Analiza i diagnoza sytuacji finansowej wybranych branż notowanych na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych w latach

Transkrypt

1 Jacek Batóg Unwersytet Szczecńsk Analza dagnoza sytuacj fnansowej wybranych branż notowanych na Warszawskej Gełdze Paperów Wartoścowych w latach W artykule podjęta została próba analzy dagnozy sytuacj fnansowej wybranych branż notowanych na Warszawskej Gełdze Paperów Wartoścowych. Klasyfkacja branż według kondycj fnansowej została dokonana przy wykorzystanu metody dagramowej. etoda ta, w odróżnenu od klasycznej analzy wskaźnkowej, pozwala na wyznaczene mary syntetycznej. Standardowa analza wskaźnkowa oparta o stosunkowo lczny zbór ndywdualnych wskaźnków umożlwa sformułowane rozstrzygającej opn jedyne wtedy, gdy wartośc wszystkch wskaźnków są zgodne lub nezgodne z przyjętym normam. Natomast zastosowane metody dagramowej, podobne jak nnych metod wyznaczających mernk agregatowe, pozwala na jednoznaczną ocenę sytuacj badanych obektów, umożlwając jednocześne dentyfkację jej podstawowych determnant. etodologa konstrukcj dagramu oraz szczegółowy ops nterpretacj otrzymywanych przy jego pomocy wynków zostały zameszczone w pracy []. Najważnejsze etapy zastosowana metody dagramowej to: wybór wykorzystywanych wskaźnków, unormowane, w oparcu o przyjęte wartośc granczne, rzeczywstych wartośc wskaźnków w przedzale (,) według następujących formuł: x b a w a () x a b w b gdze: x - unormowana wartość wskaźnka dla badanego obektu, w - rzeczywsta wartość wskaźnka dla badanego obektu, a - przyjęta dolna granca kształtowana sę wartośc wskaźnka (średna arytmetyczna mnus odchylene standardowe), (2)

2 b - przyjęta górna granca kształtowana sę wartośc wskaźnka (średna arytmetyczna plus odchylene standardowe), lokalzacja fgur reprezentujących badane obekty w dagrame (zobacz rysunek ), oblczene OB - odległośc środków fgur reprezentujących badane obekty od punktu optymalnego (zobacz rysunek ) według wzoru: 2 O S S B B B2 2 (3) gdze: SB,SB2 - współrzędne środka fgury reprezentującej badany obekt, oblczene ZB - stopna zróżncowana fgur reprezentujących badane obekty według wzoru: 2 Z x P x x 3 x 2 4 gdze: x - unormowana wartość wskaźnka dla badanego obektu. 2 (4) Zadłużene ogółem (%),9,8,7,6,5,4,3,2, Rentowność sprzedaży netto (% ) O B Wndykacja należnośc (dn) Rys.. Konstrukcja dagramu,,2,3,4,5,6,7,8,9 Płynność beżąca

3 fnansowe: W przeprowadzonej analze wykorzystane zostały następujące wskaźnk - rentowność sprzedaży netto - W (%), - wndykacja należnośc - W2 (w dnach), - płynność beżąca - W3, - zadłużene ogółem (stosunek sumy zobowązań krótko- długotermnowych do aktywów ogółem) - W4 (%). Analza dagnoza sytuacj poszczególnych branż dokonana została przy wykorzystanu następujących kryterów: OB - odległośc środka fgury reprezentującej branżę od punktu optymalnego (prawego górnego rogu dagramu), mara ta może przyjmować wartośc z przedzału [, 2 ], a jej nska wartość śwadczy o korzystnej ocene branży, ZB - pola fgury reprezentującej badaną branżę, mara ta może przyjmować wartośc z przedzału [,2], a jej wysoka wartość śwadczy o dużym zróżncowanu unormowanych wartośc wykorzystywanych wskaźnków oraz braku stablnośc fnansowej. Przecętne wartośc oraz rozkłady wykorzystywanych wskaźnków fnansowych charakteryzujących poszczególne branże w analzowanym okrese zostały przedstawone w tabel oraz na rysunkach 2-9. Przecętne wartośc wskaźnków fnansowych dla wybranych branż notowanych na WGPW w perwszych półroczach lat Branża W [%] W 2 [w dnach] W 3 W 4 [%] Tabela Przemysł chemczny mneralny (CH) 8,4 8,4 57,2 68,4 3,7 3,4 6,8 4,4 Przemysł metalowy () 7, 5,4 46,4 45,7 2,7 2,5 26,2 2, Przemysł lekk drzewno-papernczy (L) 4,6,4 59, 7,4 2,8 2,4 28, 29, Przemysł elektromaszynowy (E) 5,4 4,7 62,4 7,7 2,4 2,3 29,6 28,8 Branże WGPW razem 5,3 4,3 63,3 69,6 2,4 2,3 32,2 3, Przemysł spożywczy (S) 3,9 3,2 37,6 43,6,8,8 33, 3,3 Handel (H) 5,7 5,7 55, 56,4,7 2,5 46, 34,2 Budownctwo (B) 3,9 3,7 74,6 78,4,8,9 39,3 35,8 Konglomeraty (I) 4, 3,5 35,6 3,6,7,5 4,9 46,7 Gospodarka ogółem 2,4 2, 5,2 52,3,5,4 5,2 68,6 Źródło: oblczena własne na podstawe [].

4 9 8 Lczebność Lczebność ,23 6,5 3,33 2,6 27,88-3,29 2,93 9,5 5,37 2,6 Rentowność sprzedaży netto (%) Rentowność sprzedaży netto (%) Rys.2. Struktura wskaźnka rentownośc sprzedaży netto spółek notowanych na WGPW na konec I półrocza 997 Rys.3. Struktura wskaźnka rentownośc sprzedaży netto spółek notowanych na WGPW na konec I półrocza Lczebność Lczebność ,9 76,34 8,77 4,2 73,63 44,54 77,3 9,5 42, 74,49 Wskaźnk wndykacj należnośc (dn) Wskaźnk wndykacj należnośc (dn) Rys.4. Struktura wskaźnka wndykacj należnośc spółek notowanych na WGPW na konec I półrocza 997 Rys.5. Struktura wskaźnka wndykacj należnośc spółek notowanych na WGPW na konec I półrocza 998 Lczebność ,92,57 2,22 2,87 3,52 4,7 Lczebność ,38 2,56 3,74 4,92 6, 7,28 Wskaźnk płynnośc beżącej Wskaźnk płynnośc beżącej Rys.6. Struktura wskaźnka płynnośc beżącej spółek notowanych na WGPW na konec I półrocza 997 Rys.7. Struktura wskaźnka płynnośc beżącej spółek notowanych na WGPW na konec I półrocza 998

5 Lczebność ,79 25,23 35,68 46,2 56,56 67, 77,45 Lczebność ,64 32,8 45,72 59,26 72,8 86,35 Wskaźnk zadłużena ogółem (%) Wskaźnk zadłużena ogółem (%) Rys.8. Struktura wskaźnka zadłużena ogółem [%] spółek notowanych na WGPW na konec I półrocza 997 Rys.9. Struktura wskaźnka zadłużena ogółem [%] spółek notowanych na WGPW na konec I półrocza 998 Empryczny obszar zmennośc oraz wartośc granczne wykorzystywane do normalzacj wskaźnków przedstawa tabela 2. Grance oblczono w oparcu o obserwacje dotyczące obydwu analzowanych okresów. Natomast ne zostały w nch uwzględnone nelczne obserwacje netypowe, dla których wartośc uwzględnonych wskaźnków znalazły sę poza typowym obszarem zmennośc (średna arytmetyczna plus mnus dwa odchylena standardowe). Tabela 2 Wartośc emprycznych przyjętych granc wskaźnków Nazwa wskaźnka Grance empryczne Grance przyjęte (a,b ) W [%] (-23,6; 9,66) (-,22;,82) W 2 [w dnach] (,49; 289,7) (28,5; 4,3) W 3 (,2; 7,89) (,97; 3,7) W 4 [%] (4,35; 8,6) (4,67; 47,58) Źródło: oblczena własne na podstawe tabel. W tabelach 3 4 zostały zameszczone unormowane wartośc wskaźnków x, odległośc od punktu optymalnego OB oraz mary zróżncowana ZB. Grafczną prezentacją zman sytuacj poszczególnych branż, wszystkch branż razem (za wyjątkem sektora bankowego ubezpeczenowego) całej gospodark (wykorzystane dane dotyczyły 38 klas Europejskej Klasyfkacj Dzałalnośc) są dagramy przedstawone na rysunkach -3.

6 Tabela 3 Unormowane wartośc wskaźnków (x), odległośc od punktu optymalnego (OB) mary różncowana (ZB) dla wybranych branż, wszystkch branż razem polskej gospodark (6.97) Branża OB ZB X X2 X3 X4 Przemysł chemczny mneralny (CH),245,33,82,622,989,935 Przemysł metalowy (),454,9,693,764,63,65 Przemysł lekk drzewno-papernczy (L),583,4,479,597,682,59 Przemysł elektromaszynowy (E),642,,55,553,553,546 Branże WGPW razem (W),688,6,538,54,57,469 Przemysł spożywczy (S),727,28,425,88,288,444 Handel (H),873,462,576,649,266,44 Budownctwo (B),933,36,424,392,296,25 Gospodarka ogółem (G),997,54,3,7,86, Konglomeraty (I),23,6,437,,259,72 Źródło: oblczena własne na podstawe tabel 2. Tabela 4 Unormowane wartośc wskaźnków (x), odległośc od punktu optymalnego (OB) mary różncowana (ZB) dla wybranych branż, wszystkch branż razem polskej gospodark (6.98) Branża OB ZB X X2 X3 X4 Przemysł chemczny mneralny (CH),3,282,8,474,872, Przemysł metalowy (),488,4,547,773,558,837 Handel (H),642,5,578,632,569,48 Przemysł elektromaszynowy (E),76,6,495,444,493,572 Branże WGPW razem (W),727,6,46,459,493,53 Przemysł spożywczy (S),75,97,365,8,37,496 Przemysł lekk drzewno-papernczy (L),83,7,25,434,533,56 Budownctwo (B),96,6,46,34,332,358 Gospodarka ogółem (G),26,483,267,686,57, Konglomeraty (I),28,44,39,,82,26 Źródło: oblczena własne na podstawe tabel 2. Rentowność sprzedaży netto,9 Zadłużene ogółem,8,7,6,5,4,3,2, I S B E H B L CH Wndykacja należnośc,,2,3,4,5,6,7,8,9 Płynność beżąca Rys.. Dagram dla wybranych branż notowanych na WGPW (6.97)

7 Rentowność sprzedaży netto Zadłużene ogółem,9,8,7,6,5,4,3,2 L S B E H CH Wndykacja należnośc, I,,2,3,4,5,6,7,8,9 Płynność beżąca Rys.. Dagram dla wybranych branż notowanych na WGPW (6.98) Rentowność sprzedaży netto Zadłużene ogółem,9,8,7,6,5,4,3,2 L 98 H L 97 H CH 98 CH 97 Wndykacja należnośc, I 98 I 97,,2,3,4,5,6,7,8,9 Płynność beżąca Rys.2. Podstawowe zmany sytuacj fnansowej wybranych branż notowanych na WGPW w okrese

8 Rentowność sprzedaży netto,9 Zadłużene ogółem,8,7,6,5,4,3,2 G 98 G 97 W 98 W 97 Wndykacja należnośc,,,2,3,4,5,6,7,8,9 Płynność beżąca Rys.3. Dagram reprezentujący zmanę sytuacj wszystkch branż notowanych na WGPW (bez sektora bankowego ubezpeczenowego) całej gospodark (reprezentowanej przez 38 klas EKD) w okrese W oparcu o przeprowadzoną analzę sformułować można następujące wnosk: ) W perwszym półroczu 997 roku najlepszą sytuacją fnansową charakteryzował sę przemysł chemczny mneralny (OB =,245). Korzystną pozycję w klasyfkacj zajmowały równeż: przemysł metalowy (OB =,454), przemysł lekk drzewnopapernczy (OB =,583) oraz przemysł elektromaszynowy (OB =,642). W grupe branż o słabej kondycj fnansowej znajdowały sę konglomeraty (OB =,23), budownctwo (OB =,933) handel (OB =,873). Najwększym zróżncowanem wskaźnków (najmnej stablną sytuacją fnansową) charakteryzował sę handel (ZB =,462). 2) W perwszym półroczu 998 podobne jak w perwszym półroczu 997 roku najkorzystnejszą sytuację fnansową posadały: przemysł chemczny mneralny (OB =,3) oraz przemysł metalowy (OB =,488). Dla obydwu tych rodzajów dzałalnośc wystąpł jednak wzrost odległośc od punktu optymalnego. W przypadku przemysłu chemcznego mneralnego zostało to spowodowane wydłużenem cyklu rotacj należnośc oraz spadkem płynnośc beżącej. Natomast

9 pogorszene sytuacj przemysłu metalowego wąże sę przede wszystkm ze zmnejszenem rentownośc sprzedaży netto. Korzystną zmanę pozycj z szóstej na trzecą oraz znaczące zmnejszene zróżncowana wskaźnków odnotowała branża handlowa. Był to rezultat wzrostu płynnośc beżącej spadku zadłużena spółek handlowych. Na konec czerwca 998 roku w porównanu do końca czerwca 997 roku stotne zwększyła sę odległość OB dla przemysłu lekkego drzewnopapernczego (z,583 do,83). Zjawsko to było efektem znaczącego pogorszena sę wartośc wskaźnków rentownośc, wndykacj należnośc płynnośc. W obydwu analzowanych okresach najmnej korzystną sytuacją fnansową charakteryzowały sę spółk prowadzące dzałalność zdywersyfkowaną (konglomeraty), które odznaczały sę przede wszystkm bardzo słabym pozomem wndykowalnośc należnośc. 3) Analza wszystkch spółek notowanych na WGPW (oprócz sektora bankowego ubezpeczenowego) oraz całej gospodark narodowej (reprezentowanej przez 38 klas EKD) pozwala zauważyć neznaczne pogorszene ch sytuacj fnansowej w perwszym półroczu 998 roku. Jednocześne wdoczna była korzystnejsza sytuacja przecętnej spółk gełdowej w porównanu z przecętnym przedsęborstwem funkcjonującym w gospodarce. Stosunkowo słaba kondycja fnansowa całej gospodark była spowodowana wysokm przecętnym pozomem zadłużena przedsęborstw, które w porównanu do spółek gełdowych było ponad dwukrotne wyższe. Lteratura Batóg J.: Propozycja pewnej metody oceny sytuacj ekonomczno-fnansowej frmy. Przegląd Statystyczny /97, tom 44, Wydawnctwo Naukowe PWN, Warszawa 997. Wynk fnansowe spółek gełdowych. Notora Serws, /96, Warszawa 996. Summary In the paper the author presents an analyss and dagnoss of fnancal condton of some economc sectors from Warsow Stock Exchange and ther comparson wth the whole economy. The author used hs own method based on a specfc dagram. The procedure allows to obtan an aggregate measure for classfcaton of objects. The method could be appled for purpose mentoned above even n stuaton when not all ndvdual ratos are n agreement wth norms.