SYLABUS na rok 2015/2016 (1) Nazwa przedmiotu Podstawowa Opieka Zdrowotna (2) Nazwa jednostki Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego prowadzącej przedmiot Katedra: Położnictwa (3) Kod przedmiotu - (4) Studia Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów Położnictwo Studia I stopnia Stacjonarne (5) Rodzaj przedmiotu - Nauki w zakresie opieki położniczej Kierunkowy (6) Rok i semestr studiów III rok, VI semestr (7) Imię i nazwisko dr hab. n. med. Monika Binkowska-Bury koordynatora przedmiotu (8) Imię i nazwisko osoby prowadzącej ( osób prowadzących) zajęcia z przedmiotu dr hab. n. med. Monika Binkowska-Bury mgr Urszula Nowakowska mgr Urszula Podgórska (9)Cele zajęć z przedmiotu Celem zajęć jest: 1. Przygotowanie studenta do interpretowania i rozumienia wiedzy dotyczącej: systemu opieki zdrowotnej, w tym podstawowej opieki zdrowotnej, rodzaju świadczeń gwarantowanych w ramach podstawowej opieki zdrowotnej, roli i zadań położnej środowiskowo-rodzinnej w opiece nad różnymi kategoriami biorców opieki położniczej. 2. Przygotowanie studenta w zakresie umiejętności do: planowania, realizowania i oceny działań podejmowanych w ramach opieki środowiskoworodzinnej nad osobami zdrowymi, chorymi i niepełnosprawnymi w środowisku ich zamieszkania, nauki i 3. Kształtowanie postawy studenta do: aktywności na rzecz promowania zdrowia i profilaktyki w środowisku zamieszkania, nauczania i pracy (10) Wymagania wstępne Student posiada wiedzę w zakresie: - socjologii, prawa i podstaw opieki zdrowotnej (11) Efekty kształcenia Wiedza Student: C_W15 omawia organizację i zadania podstawowej opieki zdrowotnej; C_W16 określa kompetencje położnej rodzinnej w środowisku zamieszkania, edukacji i pracy; C_W17 wskazuje działania położnej w realizacji zadań wynikających z programów polityki zdrowotnej; Umiejętności Student: C_U14 realizuje świadczenia zdrowotne w zakresie podstawowej opieki zdrowotnej; C_U15 diagnozuje sytuację kobiety i jej rodziny w środowisku zamieszkania i podejmuje działania na rzecz ochrony zdrowia kobiety i jej rodziny; C_U16 przekazuje lekarzowi podstawowej opieki zdrowotnej informacje o problemach zdrowotnych pacjentów, które wykraczają poza jej kompetencje; 1
C_U17 współpracuje z zespołem opiekującym się kobietą i jej rodziną (pielęgniarką rodzinną, lekarzem rodzinnym, pracownikiem socjalnym); C_U18 rozpoznaje przemoc domową i inne patologie społeczne oraz dokonuje interwencji w sytuacji kryzysu rodziny; C_U19 przygotuje ofertę konkursową do kontraktowania usług pielęgniarsko-położniczych; Kompetencje społeczne Student: D_K1 szanuje godność i autonomię osób powierzonych opiece oraz okazuje zrozumienie dla różnic światopoglądowych i kulturowych; D_K2 systematycznie aktualizuje wiedzę zawodową i kształtuje swoje umiejętności, dążąc do profesjonalizmu; D_K3 przestrzega wartości i powinności moralnych w opiece nad ciężarną, rodząca, położnicą i jej dzieckiem oraz kobietą zagrożoną chorobą i chorą ginekologicznie; D_K4 wykazuje odpowiedzialność za pacjenta i wykonywanie zadań zawodowych; D_K5 przestrzega praw pacjenta; D_K6 rzetelnie i dokładnie wykonuje powierzone obowiązki zawodowe; D_K7 zachowuje tajemnicę zawodową; D_K8 współdziała w zespole interdyscyplinarnym w rozwiązywaniu dylematów etycznych z zachowaniem zasad kodeksu etyki zawodowej; D_K9 przejawia empatię w relacji z podopieczną i jej rodziną oraz współpracownikami. (12) Forma(y) zajęć, liczba realizowanych godzin Wykłady 35 godz. (sem. VI) Ćwiczenia 10 godz. (sem. VI) Samokształcenie 30 godz. (sem. VI) Zajęcia praktyczne 40 godz. (sem. VI) Praktyka zawodowa 80 godz. (sem. VI) (13) Treści programowe Lp. Treści merytoryczne wykładów (III rok, sem. VI) Czas (godz.) 1. Polska koncepcja POZ rozwój, cele, zdania, funkcje i organizacja POZ. 2 2. Struktura i zakres świadczeń zdrowotnych w POZ. 4 3. Położna środowiskowo-rodzinna jako świadczeniodawca usług w POZ. 6 Kompetencje położnej środowiskowo rodzinnej. 4. Udział położnej w realizacji zadań wynikających z programu polityki zdrowotnej. 6 5. Rodzina jako przedmiot opieki. Pielęgniarstwo rodzinne w praktyce położnej 6 rodzinnej. 6. Specyfika opieki nad kobietą i jej rodziną w środowisku zamieszkania, nauki 4 i pracy. 7. Opieka położniczo - ginekologiczna diagnoza środowiskowa i dokumentowanie 5 działań. 8. Organizacja i formy pomocy społecznej. Działania położnej w sytuacji kryzysu 2 rodziny. Razem 35 Treści merytoryczne ćwiczeń (III rok, sem. VI) 1. Rola i zadania położnej środowiskowej. 3 2
2. Świadczenia położnej środowiskowej. 2 3. Zadania położnej w Poradni K. 2 4. Rola i zadania położnej w opiece nad rodziną w środowisku 3 Razem 10 Treści merytoryczne zajęć praktycznych (miejsce odbywania zajęć praktycznych do wyboru przez kierownika kształcenia praktycznego). (III rok, sem. VI) Poradnia K Poradnia dla kobiet- organizacja pracy i zadania. 2 Rola i zadania położnej podczas przyjęcia kobiety ciężarnej do poradni K. 2 Przygotowanie kobiety do badań diagnostycznych. 3 Badanie podmiotowe i przedmiotowe kobiety w różnym wieku i stanie zdrowia. 6 Dokumentowanie stanu zdrowia kobiety. 3 Rola i zadania położnej w promocji zdrowia i profilaktyce u kobiet: instruktaż w zakresie samobadania piersi instruktaż w zakresie eliminacji czynników ryzyka nowotworów narządów płciowych u kobiet profilaktyka chorób przenoszonych droga płciową porada przedkoncepcyjna instruktaż w zakresie planowania rodziny Badanie przedmiotowe i podmiotowe kobiety w ciąży. 4 Dokumentowanie stanu zdrowia kobiety w ciąży. 2 Rola i zadania położnej w prowadzeniu badań profilaktycznych u kobiety w ciąży. 2 Promowanie zdrowego stylu życia w ciąży. 2 Rola położnej w opiece nad pacjentką w połogu. 2 Kontraktowanie usług w Podstawowej Opiece Zdrowotnej - zasady tworzenia 2 ofert konkursowych. Razem 40 Poradnia D Poradnia dla dzieci zdrowych, chorych organizacja pracy. 8 Dokumentowanie stanu zdrowia dziecka. 8 Przygotowanie rodziców i dziecka do badań. 8 Rola i zadania położnej w badaniach profilaktycznych u dzieci. 8 Rola i zadania położnej w promocji zdrowia i profilaktyce u dzieci: 8 Razem 40 Środowisko zamieszkania Opieka zdrowotna nad rodziną w środowisku zamieszkania rola i zadania 4 położnej. Opieka zdrowotna nad kobietą w środowisku zamieszkania rola i zadania 4 10 3
położnej. Opieka zdrowotna nad noworodkiem i dzieckiem w środowisku zamieszkania 8 rola i zadania położnej. Dokumentacja środowiskowa zasady tworzenia i analiza. 4 Dokumentacja i dokumentowanie stanu zdrowia podopiecznego. 4 Diagnoza rodzinna, diagnoza środowiskowa. 8 Elementy wizyty patronażowej. 8 Razem 40 Środowisko nauczania Założenia teoretyczne opieki zdrowotnej nad uczniem w środowisku nauczania i 4 wychowania. Opieka zdrowotna w środowisku nauczania i wychowania 4 Opieka zdrowotna nad uczniem w szkole. 4 Dokumentacja środowiskowa zasady tworzenia i analiza 4 Regulacje prawne dotyczące opieki zdrowotnej nad uczniem w szkole. 4 Rola i zadania położnej środowiska nauczania i wychowania. 5 Badania przesiewowe i profilaktyczne u dzieci w wieku szkolnym. 5 Szkoła promująca zdrowie założenia. 5 Dokumentacja i dokumentowanie stanu zdrowia ucznia. 5 Razem 40 Poradnia K Treści merytoryczne praktyk zawodowych (miejsce odbywania zajęć praktycznych do wyboru przez kierownika kształcenia praktycznego). (III rok, sem. VI) 1. Stanowisko pracy położnej środowiskowo-rodzinnej. Wyposażenie położnej 8 środowiskowo-rodzinnej. 2. Planowanie pracy przez położną środowisko-rodzinną. 8 3. Specyfika pracy położną środowisko-rodzinnych w poradni K. 16 4. Zasady dokumentowania w placówkach poz. 16 5. Zakres świadczeń położnej środowiskowo-rodzinnej. 16 6. Odwiedziny środowiskowe położnej w środowisku zamieszkania podopiecznych. 16 Razem 80 Poradnia D 7. Specyfika pracy w poradni dla dzieci zdrowych i chorych. 10 8. Rola i zadania położnej w poradni dla dzieci zdrowych i chorych. 10 9. Działania profilaktyczne wobec dzieci w okresie rozwojowym szczepienia 10 ochronne. 10. Gromadzenie informacji o stanie zdrowia dziecka. Ocena stanu zdrowia dziecka. 10 4
11. Dokumentacja i dokumentowanie stanu zdrowia dziecka oraz wykonywanych 10 szczepień. 12. Rola i udział położnej w badaniach profilaktycznych u dzieci. 10 13. Opieka pielęgniarska nad dzieckiem chorym. Postępowanie z dzieckiem 10 podejrzanym o chorobę zakaźną. 14. Przygotowanie dziecka i rodziców do badania lekarskiego. 10 Razem 80 Poradnia medycyny pracy 15. Opieka zdrowotna nad pracującymi. 8 16. Regulacje prawne dotyczące opieki zdrowotnej nad osobami pracującymi. 8 17. Rola i zadania położnej w medycynie pracy. Opieka położnicza w środowisku 16 pracy 18. Rola położnej w badaniach wstępnych i okresowych pracowników. 16 19. Rola położnej w profilaktyce chorób zawodowych. 16 20. Dokumentacja i dokumentowanie stanu zdrowia pracujących. 16 Razem 80 Poradnia rodzinna, gabinet położnej środowiskowo-rodzinne 21. Diagnozowanie, planowanie, realizacja i ocena działań pielęgniarskich w opiece 16 nad podopiecznym w środowisku zamieszkania. 22. Dokumentacja i dokumentowanie stanu zdrowia człowieka i jego rodziny w 16 środowisku zamieszkania. 23. Zagrożenia zdrowotne w środowisku zamieszkania. 16 24. Rola i zadania położnej w zindywidualizowanej opiece nad rodziną. 16 25. Standardy i procedury pielęgniarskie w podstawowej opiece zdrowotnej 16 Razem 80 (14) Metody dydaktyczne Wykład: wykład konwersatoryjny z prezentacją multimedialną, metody aktywizujące, Ćwiczenia: praca zespołowa, pokaz, studium, instruktaż, dyskusja dydaktyczna, interpretacja tekstów źródłowych Samokształcenie: praca indywidualna studenta Zajęcia praktyczne: praca zespołowa, (15) Sposób(y) i forma(y) zaliczenia Praktyki zawodowe: praca zespołowa, Wykład: student generuje/rozpoznaje odpowiedź: test wyboru, test wielokrotnej odpowiedzi, test uzupełniania odpowiedzi Ćwiczenia: studenci oceniani na podstawie uczestnictwa i aktywności na zajęciach, test wyboru - zaliczenia pisemne, bieżąca 5
Samokształcenie: zaliczenie na podstawie przygotowania zleconego zadania pracy indywidualnej tj. przygotowanie prezentacji multimedialnej na wskazany temat: sem.vi Specyfika opieki nad kobietą i jej rodziną w środowisku zamieszkania, nauki i pracy (realizacja efektów: C_W16, C_U15) Zajęcia praktyczne/ Praktyki zawodowe: zaliczenie z oceną na pracy Zajęcia praktyczne/ Praktyki zawodowe: studenci oceniani na podstawie uczestnictwa i aktywności na zajęciach, realizacji opieki nad pacjentem oraz współpracy z zespołem terapeutycznym oddziału. Dodatkowe kryterium oceny stanowią terminowość wykonywania zadań oraz dostosowanie się do wymagań (procedur) dotyczących sposobu ich wykonania. Numer efektu kształcenia Forma zajęć dydaktycznyc h - odniesienie do treści kształcenia C_W15 W 1,2 ĆW 1,2 ZP 25 PZ 1,4,5,25 C_W16 W 3 ĆW 1,2,18-20, 25,27 PZ 21-25 C_W17 W 3-7 ĆW 1,2 ZP 4,6,9,10, 11,14-17 PZ 2,-6,12,17-19,24,25 C_U14 W 3,5,6,8 ĆW 1 ZP 3-11 PZ 2,4,25 C_U15 W 3,5,6,8 ĆW 1,2 ZP 18-20 PZ 21-25 C_U16 W 8 ĆW 2 ZP 18-24 C_U17 W 8 ĆW 2 ZP 18-24 C_U18 W 8 ĆW 24 ZP 23 PZ 21-25 Metody weryfikacji osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia W: test wyboru, test wielokrotnej odpowiedzi, test uzupełniania odpowiedzi, Ć: aktywnośc na zajęciach, test wyboru, bieżąca ZP/PZ: ocena na C_U19 ZP 12 ZP: Ocena na cząstkowych próba D_K01 ĆW 3,4 ZP 4,7,11,18-20 PZ 14,24 Ć: aktywnośc na zajęciach, test wyboru, bieżąca Metody i narzędzia dydaktyczne W: wykład konwersatoryjny z prezentacją multimedialną, metody aktywizujące, Ć: praca zespołowa, pokaz, studium, instruktaż, dyskusja dydaktyczna, interpretacja tekstów źródłowych ZP/PZ: praca zespołowa, ZP: praca zespołowa, Ć: praca zespołowa, pokaz, studium, instruktaż, dyskusja dydaktyczna, interpretacja tekstów źródłowych 6
D_K02 W 2 ĆW 4 ZP 3-11 PZ 4-28 D_K03 D_K04 D_K05 ĆW 3,4 ZP 3,4,7,11, 18-20 PZ 14,24 ĆW 3,4 ZP 3,4,7,11,18-20 PZ 14,24 ĆW 3,4 ZP 3,4,7,11, 16,18,20,22,31 PZ 6,9-15,24 ZP/PZ: ocena na W: test wyboru, test wielokrotnej odpowiedzi, test uzupełniania odpowiedzi, Ć: aktywnośc na zajęciach, test wyboru, bieżąca ZP/PZ: ocena na Ć: aktywnośc na zajęciach, test wyboru, bieżąca ZP/PZ: ocena na D_K06 ĆW 3,4 ZP 3,4,7,11,31 PZ 6,9-15,24 D_K07 ĆW 2,3 ZP 3,4,7,11, 16-20,22,31 PZ 6,9-15,24 D_K08 PZ 6,9-15,24 PZ: ocena na D_K09 ĆW 1,2,4 Ć: aktywnośc na ZP 18,23 zajęciach, test wyboru, bieżąca ZP: ocena na ZP/PZ: praca zespołowa, W: wykład konwersatoryjny z prezentacją multimedialną, metody aktywizujące, Ć: praca zespołowa, pokaz, studium, instruktaż, dyskusja dydaktyczna, interpretacja tekstów źródłowych ZP/PZ: praca zespołowa, Ć: praca zespołowa, pokaz, studium, instruktaż, dyskusja dydaktyczna, interpretacja tekstów źródłowych ZP/PZ: praca zespołowa, PZ: praca zespołowa, Ć: praca zespołowa, pokaz, studium, instruktaż, dyskusja dydaktyczna, interpretacja tekstów źródłowych ZP: praca zespołowa, (16) Metody i kryteria oceny Wykłady Pozytywna ocena z egzaminu końcowego - test wyboru, 7
test wielokrotnej odpowiedzi, test uzupełniania odpowiedzi - tj. uzyskanie co najmniej 60% punktów z testu pisemnego Egzamin teoretyczny pisemny składający się z pytań testowo - opisowych obejmujących całość materiału (tematyka wykładów i ćwiczeń) Czas trwania egzaminu: 1 godz. Za odpowiedź prawidłową student otrzymuje 1 punkt, za błędną 0 punktów Egzamin poprawkowy ma formę ustną. Student losuje 3 pytania, a za każde pytanie maksymalnie może uzyskać 5 punktów. Student otrzymuje pozytywną ocenę z egzaminu poprawkowego, gdy uzyska minimum 60% punktów. Zakres ocen: 2,0 5,0 Ocena wiedzy: 5,0 - wykazuje znajomość każdej z treści kształcenia na poziomie 91-100% 4,5 - wykazuje znajomość każdej z treści kształcenia na poziomie 81-90% 4,0 - wykazuje znajomość każdej z treści kształcenia na poziomie 71-80% 3,5 - wykazuje znajomość każdej z treści kształcenia na poziomie 61-70% 3.0 - wykazuje znajomość każdej z treści kształcenia na poziomie 60% Ćwiczenia: Pełne uczestnictwo i aktywność studenta na ćwiczeniach Obserwacja pracy studenta Bieżąca Obserwacja pracy na ćwiczeniach Ocena przygotowania do zajęć Sprawdzanie wiedzy w trakcie ćwiczeń Zaliczenia pisemne z ćwiczeń ma analogiczną formę i kryteria jak w zajęć wykładowych i odbywa się pod koniec semestru Zakres ocen: 2,0 5,0 Ocena umiejętności: 5,0 student aktywnie uczestniczy w zajęciach, jest dobrze przygotowany, potrafi umiejętnie wykorzystać wiedzę z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej. 4,5 - student aktywnie uczestniczy w zajęciach, z niewielką pomocą prowadzącego, w dobrym stopniu potrafi operować wiedzę z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej. 4,0 - student aktywnie uczestniczy w zajęciach, z większą pomocą prowadzącego, jest poprawiany, w dobrym stopniu potrafi operować wiedzę z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej 3,5 student uczestniczy w zajęciach, jego zakres przygotowania nie pozwala na przeprowadzenie rozmowy z prowadzącym w stopniu dobrym z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej 3,0 student uczestniczy w zajęciach, na poziomie dostatecznym wykształcił umiejętność z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej 8
2,0 student biernie uczestniczy w zajęciach, wypowiedzi są niepoprawne merytorycznie, nie potrafi wykorzystać wiedzy z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej Samokształcenie Pozytywna ocena z realizacji wyznaczonego zadania 60% uzyskanych punktów Kryteria oceny stanowią: ilość slajdów 20 (+/- 5) zgodność przedstawionej tematyki w prezentacji z realizowanym efektem kształcenia (C_W16, C_U15) zgromadzenie i przedstawienie aktualnego piśmiennictwa w oparciu o najnowszą wiedzę w zakresie ww. tematu wiedza odtwórcza studenta w zakresie prezentowanej tematyki oraz uzasadnienie wypowiedzi zgodnie z medycyną opartą na dowodach naukowych podstawowe zasady tworzenia prezentacji multimedialnych przedstawienie tytułu, celu, istoty prezentacji, dostosowanie prezentacji do odbiorców, rozkład procentowy ilości tekstu zawartego w slajdzie, odpowiednia czcionka, czytelność elementów graficznych, kolorystyka, celowość zastosowanych animacji, autorstwo prezentacji 3. Ocena samokształcenia Zakres ocen 2.0 5.0 poniżej 60% (2.0) realizacja zleconego zadania nie uwzględnia poprawności żadnego z w/w przyjętych kryteriów oceniania 60% (3.0) realizacja zleconego zadania uwzględnia jedynie zgodność przygotowanej i przedstawionej treści w prezentacji z realizowanymi efektami kształcenia, ilość literatury <3 61-70% (3,5) - realizacja zleconego zadania uwzględnia prawidłową liczbę slajdów, wyłącznie zgodność przygotowanej i przedstawionej treści w prezentacji z realizowanymi efektami kształcenia, ilość literatury <5 71-80% (4.0) - realizacja zleconego zadania uwzględnia prawidłową liczbę slajdów, zgodność przygotowanej i przedstawionej treści w prezentacji wychodzącej poza zakres literatury będącej przedmiotem prezentacji, z realizowanymi efektami kształcenia, ilość literatury > 5 81-90% (4.5) - realizacja zleconego zadania uwzględnia prawidłową liczbę slajdów, zgodność przygotowanej i przedstawionej treści w prezentacji z realizowanymi efektami kształcenia, student potrafi odpowiedzieć na zadawane pytania zgodnie z tematyką prezentacji ale jego wiedza wykracza poza materiał przygotowany w prezentacji 91-100% (5.0) realizacja zleconego zadania uwzględnia prawidłowość wszystkich w/w kryteriów oceniania, student potrafi odpowiedzieć na zadawane pytania zgodnie z tematyką prezentacji oraz uzasadnia, swoją wypowiedź zgodnie z wykorzystaną literaturą Zajęcia praktyczne Warunki zaliczenia zajęć praktycznych: 9
1. Ocena pełnego uczestnictwa i aktywności studenta na zajęciach praktycznych 2. Obserwacja pracy studenta 3. Bieżąca 4. Obserwacja pracy na zajęciach praktycznych 5. Ocena przygotowania do zajęć 6. Sprawdzanie wiedzy w trakcie zajęć praktycznych- bieżący opis przypadków klinicznych 7. Ocena realizacji opieki nad pacjentem 8. Współpraca z zespołem terapeutycznym oddziału 9. Ocena terminowości wykonywania zadań oraz dostosowania się do wymagań (procedur) dotyczących sposobu ich wykonania 10. Prowadzenie indywidualnej dokumentacji proces pielęgnowania pacjenta 11. Zaliczenie umiejętności wg Dzienniczka Kształcenia Praktycznego obowiązującego na Kierunku Położnictwo 12. Przestrzeganie regulaminu praktyki zawodowej. Kryteria stanowią punkt odniesienia względem których opracowywane są normy opanowania czynności: organizacja jakość wykonywanych zabiegów, profesjonalna/etyczna praktyka, estetyka, komunikowanie, rozwój osobowy. Praktyki zawodowe: Warunki zaliczenia: obowiązkowa obecność na wszystkich zajęciach (dopuszczalne 10 % nieobecności z następujących powodów: zawarcie związku małżeńskiego, pogrzeb w najbliższej rodzinie, honorowe krwiodawstwo) kultura osobista, staranne umundurowanie punktualność zaliczenie umiejętności wg Dzienniczka Kształcenia Praktycznego obowiązującego na Kierunku Położnictwo prowadzenie indywidualnej dokumentacji proces pielęgnowania pacjenta zaliczenie tematów seminariów przestrzeganie regulaminu praktyki zawodowej. W nieobecności usprawiedliwionej praktyka zawodowa musi być zrealizowana w innym terminie ustalonym z koordynatorem przedmiotu lub zajęć praktycznych/praktyk zawodowych. (17) Całkowity nakład pracy studenta potrzebny do osiągnięcia założonych efektów w godzinach oraz punktach ECTS Aktywność wykład ćwiczenia udział w konsultacjach samokształcenie zajęcia praktyczne Liczba godzin/ nakład pracy studenta 35 godz. 10 godz. 1 godz. 30 godz. 40 godz. 10
praktyki zawodowe 80 godz. przygotowanie do egzaminu 3 godz. udział w egzaminie 1 godz. SUMA GODZIN 200 LICZBA PUNKTÓW ECTS 7 (18) Język wykładowy Język polski (19) Praktyki zawodowe w 80 godz. ramach przedmiotu (20) Literatura Literatura obowiązkowa: 1. Zarządzanie w opiece zdrowotnej : nowe wyzwania / pod red. Marcina Kautscha. - Wyd. 2 rozsz., stan prawny na 1 stycznia 2015 r. - Warszawa : Wolters Kluwer, 2015. 2. Bożkowa K. Sito A.(red.): Opieka zdrowotna nad rodziną. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003. 3. Marek K.(red.): Choroby zawodowe. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001. 4. Obuchowicz A.: Podstawowe zagadnienia opieki pediatrycznej w lecznictwie otwartym. Śląska Akademia Medyczna, Kraków 2003. Podpis koordynatora przedmiotu Podpis kierownika jednostki Literatura uzupełniająca Edukacja zdrowotna w praktyce pielęgniarskiej / red. nauk. Matylda Sierakowska, Irena Wrońska ; [aut.: Anna Andruszkiewicz et al.]. - Warszawa : Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2015. Kontraktowanie świadczeń przez Narodowy Fundusz Zdrowia : przepisy, praktyka i orzecznictwo / Agnieszka Pietraszewska- Macheta. - Stan prawny na 1 sierpnia 2014 r. - Warszawa : Wolters Kluwer, 2014. Latkowski B., Lukas W. (red.): Medycyna Rodzinna repetytorium. WydawnictwoLekarskie PZWL 2006. Saultz J. W. (red.): Podręcznik Medycyny Rodzinnej. Wydawnictwo Czelej Lublin 2005. Program Akredytacji Podstawowej Opieki Zdrowotnej. Centrum Monitorowania Jakości w Ochronie Zdrowia. Kraków 2011. 11