Instytut Psychologii Uniwersytet Wrocławski

Instytut Psychologii Uniwersytet Wrocławski ROK AKADEMICKI 2009/2010 Tryb studiów Studia stacjonarne/studia niestacjonarne Kod 5.10/2/104 Nazwa Autorzy ścieżki Rok WYBRANE ZAGADNIENIA Z PSYCHOTERAPII dr Hanna Makowska kierownik mgr Elżbieta Luczys, mgr Jacek Rydlewski V Semestr 10 Liczba godzin 135 Forma zajęć wykład, warsztat, zajęcia terenowe Prowadzący Wprowadzenie do terapii rodzin (15 godz.) - wykład dr Hanna Makowska Terapia rodzin (30 godz.) zajęcia terenowe mgr Patrycja Broniszewska, mgr Łukasz Dracz Psycholog w relacji z chorym somatycznie (pierwszy kontakt) (30 godz.) - warsztat mgr Elżbieta Luczys Procedury w psychoterapii (30 godz.) - warsztat mgr Jacek Rydlewski Systemowa terapia rodzin (30godz.) - warsztat dr Hanna Makowska Wymagania wstępne Ukończony IV rok Założenia i cele nauka diagnozy, stawiania hipotez i planowania terapii w pracy klientem indywidualnym oraz w relacji z systemem rodzinnym poznanie szczegółowych zagadnień związanych z wybranymi obszarami psychoterapii ćwiczenie podstawowych umiejętności pracy terapeutycznej ćwiczenie umiejętności opisu i analizy sesji terapeutycznej Formy wykład wprowadzający kończy się zaliczeniem bez oceny; pozostałe zajęcia kończą się zaliczeniem na ocenę na podstawie warunków opisanych w syllabusach. Jeżeli na blok przedmiotów składa się kilka zajęć w indeksie obok nazwy student wpisuje wszystkie 1

osoby prowadzące zajęcia. Oceną końcową jest średnia z uzyskanych przez studenta ocen cząstkowych, którą wpisuje wyznaczony prowadzący. Niezaliczenie jednych zajęć z bloku oznacza niezaliczenie całego bloku. Brak oceny z jednego (lub bloku przedmiotów) oznacza niedopuszczenie do egzaminu końcowego (16 punktów ECTS student uzyskuje po zaliczeniu wszystkich przedmiotów na ścieżce); Warunki Ścieżka edukacyjna kończy się egzaminem, który obejmuje materiał ze wszystkich przedmiotów (4 punkty ECTS student uzyskuje po pozytywnie zdanym egzaminie końcowym). obecność obowiązkowa; zwolnienie lekarskie w przypadku nieobecności; zaliczenie nieobecności przed kolejnymi zajęciami w godzinach konsultacji prowadzącego aktywność znajomość literatury przygotowywanie zadań domowych pozytywne zaliczenie prac cząstkowych obejmujących wiadomości z poszczególnych tematów pozytywne zaliczenie testu pisemnego obejmującego wiadomości z treści programowych całej ścieżki ECTS 16 punktów (oceny) + 4 punkty (egzamin) 2

Instytut Psychologii Uniwersytet Wrocławski ROK AKADEMICKI 2009/2010 Tryb studiów Studia stacjonarne/studia niestacjonarne Kod 104 Nazwa Status Autor programu Rok WPROWADZENIE DO TERAPII RODZIN Zajęcia uzupełniające z psychologii dr Hanna Makowska V Semestr 10 Liczba godzin 15 Forma zajęć Prowadzący Wymagania wstępne Wykład dr Hanna Makowska Ukończony IV rok Założenia i cele omówienie rozwoju terapii rodzin prezentacja wybranych podejść teoretycznych i badań w obrębie systemowej terapii rodzin Formy Egzamin Warunki obecność pozytywne zaliczenie egzaminu ECTS 4 (student uzyskuje 4 punkty ECTS po zdanym egzaminie Treści programowe: 1. Ogólne założenia teorii systemów. Rodzina jako system. 2. Podejście rozwojowe w teorii rodziny. Cykl rozwojowy rodziny stałość i zmiana, sposoby radzenia sobie prze rodzinę z wyzwaniami rozwojowymi. 3. Terapia strukturalna: założenia, cele, techniki pracy z rodziną. 4. Terapia mediolańska i postmediolańska. Paradoks, pozytywna konotacja objawu, stałe zalecenie. Cyrkularność neutralność stawianie hipotez. 3

5. Dialog z rodziną odejście od metafory władzy. 6. Zespół reflektujący. 7. Zaburzenia jedzenia w kontekście badań systemu rodzinnego. obowiązkowa dialogue in clinical work. Family Process 26, s. 405-413. Andersen T. (1990) Zespół reflektujący. Streszczenie rozdziału: The Reflecting Team, (w) Basic Ideas and Concepts and Practical Constructions, Bergman. de Barbaro B. (red.). (1997) Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków: Collegium Medicum UJ. de Barbaro B. (red.). (1999) Schizofrenia w rodzinie. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. de Barbaro B. (2002) Kontrakt w terapii rodzin wybrane zagadnienia. Psychoterapia. 4(123). Cecchin G. (1995). Mediolańska szkoła terapii rodzin. Kraków: Collegium Medicum. Deissler K., G. (1998) Terapia systemowa jako dialog. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Glasser W. (2001) W życiu możesz wybierać. Warszawa: Grupa Wydawnicza Bertelsmann Media. Goldenberg I., Goldenberg H. (2006). Terapia rodzin. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Haley J. (1995) Niezwykła terapia. Gdańsk: GWP. Iniewicz G., Józefik B., Namysłowska I., Ulasińska R. (2002). Obraz relacji rodzinnych w oczach rodziców pacjentek chorujących na anoreksję psychiczną część 2. Psychiatria Polska. 1, 68-51. Józefik B., Iniewicz G., Namysłowska I., Ulasińska R. (2002). Obraz relacji rodzinnych w oczach rodziców pacjentek chorujących na anoreksję psychiczną część 1. Psychiatria Polska. 1, 51-64. Józefik B., debarbaro B. (red.). (2004). Terapia rodzin a perspektywa feministyczna. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kalinowska M., Kotrys K. (2005). Przypadek schizofrenii danse macabre z rodziną w tle. Postępy Psychiatrii i Neurologii 14, s. 73-77. Namysłowska I. (1997) Terapia rodzin. Warszawa: Springer PWN. Satir V. (2000) Terapia rodziny. Gdańsk: GWP. Selvini-Palazzoli M., i inni (1988). Droga do paradoksu i Techniki paradoksu (w): R. Praszkier, M. Broniszewski (red.). Mity i rzeczywistość terapii rodzin. Warszawa: Synapsis, T II. Simon R. (2001) W cztery oczy. Rozmowy z twórcami terapii rodzin - Haley, Erickson, Szasz, Minuchin, Maturana, Madanes, Satir. Gdańsk: GWP. Tryjarska B. (1987). Implikacje podejścia systemowego w badaniach empirycznych nad rodziną. Nowiny Psychologiczne 1, 101-111. 4

Instytut Psychologii Uniwersytet Wrocławski ROK AKADEMICKI 2009/2010 Tryb studiów Studia stacjonarne/studia niestacjonarne Kod 104 Nazwa Status Autor programu Rok TERAPIA RODZIN ZAJĘCIA TERENOWE Zajęcia uzupełniające z psychologii mgr Patrycja Broniszewska, mgr Łukasz Dracz V Semestr 9 Liczba godzin 30 Forma zajęć Zajęcia terenowe Zajęcia będą się odbywać w Zespole Terapii Rodzin przy Oddziale Dziennym Psychiatrycznym dla Dzieci i Młodzieży, Wrocław, ul. Białowieska. Spotkania 3godziny (3x45 minut)/raz w tygodniu. Prowadzący Wymagania wstępne mgr Patrycja Broniszewska, mgr Łukasz Dracz Ukończony IV rok Założenia i cele celem zajęć jest nabywanie umiejętności analizy procesów rodzinnych w przebiegu terapii, planowania terapii oraz opracowywania systemowego opisu rodziny studenci będą obserwować pracę terapeutów z rodziną przez lustro weneckie lub oglądać nagrania sesji rodzinnych będą brali udział w omówieniach sesji prowadzonych przez zespół terapeutyczny Formy Ocena Warunki aktywność na zajęciach (prowadzenie zapisu sesji, formułowanie hipotez i inn.) pozytywna ocena z pracy zaliczeniowej ECTS 4 5

Treści programowe: 1. Zadania współczesnej szkoły i edukacji: miejsce porozumienia i współpracy, nacisk na uszanowanie indywidualności i uwzględnienie poziomu możliwości oraz aspiracji uczniów, aktywna rola nauczyciela. 2. Środowisko rodzinne i jego wkład w przygotowanie dzieci do oczekiwań i wymagań stawianych przez szkołę. Rodzice wobec trudności szkolnych dziecka. Oczekiwania rodziców wobec nauczycieli. Formy współpracy. 3. Psychologiczna analiza kontaktów nauczyciel rodzic - dziecko: zachowania nieprofesjonalne nauczycieli, błędy wychowawcze oraz ich znaczenie dla funkcjonowania dzieci i młodzieży. 4. Inicjowanie procesu współpracy i doskonalenie warsztatu zawodowego nauczycieli w zakresie orientacji w potrzebach rozwojowych uczniów oraz pracy z grupą. 5. Rola psychologa szkolnego w tworzeniu i rozwijaniu płaszczyzn współdziałania nauczycieli, rodziców i uczniów. Psycholog szkolny i jego wkład w podnoszenie kompetencji nauczycieli przy rozwiązywaniu sytuacji trudnych. Czynniki determinujące skuteczną działalność szkoły. 6. Uczeń i nauczyciel w sytuacjach trudnych. Szkoła jako źródło stresu dzieci i młodzieży. Radzenie sobie w sytuacjach trudnych 7. Uczniowie z trudnościami w rozwoju emocjonalno-społecznym. Trudności w rozwoju emocjonalnym: niedojrzałość emocjonalna; zaburzenia emocjonalne; klasyfikacja zespołów nerwicowych. Trudności w rozwoju społecznym: agresja, zaburzenia o charakterze społecznym obowiązkowa Bandler R., Grinder J., Satir V. (1999). Zmieniamy się wraz z rodzinami. Gdańsk: GWP. de Barbaro B. (red.). (1997). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków: Collegium Medicum UJ, wyd. II. Cecchin G. (1997). Mediolańska szkoła terapii rodzin. Kraków: Collegium Medicum UJ. Grzesiuk L. (red.). Psychoterapia, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Namysłowska I. (1997). Terapia rodzin. Warszawa: Springer PWN. Satir V. (1998). Rodzina. Tu powstaje człowiek, Gdańsk: GWP. Satir V. (2000). Terapia rodziny Gdańsk: GWP. Stierlin H.i in. (1999). Pierwszy wywiad z rodziną. Gdańsk: GWP. 6

Instytut Psychologii Uniwersytet Wrocławski ROK AKADEMICKI 2009/2010 Tryb studiów Studia stacjonarne/studia niestacjonarne Kod 104 Nazwa Status Autor programu Rok PSYCHOLOG W RELACJI Z CHORYM SOMATYCZNIE Zajęcia uzupełniające z psychologii mgr Elżbieta Luczys V Semestr 10 Liczba godzin 30 Forma zajęć Prowadzący Wymagania wstępne Warsztat mgr Elżbieta Luczys Ukończony IV rok Założenia i cele poznanie sytuacji chorego somatycznie, sformułowanie jego psychologicznych problemów (na podstawie wybranych przypadków) odwołanie się do posiadanej wiedzy w celu określenia związków psychosomatycznych i somatopsychicznych (w oparciu o wybrane teorie psychologiczne) określenie specyfiki psychologicznej terapii chorego somatycznie ćwiczenie i rozwijanie umiejętności praktycznych obserwacja i analiza własnych emocji, zachowań i trudności ujawniających się w trakcie ćwiczeń Formy Ocena Warunki obecność i aktywność przygotowanie do zajęć (teoretyczne i praktyczne) pozytywna ocena z pracy pisemnej: psychologiczne uwarunkowania powstania i przebiegu choroby somatycznej. Analiza przypadku, propozycje terapeutyczne. ECTS 4 7

Treści programowe: 1., 2. Omówienie problematyki człowieka chorego somatycznie. 3. Dynamika związków psychosomatycznych i somatopsychicznych (wybrane koncepcje: psychoanalityczna, stresu, wzorów zachowania, psychoneuroimmunologia). 4. Formułowanie diagnozy dla potrzeb oddziaływań terapeutycznych (na podstawie prezentowanych przypadków). 5., 6. Zaburzenia odżywiania się sposoby rozumienia i leczenia (analiza przypadków i planowanie procesu terapeutycznego). 7., 8. Zapoznanie się z wybranymi formami pomocy psychoterapeutycznej w leczeniu osób chorych na astmę oskrzelową, chorobę niedokrwienną serca, nowotworową i skóry. 9. Wybrane metody terapeutyczne (trening relaksacyjny, obrazowanie wewnętrzne, wizualizacja). 10. Wykorzystanie samoobserwacji i samowiedzy do nawiązania, podtrzymywania i pogłębienia relacji z pacjentem. obowiązkowa Czabała J. Cz. (2000). Czynniki leczące w psychoterapii. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. Heaton J. A. (2005). Podstawy umiejętności terapeutycznych. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Heszen-Niejodek I. (2000). Psychologiczne problemy chorych somatycznie. w: J. Strelau (red.) Psychologia. Podręcznik akademicki, tom 3. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Józefik B. (red.) (1996). Anoreksja i bulimia psychiczna. Rozumienie i leczenie zaburzeń odżywiania się. Kraków: Collegium Medicum UJ. Kutter P. (1998). Współczesna psychoanaliza. Psychologia procesów nieświadomych. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Salmon P. (2003). Psychologia w medycynie wspomaga współpracę z pacjentem i proces leczenia. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Schier K. (2005). Bez tchu i bez słowa. Więź psychiczna i regulacja emocji u osób chorych na astmę oskrzelową. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Simonton Carl O. i wsp. (1993). Triumf życia. Warszawa: Wydawnictwo Medyczne, Med. Tour Press International. Wirga M. (1992). Zwyciężyć chorobę. Poznań: CIA-BOOKS-SVARO LTD. Fundacja Kształtowania Świadomości i Zachowań Zdrowotnych Alterna. Wrześniewski K. (2000). Psychologiczne uwarunkowania powstania i rozwoju chorób somatycznych. w: J. Strelau (red.) Psychologia. Podręcznik akademicki, tom 3. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. uzupełniająca Uzupełniana w zależności od pojawiających się problemów w trakcie omawiania przypadków. 8

Instytut Psychologii Uniwersytet Wrocławski ROK AKADEMICKI 2009/2010 Tryb studiów Studia stacjonarne/studia niestacjonarne Kod 104 Nazwa Status Autor programu Rok PROCEDURY W PSYCHOTERAPII Zajęcia uzupełniające z psychologii mgr Jacek Rydlewski V Semestr 10 Liczba godzin 30 Forma zajęć Prowadzący Wymagania wstępne Warsztat mgr Jacek Rydlewski Ukończony IV rok Założenia i cele Zapoznanie się ze stosowaniem i działaniem niektórych procedur psychoterapeutycznych Formy Ocena Warunki obecność znajomość literatury pozytywna ocena z testu końcowego ECTS 4 Treści programowe: 1. Donald Meichenbaum terapia poznawczo-behawioralna. 2. Martin Seligman pozytywna psychologia i psychoterapia. 3. Milton Erickson. 5. Irwin Yalom terapia egzystencjalna. 6. Hanna Levenson psychodynamiczna terapia krótkoterminowa 7. Terapia prowokatywna Franka Farellego i terapia systemowa Berta Hellingera krytyczna 9

analiza 8. Podbieństwa i różnice. Założenia jawne i ukryte. 9. Czynniki leczące. obowiązkowa uzupełniająca Seligman M.E. P, Walker E. F., Rosenhan D. L. (2003) Psychopatologia. Poznań: Zysk i Spółka. (Rozdział 3) Farelly F., Brandsma J. (2004) Terapia Prowokatywna. Wrocław: Metamorfoza. Grzesiuk L. (1994) Psychoterapia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN. (część II, rozdz. V) Weber G. (2004) Terapia Sysytemowa Berta Hellingera. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Erickson M. (1996) Lutowy Człowiek. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne Goldstein E. (2003). Zaburzenia z pogranicza. Gdańsk: Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Johnson S. M. (1998). Style charakteru. Poznań: Zysk i S-ka Leźnicka-Łoś A. (2002). Nauczyć się kochać. Warszawa: Jacek Santorski & CO Wydawnictwo. 10

Instytut Psychologii Uniwersytet Wrocławski ROK AKADEMICKI 2009/2010 Tryb studiów Studia stacjonarne/studia niestacjonarne Kod 104 Nazwa Status Autor programu Rok SYSTEMOWA TERAPIA RODZIN Zajęcia uzupełniające z psychologii dr Hanna Makowska V Semestr 10 Liczba godzin 30 Forma zajęć Prowadzący Wymagania wstępne Warsztat dr Hanna Makowska Ukończony IV rok Założenia i cele prezentacja wybranych podejść teoretycznych w obrębie systemowej terapii rodzin omówienie wybranych zagadnień i zjawisk obszaru terapii rodzin zapoznanie się z systemowym opisem rodziny ćwiczenie podstawowych umiejętności pracy z rodziną Formy Kolokwium Warunki obecność i aktywność znajomość literatury przygotowywanie zadań domowych pozytywna ocena z kolokwium zaliczeniowego ECTS 4 Treści programowe: 1. Co to jest struktura rodziny? Rodzina jako system. 2. Terapia strukturalna, a inne formy pracy z rodziną. 3. Objaw i jego funkcja w systemie rodzinnym. 11

4. Pozycja terapeuty rodzinnego ekspert, czy twórca dialogu z rodziną? 5. Twórcze prowadzenie wywiadu z rodziną. 6. Zespół terapeutyczny, zespół reflektujący. 7. Pytania cyrkularne a pytania reflektujące. 8. Opór w pracy z rodziną. 9. Genogram rodzinny podstawy teoretyczne i zasady tworzenia genogramu. Podstawowe zastosowanie genogramu. 10. Analiza przykładowego genogramu rodzinnego interpretacja genogramu (struktura rodziny, relacje rodzinne, wzorce funkcjonowania indywidualnego, triangulacja, lojalność rodzinna, mity rodzinne, zasoby rodziny). obowiązkowa Andersen T. (1990). Zespół reflektujący. Streszczenie rozdziału: The Reflecting Team, (w:) Basic Ideas and Concepts and Practical Constructions, Bergman. Bradshaw J. (1994), Zrozumieć rodzinę. Warszawa: IPZiT PTP. Budzyna Dawidowski P. i in. (2000). Podejście systemowe w diagnozie i leczeniu chorób psychosomatycznych. I: Systemowe rozumienie chorób psychosomatycznych. Psychoterapia 3 (114). Budzyna Dawidowski P. i in. (2000). Podejście systemowe w diagnozie i leczeniu chorób psychosomatycznych. II: Systemowa terapia rodzin w leczeniu chorób psychosomatycznych. Psychoterapia 3 (114). Cecchin G. (1995). Mediolańska szkoła terapii rodzin. Kraków: Collegium Medicum UJ. de Barbaro B. (red). (1997). Wprowadzenie do systemowego rozumienia rodziny. Kraków: Collegium Medicum UJ. de Barbaro B. (2002). Kontrakt w terapii rodzin Wybrane zagadnienia. Psychoterapia 4 (123). Deissler K. G. (1998). Terapia systemowa jako dialog. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Goldenberg I., Goldenberg H. (2006). Terapia rodzin. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jelonkiewicz, I. (1992). Mity rodzinne. Psychoterapia 1(81). Józefik B., Pilecki M. (1995) Zasady sporządzania oraz interpretacji genogramu. Psychoterapia 3 (94) 1995. Namysłowska I. (1997). Terapia rodzin. Warszawa: Springer PWN. Plopa M. (2008). Psychologia rodziny. Teoria i badania. Kraków: Oficyna Wydawnicza Impuls, wyd. V. Praszkier R. (1987). Zmieniać nie zmieniając. Ekologia problemów rodzinnych. Warszawa: WSiP. Sikorski W. (2001). Włączanie dzieci do terapii strategicznej na tle innych podejść. Psychoterapia 3 (118). Stierlin R., i in. (1999). Pierwszy wywiad z rodziną. Gdańsk: GWP. Zubrzycka E. (2001). Rodzinne związki z chorobą. Charaktery, marzec. Selvini-Palazzoli M., Boscolo L., Cecchin G., Prata G. (1988). Droga do paradoksu i Techniki paradoksu.(w: ) Mity i rzeczywistość terapii rodzin. R. Praszkier, M. Wroniszewski, (red.). Warszawa: Synapsis, T II 12