Podstawy Zarządzania mgr Magdalena Marczewska TiMO (Zakład Teorii i Metod Organizacji) Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego mmarczewska@mail.wz.uw.edu.pl
Planowanie
Planowanie czyli co?
Planowanie to. Proces podejmowania decyzji, obejmujących wyznaczenie celów organizacji w konkretnej perspektywie czasu, i określania sposobów ich osiągnięcia oraz niezbędnych do tego zasobów, przy uwzględnieniu skutków podjętych działao. Źródło: Bogdanienko J., 2010, s. 21. Definiowanie celów organizacji, określenie ogólnej strategii ich osiągania oraz opracowanie zwartej hierarchii planów służących do integracji i koordynacji działao; dotyczy CELÓW (co ma byd zrobione?) i ŚRODKÓW (jak ma byd zrobione?) Źródło: Robbins S.P, DeCenzo,D.A., 2002, s. 131.
PLAN według J. Gościoskiego: Podstawą planu - CELOWOŚĆ Zasada prymatu planowania planowanie podstawą wszystkich innych funkcji zarządzania Kompletnośd planu plany spójne/zintegrowane na wszystkich szczeblach zarządzania Plany skuteczne we wdrożeniu odpowiednio dostosowane (wyniki przewyższające nakłady + minimum niepożądanych konsekwencji)
Plany i ich znaczenie dla organizacji Swoboda decyzji i szczebel zarządzania Plany strategiczne Plany taktyczne Plany operacyjne Horyzont czasowy i stopieo niepewności Liczba alternatyw i zakres problemowy Źródło: Bogdanienko J., 2010, s. 23.
Cechy Cechy planów strategicznych, operacyjnych, taktycznych Plan Strategiczny Taktyczny Operacyjny Zakres Jeden główny aspekt rozwoju Duża liczba pól Pojedyncze działanie lub zadania Złożonośd Bardzo dużo zmiennych Wiele zmiennych Mała liczba zmiennych Cel planowania Misja organizacji Doprowadzenie do pożądanych rezultatów w krótkim okresie Wykonanie zadania Charakter czynności planistycznych Twórczy Bilansujący i alokacyjny Odtwórczy, postępowanie wg wytycznych Agregacja informacji Wysoka Niska Niska
Powody planowania Ze względu na zmiany w otoczeniu!!! Ustanowienia standardów ułatwiających kontrolę Wytyczenia kierunków działania Managerowie planują w celu Minimalizowania marnotrawstwa i dublowania czynności Ograniczenia wpływu zmian
Wymiary procesu planowania Przedmiot Układ organizacyjny Elementy Planowanie Charakterystyki Czas
Typy/Rodzaje planów Kryterium Podmiotowe Przedmiotowe Pole planu Charakter planu Formy planu Horyzont czasu planowania Rodzaj planu Jednostki organizacyjnej, Zakładu, Przedsiębiorstwa, itd.. Branżowe, Sektorowe, Ogólnogospodarcze Wycinkowe, Problemowe, Kompleksowe Operacyjne, Taktyczne, Strategiczne Deklaratywne, Proceduralne Krótkookresowe, Średniookresowe, Długookresowe Źródło: Gościoski J., 1982:191 Ponadto można wyróżnid plany: Szczegółowe i Kierunkowe
Czym jest MBO?
MBO Management by Objectives MBO - technika zarządzania przedsiębiorstwem służąca efektywnej realizacji strategicznych i operacyjnych celów firmy, oparta na kaskadowym definiowaniu priorytetowych zadao, ich monitorowaniu, ocenie stopnia realizacji oraz powiązaniu uzyskiwanych wyników z systemem motywacyjnym (premiowym). Źródło: House of Skills
MBO Kaskada celów W MBO kaskadowane są cele, czyli części składowe strategii, a nie zdania. Ogólne cele firmy/zarządu stają się celami każdego pracownika. Cele zarządu Cele pionów Cele działów
MBO To technika skutecznego zarządzania, której istotną funkcją jest informowanie organizacji o priorytetach, czyli o tym, co powinno byd zrobione w pierwszej kolejności, a co jest mniej lub zupełnie nieistotne. MBO wskazuje przede wszystkim na cele, a znacznie rzadziej na sposób ich osiągania. Sam system motywacyjny oparty o cele, nie oznacza, że w firmie stosuje się MBO! W formułowaniu celów uczestniczą także i pracownicy.
Strategia organizacji
Strategia To pewien plan działania organizacji, związany z jej pozycją w otoczeniu (obecną i przyszłą), oraz pewien względnie trwały koherentny sposób działania. Przyjęta wspólna koncepcja, której wdrożenie ma zapewnid osiągnięcie fundamentalnych celów długookresowych wybranej domeny działania.
Model strategii Domena działania Funkcjonalne programy działania Strategiczna przewaga Strategiczne cele Źródło: Obłój, K. 1993
Czym strategia nie jest? Nie jest programem działao dostosowawczych, reakcją na krótkookresowe fluktuacje i zaburzenia powstające w otoczeniu lub samej organizacji Nie jest typowym planem, który liczbowo i terminowo ujmuje zadania na najbliższe dwa trzy lata, a jest jakościową koncepcją przyszłości firmy Nie jest zbiorem intencji i pobożnych życzeo, musi mied walor wykonalności Nie jest zbiorem idei i koncepcji tworzonych wyłącznie w wąskim gronie kierownictwa firmy
Planowanie strategiczne Działanie wymagające wiedzy zarówno o organizacji, jak i jej otoczeniu. Aby powstał plan strategiczny potrzebna jest analiza między innymi: sił i słabości, potrzeb nabywców, otoczenia, konkurencji. Analiza organizacji Ustalenie wizji i misji Określenie celów organizacji Ustalenie celów w zakresie rynków i produktów Wyznaczenie sposobu osiągania celów Analiza otoczenia
Co jest ważne przy definiowaniu strategii? Wizja pożądany obraz organizacji, jej roli i aspiracji. Misja zwerbalizowana długofalowa wizja organizacji. Odnosi się do tego, czym ma byd organizacja w przyszłości. Misja nie powinna byd skierowana wyłącznie do jednej grupy interesariuszy. Musi wyznaczad kierunek działania dla wszystkich uczestników organizacji. Powinna się raczej odnosid do potrzeb nabywców, niż konkretnego produktu czy usługi. Ambitna, ale jednocześnie możliwa do realizacji.
wizja > misja
Wizja i misja Wizja umożliwia organizacji pójście naprzód w jasny sposób, łączy cele biznesowe oraz wartości wyznawane przez firmę, którymi firma kieruje się w swoim działaniu; koncepcja przyszłości firmy Misja wyjaśnia cel funkcjonowania organizacji, sens jej istnienia
Strategie Strategia wzrostu dążenie do zwiększenia skali operacji Strategia stabilizacji brak istotnych zmian, utrzymywanie udziału w rynku Strategia redukcji zmniejszenie rozmiaru lub zaprzestanie produkcji mniej opłacalnego asortymentu Kombinacja strategii zastosowanie dwóch lub trzech powyższych strategii jednocześnie Strategia konkurencji usytuowanie jednostek tak, by uzyskad względną przewagę nad rywalami
Strategie wg M. Portera Kierownictwo musi wybrad strategię konkurencji, która zapewni jednostce wyraźną przewagę Strategie konkurencji: Czołowa pozycja kosztowa produkcja po niskim koszcie Zróżnicowanie wyjątkowośd na szerokim rynku Koncentracja wyjątkowośd na wąskim rynku
NOWY RYNEK DOTYCHCZASOWY Okno produktu/rynku Ansoffa PRODUKTY DOTYCHCZASOWY NOWY STRATEGIA PENETRACJI RYNKU STRATEGIA ROZWOJU RYNKU STRATEGIA ROZWOJU RYNKU STRATEGIA DYWERSYFIKACJI
Analiza SWOT S trengths mocne strony W eaknesses słabe strony O pportunities szanse T hreats zagrożenia Możliwa interpretacji: Czynniki wewnętrze i zewnętrzne Czynniki zależne i niezależne Czynniki z teraźniejszości i z przyszłości
Analiza SWOT http://www.google.pl/imgres?q=bcg+macierz&um=1&hl=pl&sa=n&tbo=d&biw=1366&bih=630&tbm=isch&tbnid=lecsaww7h_ck5m:&imgrefurl=http:/ /macierz-bcg.activebook.pl/&docid=o_tqlpsgyumppm&imgurl=http://macierz-bcg.activebook.pl/images/swot.jpg&w=652&h=409&ei=by-- UNXgKomwhAfVnID4Dw&zoom=1&iact=hc&vpx=1041&vpy=116&dur=1468&hovh=178&hovw=284&tx=168&ty=70&sig=114254379243854048871&pa ge=2&tbnh=132&tbnw=217&start=20&ndsp=26&ved=1t:429,r:31,s:0,i:181
Macierz BCG http://www.google.pl/imgres?start=222&um=1&hl=pl&client=firefoxa&sa=n&tbo=d&rls=org.mozilla:pl:official&channel=fflb&biw=1366&bih=630&tbm=isch&tbnid=nb1rd9jv8dt2hm:&imgrefurl=http://mamwiedze.pl/qr/yo Dgy8uxX2&docid=kJbUyFuyyw_V4M&imgurl=http://mamwiedze.pl/system/images/media/oghfdlhqqn/large.jpg&w=500&h=498&ei=2Y-- UOnFIoSFhQfjuoG4Dg&zoom=1&iact=hc&vpx=624&vpy=232&dur=3092&hovh=224&hovw=225&tx=112&ty=113&sig=114254379243854048871&page=9 &tbnh=154&tbnw=154&ndsp=30&ved=1t:429,r:48,s:200,i:148
Macierz BCG Rynkowa pozycja produktu Orientacja rynkowa Zyskownośd Niezbędne inwestycje Przepływy finansowe netto (CF) Gwiazdy Utrzymuj lub zwiększaj udział w rynku Duża Znaczące Zerowe lub ujemne Dojne krowy Utrzymuj udział w rynku Duża Niewielkie Zdecydowanie dodatnie Znaki zapytania Zwiększaj udział w rynku Wyciągnij korzyści i wycofaj się z rynku Zerowa lub ujemna Niska lub ujemna Znaczące Niewielkie lub zerowe Zdecydowanie ujemne Dodatnie Psy Wyciągnij korzyści i wycofaj się z rynku Niewielka Niewielkie lub zerowe Dodatnie
Otoczenie organizacji
Otoczenie Otoczenie to, co znajduje się na zewnątrz organizacji, poza jej granicami i oddziałuje na nią. Otoczenie dalsze: zespół czynników, od których organizacja jest uzależniona, a na który sama nie ma wpływu. Otoczenie bliższe: czynniki, od których organizacja jest uzależniona i na która ma także pewien wpływ.
Otoczenie Otoczenie to, co znajduje się na zewnątrz organizacji, poza jej granicami i oddziałuje na nią. STABILNE BURZLIWE (turbulentne)
Otoczenie Wpływa na realizowaną strategię organizacji struktury wewnętrzne organizacji procesy wewnętrzne organizacji
Metody analizy otoczenia Analiza interesariuszy Analiza PEST Model pięciu sił Portera
Analiza interesariuszy Pozwala zidentyfikowad podmioty, które są zaangażowane w działalnośd organizacji Interesariusze mają swoje potrzeby i oczekiwania związane z organizacją, mogą zatem wspierad lub blokowad jej inicjatywy Interesariusze to osoby i organizacje, których dotyczą decyzje organizacji i stosowane przez nią zasady postępowania Interesariusze to np. instytucje paostwowe, związki zawodowe, konkurencyjne organizacje, pracownicy, dostawcy, odbiorcy, klienci, przywódcy miejscowej społeczności i grupy dbające o interes publiczny
Analiza PEST (otoczenie dalsze) Otoczenie bliższe Uwzględniamy: sytuację obecną, prognozy, trendy (P) Otoczenie Politycznoprawne Organizacja (T) Otoczenie technologiczne (E) Otoczenie Ekonomiczne (S) Otoczenie Społecznokulturowe
Model pięciu sił Portera (otoczenie bliższe) Analiza strukturalna sektora, w którym działa organizacja Groźba nowych wejśd Siła przetargowa dostawców Intensywnośd rywalizacji w sektorze Siła przetargowa nabywców Zagrożenie ze strony substytutów