP WU]HED GRáR*\ü SDU ]árw\fk GR W]Z SRGVWDZRZHJR XSRVD*HQLD : ND*- G\PUD]LHGREU]HE\áRE\DE\MDVQRRNUe- ORQH ]RVWDá\ Z\PRJL DZDQVRZH L RF]y- ZLFLHDE\QLHSR]RVWDá\RQHMHG\QLHVWa- WXWRZ\P ]DSLVHP OHF] IDNW\F]QLH E\á\ przestrzegane w praktyce. 3U]\ RND]ML FKFLDáE\P Z\UD(QLH So- ZLHG]LHü*HMHVWHP]DUyZQR]DXWU]\Paniem habilitacji, jak i utrzymaniem CKK GVVWRSQLLW\WXáXQDXNRZHJR&RMHGQDN WU]HED]PLHQLüZLFKIXQNFMRQRZDQLX±ER SU]HFLH*QLHPR*HE\üWDN*HSLHUZV]D] QLFK W\ONR RG F]DVX GR F]DVX ÄFR LVWRtnego wnosi do danej dziedziny wiedzy, a druga tylko dla niektórych stanowi prze- V]NRGWUXGQGRSRNRQDQLD -$.72:<*/'$8,11<&+" :DUWR]GDüVSUDZ]WHJR MDN Z\JO- GDMDZDQVHDNDGHPLFNLHZW\FKNUDMDFK NWyUH PDM WUXGQH GR ]DNZHVWLRQRZDQLD RVLJQLFLD]DUyZQRZ]DNUHVLHNV]WDáFe- QLD QD SR]LRPLH Z\*V]\P MDN L SURZa- G]HQLD EDGD QDXNRZ\FK SU]H] SUDFRwników akademickich. Rzecz nie tylko w W\P *HE\ VL XF]\ü RG QDMOHSV]\FK DOH WDN*HZW\P*HSRZHMFLX3ROVNLGR8QLL (XURSHMVNLHM WU]HED EG]LH ]DSHZQH Go- VWRVRZDüVLZMDNLHMPLHU]HGR]DFKRdnich standardów awansowych. Od razu WU]HEDZ\UD(QLHSRZLHG]LHü*HZUy*Q\FK NUDMDFK]DFKRGQLFK Uy*QLH NZHVWLH DZDn- VRZHVUR]ZL]\ZDQH-DNWRZ\JOGDZ Stanach Zjednoczonych, pokazuje Zbyszko 0HORVLNZNVL*FH 57

5 SW Ä8QLZHUV\WHW L VSRáHF]Hstwo. : ZLHWOH WHM UHODFML V]F]HJyOQLH SR*Ga- Q\P GREUHP QD Z\*V]\FK XF]HOQLDFK Z tych krajach jest otrzymanie mianowania QD VWDáH W]Z tenure) 3. Pod niektórymi Z]JOGDPL SU]\SRPLQD WR QDV]H PLDQowanie na stanowisko profesora nadzwyczajnego na czas QLHRNUHORQ\ 6SRUR GR P\OHQLD GDM zarówno przedstawione przez autora tej publikacji opinie tamtejszych autorytetów akademickich na temat tenure (np. wg T. Parsonsa stanowi ono sym- ERO ÄSHáQHJR XF]HVWQLFWZD Z ORNDOQHM DNDGHPLFNLHM VSRáHF]QRFL MDN QDNUe- ORQH SU]H] QLHJR VFHQDULXV]H MHJR X]y- VNLZDQLD,FK]Uy*QLFRZDQLH]ZL]DQHMHVW ] URG]DMHP XF]HOQL : EDUG]R PDá\FK college ach (typu liberal arts ) procedura jest najprostsza, bo po kilku latach pracy kandydata w danej uczelni jej profesoro- ZLH RFHQLDM MHJR ÄSURIHVMRQDOQ DNW\w- QRü GR RWU]\PDQLD RZHJR PLDQRZDQLD QD VWDáH Z\VWDUF]\ WDP XG]LDá Z NLONX konferencjach oraz opublikowanie jedne- JRGZyFKDUW\NXáyZ:UHGQLHMZLHONRFL college u o tym mianowaniu decyduje komitet ds. WHQXUHNWyU\NLHUXMHVLZW\P Z]JOG]LH RSLQL SURIHVRUyZ NDWHGU\ ]a- WUXGQLDMFHM NDQG\GDWD Z V]F]HJyOQRFL jej kierownika), jego dorobkiem SXEOLNDF\MQ\P RUD] RFHQ MHJR 58 ]DMü G\GDNW\F]Q\FK 'HF\]MH WHJR No- PLWHWX Z\PDJDM ]DWZLHUG]HQLD SU]H] UHNWRUD RUD] ]DU]G XF]HOQL 1DMEDUG]LHM VNRPSOLNRZDQD L QDMGáX*V]D ER WUZDMFD ok. roku) oraz najtrudniejsza do prze- EUQLFLD SURFHGXUD WD MHVW QD GX*\FK Sublicznych uczelniach. Kandydat PR*HSU]\VWSLüGRQLHMSR SU]HSUDFRZDQLX SLFLX lat w danej uczelni, a oceniany jest najpierw na poziomie swojej katedry, Sy(QLHMSU]H]G]LHNDQDNWyU\NLHUXMHOXE nie) odpowiedni wniosek do komitetu ds. WHQXUHDWHQGRUHNWRUDL]DU]GXXF]HOQL ± Z SURFHGXU]H WHM EUDQH V SRG XZDJ SU]HGH ZV]\VWNLP RVLJQLFLD QDXNRZH NDQG\GDWD ÄFKRFLD* NDQG\GDW GR tenure SRZLQLHQ Z\ND]Dü MDNLH ]DDQJD*RZDQLH na rzecz katedry lub college u ) 4. Powa*- QH ]DVWU]H*HQLD ]JáDV]DQH V ]ZáDV]F]D GR WHJR RVWDWQLHJR SU]\SDGNX V RQH SRGREQHGRW\FKNWyUHIRUPXáRZDQHVX nas pod adresem habilitacji 5. (XURSD PD RF]\ZLFLH VZRMH WUDG\FMH Z ]DNUHVLH IXQNFMRQRZDQLD Z\*V]\FK uczelni, w tym procedur awansowania. 1DMGáX*V]\PL ] QLFK PRJ Z\ND]Dü VL WDNLH NUDMH MDN :árfk\ )UDQFMD L :LHOND %U\WDQLD$]DWHPSRNROHL:H:áRV]HFK kolebce europejskich uniwersytetów SLHUZV]\FK]QLFKSRZVWDáZURNXZ %RORQLL±IXQNFMRQXMHG]LVLDMZ\*V]\FK uczelni typu uniwersyteckiego. W kraju W\P Z\VWSXM F]WHU\ NDWHJRULH SURIHVorów: pierwszego poziomu (professori di

6 prima fascia), drugiego poziomu (professori di seconda fascia lub professori associati profesorowie stowarzyszeni), NRQWUDNWRZLRUD]EDGDZF]\.D*GH]W\FK stanowisk obsadzane jest w drodze kon- NXUVX RJáDV]DQHJR SU]H] UHNWRUD :SU]\SDGNXSRZRá\ZDQLDQDVWDQRZLVNR profesora pierwszego poziomu komisja, VNáDGDMFD VL ] RVyE Z W\P MHGQHM VSR]D XQLZHUV\WHWX QD NWyU\P PD E\ü zatrudniony kandydat), ocenia dorobek QDXNRZ\ RUD] G]LDáDOQRü G\GDNW\F]Q RVREDNWyUDSU]HV]áDSRP\OQLHSURFHGu- U NRQNXUVRZ ]DWUXGQLDQD MHVW SRF]tkowo na okres 3 lat na stanowisku profe- VRUD QDG]Z\F]DMQHJR D QDVWSQLH SR ponownym uzyskaniu pozytywnej oceny) na stanowisku profesora zwyczajnego. Dopiero uzyskanie tego ostatniego stanowiska równoznaczne jest z mianowa- QLHP QD VWDáH 3RGREQLH MHVW ] SURIHVorami na stanowiskach badawczych, przy F]\PSU]\SRZRá\ZDQLXQDWHVWDQRZLVND NDQG\GDW PXVL SRP\OQLH SU]HMü GZD egzaminy pisemne oraz ustny test. Uzyskanie tenure równoznaczne jest we :árv]hfk ] X]\VNDQLHP VWDWXVX XU]GQi- ND SDVWZRZHJR RUD] ]ZL]DQ\FK ] W\P Uy*Q\FK SU]\ZLOHMyZ 3RVLDGDM RQL Uyw- QLH* VWRVXQNRZR QDMZ\*V]H Z\QDJURG]e- QLH ± SáDFD SURIHVRUD ]Z\F]DMQHJR ]a- WUXGQLRQHJR Z GDQHM XF]HOQL QD SHáQ\P HWDFLHRNUHODQDMHVWQDSRGVWDZLHSáDF\ dyrektora generalnego kategorii A w ad- PLQLVWUDFML SDVWZRZHM Z URNX UHGQLR Z\QRVLáDRQD euro). W sto- VXQNXGRQLHMRNUHODQHMHVWZ\QDJURG]enie profesora stowarzyszonego (w wy- PLHQLRQ\P WX URNX UHGQLR Z\QRVLáR RQR 5558 euro) oraz profesora badacza UHGQLR euro). Dla porównania UHGQLH XSRVD*HQLH XF]HOQLDQ\FK SUacowników technicznych i administracyj- Q\FKZ\QRVLáRZywczas 1550 euro 6. :H )UDQFML Z U E\áR SDstwowych uniwersytetów. Ich pracownicy SRG]LHOHQL V QD WU]\ NDWHJRULH ]DZRGowe, tj. nauczyciele akademiccy, badacze oraz pracownicy techniczni i administra- F\MQL : SLHUZV]HM ] W\FK JUXS Z\VWSXMH ]Uy*QLFRZDQLH QD SURIHVRUyZ W\WXODUQ\FK (professeur WLWXODLUH V RQL RGSRZLHGQikiem naszego profesora zwyczajnego), profesorów pomocniczych (adjoint; ich odpowiednikiem jest u nas profesor nadzwyczajny), profesorów stowarzyszonych (agrégé lub DVVRFLp V RQL RGSRZLHGQikiem stanowiska docenta) oraz profesorów zaproszonych (invité; zwykle na sta- QRZLVNXW\P]DWUXGQLDVLQDF]DVRNUe ORQ\ FXG]R]LHPFyZ : ND*GHM ] W\FK JUXSZ\VWSXMHMHV]F]H]Uy*QLFRZDQLHQD klasy oraz szczeble (échelon), przy F]\PLORüRVyE]DWUXGQLRQ\FKZQDMZ\*- V]HM WU]HFLHM NODVLH L QD QDMZ\*V]\P GUXJLPV]F]HEOXUHJXORZDQDMHVWXVWDZ R V]NROQLFWZLH Z\*V]\P ] U L QLH PR*H E\ü ZLNV]D QL* ZV]\VWNLFK SURIHVRUyZZUE\áRLFKZH)UDQFML ). Generalnie przy zatrudnianiu na uniwersyteckich stanowiskach profesor- VNLFK RERZL]XMH Z W\P NUDMX NRQNXUV 0RJ GR QLHJR SU]\VWSLü RVRE\ SRVLa- GDMFHW]ZGRNWRUDWSDVWZRZ\doctorat d Etat) lub uprawnienia do kierowania badaniami naukowymi (tzw. l habilitation à diriger des UHFKHUFKHV IUDQFXVN KDELOi- WDFMSU]\]QDMHNRPLVMDVNáDGDMFDVL] RVyE Z W\P ]HZQWU]Q\FK NWyUD RFenia dorobek naukowy kandydata, udokumentowany publikacjami w renomowanych wydawnictwach. Ponadto do na- XF]\FLHOL DNDGHPLFNLFK ]DOLF]DQL V W]Z JáyZQL Z\NáDGRZF\ maîtres de confé- UHQFHLFKRGSRZLHGQLNLHPVXQDVVWDUVL Z\NáDGRZF\ RUD] DV\VWHQFL UHNUXWRZDQL V RQL EH] SURFHGXU\ NRQNXUVRZHM VSo- UyG QDXF]\FLHOL V]Nyá UHGQLFK SRVLDGa- MF\FKW]ZDJUpJDWLRQ6WDWXVXU]GQLNyZ SDVWZRZ\FK PDM SURIHVRURZLH RUD] JáyZQL Z\NáDGRZF\ : SROLW\FH DZDQ VRZHM IXQNFM NRRUG\QDF\MQ SHáQL 1DUodowa Rada Uniwersytetów (Conseil National des Universit- 59

7 és, CNU), która ustala zarówno ogólne kryteria awansowania na poszczególne VWDQRZLVND MDN L RSLQLXMH ]DVDGQRü ]JáDV]DQ\FK SU]H] XF]HOQLH ZQLRVNyZ DZDQVRZ\FK SURIHVRUVNLFK L JáyZQ\FK Z\NáDGRZFyZ2RVWDWHF]Q\PSRZRáDQLX na dane stanowisko decyduje Minister- VWZR (GXNDFML 1DURGRZHM %DGD L 7HFh- QLNL Z NWyUHJR JHVWLL ]QDMGXM VL URGNL ILQDQVRZH QD G]LDáDOQRü SXEOLF]Q\FK uniwersytetów; w przypadku profesorów tytularnych akt nominacji podpisuje nie minister, lecz prezydent Republiki Fran- FXVNLHM : VXPLH PLPR ]QDF]QHM ]ár*o- QRFL SURFHGXU DZDQVRZ\FK Z W\P NUDMX V RQH F]\WHOQH D RVRED NWyUD XELHJD VLRGDQHVWDQRZLVNRXQLZHUV\WHFNLHOXE przeszeregowanie w ramach danego VWDQRZLVND ZLH GRV\ü GRNáDGQLH MDNLH PXVL VSHáQLü Z\PDJDQLD MHOL PLPR LFK VSHáQLHQLD QLH RWU]\PD GDQHJR VWDQRZiska, to od decyzji uczelnianych gremiów PR*HRGZRáDüVLGR&18LRGZRáDQLHWR ma szanse na pozytywne rozpatrzenie. =DWUXGQLHQLH QD VWDáH ZH IUDQFXVNLFK XQLZHUV\WHWDFKZSRVLDGDáRRN nauczycieli akademickich. : :LHONLHM %U\WDQLL Z URNX E\áR XF]HOQLZ\*V]\FKSRVLDGDMF\FKVWDWXV uniwersytecki, w tym 71 w Anglii, 9 w :DOLL Z 6]NRFML L Z,UODQGLL 3yáQRc- QHMQDMVWDUV]\PL]QLFKVXQLZHUV\WHW\Z Oksfordzie i w &DPEULJH3RG]LDáQDVWDUH LQRZHXQLZHUV\WHW\SU]HNáDGDVLEH]So- UHGQLR QD ]Uy*QLFRZDQLH DNDGHPLFNLFK stanowisk oraz na procedury zatrudnie- QLRZH : W\FK SLHUZV]\FK Z\VWSXM stanowiska: profesora, readera, starszego Z\NáDGRZF\Z\NáDGRZF\%LZ\NáDGRZF\ A. Natomiast w drugich: profesora- -kierownika departamentu, readera, JáyZQHJR Z\NáDGRZF\ Z\NáDGRZF\, i Z\NáDGRZF\,,7DN ZSLHUZV]\FKMDNL Z GUXJLFKQDMZ\*V]H]HVWDQRZLVNX]\VNXMH VL]Z\NOHSR]DOLF]HQLXNROHMQ\FKV]F]ebli akademickich, przy czym o ile o pro- PRFML] QL*V]HJR VWDQRZLVND Z\NáDGRZF\ QD Z\*V]H GHF\GXM RVLJQLFLD G\GDktyczne, to przy awansie ze stanowiska VWDUV]HJR Z\NáDGRZF\ QD VWDQRZLVNR readera oraz na stanowisko profesora SRG XZDJ EUDQH V SU]HGH ZV]\VWNLP wyniki badawcze 7. Wszystkie kwestie DZDQVRZH UR]VWU]\JD VL WDP QD GURG]H otwartego konkursu. O wymaganiach stawianych kandydatom w znacznej mie- U]H GHF\GXM Z W\P NUDMX VDPH XF]HOQLH Generalnie jednak w starych uniwersy- WHWDFK SU]\ SRZRá\ZDQLX QD VWDQRZLVNR DNDGHPLFNLH Z\PDJD VL RG NDQG\GDWD posiadanie stopnia naukowego doktora filozofii (doctor of philosophy, PhD) jest RQQDGDZDQ\EH]Z]JOGXQDG]LHG]LQ QD SRGVWDZLH UR]SUDZ\ ]DZLHUDMFHM RUyginalne badania lub idee. Sytuacja awansowa w nowych uniwersytetach brytyjskich jest w znacznej mierze podobna do V\WXDFML Z\VWSXMFHM QD DPHU\NDVNLFK XF]HOQLDFK D ZLF LP QL*V]HM UDQJL XQi- ZHUV\WHW W\P ádwzlhmv]\ DZDQV : ND*- dym przypadku chodzi o uzyskanie za- WUXGQLHQLD QD VWDáH FR GDMH ZSUDZG]LH VWDELOL]DFM ]DZRGRZ DOH QLH ]DZV]H GDMH VDW\VIDNFMRQXMFH Z\QDJURG]HQLH ± ]UHJXá\MHVWRQR Z\*V]H ZÄVWDU\FK XQi- ZHUV\WHWDFK ] Z\MWNLHP London Business School, którego profesorowie otrzy- P\ZDOL ]GHF\GRZDQLH QDMZ\*V]H XSRVa- *HQLH 8. 60

8 Przypisy: 1 Por. E. 1RZDNRZVND*Rá\GRNWRULSURIHVRUUHKDELOLWRZDQ\3ROLW\NDQU] 2 Por. R. Sobczak, Badania, dydaktyka, habilitacja, Forum Akademickie nr 10/2003, s. 20 i d. 3 Ä3RMFLH tenure VWDQRZL SU]HáRPRZ\ SXQNW NDULHU\ DNDGHPLFNLHM QD XQLZHUV\WHWDFK L Z kole- G*DFKDPHU\NDVNLFK>@tenure oferuje w tym kraju 97% uniwersytetów, 99% czteroletnich kole- G*yZSXEOLF]Q\FKRUD]SU\ZDWQ\FK3RU=0HORVLN8QLZHUV\WHWLVSRáHF]HVWZR'\VNXUV\ ZROQRFLZLHG]\LZáDG]\3R]QDVLG 4 Ä:áF]D VL Z GRVVLHU ZV]\VWNLH MHJR WHNVW\ L Z\VWSLHQLD NRQIHUHQF\MQH áf]qlh ] RSLQLDPL ]HZQWU]Q\FKUHFHQ]HQWyZ=HZQWU]QHUHFHQ]MH]GDMVLWXSHáQLüUROF]\QQLNDGHF\GXMFHJR ±DGRW\F]RQHZ\áF]QLHSR]LRPXQDXNRZHJREDGDLSXEOLNDFML1LHPDIRUPDOQ\FKUR]PyZ] NDQG\GDWHP 7DP*HV 5 3U]\NáDGRZR-:LOOLDPVWZLHUG]L*HWZRU]RQHÄGHFDWRHNRQRPLF]QHXNáDG\NWyU\FKFHOHP MHVWRJUDQLF]HQLHNRQNXUHQFML±]DUyZQROXG]LMDNLLGHL SRUWDP*HV 6 :V]\VWNLHWHGDQHSRGDM]D50RVDNRZVNL6]NROQLFWZRZ\*V]HZNUDMDFK8QLL(XURSHMVNLHM 6WDQREHFQ\LSODQ\UHIRUP\*GDVNVLG 7 Ä>@WDNDV\WXDFMDZ\ZRáDáDZ:LHONLHM%U\WDQLLZLHOHNRQWURZHUVMLSURZDG]LERZLHPGR Z\VW- SRZDQLDVSU]HF]QRFLPLG]\WR*VDPRFLMHGQRVWNLMDNRQDXNRZFDDMHMWR*VDPRFLMDNRQa- XF]\FLHOD G\GDNW\ND %DGDQLD SU]HSURZDG]RQH ZUyG RVyE SUDFXMF\FK QD VWDQRZLVNDFK QDXNRZRG\GDNW\F]Q\FKQDXQLZHUV\WHWDFKEU\W\MVNLFKZ\ND]Dá\*H]QLFK]GHF\GRZDQLH ]JDG]DVLOXE]JDG]DVL]WZLHUG]HQLHPL*ZPRMHMLQVW\WXFML]E\WGX*H]QDF]HQLHSU]\ZL]XMH VLGREDGD 3RU=0HORVLN8QLZHUV\WHWLVSRáHF]HVWZRZ\GF\WVLQ 8 Ä>@SáDFDSRF]WNRZDURF]QDQDVWDQRZLVNXZ\NáDGRZF\ZXQLZHUV\WHWDFKRGOXWHJRU wynosi funty ( HXURDSáDFDPDNV\PDOQDVWDUV]HJRZ\NáDGRZF\±IXQW\ ( HXUR2FHQLDVL*HSáDFHSURIHVRUyZZ\QRV]UHGQLRIXQW\euro) w starych uniwersytetach i funtów ( euro) w nowych.... R. Mosakowski, Szkolnictwo Z\*V]HZNUDMDFK8QLL(XURSHMVNLHMZ\GF\W.6=7$á&(1,( MULTIMEDIALNE 6WDQLVáDZSierpowski Jednym z zasadniczych problemów ]ZL]DQ\FK ] S\WDQLHP R SU]\V]áRü NV]WDáFHQLD QD SR]LRPLH Z\*V]\P L QDMZ\*V]\P MHVW NRUHODFMD UR]ZRMX ZLHG]\ L WRZDU]\V]FHM MHM SUDNW\NL ] G\GDNW\N1LHZFKRG]FQDWHQGREU]H MX*UR]SR]QDQ\SU]H]SHGDJRJyZJUXQW FKFLDáE\P ] NRPSOHNVX NZHVWLL ] W\P ]ZL]DQ\FK Z\RGUEQLü SUREOHP VWDáHJR UR]ZRMX NDGU\ QDXF]DMFHM &KRG]L QLH W\ONRRUR]ZyMLORFLRZ\WDNDE\VWXGHQFL PLHOL XáDWZLRQ\ GRVWS GR Z\NáDGRZFyZ DOH ]ZáDV]F]D MDNRFLRZ\ 3R SURVWX ]a- VDGDZáDVQHMSUDF\QDXNRZHMZ\NáDGRZF\ QLH PR*H E\ü ]DSRPQLDQD D MHM Z\QLNL PXV] E\ü SXEOLNRZDQH QLHZD*QH Z jakiej formie czy tradycyjnej, 61