Szkolny Program Profilaktyki

Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Rolach Szkolny Program Profilaktyki 2012-2015 Opracowany przez zespół ds. profilaktyki: mgr Agnieszkę Pudło mgr Jolantę Safiańską mgr Waldemara Szczęśniaka mgr Mirosława Kurek

Młodość nie jest rozdziałem wyrwanym z życia ( ). Jest wprowadzeniem do całej reszty, jest zalążkiem, z którego wszystko się rozwija, jest fundamentem, na którym ma się oprzeć budowla życia. / Jakub Alberione / Program profilaktyczny opracowany został w oparciu o: rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003 roku, w sprawie działalności wychowawczej i zapobiegawczej dzieci i młodzieży zagrożonej uzależnieniem ( Dz. U. Nr 26, poz.226), Statut Szkoły Podstawowej im. Jana Pawła II w Rolach, Program Rozwoju Szkoły na lata 2012-2015 Ewaluację Szkolnego Programu Profilaktyki na lata 2009-2012, analizę sytuacji wychowawczej, dokonywanej przez pedagoga we współpracy z wychowawcami, nauczycielami i dyrekcją, obserwację zachowań uczniów. 2

WPROWADZENIE Działania złażone w Szkolnym Programie Profilaktyki obejmują całe środowisko szkolne. Zaproponowany program ma na celu kształtowanie osobowości uczniów i wspieranie ich rozwoju oraz zmianę niezadowalających zachowań. Realizacja zadań zawartych w Programie Profilaktyki powinna wpłynąć na uczniów tak, aby potrafili poradzić sobie z rozwiązywaniem problemów, by umieli współżyć z ludźmi i potrafili wybrać to, co służy ich zdrowiu fizycznemu i psychicznemu. Warunkiem osiągnięcia założonych celów jest zaangażowanie wszystkich nauczycieli, wychowawców i rodziców przy współpracy z pracownikami różnych instytucji działającymi na rzecz dziecka: Poradnia Psychologiczno- Pedagogiczna, Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej, Specjalistyczny Ośrodek Poradnictwa Rodzinnego i Interwencji Kryzysowej, Policja, Sąd Rodzinny, Kościół. Program Profilaktyki w Szkole Podstawowej w Rolach jest wynikiem diagnozy, w której uwzględniono potrzeby rozwojowe uczniów, wynikające ze specyfiki środowiska lokalnego. Podstawowym założeniem tego programu jest eliminowanie rozpoznanych czynników ryzyka i wzmacnianie czynników chroniących. W działaniach swych koncentrujemy się na: profilaktyce pierwszorzędowej kierowanej do całej społeczności uczniowskiej, mającej na celu promocję zdrowia i zapobieganie pojawianiu się problemów związanych z zachowaniami destrukcyjnymi, kierowanej również do nauczycieli i innych pracowników szkoły, a także do rodziców uczniów, profilaktyce drugorzędowej kierowanej do uczniów o wysokim ryzyku dysfunkcjonalności, pomagając im w jego redukcji. Działania profilaktyki pierwszorzędowej będą prowadzone na trzech poziomach: 3

informacyjnym są to działania pomocne w profilaktyce, same nie prowadzą bowiem do redukcji zachowań, edukacji psychologicznej i społecznej to działania, które dostarczają wiedzy i umiejętności przydatnych, korzystnych lub wręcz niezbędnych do tego, by uczniowie byli w stanie sami lepiej radzić sobie z zagrożeniami współczesnego świata, by umieli przyjąć postawę asertywną w różnych sytuacjach np. w przypadku namawiania do eksperymentowania z substancjami psychoaktywnymi, stosowania agresji, przemocy itp. Ważne jest by nabyli również wiedzę na temat możliwości uzyskania pomocy w sytuacjach trudnych. działalności alternatywnej działania te mają zaspokoić potrzeby młodych ludzi, np. do bycia zadowolonym, odprężonym, potrzeby zabawy i kontaktu z innymi. Program profilaktyki harmonizuje z: przedmiotami nauczania, godzinami do dyspozycji wychowawcy, zajęciami pozalekcyjnymi. Realizacja programu po zaopiniowaniu przez Radę Pedagogiczną i Radę Rodziców spoczywa na wszystkich nauczycielach i pracownikach obsługi szkoły, przy współpracy ze specjalistami z Poradni Psychologiczno Pedagogicznej i innych instytucji działających na rzecz dzieci i rodziny. Koordynatorem działań profilaktycznych w szkole jest pedagog szkolny. I. DIAGNOZA ŚRODOWISKA SZKOLNEGO Szkoła Podstawowa w Rolach jest niewielką szkołą, co w połączeniu z przyjaznym i bezpiecznym otoczeniem sprawia, iż stwarzamy naszym uczniom duże poczucie bezpieczeństwa. Przyczyn zachowań ryzykownych jest jednak wiele. Wszyscy uczniowie naszej szkoły mieszkają na wsi, a zatem dostęp do korzystania z różnych propozycji ośrodków kulturalnych mają utrudniony. Wykształcenie rodziców - najczęściej podstawowe, zawodowe, może być przyczyną braku aspiracji naukowych, 4

ale może również wywierać działanie motywujące. Wśród mieszkańców społeczności lokalnej nasila się w ostatnich czasach uzależnienie od alkoholu. Obserwuje się także małą aktywność społeczną wśród mieszkańców. Diagnozy środowiska szkolnego dokonano na podstawie obserwacji zachowania uczniów, analizy dokumentacji wychowawców klasowych, pedagoga szkolnego, ankiet skierowanych do nauczycieli, uczniów i rodziców oraz rozmów kierowanych z pracownikami szkoły i rodzicami. Analiza wyników badań potwierdziła wstępne zidentyfikowanie obszarów zagrożeń występujących w naszej szkole i posłużyła do skonstruowania Szkolnego Programu Profilaktycznego dla Szkoły Podstawowej w Rolach na lata 2012-2015. Skutecznej realizacji założeń programu sprzyjać będzie współpraca z różnymi instytucjami (min. Policją, Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną, Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej, Strażą Pożarną, Stacją Sanitarno- Epidemiologiczną w Łukowie). II. ROZPOZNANE ZACHOWANIA RYZYKOWNE I ICH PRZYCZYNY Wulgaryzmy - brak kultury osobistej - chęć zaimponowania innym - obyczaj środowiskowy - wzorce wyniesione z domu - wzorce w mediach - ubóstwo językowe 5

Zachowania agresywne (popychanie, przezywanie, bójki, niszczenie czyjejś własności, zastraszanie) - chęć dominowania, dokuczenia, zaistnienia w grupie - niskie poczucie własnej wartości - negatywne wzorce - sposób na odreagowanie stresu - nieumiejętność radzenia sobie z problemami - odpowiedź na prowokację Niewystarczające zainteresowanie nauką - brak przestrzegania zasad bezpiecznego korzystania z mass-mediów - lenistwo - negatywny wpływ grupy rówieśniczej - niewystarczające zainteresowanie i motywowanie do nauki ze strony rodziców Eksperymentowanie z używkami (nikotyna) - ciekawość - wzorowanie się na dorosłych - negatywny wpływ innych Niewystarczające przestrzeganie zasad bezpiecznego poruszania się po drogach - negatywne wzorce - nieznajomość zasad ruchu drogowego - lekkomyślność - brak przewidywania konsekwencji ryzykownych zachowań 6

Działania profilaktyczne będą obejmowały następujące obszary: I. Profilaktyka dotycząca bezpieczeństwa w szkole. II. Profilaktyka bezpiecznego poruszania się w drodze do i ze szkoły. III. Profilaktyka agresji i przemocy w szkole. IV. Profilaktyka uzależnień i zachowań ryzykownych. V. Profilaktyka zdrowego stylu życia i ochrony zdrowia. VI. Profilaktyka w zakresie niepowodzeń szkolnych. III. CELE I ZAŁOŻENIA DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH Szkolny Program Profilaktyczny uwzględnia treści kształcenia dostosowane do potrzeb rozwojowych uczniów naszego środowiska. Jest on zintegrowany ze Statutem Szkoły i ma na celu : 1.Uświadomienie zagrożeń wynikających z nie przestrzegania zasad bezpieczeństwa w szkole i poza szkołą. Przekazanie dzieciom i rodzicom wiedzy na temat zasad bezpieczeństwa w szkole i poza szkołą. Przypomnienie uczniom i rodzicom zasad bezpiecznego korzystania z mass- mediów. Uczenie postawy asertywnej wobec namawiania do zachowań negatywnych. 2. Uświadomienie skutków nieprawidłowego zachowania się w drodze do i ze szkoły. Przypomnienie podstawowych zasad ruchu drogowego. Uwrażliwienie na przestrzeganie zasad bezpieczeństwa w autobusie szkolnym. 3. Przeciwdziałanie agresji, przemocy. Pogłębianie wiedzy na temat przemocy i agresji. 7

Doskonalenie i kształcenie umiejętności rozwiązywania problemów oraz radzenia sobie z przejawami przemocy eliminowanie zachowań agresywnych. Wdrażanie do prawidłowego pojmowania norm zachowania przyjętych przez społeczeństwo, w miejscach publicznych oraz w środowisku rodzinnym. Kształcenie postawy dialogu, umiejętności słuchania innych i rozumienia ich poglądów. Wyrabianie poczucia tożsamości i własnej wartości oraz wiary w siebie Trenowanie postaw asertywnych umiejętność mówienia nie. 4. Przeciwdziałanie zachowaniom ryzykownym dotyczących używek. Uświadomienie o odpowiedzialności prawnej nieletnich. Uczenie racjonalnego korzystania z mass-mediów. Przekazanie podstawowych informacji na temat nikotynizmu, alkoholizmu, narkotyków. Nauka podejmowania właściwych wyborów. Uczenie świadomego decydowania o sobie i ponoszenia konsekwencji własnych decyzji. Trenowanie postaw asertywnych umiejętność mówienia nie. 5. Promowanie zdrowego stylu życia i ochrony zdrowia Kształtowanie postaw ekologicznych, prozdrowotnych i patriotycznych. Zachęcanie do aktywnego spędzania czasu wolnego. Wspomaganie zdrowia fizycznego i psychicznego poprzez kształcenie umiejętności i nawyków ruchowych. Stwarzanie możliwości udziału w zajęciach pozalekcyjnych. Organizacja czasu wolnego uczniów. Przekazanie rodzicom informacji dotyczących bezpiecznej pomocy dzieci w gospodarstwie. Przekazanie uczniom wiedzy na temat zasad udzielania pierwszej pomocy. 8

6. Motywowanie do nauki. Zachęcanie uczniów do nauki. Wprowadzanie nowych metod pracy z uczniami. Pomoc w odkrywaniu własnych możliwości, predyspozycji, talentów i ich twórczym wykorzystaniu. Pedagogizacja rodziców na temat motywowania dziecka do nauki. 7. Wspieranie czynników chroniących: Silna więź z rodzicami. Zainteresowanie nauką i własnym rozwojem. Praktyki religijne. Podtrzymywanie tradycji. Konstruktywna grupa rówieśnicza, autorytety. IV. SPOSÓB REALIZACJI PROGRAMU Realizacja programu odbywać się będzie w ramach: 1. Zajęć dydaktyczno wychowawczych i opiekuńczych prowadzonych przez wychowawców, pedagoga szkolnego, zaproszonych specjalistów, nauczycieli przedmiotu, a także na wycieczkach szkolnych, spotkaniach oraz imprezach okolicznościowych. 2. Zajęć pozalekcyjnych z uczniami mających na celu: rozwijanie przez uczniów własnych zainteresowań, rozwiązywanie problemów oraz radzenia sobie z przejawami agresji i przemocy, kształcenie umiejętności otwartego wyrażania myśli, uczuć i przekonań. 9

3. Poświęcania szczególnej uwagi wychowawcy, pedagoga, nauczyciela na wzmacnianie poczucia własnej wartości wychowanka poprzez: okazywanie zainteresowania każdemu wychowankowi, badanie środowiska domowego oraz indywidualne rozmowy z rodzicami lub opiekunami, udzielanie pomocy w rozwiązywaniu problemów osobistych poruszanych przez wychowanków, wspólne opracowywanie metod postępowania w sytuacjach konfliktowych, udzielanie wsparcia rodzicom i dzieciom w sytuacjach trudnych, dzielenie się z rodzicami pozytywnymi uwagami o dziecku. 4. Pedagogizacja rodziców w ramach: Zebrań ogólnych. Spotkań z wychowawcami, pedagogiem szkolnym, zaproszonymi specjalistami. V. METODY REALIZACJI PROGRAMU 1. Metody aktywizujące jednostkę i środowisko m.in.: projekty edukacyjne, quizy, konkursy plastyczne, muzyczne, literackie, apele, teatrzyki, działalność kół zainteresowań, pomoc koleżeńska, szkolenia rodziców, nauczycieli, zawody sportowe, wycieczki. 2. Metody eksponujące: Impresyjne polegające na wywołaniu u uczniów określonych zachowań i zmian w postawach moralnych, przeżywanie głębokich emocji. Ekspresyjne stwarzanie sytuacji, w których uczeń nie tylko przeżywa, ale i tworzy np. drama, odgrywanie ról, inscenizacje, wystawy prac. 3. Metody podające: mini wykład, pogadanka, rozmowa kierowana, dyskusja. 4. Metoda projektów. 10

VI. ADRESACI PROGRAMU Niniejszy program skierowany jest do uczniów, nauczycieli i rodziców. Praca profilaktyczna w szkole została zaplanowana na trzech związanych ze sobą poziomach: 1. Profilaktyka wśród uczniów i dla uczniów. 2. Profilaktyka wśród nauczycieli. 3. Profilaktyka wśród rodziców. VII. PRZEWIDYWANE EFEKTY PLANOWANYCH DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH W wyniku zastosowania szkolnego programu profilaktyki: UCZNIOWIE: Znają zasady BHP w szkole. Znają zasady bezpiecznego korzystania ze środków masowego przekazu. Przestrzegają podstawowe zasady ruchu drogowego. Zmniejszy się wskaźnik występowania agresji i przemocy. Posiadają wiedzę na temat używek i ich negatywnych skutków. Chętnie i aktywnie uczestniczą w promocji zdrowego stylu życia. Wykazują większe zainteresowanie nauką, Znają swoje mocne strony, zachowują się asertywnie. RODZICE: Zwiększy się świadomość zagrożeń występujących z braku przestrzegania zasad bezpiecznego korzystania ze środków masowego przekazu, gier komputerowych, angażowania dzieci do prac w rodzinnych gospodarstwach rolnych oraz zagrożeń wynikających z uczestnictwa w ruchu drogowym. 11

Usystematyzują swoją wiedzę na temat mechanizmów agresji i przemocy, sięgania po używki. Korzystają ze wsparcia instytucji specjalistycznych. Wspierają szkołę w kształtowaniu nawyków higienicznego trybu życia i racjonalnego odżywiania. Wskazują dzieciom pozytywy życia zgodnego z normami religijnymi i etycznymi. Zauważą potrzebę systematycznej motywacji dziecka do nauki. NAUCZYCIELE/ WYCHOWAWCY Podwyższą swoje kompetencje wychowawcze i profilaktyczne. Współpracują z rodzicami, pedagogiem szkolnym i instytucjami wspomagającymi rozwój dziecka. VIII. EWALUACJA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI Celem Ewaluacji Szkolnego Programu Profilaktyki jest wskazanie, na ile założenia programu zostały osiągnięte oraz jakie zmiany w treści i formie programu należy wprowadzić, aby zapewnić skuteczność działań profilaktyczno wychowawczych w przyszłości. Opracowany program będzie realizowany w ciągu trzech lat. Szkolny Program Profilaktyczny będzie poddany ewaluacji po zakończeniu jego realizacji. Podstawowe formy ewaluacji: Obserwacja zachowań uczniów Wywiad, rozmowa kierowana 12

Indywidualne kontakty z uczniami oraz rodzicami Analiza dokumentacji szkolnej Ankiety skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców Zatwierdzony w porozumieniu przez: Radę Pedagogiczną... Radę Rodziców -... Program opracowany przez zespół: Agnieszkę Pudło -... Jolantę Safiańską -... Waldemara Szczęśniaka -.... Mirosława Kurka -.. 13

14

HARMONOGRAM DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH NA ROK SZKOLNY 2012/2013 Lp. Podstawowe cele Najważniejsze zadania Realizacja Odpowiedzialni 1. Uświadomienie zagrożeń wynikających z nie przestrzegania zasad bezpieczeństwa w szkole i poza szkołą. 2. Uświadomienie skutków nieprawidłowego zachowania się w drodze do - przekazanie dzieciom i rodzicom wiedzy na temat zasad BHP w szkole - wskazywanie skutków niestosowania się do zasad bezpieczeństwa i regulaminów szkolnych - przekazanie dzieciom i rodzicom wiedzy na temat zasad bezpieczeństwa w ruchu - zapoznanie uczniów z zasadami BHP oraz regulaminami szkolnymi obowiązującymi w szkole i na terenie szkoły, - przypomnienie głównych zasad bezpiecznego spędzania czasu wolnego (ferie, wyjazdy, wakacje), - spotkanie profilaktyczno-edukacyjne Uwaga pies - nauka przyjęcia postawy asertywnej wobec namawiania do zachowań negatywnych - spotkania z udziałem policji dotyczące bezpieczeństwa, Dyrekcja, wychowawcy, nauczyciele, pedagog szkolny, przedstawiciele KPP w Łukowie dyrekcja, wychowawcy, nauczyciele, pedagog 15

i ze szkoły. 3. Przeciwdziałanie agresji, przemocy. drogowym -uwrażliwianie na skutki nieprawidłowego zachowania się w autobusie - przekazanie wiedzy z zakresu przemocy i agresji uczniom i rodzicom, - doskonalenie i kształcenie umiejętności rozwiązywania problemów oraz radzenia sobie z przejawami przemocy eliminowanie zachowań agresywnych, - wdrażanie do prawidłowego pojmowania norm zachowań przyjętych przez społeczeństwo w miejscach publicznych oraz w środowisku rodzinnym, - kształcenie postawy dialogu, -pogadanki na lekcjach wychowawczych i innych zajęciach, - wdrażanie uczniów do systematycznego noszenia kamizelek odblaskowych, - eliminowanie niewłaściwych zachowań uczniów w autobusie - przekazanie informacji dla rodziców na temat Przemoc w rodzimie i procedury Niebieskiej Karty - tablica informacyjna, - zorganizowanie Dnia bez przemocy, - różne oblicza agresji i przemocy - przeprowadzenie pogadanek na godzinach wychowawczych dotyczących agresji i przemocy oraz sposobów szkolny, rodzice, przedstawiciel KPP w Łukowie wychowawcy, nauczyciele, rodzice, pedagog szkolny, Samorząd Uczniowski, przedstawiciel instytucji wspierającej 16

umiejętności słuchania innych radzenia sobie i rozumienia ich poglądów w sytuacjach trudnych, - wyrabianie poczucia własnej - indywidualne rozmowy wartości oraz wiary w siebie. z uczniami przejawiającymi zachowania agresywne, -przypomnienie dzieciom praw i obowiązków ucznia, - egzekwowanie regulaminów klasowych, - trenowanie postaw asertywnych umiejętność mówienia nie. - organizowanie wspólnych imprez, gier i zabaw integrujących zespoły klasowe, - zachęcanie uczniów do korzystania z oferty szkolnych zajęć pozalekcyjnych 4. Przeciwdziałanie -uświadomienie - spotkani dla rodziców ze wychowawcy, 17

zachowaniom ryzykownym dotyczących używek. o odpowiedzialności prawnej nieletnich -przekazywanie podstawowych informacji na temat nikotynizmu, choroby alkoholowej, narkotyków, - uczenie świadomego korzystania z mass-mediów - uczenie świadomego decydowania o sobie i ponoszenia konsekwencji własnych decyzji - nauka podejmowania racjonalnych wyborów - wdrażanie postaw asertywnych umiejętność mówienia NIE specjalistami ds. nieletnich podczas zebrania ogólnego, - udział w Ogólnopolskiej Kampanii Zachowaj Trzeźwy umysł, - udział w Konkursie Wiedzy Prewencyjnej Jestem Bezpieczny, - w trakcie zebrań dostarczanie informacji rodzicom na temat: Jak uczyć dziecko zachowań asertywnych, - kształtowanie wśród dzieci przekonań o konieczności przestrzegania zasad bezpieczeństwa podczas korzystania z massmediów, -ukazywanie dzieciom w czasie zajęć szkodliwego działania nauczyciele, rodzice, pedagog szkolny, pielęgniarka szkolna, przedstawiciel KPP w Łukowie 18

5. Promowanie zdrowego stylu życia i ochrony zdrowia - kształtowanie postaw ekologicznych, prozdrowotnych i patriotycznych, - zachęcanie do aktywnego spędzania czasu wolnego, - wspomaganie zdrowia fizycznego i psychicznego poprzez kształcenie umiejętności alkoholu, narkotyków, tytoniu, leków itp. na organizm człowieka, -dyskusje na godzinach wychowawczych, - trenowanie postaw asertywnych umiejętność mówienia nie. - wystawa plakatów o treści antynikotynowej, antyalkoholowej, antynarkotykowej, -ulotki informacyjne dla uczniów i rodziców, - gazetki tematyczne - w trakcie zebrań z rodzicami przypominanie zasad zdrowego odżywiania i higieny dziecka, - rozmowy z uczniami na temat prawidłowego odżywiania, potrzeby wychowawcy, nauczyciele, rodzice, pedagog szkolny, zaproszeni specjaliści 19

i nawyków ruchowych - stworzenie możliwości udziału w zajęciach sportowo rekreacyjnych, - organizacja czasu wolnego, - przekazywanie rodzicom informacji dotyczących bezpiecznej pomocy dzieci w gospodarstwie, - przekazanie dzieciom wiedzy na temat zasad udzielania pierwszej pomocy 6. Motywowanie do nauki. - zachęcanie uczniów do nauki -wprowadzanie nowych metod pracy, -pomoc w odkrywaniu własnych możliwości, predyspozycji, talentów i ich twórczym wykorzystaniu 7. Wspieranie czynników chroniących - silna więź z rodzicami, - zainteresowanie nauką i własnym rozwojem, - praktyki religijne, - podtrzymywanie tradycji, zmiany obuwia na terenie szkoły, zachowania w czasie ćwiczeń fizycznych, bezpiecznego zachowania w czasie przerw w szkole i na boisku szkolnym, - przeprowadzenie lekcji wychowawczych na temat zdrowego żywienia, - gazetki tematyczne - nagradzanie uczniów za rzeczywiste osiągnięcia w nauce i umiejętności, - konkursy przedmiotowe, czytelnicze i sportowe - organizowanie imprez klasowych i szkolnych z udziałem rodziców, - spotkania z gośćmi, - gazetki tematyczne dla nauczyciele przedmiotów, wychowawcy bibliotekarz wychowawcy, pedagog szkolny, Samorząd Uczniowski 20

- konstruktywna grupa rówieśnicza, autorytety rodziców Opracował zespół w składzie: Agnieszka Pudło Jolanta Safiańska Waldemar Szczęśniak Mirosław Kurek 21