Prace Naukowe Instytutu Organzacj Zarządzana Poltechnk Wrocławskej Wyd. Ofcyna Wydawncza Poltechnk Wrocławskej, Wrocław 2003; pp 175-186 Waldemar RZOŃCA * ZNACZENIE GIER KIEROWNICZYCH W KSZTAŁCENIU PRZYSZŁYCH MENEDŻERÓW W pracy przedstawono wynk badań anketowych, zmerzających do określena przydatnośc ger kerownczych w kształtowanu cech/umejętnośc stotnych dla pracy menedżera. Badana przeprowadzono w perwszej połowe 2002 roku. Uczestnczyły w nch 102 osoby. Wynk badań porównano z wynkam podobnych badań przeprowadzonych w perwszej połowe 1998 roku oraz na przełome lat 1998/99 1999/2000. 1. PRZEBIEG BADAŃ Prezentowane badana są trzecm z kole badanam anketowym, przeprowadzonym przez autora nnejszej pracy, zmerzającym do określena znaczena ger kerownczych w kształtowanu cech (umejętnośc) stotnych dla skutecznej pracy menedżera. Wynk poprzednch badań opublkowano w pracach [Krok Rzońca 1998] oraz [Rzońca 2002]. Należy przypomneć, że bezpośredną nspracją do podjęca perwszych z wyżej wymenonych badań była praca R. Teach a oraz G. Govah [Teach Govah 1993], w której wspomnan autorzy zaprezentowal wynk podobnych (własnych) badań, przeprowadzonych w roku 1987 w Stanach Zjednoczonych w której zachęcal nnych do kontynuowana zapoczątkowanej przez sebe ln badań: Były to jedyne badana plotowe. Ich wynk są jednak bardzo zachęcające autorzy mają nadzeję, że zaproponowana lna badań będze kontynuowana przez nnych [Teach Govah 1993, s. 443]. Badana będące przedmotem nnejszej pracy przeprowadzono w perwszej połowe 2002 roku. Wzęły w nch udzał 102 osoby. Wszyscy respondenc byl studentam Wydzału Informatyk Zarządzana Poltechnk Wrocławskej studowal na kerunku Zarządzane Marketng (studa dzenne magsterske oraz studa zaoczne uzupełnające magsterske). Wśród nch było 21 osób pracujących (w tym 8 na sta- * Poltechnka Wrocławska, Instytut Organzacj Zarządzana; rzonca@oz.pwr.wroc.pl
176 Waldemar Rzońca nowskach kerownczych) oraz 81 studentów bez stażu zawodowego. Średn staż zawodowy osób pracujących wynosł 6 lat, najkrótszy - pół roku, najdłuższy natomast 20 lat. Respondentów poproszono o wypełnene formularzy anketowych, których fragment pokazano w tab. 1. W kolejnych werszach tabel, (w drugej kolumne) wymenono cech (umejętnośc), które R. Teach oraz G. Govah uznal - na podstawe badań amerykańskch 1 - za stotne dla skutecznej pracy menedżera 2. Natomast w ostatnch sześcu kolumnach, wpsano symbole tych form dydaktycznych, które uwzględnono w opsywanych badanach. Należały do nch: wykłady, oznaczone symbolem W (kolumna 3), ćwczena oznaczone symbolem Ć (kolumna 4), z pomnęcem tych ćwczeń, które uwzględnono w grupe "gry kerowncze", semnara - symbol S (kolumna 5), projekty, oznaczone jako P (kolumna 6), gry kerowncze, oznaczone symbolem G (kol. 7), rozumane jako wszystke te zajęca dydaktyczne, w trakce których prowadzono rozgrywk ger kerownczych, laboratora symbol L (kolumna 8), z wyłączenem tych, które uwzględnono w grupe "gry kerowncze". Tab. 1. Fragment formularza anketowego Symbol cechy Cecha/umejętność menedżera Znaczene poszczególnych form dydaktycznych w kształtowanu danej cechy W Ć S P G L C1 Wypracowywane decyzj 0 10 5 3 10 6 C2 C3...... C Dowodzene (przywództwo) Umejętność prezentacj Przystosowywane sę do nowych zadań Źródło: opracowane własne Zadanem respondentów było dokonane własnej oceny przydatnośc każdej z wyżej wymenonych form dydaktycznych (6 form) do kształtowana każdej z cech/umejętnośc menedżera wyrażene tej oceny w postac lczby z przedzału od zera do dzesęcu. Należało przy tym przestrzegać następujących zasad: 1) rozpatrując daną cechę, należało przypsać najwyższą ocenę (tj. 10) tej forme dydaktycznej, która w najwększym stopnu przyczyna sę do kształtowana tej cechy, 2) oceny zero 1 Przy wyborze cech R. Teach oraz G. Govah uwzględnl wynk badań Mnzberg a [Mnzberg 1973], Lvngstone a [Lvngstone 1971] oraz Waters a [Waters 1980] 2 Por. komentarz do podanego zboru cech [Rzońca 2002, s.103-104]
Znaczene ger kerownczych w kształcenu przyszłych menedżerów 177 należało użyć tylko wtedy, gdy dana forma dydaktyczna zdanem respondenta - w żadnym stopnu ne przyczyna sę do kształtowana rozpatrywanej cechy, 3) jeżel to tylko możlwe - różnym formom dydaktycznym (w ramach tej samej cechy) należało przypsać różne oceny. Poprawne wypełnony formularz zawerał 2 ocen (lczb), a w każdym werszu - co najmnej jedną dzesątkę (ocena zero mogła, lecz ne musała sę w werszu pojawć). 2. UZYSKANE WYNIKI Ze względu na to, że nektórzy respondenc (około 5%) ne spełnl warunku mówącego o tym, że w każdym z werszy kwestonarusza mus wystąpć ocena dzesęć jako najwyższą przypsal lczbę mnejszą od 10, to ch oceny zostały poddane normalzacj. Polegała ona na tym, że wszystke lczby z tego wersza, w którym ne było dzesątk przelczono na przedzał [0;10] w ten sposób, że najwyższa ocena respondenta stawała sę dzesątką, natomast wszystke pozostałe pomnożono przez loraz 10/(maksymalna ocena respondenta w danym werszu) zaokrąglono do najblższej lczby naturalnej. W tab. 2 podano zborcze wynk badań. Poszczególne wersze tabel, oznaczone symbolam C1, C2,..., C, odnoszą sę do kolejnych cech/umejętnośc menedżera (jeden wersz jedna cecha). Kolejność występowana cech jest taka sama, jak w tab. 1. W przypadku każdej cechy podano jej symbol, nazwę oraz sześć lczb, z których każda jest średną arytmetyczną ocen wszystkch respondentów, które przypsal on znaczenu poszczególnych form dydaktycznych w kształtowanu danej cechy. W każdym werszu formy dydaktyczne występują w kolejnośc od najbardzej przydatnej do kształtowana danej cechy (kolumna oznaczona symbolem I), do najmnej przydatnej (kolumna oznaczona symbolem VI). W ostatnej kolumne tabel, oznaczonej Mn/max podano - wyrażony procentowo - loraz najnższej oceny (wartość z kolumny VI) do oceny najwyższej (wartość z kolumny I). Iloraz ten przyjmuje najmnejszą wartość, wynoszącą 20% dla cechy C1 (Wypracowywane decyzj). Najmnej przydatną formą dydaktyczną do kształtowana tej cechy okazał sę być wykład (średna arytmetyczna ocen dla wykładu wynosła 1,99), natomast najbardzej przydatną gry kerowncze (średna ocen osągnęła wartość 9,78). Uzyskany wynk (Mn/max = 20%) odbega dosyć znaczne od wynków poprzednch badań. I tak - w badanach opublkowanych w r. 1998 [Krok Rzońca 1998] odpowedna wartość wynosła 32%. Uzyskano ją dla cechy Refleksyjne słuchane.
178 Waldemar Rzońca Tab. 2.. Przydatność różnych form dydaktycznych w kształtowanu cech menedżera Symbol Cecha (umejętność) F/P I II III IV V VI Mn/max C1 [1] Wypracowywane decyzj Forma G P L ć S W [%] Punkty 9,78 6,12 5,10 4,81 4,42 1,99 20 C2 [5] Dowodzene (przywództwo) Forma G P ć S L W Punkty 8,32 6,68 5,48 5,22 3,99 2,12 25 C3 Umejętność prezentacj Forma S P G ć L W Punkty 9,01 6,52 5,70 5,57 3,37 2,21 24 C4 Zarządzane (gospodarowane) czasem Punkty 8,24 6,81 6,50 5,11 4,75 2,49 30 Forma G P S ć L W C5 Tworzene koalcj Forma G P ć S L W Punkty 7,87 6,74 5,57 5,52 3,97 2,12 27 C6 Opanowywane stresu Forma S G ć P L W Punkty 8,52 7,22 6,02 4,65 4,29 2,05 24 C7 Postrzegane pełnego obrazu Forma G P S ć L W [6] sytuacj Punkty 8,91 7, 5,41 5,31 5,01 4,32 48 C8 Ocena wykonana (po wykonanu) Punkty 8,90 8,53 6,24 6,17 5,972,17 24 Forma G P S L ć W Systemowe rozwązywane Forma G P L ć S W C9 [] problemów Punkty 8,73 7,31 5,96 5,74 4,85 2,92 33 C10 Prowadzene wywadów Forma P S ć G W L Punkty 7,42 6,69 5,98 3,79 2,84 2,77 37 C11 [3] Twórcze myślene Forma P G ć S L W Punkty 8, 8,32 6,10 6,09 6,09 2,28 27 C12 Rozwązywane konflktów Forma G P S ć L W Punkty 7,84 6,45 6,06 6,00 4,49 2,38 30 Nadawane prorytetów zadanom Punkty 8,65 7,73 5,88 5,52 5,32 2,67 31 Forma G P L ć S W C13 [9] Strukturalzowane problemów neustrukturalzowa- Punkty 7,62 7,47 5,94 5,34 5,28 3,75 49 Forma P G ć L S W C14 Harmonogramowane h koordynowane dzałań Punkty 8,36 8,15 5,64 5,21 5,19 2,93 35 Forma G P ć S L W C15 C[13] Prognozowane Forma G P ć L S W Punkty 8,57 7,02 5,57 5,19 4,39 3,64 42 C17 Narzucane ról nnym Forma G P ć S L W Punkty 7,22 7,02 5,85 5, 4,34 2,23 31 C18 Refleksyjne słuchane Forma W S ć G P L Punkty 8,09 7,73 4,97 3,63 2,92 2,67 33 C19 Osągane konsensusu Forma G P S ć L W Punkty 8,27 7,19 5,87 5,72 3,98 2,26 27 C20 [4] Ustalane celów Forma G P S ć L W Punkty 9,24 7,70 5,58 5,25 4,76 2,70 29
Znaczene ger kerownczych w kształcenu przyszłych menedżerów 179 Tab.2 -cd. Przydatność różnych form dydaktycznych w kształtowanu cech menedżera Symbol Cecha (umejętność) F/P I II III IV V VI Mn/max C21 10] Kerowane pracą nnych Forma G P ć S L W [%] Punkty 7,78 7,77 5, 4,74 4,35 2,39 31 C22 [7] Organzowane Forma G P S ć L W Punkty 8,64 8,25 6,26 5,87 5,12 3,33 39 C23 Argumentowane Forma S G P ć L W Punkty 7,90 7,81 7, 6,39 4,99 2,78 35 C24 Pomar stopna osągana Forma G P L ć S W celów Punkty 9,29 7, 5,84 5,82 5,20 2,60 28 C25[12] Motywowane nnych Forma G P S ć L W Punkty 7,32 7,19 6,09 5,68 4,26 3,44 47 C26 Zaberane głosu na forum Forma S ć P G L W publcznym Punkty 8,96 6,46 5,48 5,13 3,2,17 24 C27 Analzowane danych Forma G P ć L S W Punkty 9,27 8,11 6,89 6,68 4,88 2,97 32 C28 Nadzorowane Forma G P L ć S W Punkty 8,70 7,79 5,06 4,91 4,57 2,03 23 C29 Zdolność konceptualzacj Forma P G S L ć W Punkty 8,12 7,71 6,15 5,59 5,53 3,09 38 C30 Gromadzene właścwych Forma P S G ć L W nformacj Punkty 8,47 7,25 7,17 5,555,15 5,13 61 C31[11] Zarządzane personelem Forma G P S ć W L Punkty 7,66 6,44 5,78 4,90 4,36 3,83 50 C32 Skuteczne psane Forma P S ć G W L Punkty 8,88 7,17 5,45 4,63 4,24 3,44 39 C33 Wywerane wpływu na nnych Punkty 7,21 6,66 6,56 5,89 3,84 2,34 33 Forma G P S ć L W C34 [8] Planowane Forma G P S ć L W Punkty 9,01 7,90 5,24 5, 4,91 2,93 33 C35 [2] Szybka ocena sytuacj Forma G L ć S P W Punkty 9,61 5,73 5,64 4,82 4,69 1,99 21 C36 Rozwjane ludz/zespołów Forma P G S ć L W Punkty 7,88 7,80 6,06 6,04 4,48 2,99 38 Twórcze rozwązywane Forma G P ć L S W C37[14] problemów Punkty 8,23 8,13 6,29 5,92 5,20 2, 26 C38 Analzowane problemów Forma G P L ć S W Punkty 9,10 7,90 6,23 6,22 5,75 3,33 37 C39 Przekazywane (delegowane) Forma P G S ć L W odpowedzalnośc Punkty 7,67 7,31 5,45 5, 4,20 2,71 35 Przystosowywane sę do Forma G P ć L S W C[15] nowych zadań Punkty 8,85 7,14 6,18 5,835,17 2,44 28 Źródło: opracowane własne
180 Waldemar Rzońca Natomast w następnych badanach [Rzońca 2002] omawany loraz Mn/max przyjął wartość 31% (dla cechy Szybka ocena sytuacj). Wynk uzyskany w aktualne prezentowanych badanach (Mn/max = 20%) podważa w pewnym stopnu słuszność tezy postawonej w pracy [Krok Rzońca 1998, s.133], według której ne ma podstaw do odrzucena którejkolwek z sześcu wyróżnonych form dydaktycznych w kontekśce możlwośc kształcena - za ch pomocą - pożądanych cech menedżera. Przynajmnej w przypadku nektórych cech (C1 oraz C35) przydatność jednej z form, a manowce wykładu, okazała sę być tym razem newelka. Na podstawe wynków badań zaprezentowanych w tab. 2, dokonano próby określena przydatnośc poszczególnych form dydaktycznych w kształtowanu zboru wszystkch wyróżnonych cech, uznanych za stotne dla pracy menedżera oraz jego podzboru, zawerającego głównych cech. Jako mary tej przydatnośc przyjęto: 1. Średne mejsce (średna arytmetyczna ze wszystkch mejsc), które dana forma dydaktyczna zajęła pod względem kształtowana cech uwzględnonych w badanach (możlwe wartośc, to lczby rzeczywste z przedzału [1;6]). 2. Średne mejsce (średna arytmetyczna), które dana forma zajęła w kształtowanu cech, uznanych wg badań z roku 1998 [Krok, Rzońca 1998] za najważnejsze dla menedżera. 3. Zagregowany wskaźnk przydatnośc poszczególnych form dydaktycznych w kształtowanu wszystkch cech uwzględnonych w badanach. 4. Zagregowany wskaźnk przydatnośc poszczególnych form dydaktycznych w kształtowanu najważnejszych cech menedżera. Ad.1. Średne mejsce zajęte przez poszczególne formy dydaktyczne w kształtowanu wszystkch cech menedżera. Lczbę perwszych, drugch oraz kolejnych mejsc (aż do szóstego), na których uplasowała sę każda z 6 form dydaktycznych, pod względem jej przydatnośc do kształtowana wszystkch cech menedżera, podano w tab. 3. Najwęcej perwszych mejsc zajęły gry kerowncze (26), na drugm mejscu znalazły sę projekty (8 razy perwsze mejsce), na trzecm semnara (4 razy), a na czwartym - wykłady (2 razy). Dwe pozostałe formy dydaktyczne, tj. ćwczena audytoryjne oraz laboratora ne pojawły sę na perwszym mejscu an razu. Przyjmując jako marę przydatnośc danej formy dydaktycznej średne, uzyskane przez ną mejsce (tab. 3, wersz 7), należy zauważyć, że najkorzystnej prezentują sę gry kerowncze: średna z zajętych mejsc wynos 1,68. Na drugm mejscu znalazły sę projekty ze średną 2,10, a na trzecm semnara ze średną 3,38. We wcześnejszych badanach, których wynk podano w werszach 8 oraz 9, gry kerowncze także były na perwszym mejscu (średna z zajętych mejsc wynosła odpowedno: 1,65 oraz 1,88). Na drugm mejscu natomast znajdowały sę ćwczena ze średną wynoszącą odpowedno: 1,98 oraz 2,10.
Znaczene ger kerownczych w kształcenu przyszłych menedżerów 181 Lp Tab. 3. Mejsca poszczególnych form dydaktycznych przy uwzględnenu cech Forma dydaktyczna G P S ć L W 1 Lczba perwszych mejsc 26 8 4 0 0 2 2 Lczba drugch mejsc 7 26 4 2 1 0 3 Lczba trzecch mejsc 2 2 15 15 6 0 4 Lczba czwartych mejsc 4 2 7 21 6 0 5 Lczba pątych mejsc 1 2 10 2 22 3 6 Lczba szóstych mejsc 0 0 0 0 5 35 7 Średna (zajęte mejsce) 1,68 2,10 3,38 3,58 4,60 5,68 Wynk poprzednch badań [Rzońca 2002, tab. 4] 8 Średna (zajęte mejsce) 1,65 4,15 3,43 1,98 4,25 5,55 Wynk perwszych badań [Krok Rzońca 1998, tab. 4] 9 Średna (zajęte mejsce) 1,88 3,43 3,62 2,10 4,55 5,45 Źródło: opracowane własne Jak wynka z przytoczonych lczb, dystans który dzel gry kerowncze od kolejnej (drugej) formy dydaktycznej3, powększał sę z każdym kolejnym badanam wynosł odpowedno: w perwszych badanach 0,22 (2,10 mnus 1,88), w drugch badanach 0,33 (1,98-1,65) w obecne prezentowanych - 0,42 (2,10-1,68). We wszystkch badanach najmnej przydatną formą dydaktyczną okazały sę być wykłady, przy czym średne, zajmowane przez ne mejsce pogarszało sę w kolejnych badanach wynosło odpowedno: w perwszych badanach 5,45, w drugch 5,55 w ostatnch - 5,68. Ad.2. Średne mejsce zajęte przez poszczególne formy dydaktyczne w kształtowanu głównych cech menedżera. Do głównych cech menedżera zalczono te, które okazały sę być najważnejszym w badanach przeprowadzonych w roku 1998 [Krok Rzońca 1998, tab.2]. W tab. 2, przedstawonej klka stron wcześnej, zaznaczono je, wpsując w perwszej kolumne, po symbolu cechy, właścwy numer (lczba w nawase kwadratowym). Brak numeru oznacza, że dana cecha ne należy do omawanych cech głównych. Lczbę perwszych, drugch oraz kolejnych mejsc, które zajęła każda z 6 form dydaktycznych, pod względem jej przydatnośc w kształtowanu głównych cech menedżera, podano w tab. 4. Tym razem respondenc także najwyżej ocenl znaczene ger kerownczych: średna z zajętych mejsc wynosła 1,06, lczba perwszych mejsc 15, a lczba drugch - 1. Dokładne take same wynk uzyskano w poprzednch badanach [Krok Rzońca 1998, tab. 5]. Także w perwszych badanach (tab. 4, wersz 9) gry kerowncze znalazły sę na perwszym mejscu. 3 Przy przyjętym tutaj kryterum przydatnośc form dydaktycznych do kształtowana cech menedżera
182 Waldemar Rzońca Lp Tab. 4. Mejsca poszczególnych form dydaktycznych przy uwzględnenu głównych cech menedżera Forma dydaktyczna G P ć S L W 1 Lczba perwszych mejsc 15 1 0 0 0 0 2 Lczba drugch mejsc 1 14 0 0 1 0 3 Lczba trzecch mejsc 0 0 7 6 3 0 4 Lczba czwartych mejsc 0 0 9 4 3 0 5 Lczba pątych mejsc 0 1 0 6 8 1 6 Lczba szóstych mejsc 0 0 0 0 1 15 7 Średna (zajęte mejsce) 1,06 2,13 3,56 4,00 4,32 5,94 Wynk poprzednch badań [Rzońca 2002, tab. 5] 8 Średna (zajęte mejsce) 1,06 4,25 2,00 4,00 4,06 5,63 Wynk perwszych badań [Krok Rzońca 1998, tab. 5] 9 Średna (zajęte mejsce) 1,25 3,50 2,06 4,44 4,25 5,50 Źródło: opracowane własne Jak wynka z wartośc przedstawonych w tab. 4, dystans który dzel gry kerowncze od kolejnej (drugej) formy dydaktycznej powększał sę z każdym kolejnym badanam wynosł odpowedno: w perwszych badanach 0,81 (2,06 mnus 1,25), w drugch badanach 0,94 (2,00-1,06) w obecne prezentowanych 1,07 (2,13 mnus 1,06). Do stotnych różnc, które można zaobserwować w wynkach ostatnch badań w stosunku do wynków badań wcześnejszych należą: Znaczny spadek znaczena ćwczeń audytoryjnych: średna z zajętych mejsc wynos 3,56, podczas gdy w poprzednch badanach wynosła odpowedno: 2,00 (tab. 4, wersz 8) oraz 2,06 (tab. 4, wersz 9). Znaczny wzrost znaczena projektów: średna z zajętych mejsc wynos 2,13, natomast w poprzednch badanach wynosła odpowedno: 4,25 (tab. 4, wersz 8) oraz 3,50 (tab. 4, wersz 9). Podobne jak w badanach obejmujących wszystke cechy stotne dla pracy menedżera (tab. 3), także teraz (przy cechach) najmnej przydatną formą dydaktyczną okazały sę być wykłady. Zachowana została także tendencja spadkowa znaczena tej formy dydaktycznej w kolejnych badanach: średne, zajmowane przez ną mejsce wynosło: w perwszych badanach 5,50, w drugch 5,63 w ostatnch 5,94. Ad.3. Zagregowany wskaźnk przydatnośc poszczególnych form dydaktycznych w kształtowanu wszystkch cech uwzględnonych w badanach.
Znaczene ger kerownczych w kształcenu przyszłych menedżerów 183 Jak wspomnano w pracy [Rzońca 2002, s.110], wyżej omówone mary przydatnośc form dydaktycznych w kształtowanu cech menedżerskch są mało wyrafnowane. Wynka to z faktu, że ne uwzględna sę w nch bezpośredno wartośc ocen punktowych, które respondenc przypsal poszczególnym formom dydaktycznym (podano je w tab. 2), an też ne berze sę pod uwagę znaczena poszczególnych cech (umejętnośc) dla skutecznej pracy menedżerów. Obydwa powyższe czynnk zostały uwzględnone w tzw. zagregowanym wskaźnku przydatnośc form dydaktycznych, zaproponowanym we wspomnanej wyżej pracy. Wartość tego wskaźnka oblcza sę według ponższego wzoru (1) [Rzońca 2002, s.111, wzór (1)]: LC LC W = P (5 R ) (1) j= 1 Oznaczena: LC W -zagregowany wskaźnk przydatnośc -tej formy dydaktycznej (=1,2,...6) do kształtowana cech menedżera ( LC jest lczbą cech uwzględnonych przy oblczanu wskaźnka), LC LC -lczba tych cech, które uwzględnono przy oblczanu wskaźnka W, Pj -przydatność -tej formy dydaktycznej w kształtowana j-tej cechy menedżerskej; =1,2,,6; j=1,2, LC (tab. 2), R j -znaczene j-tej cechy dla skutecznej pracy menedżera (na podstawe wynków badań [Krok Rzońca 1998, tab. 4]). LC Ze wzoru (1) wynka, że m wększa jest wartość wskaźnka W, tym wększa jest przydatność -tej formy dydaktycznej w kształtowanu analzowanego zboru cech menedżerskch. W badanach, które przeprowadzono w ramach tej pracy przy uwzględnenu wszystkch cech, wskaźnk W przyjął wartośc podane w tab. 5 (kolumna: Aktualne badana ). Porównując wynk aktualnych badań z wynkam poprzednch badań (tab. 5) należy zwrócć uwagę na następujące fakty: Bezwzględna wartość wskaźnka W dla ger kerownczych wzrosła o 22 punkty (z 636 do 658), co w wartoścach względnych oznacza wzrost o około 3,5%, odległość pomędzy gram kerownczym, a drugą w kolejnośc formą dydaktyczną, merzona bezwzględną wartoścą wskaźnka W neznaczne wzrosła (z 78 do 82 punktów), Najwększy wzrost wartośc omawanego wskaźnka, wynoszący 131 punktów, można zaobserwować w przypadku projektów (wzrost o około 29%). j j
184 Waldemar Rzońca W przypadku pozostałych form dydaktycznych (semnara, ćwczena, laboratora oraz wykłady) wdoczny jest spadek wartośc wskaźnka W, przy czym najbardzej spadło znaczene wykładów (o 113 punktów, tj. o 33%), a następne ćwczeń (o 105 punktów, tj. o ok. 19%). Tab. 5. Wartośc wskaźnka W przy uwzględnenu cech stotnych w pracy menedżera Aktualne badana Poprzedne badana [Rzońca 2002, s.111] Lp. Forma dydaktyczna W %wart. Max. W %wart. Max. M-sce 1 Gry kerowncze 658 100 636 100 1 2 Projekty 576 88 445 70 5 3 Semnara 462 70 486 76 3 4 Ćwczena 453 69 558 88 2 5 Laboratora 399 61 449 71 4 6 Wykłady 227 35 3 53 6 Źródło: opracowane własne Ad.4. Zagregowany wskaźnk przydatnośc poszczególnych form dydaktycznych w kształtowanu głównych cech menedżera. W Wartośc zagregowanego wskaźnka, uzyskane w przeprowadzonych badanach podano w tab. 6. Tab. 6. Wartośc wskaźnka W przy uwzględnenu najważnejszych cech menedżera Aktualne badana Poprzedne badana [Rzońca 2002, s.111] Lp. Forma dydaktyczna W %wart. Max. W %wart. Max. M-sce 1 Gry kerowncze 377 100 371 100 1 2 Projekty 315 83 2 65 5 3 Semnara 242 64 252 68 3/4 4 Ćwczena 231 61 302 81 2 5 Laboratora 224 59 252 68 3/4 6 Wykłady 123 33 125 34 6 Źródło: opracowane własne Porównując wynk aktualnych badań z wynkam poprzednch badań (tab. 6) można dostrzec następujące fakty: Bezwzględna wartość wskaźnka W dla ger kerownczych wzrosła o 6 punktów (z 371 do 377), co w wartoścach względnych oznacza około 1,6%
Znaczene ger kerownczych w kształcenu przyszłych menedżerów 185 Odległość pomędzy gram kerownczym, a drugą w kolejnośc formą dydaktyczną, merzona bezwzględną wartoścą wskaźnka W zmalała z 69 do 62 punktów. Najwększy wzrost wartośc omawanego wskaźnka można zaobserwować w przypadku projektów (wzrost o 75 punktów, co stanow około 31%). W przypadku pozostałych form dydaktycznych (semnara, ćwczena, laboratora oraz wykłady) wdoczny jest spadek wartośc wskaźnka W, przy czym najbardzej spadło znaczene ćwczeń (o 71 punktów, tj. o około 24%), a następne laboratorów (o 28 punktów, tj. o 11%). Najmnejszy spadek zanotowano w przypadku wykładów o 2 punkty (1,6%). Analzując wynk badań zaprezentowane w nnejszej pracy należy pamętać o ogranczonych możlwoścach formułowana jakchkolwek uogólneń na ch podstawe. Ogranczena te wynkają przede wszystkm z faktu, że źródłem nformacj w przeprowadzonych badanach były opne osób (studentów bez lub ze stażem zawodowym) uczestnczących w rozgrywkach ger kerownczych. Opne te były wyrazem subektywnych odczuć respondentów uczestnczących w badanach ne można wykluczyć, że były one obcążone emocjonalne. Wszystke osoby były ponadto studentam tej samej uczeln Poltechnk Wrocławskej w wększośc uczestnczyły w rozgrywce tylko jednej, semestralnej gry kerownczej (gra SPÓŁKA [Rzońca 2000]). Na zakończene warto także zaznaczyć, że uzyskane wynk badań ne upoważnają do formułowana żadnych wnosków na temat pożądanego mejsca poszczególnych form dydaktycznych w procese kształcena specjalstów z zakresu zarządzana w szkołach wyższych. Wynka to stąd, że cele takego kształcena daleko wykraczają poza rozwjane cech menedżerskch u studentów. LITERATURA KROIK, J., RZOŃCA, W. 1998. Gry kerowncze w kształtowanu cech menedżera - wynk badań anketowych [w:] Symulacja systemów gospodarczych, Antałówka 98, WSPZ, Warszawa. LIVINGSTONE, J.S. 1971. Myth of the well-educated manager. Harvard Busness Revev, 49(1) MINTZBERG, H. 1973. Some dstngushng characterstcs of manageral work. In The nature of manageral work (pp.28-53). New York: Harper&Row RZOŃCA, W. 2000. Nauczane nteraktywne ogólna charakterystyka gry kerownczej SPÓŁKA [w:] Symulacja systemów gospodarczych, Prace Szkoły Antałówka 2000, WSPZ, PWr, Warszawa. RZOŃCA, W. 2002. Gry kerowncze na tle nnych form dydaktycznych [w:] Symulacja systemów gospodarczych, Prace Szkoły Dusznk 2002, Ofcyna Wydawncza PWR, Wrocław.
186 Waldemar Rzońca TEACH, R., GOVAHI, G. 1993. The Role of Classroom Technques n Teachng Management Sklls, SIMULATION & GAMING,Vol.24 No 4, December 1993, pp. 429-445. WATERS, J.A. 1980. Manageral skll development. Academy of Management Revew, 5(3), pp.449-453.