MODELOWANIE REORGANIZACJI RUCHU W TRANSPORCIE SZYNOWYM ZWIĘKSZAJĄCEJ EFEKTYWNE WYKORZYSTANIE ENERGII Z HAMOWANIA ODZYSKOWEGO

Podobne dokumenty
Stanisław RADKOWSKI. Politechnika Warszawska, Instytut Podstaw Budowy Maszyn,

σ (M) 2 max Moment bezwładności wyższego rzędu, potrzebny do dalszych obliczeń wyznaczymy ze wzoru

Optymalizacja efektywności hamowania odzyskowego w transporcie szynowym przez sterowanie czasem przyjazdu na stację

Zadania otwarte. 2. Matematyka. Poziom rozszerzony Próbna Matura z OPERONEM i Gazetą Wyborczą n n. 2n n. lim 10.

RELACJE WARTOŚCI DŁUGOŚCI DROGI HAMOWANIA I DROGI ZATRZYMANIA DLA RÓŻNYCH WARUNKÓW RUCHU SAMOCHODU

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Matematyka. Poziom rozszerzony. Listopad Wskazówki do rozwiązania zadania

Fizyka 1- Mechanika. Wykład 2 12.X Zygmunt Szefliński Środowiskowe Laboratorium Ciężkich Jonów

Zadania do rozdziału 7.

Grażyna Nowicka, Waldemar Nowicki BADANIE RÓWNOWAG KWASOWO-ZASADOWYCH W ROZTWORACH ELEKTROLITÓW AMFOTERYCZNYCH

TORY PLANET (Rozważania na temat kształtów torów ruchu planety wokół stacjonarnej gwiazdy)

O pewnych zgadnieniach optymalizacyjnych O pewnych zgadnieniach optymalizacyjnych

Rachunek prawdopodobieństwa i statystyka matematyczna.

PODSTAWY BAZ DANYCH Wykład 3 2. Pojęcie Relacyjnej Bazy Danych

4. RACHUNEK WEKTOROWY

Klucz odpowiedzi do zadań zamkniętych i schemat oceniania zadań otwartych

Rozwiązywanie zadań z dynamicznego ruchu płaskiego część I 9

3. Kinematyka ruchu jednostajnego, zmiennego, jednostajnie zmiennego, rzuty.

Komisja Egzaminacyjna dla Aktuariuszy LII Egzamin dla Aktuariuszy z 15 marca 2010 r. Część I Matematyka finansowa

KOMPLEKSOWE POMIARY FREZÓW OBWIEDNIOWYCH

PROGNOZOWANIE FINANSOWYCH SZEREGÓW CZASOWYCH

2. Tensometria mechaniczna

WEKTORY skalary wektory W ogólnym przypadku, aby określić wektor, należy znać:

zestaw DO ĆWICZEŃ z matematyki

mgh. Praca ta jest zmagazynowana w postaci energii potencjalnej,

RÓWNANIA TRYGONOMETRYCZNE Z PARAMETREM

KONKURS MATEMATYCZNY DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM

Algebra Boola i podstawy systemów liczbowych. Ćwiczenia z Teorii Układów Logicznych, dr inż. Ernest Jamro. 1. System dwójkowy reprezentacja binarna

METODY HODOWLANE - zagadnienia

Metoda sił jest sposobem rozwiązywania układów statycznie niewyznaczalnych, czyli układów o nadliczbowych więzach (zewnętrznych i wewnętrznych).

WEKTORY skalary wektory W ogólnym przypadku, aby określić wektor, należy znać:

KRYTERIA OCENIANIA ODPOWIEDZI Próbna Matura z OPERONEM. Matematyka. Poziom rozszerzony. Listopad Wskazówki do rozwiązania zadania =

a) b) Rys Schemat ideowo-konstrukcyjny układu do przykładu 6.1 a) i jego schemat blokowy

Wyrównanie sieci niwelacyjnej

Autor: Zbigniew Tuzimek Opracowanie wersji elektronicznej: Tomasz Wdowiak

MECHANIKA. Podstawy kinematyki Zasady dynamiki. Zasada zachowania pędu Zasada zachowania energii Ruch harmoniczny i falowy

SCHEMAT PUNKTOWANIA. Wojewódzki Konkurs Przedmiotowy z Matematyki dla uczniów gimnazjów. Rok szkolny 2012/2013. Etap rejonowy

Zastosowanie multimetrów cyfrowych do pomiaru podstawowych wielkości elektrycznych

2. PODSTAWY STATYKI NA PŁASZCZYŹNIE

BADANIE ZALEŻNOŚCI PRZENIKALNOŚCI MAGNETYCZNEJ

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2.

n ó g, S t r o n a 2 z 1 9

Dynamika relatywistyczna 9-1

WYZNACZANIE OGNISKOWEJ SOCZEWEK CIENKICH ZA POMOCĄ ŁAWY OPTYCZNEJ

Pomiary parametrów światłowodów WYKŁAD 11 SMK. 1. Wpływ sposobu pobudzania włókna światłowodu na rozkład prowadzonej w nim mocy

Znajdowanie analogii w geometrii płaskiej i przestrzennej

Równania i nierówności kwadratowe z jedną niewiadomą

Redukcja układów sił działających na bryły sztywne

system identyfikacji wizualnej forma podstawowa karta A03 część A znak marki

POMIARY MAŁYCH CZĘSTOTLIWOŚCI W OBECNOŚCI ZAKŁÓCEŃ

ZADANIA AUTOMATY I JĘZYKI FORMALNE AUTOMATY SKOŃCZONE

Wyznacznikiem macierzy kwadratowej A stopnia n nazywamy liczbę det A określoną następująco:

Ćwiczenie nr 2-SCO. Warstwa połowiąca WP. Ćwiczenie nr 2. 1 Cel ćwiczenia

Ruch unoszenia, względny i bezwzględny

Klucz odpowiedzi do zadań zamkniętych i schemat oceniania zadań otwartych

EGZAMIN MATURALNY OD ROKU SZKOLNEGO 2014/2015 MATEMATYKA POZIOM ROZSZERZONY ROZWIĄZANIA ZADAŃ I SCHEMATY PUNKTOWANIA (A1, A2, A3, A4, A6, A7)

EUROELEKTRA Ogólnopolska Olimpiada Wiedzy Elektrycznej i Elektronicznej Rok szkolny 2014/2015 Zadania dla grupy elektronicznej na zawody II stopnia

Modelowanie 3 D na podstawie fotografii amatorskich

Dla danego czynnika termodynamicznego i dla określonej przemiany ciepło właściwe w ogólności zależy od dwóch niezależnych

Wektory [ ] Oczywiście wektor w przestrzeni trójwymiarowej wektor będzie miał trzy współrzędne. B (x B. , y B. α A (x A, y A ) to jest wektor

Rozwiązania maj 2017r. Zadania zamknięte

Algebra macierzowa. Akademia Morska w Gdyni Katedra Automatyki Okrętowej Teoria sterowania. Mirosław Tomera 1. ELEMENTARNA TEORIA MACIERZOWA

Grzegorz Kornaś. Powtórka z fizyki

dr inż. Zbigniew Szklarski

Sterownik swobodnie programowalny. Dokumentacja techniczna. Dokumentacja techniczna

Prędkość i przyspieszenie punktu bryły w ruchu kulistym

Zbiory wyznaczone przez funkcje zdaniowe

Wektor kolumnowy m wymiarowy macierz prostokątna o wymiarze n=1 Wektor wierszowy n wymiarowy macierz prostokątna o wymiarze m=1

KARTA WZORÓW MATEMATYCZNYCH. (a + b) c = a c + b c. p% liczby a = p a 100 Liczba x, której p% jest równe a 100 a p

DZIAŁ 2. Figury geometryczne

4.5 Deterministyczne i zupełne automaty Moore a i Mealy ego

Matematyka finansowa r. Komisja Egzaminacyjna dla Aktuariuszy. LXVI Egzamin dla Aktuariuszy z 10 marca 2014 r. Część I

Kodowanie liczb. Kodowanie stałopozycyjne liczb całkowitych. Niech liczba całkowita a ma w systemie dwójkowym postać: Kod prosty

Pochodne i całki, macierze i wyznaczniki

CAŁKOWANIE NUMERYCZNE

ELIPTYCZNE FUNKCJE TRYGONOMETRYCZNE

POWŁOKI ELEKTROISKROWE WC-CO MODYFIKOWANE WIĄZKĄ LASEROWĄ. 88 Powłoki elektroiskrowe WC-Co modyfikowane wiązką laserową. Wstęp

Gdyńskim Ośrodkiem Sportu i Rekreacji jednostką budżetową Zamawiającym Wykonawcą

WYZNACZNIKI. . Gdybyśmy rozważali układ dwóch równań liniowych, powiedzmy: Takie układy w matematyce nazywa się macierzami. Przyjmijmy definicję:

Planowanie złożonych przedsięwzięć wieloczynnościowych (Project Management - zarządzanie projektami)

SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA

Temat I. Warunku współpracy betonu i zbrojenia w konstrukcjach żelbetowych. Wymagania. Beton. Zbrojenie

Ćwiczenie 9. BADANIE UKŁADÓW ZASILANIA I STEROWANIA STANOWISKO I. Badanie modelu linii zasilającej prądu przemiennego

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyński Ośrodek Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa Rozdział 2.

Wyznacznik macierzy. - wyznacznik macierzy A

Gdyńskim Ośrodkiem Sportu i Rekreacji jednostka budżetowa

R + v 10 R0, 9 k v k. a k v k + v 10 a 10. k=1. Z pierwszego równania otrzymuję R 32475, Dalej mam: (R 9P + (k 1)P )v k + v 10 a 10

JĘZYKI FORMALNE I AUTOMATY SKOŃCZONE

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyńskie Centrum Sportu jednostka budżetowa w Gdyni Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów

KONKURS MATEMATYCZNY dla uczniów gimnazjów w roku szkolnym 2012/13. Propozycja punktowania rozwiązań zadań

I n f o r m a c j e n a t e m a t p o d m i o t u k t ó r e m u z a m a w i a j» c y p o w i e r z y łk p o w i e r z y l i p r o w a d z e p o s t p


S.A RAPORT ROCZNY Za 2013 rok

PEWNIK DEDEKINDA i jego najprostsze konsekwencje

Rozdział 1. Nazwa i adres Zamawiającego Gdyńskie Centrum Sportu jednostka budżetowa Rozdział 2. Informacja o trybie i stosowaniu przepisów

Laura Opalska. Klasa 1. Gimnazjum nr 1 z Oddziałami Integracyjnym i Sportowymi im. Bł. Salomei w Skale

Struktura energetyczna ciał stałych-cd. Fizyka II dla Elektroniki, lato

ZADANIA DO SAMODZIELNEGO ROZWIĄZANIA

WENTYLACJA PRZESTRZENI POTENCJALNIE ZAGROŻONYCH WYBUCHEM MIESZANIN GAZOWYCH

KONKURS MATEMATYCZNY. Model odpowiedzi i schematy punktowania

Modele odpowiedzi do arkusza próbnej matury z OPERONEM. Fizyka Poziom rozszerzony

Transkrypt:

PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 118 Tnso 217 Michł Unik Poliechnik Gdńsk Wydził Inżynieii Lądowej i Śodowisk Poliechnik Wszwsk Wydził Tnsou Ew Kds-Cinl Poliechnik Wszwsk Wydził Tnsou MODELOWANIE REORGANIZACJI RUCHU W TRANSPORCIE SZYNOWYM ZWIĘKSZAJĄCEJ EFEKTYWNE WYKORZYSTANIE ENERGII Z HAMOWANIA ODZYSKOWEGO Rękois dosczono: m-c ok Seszczenie: We wsęie ykułu zedswiono meody wykozysni enegii elekycznej odzysknej w ocesie hmowni elekodynmicznego. Szczególną uwgę zwócono n meodę zwou odzysknej enegii do sieci jezdnej i wykozysni jej zez inne ojzdy szynowe kóej efekywne zsosownie niejednokonie wymg eognizcji uchu. W cy zenlizowno oisny w lieuze model ognizcji uchu w nsocie szynowym kóy uwzględni oymlizcję efekywności hmowni odzyskowego ozez eognizcję uchu n sieci i umożliwi kooecję kilku ojzdów (znjdujących się w fzie oou i oddwni enegii elekycznej do sieci jezdnej). Szczególną uwgę oświęcono fomlizmowi memycznemu modelu oz uzsdnieniu wynikjących z niego możliwości oymlizcji zużyci enegii. Zoonowno kże modyfikcję modelu w części doyczącej enegii zużywnej zez kooeujące ojzdy. W odsumowniu seszczono sosó dziłni modelu. Wskzno jego zley le ównież możliwość dlszych zmin w oszukiwniu dziej efekywnej meody modelowni eognizcji uchu zwiększjącej wykozysnie enegii z hmowni odzyskowego Słow kluczowe: nso szynowy ognizcj uchu modelownie hmownie odzyskowe 1. WSTĘP Pocesy nsoowe zchodzące w oszch euoejskich meoolii są oecnie odowiedzilne z około 25% cłkowiego znieczyszczeni owiez dwulenkiem węgl (CO2) w Unii Euoejskiej (EU) [7]. Jeśli dodkowo uwzględnimy znieczyszczenie owiez innymi oksycznymi związkmi oz duże nężenie uchu śodków nsou ocesy e sją się głównym olemem n gęso zludnionych eench. Jednym

326 Michł Unik Ew Kds-Cinl z głównych celów nsou jes owienie jkości życi sołeczeńsw i wżne jes y negywne skuki kozysni z niego nie zeosły kozyści [19]. Tnso szynowy (kolej dlekoieżn szyk kolej miejsk meo mwje) dzięki dużym zdolnościom zeusowym wysokiemu ezieczeńswu oz sosunkowo niskiej emisyjności znieczyszczeń do śodowisk w oównniu z innymi głęzimi nsou jes jednym z ozwiązń umożliwijących ogniczenie wływu moilności sołeczeńsw n ooczenie [8]. Dużą olę odgyw zy ym fk że oecnie większość nowoczesnego ou kcji elekycznej i slinowo-elekycznej wyosżon jes w nędy umożliwijące wykozysnie hmowni odzyskowego [18]. W ocesch odzysku i wykozysni enegii hmowni jednym z odswowych zgdnień są meody zminy wycnej enegii kineycznej n enegię elekyczną. Równie wżnym olemem n kóym skuiono się w oecnej cy są segie oymlnego zządzni odzyskną enegią. Do ych segii nleżą między innymi [3 19]: wykozysnie odzysknej enegii n niekcyjne ozey ojzdu (n. ogzewnie oświelenie c klimyzcji) mgzynownie enegii w zsonikch okłdowych ądź scjonnych i óźniejsze jej wykozysnie [2 13] nsfe odzysknej enegii z owoem do kjowej sieci enegeycznej [1 12 2] nsfe odzysknej enegii z owoem do sieci jezdnej z uwzględnieniem kooecji innych ojzdów mogących nychmis oć zwóconą enegię [9 14 15]. Wykozysnie kżdej z owyższych segii w mniejszym ądź większym soniu wiąże się z koniecznością eognizcji uchu i dooem oymlnych segii jzdy ojzdu w celu zmksymlizowni możliwej do odzyskni enegii oz oymlnego jej wykozysni. Modelownie ocesu eognizcji uchu jes wżne zwłszcz w konekście sosowni segii nsfeu odzysknej enegii ezośednio do sieci jezdnej. Związne jes o z koniecznością zsynchonizowni czsów oszczególnych fz jzdy (ozuchu jzdy z ędkością usloną wyiegu hmowni) kooeujących ze soą ojzdów. Polem minimlizcji zużyci enegii odczs zejzdu ojzdów szynowych ouszny ył między innymi w cch [2 11 12 13]. Auozy ych c nie uwzględnili jednk w swoich dnich możliwości nychmisowego wykozysni enegii ochodzącej z hmowni odzyskowego. Tki sosó wykozysni enegii jes uwzględniony w modelch zoonownych zez innych uoów [6 16 17] w kóych fzy hmowni i ozuchu kooeujących ociągów są odowiednio skoodynowne w celu oymlizcji zużyci enegii. Isnieje wiele modeli umożliwijących oymlizcję meów jzdy ociągów n sie w celu zminimlizowni zużyci enegii kcyjnej [6 15 16 17]. W niniejszej cy główną uwgę skuiono n zenlizowniu modelu i ozwiązni olemu oymlizcji efekywności wykozysni enegii ochodzącej z ekuecji i nychmisowemu wykozysniu jej zez inne ojzdy dzięki zesyłowi do sieci jezdnej. W kolejnym ozdzile zedswiony zosł wyny model oymlizcji segii jzdy ojzdów szynowych z wykozysniem enegii hmowni odzyskowego.

Modelownie eognizcji uchu w nsocie szynowym zwiększjące efekywne 327 2. MODEL ORGANIZACJI RUCHU KOOPERUJĄCYCH POCIĄGÓW Z UWZGLĘDNIENIEM HAMOWANIA ODZYSKOWEGO W niniejszej cy nlizowny jes model ognizcji uchu ociągów zoonowny zez Su Tng i Roes [16]. Model en doyczy oymlizcji ognizcji uchu w celu oniżeni zużyci enegii kcyjnej kooeujących ociągów. Model en zosł zsosowny do sysemu kolejowego me w kóym ze względu n wzos cen enegii oz osnące znieczyszczenie owiez efekywne wykozysnie i zządznie enegią elekyczną sje się coz dziej isone. Auozy niniejszego ykułu zedswili udoskonloną wesję modelu. W szczególności uściślono memyczny fomlizm modelu oz uwzględniono enegię zużyą n okonnie ooów uchu odczs kooecji ociągów ędących w fzie hmowni i ozuchu. Pondo zedswiono fomlny dowód n o że możn zoymlizowć wykozysnie enegii ochodzącej z ekuecji ozez zminę czsu odjzdu ociągów. Njwiększe zozeownie n moc i enegię elekyczną wysęuje odczs owdzeni ozuchu ojzdu szynowego (uszni i zysieszni). Pozey e możn zmniejszyć ozez odowiednie zgosodownie enegii ochodzącej z hmowni odzyskowego. Enegi może yć oddn z owoem do sieci jezdnej i nychmis wykozysn zez inny ojzd ądź ojzdy znjdujące się w oliżu. Zozeownie n enegię elekyczną w kim zydku ędzie ówne ilnsowi enegii ozenej n wykonnie dnego zejzdu i możliwej do wykozysni części enegii odzysknej z hmowni. 2.1. SFORMUŁOWANIE MODELU Odzysk i wykozysnie enegii z hmowni elekodynmicznego zy uwzględnieniu kooecji kilku (co njmniej dwóch) ojzdów możliwy jes zede wszyskim w oęie scji i zysnków gdzie njczęściej dochodzi do inensywnych ocesów hmowni i ozuchu ojzdów [1]. W związku z ym możliwy jes zesył enegii z ekuecji ojzdu hmującego (ojzd B) ozez sieć jezdną do innego ojzdu uszjącego ze scji (ojzd A) i ym smym zmniejszenie zozeowni n enegię ozuchu zekzywnej z odscji kcyjnej (ys. 1).

328 Michł Unik Ew Kds-Cinl Rys. 1. Enegeyczn kooecj dwóch ojzdów w oęie scji / zysnku Źódło: ocownie włsne n odswie [16] Dl owyższej syucji funkcj oymlizując (minimlizując) zeczywise zużycie enegii odczs zejzdu m osć: E E E (1) gdzie EE E jes sumą enegii kcyjnych zużyych zez ojzdy A i B zś E jes wykozysną częścią enegii odzysknej odczs hmowni ojzdu B. Dl kżdego z ych ojzdów enegi zuży w kcie zejzdu w zedzile czsu [ T ] wyż się zez cłkę z mocy związnej z siłą kcyjną: T T u u mx ( ) (2) Em u v d v d m 2 gdzie ozncz czs. Równni uchu ojzdu szynowego (ównnie Newon) możn sfomułowć nsęująco: dv m u Rs v Rg x d dx v () d ( ) (3) gdzie sił u () dziłjąc n ojzd jes siłą kcyjną u F() lu siłą hmowni u B() w zleżności od fzy uchu.

Modelownie eognizcji uchu w nsocie szynowym zwiększjące efekywne 329 Ooy uchu Rs v związne są głownie z siłmi eodynmicznymi i oddziływniem omiędzy kołem szyną. Ich zleżność od ędkości jzdy v jes zzwyczj oisywn funkcją kwdową [6 16 17]: s 2 R v k kv k v (4) 1 2 gdzie wsółczynniki k k1 k2są związne z msą ociągu oz memi oisującymi oddziływnie koł z szyną. Ooy uchu Rg ( x) mg( x) zleżą w osy sosó od ochyleni x ( ) linii kolejowej kóe zmieni się wz z kulnym ołożeniem x wzdłuż ou. Pochylenie o jes zdefiniowne jko h/ l zez óżnicę wysokości h dwóch unków ou odległych od sieie o l. Jes ono zzwyczj wyżne w omilch. Wówczs wyżenie zyjmuje osć: Rg ( x) mg( x) /1. Wykozysnie enegii z ekuecji jes ściśle związne z efekywną kooecją hmujących i zyśieszjących ociągów w chwili gdy zkes nięci w sieci oz indukownego w silniku odczs hmowni odzyskowego umożliwi wykozysnie ej echnologii. Jeśli żden ojzd nie może nychmis wykozysć enegii oddwnej do sieci w ocesie ekuecji wówczs jes on zmienini n cieło n ezysoch okłdowych lu znjdujących się w odscji kcyjnej i ezowonie con [1]. Pondo isone jes y odległość między kooeującymi ojzdmi nie ył zy duż gdyż owodowłoy większe sy odczs zesyłu enegii wynikjące z ezysncji zewodów jezdnych. Jeżeli w chwili enegi zużywn w jednosce czsu (czyli moc) zez ojzdy w fzie ozuchu wynosi P nomis enegię możliwą do odzyskni (w jednosce czsu) odczs hmowni elekodynmicznego oznczymy jko P odzyskn i wykozysn enegi z ekuecji wyniesie: s o wówczs E min{ P P s } d. (4) T Dl dnych zeiegów ędkości ojzdów A i B: v v () i v v () wielkości ( P F() v ) uchu (3): i P s ( s) B() v() możn wyznczyć ezośednio z ównni 1 2 1 2 P mv( ) mv( ) Es / 2 2 1 2 1 2 P s ( s) mv() mv( ) Es / 2 2 (5)

33 Michł Unik Ew Kds-Cinl gdzie jes kókim odcinkiem czsu zś φ(s)jes meem o wościch z zedziłu między 1 kóy okeśl efekywność nsfeu enegii w zleżności od odległości s omiędzy kooeującymi ojzdmi. Enegi zuży zez ojzdy n okonnie ooów uchu wynosi: Es Rs ( v ) Rg ( x ) x Es Rs ( v) Rg ( x) x (6) gdzie x v i x v są długościmi odcinków ou kóe zeyły odowiednio: ojzd A ędący w fzie ozuchu i ojzd B ędący w fzie hmowni. Enegi E s oz E s nie zosł uwzględnion w części fomlizmu zedswionego w cch [16 17] doyczącej wykozysni enegii ochodzącej z ekuecji. 2.2. OPTYMALIZACJA ZUŻYCIA ENERGII W SYSTEMIE METRA Z WYKORZYSTANIEM KOOPERACJI POCIĄGÓW - SFORMUŁOWANIE I ROZWIĄZANIE PROBLEMU W sysemie me odległości między scjmi są sosunkowo niewielkie i wynoszą śednio około 15 meów częsoliwość wysęowni ocesów hmowni oz ozuchu jes wysok co zncząco wływ n możliwość efekywnego wykozysni enegii z hmowni odzyskowego. Do okeśleni efekywności hmowni odzyskowego konieczne jes wyznczenie zeczywisego zozeowni n enegię odczs zejzdu oz enegii możliwej do odzyskni odczs hmowni elekodynmicznego. Wości e są ściśle uzleżnione od zyjęej segii owdzeni ojzdu n dnym odcinku (możliwość jzdy fosownej lu enegooszczędnej) i nzuconego zez ozkłd jzdy czsu zejzdu. W celu mksymlnego wykozysni ekueownej enegii konieczne jes zsynchonizownie ojzdów ędących w fzie ozuchu i hmowni z zchowniem ozkłdowych czsów zyjzdów ojzdów n scje. Może okzć się zem niezędne oóźnienie czsów wyjzdów ze scji kóe wiąże się z koniecznością skóceni czsu zejzdu w celu zchowni uslonej godziny zyjzdu n kolejną scję co z kolei owoduje większe zużycie enegii n sie. Z dugiej sony oóźnienie wyjzdów ociągów ze scji może dć sznsę n lesze (efekywniejsze) wykozysnie enegii odzysknej odczs hmowni ekuecyjnego innego ociągu. Isnieją zem dwie szeczne funkcje celu skłdjące się n glolną funkcję celu czyli zeczywisego zużyci enegii elekycznej w kcie zejzdu. Zgdnienie oymlizcji (minimlizcji) ej funkcji możn dć zy użyciu zedswionego wyżej modelu kooecji ojzdów me. W celu wyznczeni zeczywisego zozeowni n kcyjną enegię elekyczną w kcie zejzdu w iewszej kolejności nleży okeślić ofile ędkości hmujących

Modelownie eognizcji uchu w nsocie szynowym zwiększjące efekywne 331 ociągów oz wielkość enegii możliwej do odzyskni w kżdym zedzile czsu. Nsęnie zy dnych czsch odjzdów nleży oliczyć ofile ędkości odjeżdżjących ociągów oz enegię wymgną do ozuchu w kżdym wydzielonym zedzile czsu w en sm sosó co enegię kcyjną ozeną do wykonni zejzdu. W ezulcie kozysjąc z zleżności (4) możn wyznczyć wykozysną enegię ochodzącą z ekuecji w kżdym wydzielonym zedzile czsu. Nleży dodć że osiągnięcie wyższych ędkości zejzdu wymg dłuższego i inensywniejszego ozuchu co wiąże się w większym ooem enegii kcyjnej. Jednocześnie nleży odkeślić że hmownie z wyższych ędkości związne jes z wycniem większej enegii kineycznej co z kolei umożliwi ilościowo większy odzysk. Dlego włśnie njkozysniejszym winem wydje się k syucj gdy cł enegi indukown w silniku w ocząkowej fzie hmowni elekodynmicznego może yć zsoown zez inny uszjący ojzd. Rys. 2. Koodyncj czsów hmowni i ozuchu n scji Źódło: ocownie włsne n odswie [16] Secyfikę zleżności omiędzy óżnymi winmi czsów odjzdów ze scji możliwością kooecji hmujących i zysieszjących ojzdów szynowych zedswi ys. 2. W ozwżnych zydkch (i) (ii) (iii) jeden ociąg A jes w fzie ozuchu nomis ociąg B w fzie hmowni. Czs ozoczęci ( ) i czs zkończeni ( 1 ) hmowni ociągu B są kie sme we wszyskich zech zydkch nomis zmieni się czs odjzdu (ozoczęci ozuchu) ociągu A: jes on óźniejszy w zydku (ii) niż w zydku (i) i jeszcze óźniejszy w zydku (iii). W wyniku zminy czsu odjzdu zmieni się wykozysnie zez ociąg A enegii odzysknej odczs hmowni ociągu B.

332 Michł Unik Ew Kds-Cinl W zydku (i) zedswionym n ys. 2 zozeownie n moc P P ozeną do ozuchu ojzdu zysieszjącego jes większe niż moc P s geneown w ocesie ekuecji zez ojzd hmujący. Zchodzi zem P P s w wyniku czego wykozysn enegi ochodząc z ekuecji ówn się zgodnie ze wzoem (4): T 1 min{ } sd. (6) E P P s d P W dugim zydku w kóym czs ozoczęci ozuchu ociągu A jes óźniejszy w zydku (i) w ewnym ocząkowym zedzile czsu [ 2 ] dosęn moc ochodząc z ekuecji P s jes większ niż moc P ozen do ozuchu ociągu A. W ym zedzile czsu ojzd A wykozysuje jedynie część mocy ochodzącej z ekuecji ż do chwili w kóej P 2 P 2 s. Woec ego w zydku (ii) wykozysn zez ojzd A enegi ochodząc z hmowni odzyskowego wynosi: 2 1 d. (7) E P d P s W zeciej ozwżnej syucji (zydek (iii) )gdy czs zkończeni ozuchu 1 ociągu A jes óźniejszy niż czs zkończeni hmowni 1 ociągu B wyżenie (7) n wykozysną enegię z ekuecji uleg niezncznej modyfikcji: 2 2 P sd. (8) 1 E P d Ay zdć jk enegi E zmieni się wz z czsem odjzdu ociągu A wyznczmy jej ochodną de / d. W zydku (i) ochodn oliczon ze wzou (6) i wynosi on: 2 de de d d P 1 s (9) d 1 1 d 1 d d gdy ominiemy (słą) zleżność P od s. Poniewż moc P jes dodni oz zchodzi d1 / d (gdyż 1 czsozuchu ) ochodn de / d jes dodni co ozncz że wykozysn enegi z ekuecji E ośnie wz z oóźniniem czsu odjzdu ociągu

Modelownie eognizcji uchu w nsocie szynowym zwiększjące efekywne 333 A. Syucj może ulec zminie gdy oóźnienie czsu odjzdu jes n yle duże że w ocząkowej części fzy ozuchu oó mocy P zysieszjącego ociągu A jes mniejszy od dosęnej mocy P ochodzącej z ekuecji co odowid zydkowi (ii) n ys. 2. Wówczs wykozysn enegi z ekuecji E zleży od zówno ozez czs 1 jk i czs 2 (w kóym zchodzi zównnie mocy P i P ) kże ozez zleżność smej mocy P od. Moc jes owiem funkcją óżnicy czsów zn. P ( ) P ( ). Wówczs zgodnie ze wzoem (8) ozymujemy: de de d de d dp d d d d d d d 2 1 2 1 2 2 d dp 1 P 1 s P 2 P 2 s d d d (1) skąd o uwzględnieniu elcji P P s de d oz d1 / d 1 dosjemy: 2 2 P ( ) P 2 + 1 P s. (11) Bioąc od uwgę fk że wz ze wzosem moc ( P ) mleje i znik gdy zś moc P 1 sjes sle mniejsz od mocy P 2 P 2 s dochodzimy do wniosku że dl czsów odjzdu ociągu A óźniejszych niż ewn chwil gniczn ochodn de / d sje się ujemn. Dl ochodn de / d zeuje się co ozncz że wykozysn enegi z ekuecji E jes mksymln dl czsu odjzdu.jes o jedyne mksimum enegii E gdyż dl czsów odjzdu odowidjących zydkowi (iii) oisnego ównniem (8) ozwżn ochodn ej enegii ówn się: de P ( ) P 2 (12) d i jes ujemn. Innymi słowy w ej syucji wykozysnie enegii z ekuecji mleje ym dziej im óźniejszy jes odjzd ze scji. W en sosó dochodzimy do wniosku że ilość wykozysnej enegii ochodzącej z ekuecji w ewnych zedziłch czsów hmowni i ozuchu może osnąć (w zydkch (i)-(ii) ) lu mleć (w zydkch (ii)-(iii) ). Wość wykozysnej enegii E ochodzącej z ekuecji może yć oisn funkcją unimodlną czsu odjzdu gdyż zchodzi:

334 Michł Unik Ew Kds-Cinl de gdy de gdy d de gdy d d * * *. (13) Powyższy sosó nlizy zleżności enegii E od czsu óżni się od oku osęowni zedswionego w cy [16]. Chkeyzuje się on dziej ścisłym oisem memycznym choć osecznie owdzi do ego smego wniosku. Ay oliczyć zeczywise zużycie enegii E E Enleży zwócić uwgę że zużycie enegii E wzs wz z oóźnieniem odjzdu ojzdu A gdyż ojzd en musi osiągnąć wyższą śednią ędkość zejzdu y zyjzd do nsęnej scji nsąił zgodnie z ozkłdem jzdy. Zchodzi zem: skąd wynik że zeczywise zużycie enegii w zleżności od znku ochodnej de (14) d E może mleć lu osnąc wz ze zminą de de de. (15) d d d Powyższe ozumownie (w szczególności wzoy (13)-(15) ) owdzi do wniosku że możliwe są dw zydki: 1) dl kżdego douszczlnego czsu odjzdu ; wówczs zchodzi co ozncz wzos zeczywisego koszu enegii kcyjnej wz z oóźnieniem odjzdu ociągu ze scji. W ym zydku ociąg owinien ouścić scję k wcześnie jk jes o możliwe y zminimlizowć zeczywise zużycie enegii E. 2) dl czsów odjzdu wcześniejszych niż ewn chwil gniczn zś dl ** ;wówczs ozymujemy: **

Modelownie eognizcji uchu w nsocie szynowym zwiększjące efekywne 335 de d de d de d gdy gdy gdy ** ** **. (16) W ym zydku zeczywise zużycie enegii kcyjnej E ędzie w iewszym eie mlło nsęnie osło wz ze zwiększeniem oóźnieni czsu odjzdu ociągu ze scji. Ozncz o że oymlne (minimlne) zeczywise zużycie enegii kcyjnej E wysęuje ** dl czsu odjzdu. 4. WNIOSKI W lieuze zosły oisne óżne meody modelowni uchu kolejowego ocowne w odowiedzi n ozey zmniejszeni jego enegochłonności. Część z nich doyczy modelowni i oymlizcji ofili ędkości w celu zmniejszeni zużyci enegii kcyjnej nomis inn część modelowni eognizcji uchu z uwzględnieniem wykozysni enegii ochodzącej z ekuecji czego nie możn odnleźć w lieuze olskiej. W ozwżnym modelu możliwe jes osiągnięcie oymlnego zużyci enegii zez konolę czsu odjzdu ojzdu. Rozwiąznie oymlne w ym modelu jes ozymywne zy zsosowniu meody ównego odziłu (isekcji) [4 5] do ozwiązni nieliniowego ównni de / d. Algoym ego ozwiązni oleg w iewszym eie n złożeniu njwcześniejszego i możliwie njóźniejszego czsu odjzdu ociągu ze scji i wyznczeniu gdienu zeczywisego zużyci enegii kcyjnej dl ych dwóch czsów odjzdów. W zydku gdy oie ozymne wości są dodnie co ozncz że zeczywise zużycie enegii kcyjnej odczs zejzdu ędzie osło wz z oóźnieniem odjzdu njwcześniejszy możliwy czs odjzdu ze scji jes ozwiązniem oymlnym. W zeciwnym zie wyznczmy oymlną wość zwężjąc soniowo zedził czsów odjzdu zy użyciu meody isekcji zsosowną do funkcji de / d. Pzedswiony model m z zdnie wyzncznie meów zejzdu umożliwijących kooecję ociągów zy oymlnym wykozysniu enegii odzysknej z hmowni ekuecyjnego zez odowiednie dososownie czsów odjzdów ociągów ze scji. Meod zkłd zchownie ozkłdowych czsów zyjzdów ociągów n scję i nie wływ n ich unkulność. N odswie wyników [16] okzujących możliwość zmniejszeni o około 25% zużyci enegii kcyjnej w zydku wowdzeni ekomendownych modyfikcji

336 Michł Unik Ew Kds-Cinl w ognizcji zejzdów ociągów me n zeczywisej sie możn swiedzić że dziłni dążące do eognizcji uchu n ozey efekywnego wykozysni enegii z ekuecji są uzsdnione ekonomicznie. Wyniki e nleżłoy oównć z modelem zkłdjącym eognizcję uchu zy seowniu czsmi zyjzdu co z unku widzeni sychicznego komfou sże i czsu zjęości oów scyjnych wydje się leszym ozwiązniem [1]. O ile sm model uchu ojzdów wykozysywny do symulcji zejzdu nie może ulec zncznym modyfikcjom o yle wyzwniem jes ocownie dokłdnego zzem osego modelu kooecji wielu hmujących i uszjących ociągów oz lgoymu ecyzyjnie i swnie wyznczjącego oymlne ozwiąznie n. zdoownie w ym celu lgoymu ojowego[21]. Biliogfi 1. ABB ENVILINE ERS - kcyjny ukłd odzyskiwni enegii. Rynek infsukuy dosę on-line 25.9.216: h://www.ynekinfsukuy.l/widomosci/enviline-es--kcyjny-ukldodzyskiwni-enegii-13893.hml. 2. Beo R. Tckoen X. vn Mielo J. Siony o onod enegy soge sysems fo enegy consumion educion in meo newok. Poceedings of he Insiuion of Mechnicl Enginees P F: Jounl of Ril nd Rid Tnsi 21 n 224. 27-225. 3. By P. Gonzlez-Gil A. Plcin R. Powell J. P.: Enegy-efficien un il sysems: segies fo n oiml mngemen of egeneive king enegy. Tnso Resech Aen Pis 214. 4. Buden R.L. Fies J.D.: The isecion lgoihm. Numeicl Anlysis PWS Pulishes Boson 1985. 5. Coliss G.: Which oo does he isecion lgoihm find? SIAM 1977 2/19. 325-327. 6. De Minis V. Gllo M.: Models nd mehods o oimize in seed ofiles wih nd wihou enegy ecovey sysems: suun es cse. Pocedi - Socil nd Behviol Sciences 213 vol. 87. 222 233. 7. Euoen Commission Rodm o Single Euoen Tnso Ae Towds comeiive nd esouce efficien nso sysem. Dosę on-line 3.4.217: h://eu-lex.euo.eu/leglconen/pl/txt/pdf/?ui=celex:5211dc144&fom=en. 8. Fiedich R. Bickel P.: Envionmenl exenl coss of nso. Singe Sug 213. 11-18. 9. Jcyn M. Unik M.: Wyne zgdnieni oymlizcji ognizcji uchu kolejowego w celu minimlizcji koszów zużyci enegii. Pce Nukowe Poliechniki Wszwskiej Tns-o z. 19 Oficyn Wydwnicz Poliechniki Wszwskiej Wszw 216 s. 45-58. 1. Jcyn M. Unik M.: Ognizcj uchu ociągów w oęie scji oszczędność enegii. Meiły XXII Konfeencji Nukowej Pojzdy Szynowe 216 Insyu Pojzdów Szynowych "TABOR" w Poznniu (CD). 11. Kwśnikowski J.: Elemeny eoii uchu i cjonlizcji owdzeni ociągów. Wydwnicwo Nukowe Insyuu Technologii Ekslocji PIB Rdom 213 s. 43-47. 12. Oeg J. M. Iiondo H. Kineic enegy ecovey on ilwy sysems wih feedck o he gid. 9h Wold Congess on Ril-wy Resech WCRR 211 Lille Fnce. 13. Pwełczyk M. Rozwój sysemów wykozysujących kumulcję enegii w nsocie szynowym. Technik Tnsou Szynowego 211 n 1/211 s. 41-46. 14. Pzdo P. Koncecj uchowej oymlizcji efekywności hmowni odzyskowego. Technik Tnsou Szynowego Ekslocj 23 n 1-2/23 s. 62-64. 15. Pen Alcz M. Fenndez A. Cucl A. P. Rmos A. Pechomn R. R. Oiml undegound imele design sed on owe flow mximizing he use of egeneive-king enegy. Poceedings of he Insiuion of Mechnicl Enginees P F: Jounl of Ril nd Rid Tnsi n 226. 397-48. 16. Su S. Tng T. Roes C.: A Cooeive Tin Conol Model fo Enegy Sving. IEEE Tnscions on Inelligen Tnsoion Sysems 215 volume: 16 issue: 2. 622-631.

Modelownie eognizcji uchu w nsocie szynowym zwiększjące efekywne 337 17. Su S. To T. Wng Y.: Evluion of Segies o Reducing Tcion Enegy Consumion of Meo Sysems Using n Oiml Tin Conol Simulion Model. Enegies 216 9(2) no. 15 18. Szeląg A.: Efekywność hmowni odzyskowego w zelekyfikownym nsocie szynowym. Pojzdy Szynowe 4/29. 19. Unik M. Jcyn M. Kds-Cinl E.: Meody wykozysni ekuecji w nsocie szynowym. Technik Tnsou Szynowego 12 (273) Rdom 216 s. 355-359. 2. Win Y. Lnselle R. Thiounn M. Acive susion. 9h Wold Congess on Rilwy Resech WCRR 211 Lille Fnce. 21. Yng XS.:Fiefly Algoihms fo Mulimodl Oimizion. In: Wne O. Zeugmnn T. (eds) Sochsic Algoihms: Foundions nd Alicions. SAGA 29. Lecue Noes in Comue Science vol 5792. Singe Belin Heideleg. 169-178. MODELING OF TRAFFIC REORGANIZATION IN RAIL TRANSPORT INCREASING EFFICIENT ENERGY USE OF RECOVERY BRAKE Summy: In he inoducion he mehods of using egeneive enegy fom elecodynmic king e esened. Secil enion is id o he mehod sed on he eun of ecoveed enegy o he ceny nd nsfeing i o ohe cceleing il vehicles which ofen equies ffic modificion fo effecive licion. In he icle we discuss lieue oches o ffic conol model of il nso which include module fo oimizion of he efficiency of egeneive king y modifying he ffic on he newok nd enling cooeion of sevel vehicles (which e in king o cceleing hses).anlyzing he seleced model we id min enion o mhemicl fomlism modificion nd clificion of his desciion. In he conclusion he wy he model cion ws summized. The dvnges nd he ossiiliy of modificion of his model wee indiced. Keywods: ilwy nso ffic ognizion modeling egeneive king