:67 31$',$12=$'=,(&.$6=(&,2/(71,(2 '</(0$7<0à2'(*2%ADACZA

Transkrypt

1 ALEKSANDRA KUROWSKA BARBARA SZADKOWSKA 8QLZHUV\WHW*GDVNL :67 31$',$*12=$'=,(&.$6=(&,2/(71,(*2 '</(0$7<0à2'(*2%ADACZA ']LHFNRVZRLP]DFKRZDQLHPLPRZZ\V\áDRWDF]DMF\PMHGRURVá\PVy- JQDá\ NWyUH QLHMHGQRNURWQLH SR]RVWDM SU]H] QLFK QLHGRVWU]H*one lub niezrozu- PLDQH $ SU]HFLH* V ZD*QH L Z\PDJDM RGF]\WDQLD W\P SLOQLHMV]HJR EOL*HM dziecku do podmfld RERZL]NX V]NROQHJR 7UDIQH RNUHOHQLH MHJR V\WXDFML na ZHMFLX 1 wymaga przeprowadzenia odpowiednich bagdgldjqrvw\f]q\fk 2 po to, by ich wyniki PyJáZ\NRU]\VWDüQDXF]\FLHONWyU\RGZU]HQLDSRGHMPLHZV]No- OHSUDF]G]LHFNLHP 5R]WHUNLPáRGHJREDGDF]D 3ODQXMF SU]HSURZDG]HQLH EDGD GLDJQRVW\F]Q\FK ]DVWDQDZLDá\P\ VL w MDNL VSRVyE X]\VNDü LQIRUPDFMH R SU]\V]áHM XF]HQQLF\&]\ SR]QDQLH RJUDni- F]\üGRZ\L]RORZDQHMRVRE\G]LHFNDF]\UDF]HMSRV]HU]\üMHRNRQWHNVWURGRZi- VNRZ\ L G]LNL WHPX ]GRE\ü ERJDW ZLHG] QD WHPDW E\FLD G]LHFND Z V]HURNR rozupldq\pvsráhf]hvwzlh" /LF]QH UR]WHUNL VWDá\ VL QDV]\P XG]LDáHP RGNG ZVSyOQH SU]ebywanie z s]hflrohwql $QHW QDEUDáR FKDUDNWHUX EDGD GLDJQRVW\FzQ\FK 7RZDU]\V]\áD LPZLDGRPRüSRVLDGDQHJRSU]H]QDVQLHZLHONLHJRGRZLDGF]HQLDSHGDJRJLFznego i badawczego. Jednak odkrywanie kolejnych warstw skomplikowanej sytuacji osoby badanej oraz obserwowanlh MHM Z Uy*Q\FK LQWHUDNFMDFK VSRáHF]Q\FK 1 2 1DZL]DQLH GR F]WHURVNáDGQLNRZHJR PRGHOX V\VWHPX G\GDNW\F]QHJR QD NWyU\ VNáDGDMVL ZHMFLDV\VWHPXG]LDáDQLDV\VWHPRZHZ\MFLDV\VWHPXRUD]NRQWHNVWV\VWHPX; za: Niemierko B., Diagnostyka edukacyjna >Z@ WHJR* UHG Diagnostyka edukacyjna. Teoria i praktyka, PTDE, Kraków 2004, s &HOHPW\FKEDGDMHVWPLQZHGáXJ%1LHPLHUNLZ\NU\FLHLZ\MDQLHQLHMDNLHZDUXQNLXF]e- QLDVLZSá\ZDMQDSU]HELHJLZ\QLNLXF]HQLDVL ibidem, s. 11.

2 :VWSQDGLDJQR]DG]LHFNDV]HFLROHWQLHJR G\OHPDW\PáRGHJREDGacza 189 UR]EXG]DáR QDV] FLHNDZRü So]QDZF] 3HUVSHNW\ZD RQWRORJLF]QD XND]XMFD EDGDQMDNR VDPRG]LHOQ Z LVWQLHQLXVXEVWDQFMQDWXU\UR]XPQHM 3 QDND]\ZDáD ]URELHQLHGREUHJRX*\WNX]]HEUDQ\FKLQIRUPDFMLDSRMDZLDMFHVLVWDOHZWSOi- ZRFLHSLVWHPRORJLF]QHRUD]HW\F]QHVNáDQLDá\QDVGRQLHXVWDQQHMUHIOHNVMLL wy- RVWU]RQHMZUD*OLZRFLGLDJQRVW\F]QHM =DVWDQDZLDá\P\ VL QD LOH PR*HP\ ZWDUJQü Z FRG]LHQQRü G]LHFND oceqldümhplhu]\üxsudv]f]dümhjrqlhsrgzd*doq\e\t. W jakim stopniu nasza badawf]drehfqrüpr*hzsá\qüqdrvreedgdq":mdnlvsrvyeqd]dvdg]lh inter-llqwuddnf\mqrfleg]lhrqdrgg]ldáyzdáduyzqlh*qdqdv"6wdudá\p\vl WH* SU]HZLG\ZDü PR*OLZH GáXJRIDORZH VNXWNL SURZDG]RQ\FK EDGD MDN WH* skutnl LFK QLHSURZDG]HQLD Z QDZL]DQLX GR SRV]HU]RQHJR SRMFLD WUDIQRFL Messicka) 4. '*\á\p\grwhjre\qdv]hvsrwndqlh]edgdqpldáruyzqlh*fkdudnwhu Z\FKRZXMF\ : P\O SHGDJRJLNL SHUVRQDOQR-HJ]\VWHQFMDOQHM FKFLDá\P\ Gostrzec w niej nie tylko przedplrwedgdohf]su]hghzv]\vwnlpsrgplrwlvwrw autonoplf]q] MHM UR]XPQRFL L JRGQRFL ZDUWRFLRZ RVRE Z MHM SHáQ\P Z\PLDU]H&RRQLHMZLHG]LDá\P\" Aneta $QHWDPDV]HüODW]QDMGXMHVLZLFQDVDP\PSRF]WNXVZRMHMHGXNDF\j- QHM GURJL 1DV] XZDJ Z]EXG]LáR QLHW\SRZH ]DFKRZDQLH G]LHZF]\QNL NWyUD F]VWR E\áD DJUHV\ZQD L V]DQWD*RZDáD NROH*DQNL 3oVWDQRZLá\P\ SU]\MU]Hü VL EOL*HMMHMVDPHMRUD]MHMRWRF]HQLXDE\]QaOH(üSU]\F]\Q\WDNLHJRSRVWSRZDQLD 3RGMFLHZV]HFKVWURQQ\FKEDGDZL]DáRVL]QLHXQLNQLRQLQWHUDNFM6WDUDáy- P\VLZVáXFKDüVLZEaGDQZSLVDüVLZMHMZLDWDW\PVDP\PGRSRPyFMHM QDLOHWREG]LHPR*OLZH RGQDOH(üVLZV]NROHZURODFKXF]HQQLF\LNODVRZHM kole*dqnl 2. Problem badawczy *áyzq\pfhohpqdv]hjredgdqlde\árxvwdohqlhf]\$qhwdmhvwsu]\jrwo- ZDQDGRSRMFLDRERZL]NXV]NROQHJR-DNLHHZHQWXDOQHRJUDQLF]HQLDLEDULHU\ musi prze]z\fl*\ü" :QDV]\FKEDGDQLDFKRSLHUDá\P\VLQLHW\ONRQDPHWRGRORJLLZáDFLZHM GLDJQRVW\FHDOHLWH*QDLQWXLFMLZVND]\ZDQHj przez przeciwników racjonalizmu MDNRZDUWRFLRZH(UyGáRSR]QDQLDQDGURG]HEH]SRUHGQLHJRX]\VNLZDQLDZLedzy Wawrzeczko B., &KU]HFLMDVNDSHGDJRJLNDSHUVRQDOQR-egzystencjalna. Pedagogika antyautorytarna, Za: Niemierko B., 3RPLDUZ\QLNyZNV]WDáFHQLD, WSiP, Warszawa ZZZVáRZQLN-online.pl

3 190 Aleksandra Kurowska, Barbara Szadkowska 3. Dobór metod badawczych 'R SU]HSURZDG]HQLD EDGD Z\EUDá\P\ PHWRG\ MDNRFLRZH ]D SRPRF NWyU\FKEDGDF]PR*HGRFLHUDüÄZJáE EDGDQHJR]MDZLVNDRUD]SRV]HU]DüMHJR NRQWHNVW&RZD*QHZEDGDQLDFKMDNRFLRZ\FKPR*OLZHMHVWSRGMFLHDWHPa- WyZZ\NUDF]DMF\FKSR]DWRFRRELHNW\ZQLHPLHU]DOQHESUyEEDGDQDGIXQkcjonowaQLHPF]áRZLHNDZZLHFLHMHJRSU]H*\FLDPLLZDUWRFLDPLDWDN*HQad ]MDZLVNDPL]áR*RQ\PLQSSURFeVDPLVSRáHF]Q\PL Tadeusz Pilch 6 ]D]QDF]DL*VWRVRZDQLHPHWRGMDNRFLRZ\FKMHVWZVND]DQH m.in. wtedy, gdy poruszane zagadnienie dotyczy spraw uznawanych za intymne, SU\ZDWQH GUD*OLZH %DGDQLH MDNRFLRZH ]DNáDGD NRQLHF]QRü ]EOL*HQLD VL GR RVRE\EDGDQHMQLHNLHG\ZHMFLDZMHMURGRZLVNRQDZL]\ZDQLDF]VW\FKNRn- WDNWyZ6WGWH*Z\QLNDMHJRZ\MWNRZRüLRJUDQLF]RQDU]HWHOQRü=GHF\GRZaá\P\ VL QD UeDOL]DFM VWXGLXP SU]\SDGNX Z UDPDFK NWyUHJR]DVWRVRZDá\P\ trianguodfmphwrg 7 %\á\wrz\zldgxnu\w\lvndwhjru\]rzdq\whfkqlnlsuojekcyjne, obserwacja swobodna oraz analiza dokumentów. Metoda indywidualnych przypadków MHVW VSRVREHP EDGD SoOHJDMF\P PLQQDDQDOL]LHMHGQRVWNRZ\FKORVyZOXG]NLFKXZLNáDQ\FKZRNUHORQHV\WXDFMH Z\FKRZDZF]H F]\ VSRáHF]QH 8Z]JOGQLD RQD ZLHOoaspektowe spojrzenie na MHGQRVWNZJOGZFHFK\RVRERZRFLUR]SR]QDQLH]DVREyZ]DJUR*HLZSáy- ZyZRWRF]HQLDVSRáHF]QHJR3UDFDEDGDF]DSRGHMPXMFHJRVLVWXGLXPSU]\SDdku obejmuje dwa etapy: zdiagnozowanie przypadku (ang. case study) oraz opracowanie planu i prowadzenie przypadku (ang. case work). Wykorzystane przez nas w badaniu rysunek rodziny i test drzewa QDOH* do technik projekcyjnych. W ich przypadku badany nie zna celu badania, bada- MF\]DPXVL]DFKRZDüGX*RVWUR*QRüZLQWHUSUHWowaniu ukrytych przyczyn udzielanych odpowiedzi. 1DWRPLDVWSRGVWDZRZ\P]DJUR*HQLHP]ZL]DQ\P]wywiadem, jako tech- QLNJURPDG]HQLDGDQ\FKE\á\F]\QQLNLPRJFH]DNáyFLüZLDU\JRGQRüLQIRUPa- FML,FK (UyGáHP PyJá E\ü UHVSRQGHQW ZLDGRPLH IDáV]XMF\ SUDZG DOH WDN*H QDU]G]LHEDGDZF]HF]\VDPEDGDF]NWyU\PR*HVHOHNF\MQLHWUDNWRZDüRGSRZLe- G]L6WRVRZDQ\PLSU]H]QDVURG]DMDPLZ\ZLDGXE\á\wywiad ukryty (wykorzystany w rozmowach z bagdqlmhmrwrf]hqlem) oraz wywiad skategoryzowany, prowadzony na podstawie kwestionariusza.duwdg]lhfndv]hflrohwqlego. W przypadku obserwacji, która MHVW GOD EDGDMFHJR (UyGáHP SUDZG]LZHM ÄQDWXUDOQHM ZLHG]\ R EDGDQHM JUXSLH OXE MHGQRVWFH QDMSRZD*QLHMV]\P QLHEHz- pieczhvwzhppr*he\ühihnw]+dzwkruqhsrohjdmf\qd]mdzlvnx]pldq\]a- FKRZDOXG]NLFKSRGZSá\ZHPZLDGRPRFLE\FLDREVHUZRZDQ\P 8 0R*QDPX Pilch T., Bauman T., =DVDG\ EDGD SHGDJRJLF]Q\FK :\GDZQLFWZR $NDGHPLFNLH Ä)DN Warszawa Konarzewski K., -DNXSUDZLDüEDGDQLDRZLDWRZH, WSiP, Warszawa 2000, s. 33.,QIRUPDFMD ] Z\NáDGyZ SURI '.OXV-6WDVNLHM 0HWRGRORJLD EDGD SHGDJRJicznych prowadzonych w Instytucie Pedagogiki UG w 2004 r.

4 :VWSQDGLDJQR]DG]LHFNDV]HFLROHWQLHJR G\OHPDW\PáRGHJREDGacza 191 zapobiec poprzez stosowanie obserzdfmlxf]hvwqlf]fhmxnu\whmoxesyámdzqhmfr ]HZ]JOGXQDWHPDWEaGDQLD]URELá\P\2EVHUZDFMSU]H]QDVVWRVRZDQPR*QD RNUHOLü MDNR RWZDUW VZRERGQ EH]SRUHGQL QLHVWDQGDU\]RZDQ -HM F]ü XWUZDOLá\P\ ]D SoPRF kamery wideo']lnl WHPX X]\VNDá\P\ PR*OLZRü SRQRZQHJRRGQLHVLHQLDVLGRREVHUZRZDQ\FKZ\GDU]HRUD]SHáQLHMV]\RJOG EDGDQHMRVRE\=DUHMHVWURZDQ\NDPHUREUD]Z\UD]LFLHXND]DáV\WXDFMHQLHZHr- EDOQH PLPLN JHVW\ EDGDQHM DOH UyZQLH* EáG\ SRSHáQLDQH SU]H] QDV MDNR badaczy. :EDGDQLXZ\NRU]\VWDá\P\UyZQLH*DQDOL]GRNXPHQWyZ $QDOL]DZ\QLNyZEDGD Analiza rysunku rodziny i drzewa $QDOL]XMF Z\NRQDQ\ SU]H] $QHW rysunek rodziny ]DXZD*\áyP\ L* mama narysowana jako pierwsza MHVWQDMZLNV]SRVWDFL'RWDNSU]HGVWa- ZLRQHM RVRE\ G]LHFNR MHVW SUDZGRSRGREQLH SU]\ZL]DQH QDjEDUG]LHM FKFH VL z QLLGHQW\fiNRZDü0R*HWRUyZQLH*R]QDF]DüL*G]LHFNRU\VXMFVLHELHRERN PDWNLSRGNUHODSUDJQLHQLHZL]LHPRFMoQDOQHM]QL3UDZGRSRGREQHMHVWWDN*H L*PDWNDZyZRáXMHONXG]LHFND-HVWRQDQLHZWSOLZLHSRVWDFLQDMZD*QLHMV] QDU\VRZDQD]RVWDáDQDMVWDUDQQiej (jako jedyna ma nogi, suwak w sukience). Na- VWSQLHEDGDQDGRüVWaUDQQLHQDU\VRZDáDVLHELHWDSRVWDüMDNRMHG\QDSRVLDGD UFH:\UD]MHMWZDU]\MHVWUDF]HMSRQXU\5\VXQNLSR]RVWDá\FKSRVWDFLVQLe- Z\NRF]RQHZ\NRQDQHZSRSLechu. Wart uwagi jest IDNWL*$QHWDMDNRRVWDWQL SRVWDüQDU\VRZDáDRMFDQDVDP\PEU]HJXNDUWNL0R*HWRZLDGF]\üRW\P*H dziecko ma do niego negatywny stosunek. Jak wynika z wywiadu pomocniczego, RMFLHFQLHPLHV]ND]URG]LQ -HGQ]EDUG]LHMPLDá\FKLQWHUSUHWDFMLU\VXQNu 9 PR*HE\üVWZLHrdzenie*H EDGDQDFLHUSLQDGHSUHVM.1DREUD]NX]QDMGXMHVLGRüGX*RSXVW\FKSU]HVWU]HQL Z\UD(QDMHVWUyZQLH*GH]RUJDQL]DFMDEUDNZ\NRF]H-HGQDNGOD]ZHU\ILNRZa- QLDWHMKLSRWH]\QDOH*DáRE\VNLHUoZDüG]LHFNRQDEDGDQLDSV\FKLDWU\F]ne. 1DU\VRZDQHSU]H]G]LHZF]\QNdrzewoMHVWQLHMDNRX]XSHáQLHQLHPU\VXQNX URG]LQ\.RURQDGU]HZDMHVWREV]HUQDSRNU\WDRZRFDPLSLHQDWRPLDVWWRFLHn- NDMHGQROLWDNUHVND%DGDQDQLH]D]QDF]\áDOLQLL]LHPL&HFK\U\VXQNXPRJE\ü ]LQWHUSUHWRZDQHQDVWSXMFRZ\MWNoZRGX*HGU]HZRZVND]XMHQDVNáRQQRüGR DJUHVML SU]HVDGQH SRGNUHOenie korony ukazuje zahamowanie emocjonalne G]LHFND]DEUDNOLQLLSU]HGVWDZLDMFHM]LHPLZLDGF]\RSRGDWQRFLQDVWUHV 3RGF]DVDQDOL]\U\VXQNyZG]LHZF]\QNLXZLDGRPLá\P\VRELH*HWZRU]\áD RQDWHSUDFHQLHMDNRQDNRPHQGSRGSHZQ\PQDV]\PQDFiVNLHP1LHE\á\RQH RZRFHP MHM ZHZQWU]QHJR SUDJQLHQLD 8]P\VáRZLá\P\ VRELH *H $QHWD ]GHkoncenWURZDQD QDV] REHFQRFL SU]HU\ZDáD U\VRZDQLH ]PLHQLDáD WHPDW\N 9 Oster G., Goud P., Rysunek w psychoterapii*gdvnlh:\gdzqlfwzr3v\fkrorjlf]qh*gdvn 2003.

5 192 Aleksandra Kurowska, Barbara Szadkowska pracy, a dopiero SRGZSá\ZHPQDV]\FKQDOHJDZUDFDáDGR]DGDQLD1LHWUDNWo- ZDá\P\MHMZLFMDNVSRQWDQLF]QHJRNUHDWRUDOHF]MDNRVREEaGDQNWyUDPD]D ]DGDQLH Z\WZRU]\ü NRQNUHWQH SURGXNW\ =DSRPQLDá\P\ R MHM SRGPLRWRZRFL VNXSLDMFVLQDX]\VNDQLXRF]HNLZDQ\FKUezultatów. Analiza wyników obserwacji 2EVHUZDFM URGRZLVNDURG]LQQHJRLVVLHG]NLHJRVWDUDá\P\VLSU]HSUo- ZDG]DüZVSRVyEQHXWUDOQ\GODG]LHFND0LPRWR$QHWDE\áDZLDGRPDQLHFo- G]LHQQRFL FDáHM V\WXDFML HIHNWHP F]HJR PRJáR E\ü SRGHMPRZDQLH SU]H] QL c]\qqrflqlh]jrgq\fk]mhmw\srz\p]dfkrzdqlhp1dqdv]mdnredgdf]hn REURQPR*HP\MHGQDNGRGDü*HRbVHUZDFMDQLHE\áDSURFHVHPNUyWNRWUZDá\P ZREHFF]HJRPRJá\P\Z\FLJQüZQLRVNLXRJyOQLRQHQDW\OHQDLOHSR]ZDODá czas i zakres stosowanej metody badawczej. W jej wyniku VWZLHUG]Lá\P\*HG]LHZF]\QNDMHVWUDF]HMRGU]ucana przez UyZLHQLNyZ0R*HWRE\üNRQVHNZHQFMDMHMDQW\VSRáHF]Q\FK]DFKRZDtakich jaksoxflhqdnroh*dqnlnrsdqlhlfkrev\s\zdqlhsldvnlhpoxe silne przytulanie. Z naszych obvhuzdfmlz\qlndl*$qhwdflhuslqd]dexu]hqlhfkdudnwhu\]xmfh VLGHILF\WHP uwagi ]ZL]DQ\P z QDGPLHUQ UXFKOLZRFL. Dziewczynka odzna- F]DVLUyZQLH*PDáWROHUDQFMQDIUXVWUDFMDMHM]DFKRZDQLDVF]VWRQLHSU]Hwidywalne. Pewnego razu zaobserwowaá\p\ WDN RWRVFHQN $QHWD UR]ELHUDáD VL i NáDGáDQDPáRGV]HJRNX]\QD*G\WHQ]DF]áRGQLHMXFLHNDüNU]\F]DáDÄ&KRG( bg]lhp\vlfdárzdü>«@gdpfl]dwrfxnlhund :QLRVNL]]DREVHUZRZDQ\FK V\WXDFMLPRJZVND]\ZDüQDDZSá\ZUy*Q\FKSURJUDPyZ telewizyjnych prze- ]QDF]RQ\FK GOD GRURVá\FK NWyUH RJOGDáD E SU]\SDGNRZH ]DREVHUZRZDQLH ]DFKRZDQLD GRURVá\FK $QeWD MDNR ZLDGHN F PROHVWRZDQLH VHNVXDOQH FR w przypadku Anety jest prawdopodobne). Ta ostatnia hipoteza wymaga jednak przeprowadzeniavshfmdolvw\f]q\fkedgddqdqlhg]lhfnrpr*he\üvnlhurzdqh Z\áF]QLH]D]JRGRSLHNXQyZ'\OHPDWQDV]GRW\F]\áZLFNZHVWLLZ\NRU]\VWa- QLDQDV]\FKSU]\SXV]F]HLPR*OLZ\FKVNXWNyZSU]HGVWDZLHQLDLFKURG]LQLHRUD] wychowawcom szkolnym. Wiele obserwacji]duhmhvwurzdá\p\ndphuzlghr$qdol]xmf]dslvdq\re- UD]VWZLHUG]Lá\P\*H$QHWD]QDMGXMHVLZID]LHSU]HMFLRZHMPLG]\VWadium przedoperacyjnym a stadium operacji konkretnych 10. Jej struktury poznawcze QLHXVWDQQLH GRMU]HZDM L ]QDMGXM VL QD SRJUDniczu UR]ZRMX P\OHQLD G]LHcka VLHGPLROHWQLHJR%DGDQDQLHRND]XMHHJRFHQWU\]PXP\OHQLDSRWUDILRGZUyFLü ZXP\OHV\WXDFMSUoEOHPRZMHGQDNQLHPR*HVNRQFHQWURZDüVLQD]DGDQLX GáX*HMQL*G]LeVLüPLQXW :LHORNURWQLH RGWZDU]DMF]DUHMHVWURZDQ\ PDWHULDá ZLGHR]DREVHUZRZDáy- P\WDN*HEáG\MDNLFKVLGRSXFLá\P\3RUD*NGODQDVE\áRWRL*QLHZLDGo- 10 Strelau J., Jurgowski A., Putkiewicz Z., Podstawy psychologii dla nauczycieli, PWN, Warszawa 1975, s. 241.

6 :VWSQDGLDJQR]DG]LHFNDV]HFLROHWQLHJR G\OHPDW\PáRGHJREDGacza 193 PLH JáyZQLH ]D SRPRF PLPLNL WZDU]\ NLHURZDá\P\ EDGDQ L MHM RGSRZLe- G]LDPLXND]XMFDkFHSWDFMOXEGH]DSUREDW Analiza wyników wywiadu WykorzystanLHWHFKQLNLZ\ZLDGXVIRUPDOL]RZDQHJRSRPRJáRQDPSR]QDü VWRVXQHNEDGDQHMGRV]NRá\2ND]XMHVL*H$QHWD F EDUG]RQLHFKWQLHELHU]HXG]LDáZ]DMFLDFKVSRUWRZ\FK1auczyciel twierdzi, *H G]LHZF]\QND QLH FKFF Z\NRQ\ZDü üzlf]h SRGaMH F]VWR ]P\ORQH powog\qs*hmhvwfkrud*hpdpdmhmqlhsr]zdod F wykazuje w niektórych sytuacjach spowolnione tempo psychomotoryczne, F jest zdyscyplinowana, czasem jednak agresywna, F FKWQLHQaZL]XMHNRQWDNW]JUXS F F]VWRMHVW]QLHFKFRQDQLHZ\ND]XMHZLDU\ZHZáDVQHPR*OiZRFL F MHMXZDJDF]VWRXOHJDUR]SUoszeniu. =Z\ZLDGXZ\QLND*H$QHWDQLHXPLHSRVáXJLZDüVLQD]ZDPLGQLW\JRGQLD i pór roku. 0HWRGD WD SR]ZROLáD WDN*H QD UR]SR]QDQLH Uy*QHJR URG]DMX EáGyZ M]\NRZ\FK SRSHáQLDQ\FK SU]H] G]LHZF]\QN%\ü PR*HEDGDQDPDZDGZy- PRZ\ MHGQDN WR PXVLDáE\ VSUDZG]Lü ORJRSeGD 3RQDGWR F]VWR QLHSUDZLGáRZR Z\PDZLDLUHSURGXNXMHJáRVNL=DPLDVWPyZLüÄSWDN DUW\NXáXMHÄNWDN GRZy- UD]XÄV]\V]ND GRGDMHZQDJáRVLHJáRVNÄR Z\PDZLDMFJRÄRV]\V]ND :e- GáXJSkali Ryzyka DysleksjiG]LHFNRG\VOHNW\F]QHPR*HPLHüSUREOHP\Zodró*- QLDQLXOLWHURSRGREQ\FKNV]WDáWDFKOHF]LQDF]HMSRáR*RQ\FKZSU]HVWU]HQL 11, co ]DXZD*\á\P\XEDGanej..ZHVWLDVWZLHUG]HQLDG\VOHNVMLE\áDNROHMQ\P(UyGáHPQDV]\FKZWSOiZRFL JG\* SU]\F]\QDPL SUREOHPyZ M]\NRZ\FK G]LHZF]\QNL PRJá\ E\ü UyZQLH Go- EU]HDWDNLDQLHLQQ\HWDSNV]WDáWRZDQLDVLNRPSHWHQFMLM]\NRZ\FKEOHQi- VWZR F ZSá\Z LQQ\FK RVyE G EXQWEDGDQHMSU]HFLZNRQLH]DXZD*DOQ\PGOD QDV]MDZLVNRPHFKü]ZUyFHQLDQDVLHELHXZDJL=UHIOHNWRZDá\P\VLUyw- QLH**HVSG]DMFF]DVZVSyOQLH]$QHWQLHW\OHZVSLHUDP\MHMUR]ZyMLOHÄSo- OXMHP\ QDMHMEáG\ Analiza dokumentów Z analizy.duw\g]lhfndv]hflrohwqlhjrz\qlndl*edgdqdqlhxf]v]f]aád DQL GR *árend DQL GR SU]HGV]NROD 'RZLHG]LDá\P\ VL WH* *H Z\FKRZXMH VL w URG]LQLH QLHSHáQHM OHF] ZLHORSRNROHQLRZHM :VSyOQLH Z GRPX ]DPLHV]NXMH SLüRVyE$QHWDMHVWMHG\QDF]NDMHMRMFLHFZ\SURZDG]LáVLL]DáR*\áZáDVQ URG]LQ :DUXQNL E\WRZH PR*QD RNUHOLü MDNR GREUH dom Z\SRVD*RQ\ MHVW w elekwu\f]qrüzrgelh*fád]lhqnjd]fhqwudoqhrju]hzdqlh%dgdqdpd ZáDVQ\SRNyM]DEDZNLNVL*NL0DWNDGHNODUXMH*HSRZLFDG]LHFNXFRG]LHQQLH RNRáRSLFLXJRG]LQ7ZLHUG]LL*$QHWDLQWHUHVXMHVLSLHZHPLWDFHP=GDQLHP 11 Bogdanowicz M., Skala Ryzyka Dysleksji8QLZHUV\WHW*GDVNL

7 194 Aleksandra Kurowska, Barbara Szadkowska matnlwuxgqrflz\fkrzdzf]vsudzldqsu]h]fyunmhvwwr*hmhmqlhváxfkd nie ro]xplhfrvlgrqlhmpyzl. :LHOXVSRVWU]H*HGRVWDUF]\áDQDPWDN*HDQDOL]D]HV]\WXüZLF]HAnety. ']LHZF]\QNDPDZ\UD(QHSUREOHP\]RGWZDU]DQLHPSHwQ\FKXNáDGyZZ]RUyZ, D Z\NRQXMF U\VXQNL Z\FKRG]L SR]D RNUHORQ\ REV]DU 7UXGQRFL JUDIRPRWo- U\F]QHPRJUyZQLH*SRWZLHUG]DüL*G]LHFNR]QDMGXMHVLZVWUHILHGX*HJRU\]yka dysleksji. Wnioski =SU]HSURZDG]RQ\FKEDGD$QHW\ÄQDZHMFLX F]\OLSU]HGUR]SRF]FLHP SU]H] QL RERZL]NX V]NROQHJR Z\QLND L* Z W\P PRPHQFLH SR]LRP UR]ZRMX XP\VáRZHJR HPRFMRQDOQHJR VSRáHF]QHJR L PRW\ZaF\MQHJR EDGDQHM QLH E\á Z\VWDUF]DMF\GODVSURVWDQLDZ\PDJDQLRPV]NRá\=DU\VRZDá\VLWU]\PR*OLZH scenariuv]helhjxgdov]\fkz\gdu]h Scenarius]SLHUZV]\EDGDQDZ\UyZQDEUDNLG]LNLSRPRF\URGRZLVNDSe- GDJRJLF]QHJRLURG]LQQHJR6]F]HJyOQLHMHMUHJXODUQ\XG]LDáZ]DMFLDFKNRUHkcyjno-NRPSHQVDF\MQ\FKPyJáE\GRSURZDG]LüGRRJUDQLF]HQLDGHILF\WyZHGXNacyjnych. Takie przygotowanie dziewczynki wymdjdáre\rjurpqhjr]ddqjd*o- ZDQLD ZLHG]\ L FLHUSOLZRFL ]H VWURQ\ SHGDJRJyZ D WDN*H FLVáHM ZVSyáSUDF\ rodziny ze specjalistami. 6FHQDULXV]GUXJLLVWQLHMHPR*OLZRüUR]SRF]FLDSU]H]$QHWGURJLHGXNa- F\MQHMZQRUPDOQ\PGODMHMZLHNXWHUPLQLHSRQLHZD*ZRNUHVLHMHM*\FLDSRSU]e- G]DMF\PSU]HNURF]HQLHSURJXV]NRá\PR*HQDVWSLüSURFHVGRMU]HZDQLDXNáDGX nerwowego, a tym samym ogólna stabilizacja rozwoju psychoruchowego. Jej VWUXNWXU\P\ORZHVW\PXORZDQHSU]H]FRG]LHQQ\NRQWDNW]UyZLHQLNDPLLSHGagoJDPL PRJ QLHRF]HNLZDQLH GRMU]Hü QD W\OH E\ G]LHZF]\QND Z SU]\V]áRFL XPLDáDSRUDG]LüVoELH]WUXGQRFLDPL 6FHQDULXV] WU]HFL FDáNRZLWH UR]ZL]DQLH WUXGQRFL L G\VIXQNFML $QHW\ QLH QDVWSL VDPRLVWQLH SU]HG XNRF]HQLHP Ä]HUyZNL 'HILF\W\ EG VL SRJáELDü G]LHZF]\QNDZZLHORRVRERZHMNODVLHSR]RVWDQLHQLH]DXZD*RQDSU]H]QDXF]\FLHOD i zaniegedqd']lhfnreg]lhnrqw\qxrzdüqdxneh]rgurf]hqldohf]zpldu pokonywania szczebli edukacyjnych jej bycie w szkole przybierze raczej charakter walki o przetrwanie ani*holvxnfhv\zqhjr]gre\zdqldz\nv]wdáfhqld 3RGF]DVEDGDF]VWRGRZLDGF]Dá\P\ZWSOLZRFLFRGRWHJRF]\]DZV]H GREU]HSRVWSXMHP\Z]JOGHP$QHW\-DNRPáRGHQDXF]\FLHONLSRVWDZLRQH]R- VWDáyP\ SU]HG RJURPQ\P Z\]ZDQLHP 3RGHMPXMF MH Z]Lá\P\ QLH W\ONR w VZRMH UFH ORV F]áRZLHND DOH WDN*H ZSLVDá\P\ VL Z SURFHV MHJR UR]ZRMX 3U]HE\ZDMF]$QHW]DVWDQDZLDá\P\VLF]\SRZLHU]RQDQDV]HMRSLHFHG]LHw- F]\QND]RVWDáDRWRF]RQDGRVWDWHF]QWURVN&]\PHWRG\EDGDZF]HFKRüUR]EXdowane i wszefkvwurqqhrnd]dá\vlz\vwduf]dmf\plgr]edgdqldmhmsu]\jrwo- ZDQLDGRSRGMFLDRERZL]NXV]NROQHJR"

8 :VWSQDGLDJQR]DG]LHFNDV]HFLROHWQLHJR G\OHPDW\PáRGHJREDGacza 195 3URZDG]F ZáDVQH EDGDQLD GLDJQRVW\F]QH VWZLHUG]Lá\P\ *H PHWRGROogiczne studium przypadku wymaga od badaczy nie tylko profesjonalizmu i wiedzy, aleuyzqlh*grmu]dárflprudoqhm7rmhgqd]fhfknwyuvwdudá\p\vlsle- OJQRZDü SRGF]DV EDGD FKRü QLH ]DZV]H QDP VL WR XGDZDáR 8VLáRZDá\P\ RGV]XNDüZVoELHL]DFKRZDüSRVWDZ\HW\F]QHZSUDF\]G]LHFNLHPGRFHQLüMHJR LQG\ZLGXDOQRüZ\HNVSRQoZDüMHJRQLHSRZWDU]DOQZDUWRüXF]\QLüMHQLHW\OH RELHNWHPEDGDLOHLFKZVSyáWZyUF-DNREDGDF]NLVWDUDá\P\VLSDPLWDü*H nawet najbardziej wyzd*rqdlqjhuhqfmdsr]rvwdzldsrvrelhqlhzlgrf]q\odg NWyU\]DUyZQRVSRZRGRZDüPR*HWHRF]HNLZDQHSR]\W\ZQHkonsekwencje, jak VWDüVLF]\QQLNLHPQHJDW\ZQ\PGHVWUXNF\MQLHRGG]LDáXMcym na dziecko.