ANALIZA POLICY-MIX Z UWZGLĘDNIENIEM INTERAKCJI DECYZYJNYCH MIĘDZY BANKIEM CENTRALNYM A RZĄDEM I ICH PRIORYTETÓW

Transkrypt

1 Zeszt Naukowe Wdziału Infomatcznch Technik Zaządzania Wższej Szkoł Infomatki Stosowanej i Zaządzania Wsółczesne Polem Zaządzania N /0 ANALIZA POLICY-MIX Z UWZGLĘDNIENIEM INTERAKCJI DECYZYJNYCH MIĘDZY BANKIEM CENTRALNYM A RZĄDEM I ICH PRIORYTETÓW Iena Wooniecka-Leciejewicz Wższa Szkoła Infomatki Stosowanej i Zaządzania, Waszawa ul. Newelska 6 Insttut Badań Sstemowch PAN, Waszawa ul. Newelska 6 Atkuł zawiea analizę stanów ównowagi g ze skończoną liczą stategii w zakesie olitki ieniężnej i udżetowej oaz włwu iotetów władz fiskalnch i monetanch na stan ównowagi i tm samm na wó olitki makoekonomicznej. Rozważono w tm zakesie dwa zadki: iewsz, w któm zjęto, że władze monetane dążą do minimalizacji inflacji, a fiskalne do maksmalizacji tema wzostu PKB oaz dugi, w któm zjęto, że władze monetane i fiskalne kieują się minimalizacją odchleń odowiednio inflacji i tema wzostu PKB od watości ożądanch. Analizę stanów ównowagi zeowadzono dla altenatwnch założeń dotczącch uwaunkowań koniunktu gosodaczej, w szczególności włwu instumentów olitki monetanej (ealnej sto ocentowej) i fiskalnej (defictu udżetowego w elacji do PKB) na stan gosodaki, odzwieciedlan zez wzost PKB i inflację - zakładając, że wzost defictu udżetowego owoduje zwiększenie tema wzostu PKB (waiant A) oaz z altenatwnm założeniu, że wzost defictu udżetu aństwa owoduje oganiczenie tema wzostu PKB (waiant B). Słowa kluczowe: olitka fiskalna, olitka monetana, olic-mi, teoia gie, ównowaga Nasha. Wowadzenie Pzedmiotem adań jest analiza włwu iotetów władz fiskalnch i monetanch w owadzeniu olitki udżetowej i ieniężnej na wó olitki makoekonomicznej z wkozstaniem teoii gie. Paca zedstawia kontnuację ozważań zawatch we wcześniejszch ulikacjach (Wooniecka-Leciejewicz, 007, 008, 00), ezentuje i oównuje wniki dla dwóch altenatwnch założeń dotczącch oddziałwania instumentów olitki makoekonomicznej na stan gosodaki chaaktezowan zez wzost gosodacz i inflację. W ac analizowana jest dwuosoowa ga międz ankiem centalnm a ządem, zwana gą fiskalno-monetaną, ze skończoną liczą stategii w zakesie olitki ieniężnej i udżetowej. Analizę zeowadzono dla nieliniowch zależności międz mienikami stanu gosodaki (wzostu gosodaczego i inflacji) a instumentami olic mi: defictem udżetowm w elacji do PKB i ealną stoą

2 Iena Wooniecka-Leciejewicz ocentową. W zedstawionej gze fiskalno-monetanej każd z gacz odejmuje deczje samodzielnie, ioąc od uwagę awdoodoną eakcję dugiego gacza. Stategie władz fiskalnch (ządu) oznaczają stategie olitki fiskalnej, óżniące się stoniem estkcjności/eksanswności olitki, z czm jako mienik stonia estkcjności olitki fiskalnej zjmuje się oziom defictu udżetowego w elacji do PKB. Analogicznie stategie władz monetanch (anku centalnego) oznaczają óżniące się stoniem estkcjności stategie olitki monetanej, z czm jako wznacznik estkcjności olitki ieniężnej zjęto wsokość ealnej sto ocentowej. Definiując włat w gze założono, że celem władz monetanch jest osiągnięcie ożądanego oziomu inflacji, tzw. celu inflacjnego, odczas gd władze fiskalne dążą do osiągnięcia ożądanego (zalanowanego) wzostu gosodaczego. Tm samm włat zdefiniowano jako odchlenia mieników kondcji gosodaki naodowej: tema wzostu PKB i inflacji od watości ożądanch odowiednio zez ząd i ank centaln (kteium minimalizacji modułu odchleń). Rozważono ównież szczególn zadek, gd ank centaln dąż do minimalizacji inflacji (cel inflacjn jest wznaczon na oziomie zeowej inflacji), a ząd do maksmalizacji ealnego wzostu gosodaczego. Taela. Ga ze skończoną liczą stategii fiskalnch i monetanch Bank centaln Talica włat Stategia monetana M (stoa ocentowa ) Stategia monetana M (stoa ocentowa ) Stategia monetana M n (stoa ocentowa n) Stategia fiskalna F (defict udżetow ) n n Rząd Stategia fiskalna F (defict udżetow ) n n Stategia fiskalna F m (defict udżetow m ) m m mn m m mn Taela zedstawia talicę włat dla tak zdefiniowanej g. Włat został oznaczone w nastęując sosó: ij - włata ządu w zadku, gd ząd stosuje stategię fiskalną F i, a ank centaln stategię monetaną M j ; ij - włata anku centalnego w tej samej stuacji stategicznej. Smolem j oznaczono stoą ocentową zisaną j-tej stategii ieniężnej, natomiast smolem i - defict udżetow w elacji do PKB, chaaktezując i-tą stategię fiskalną. Ga jest analizowana z zjęciu altenatwnch założeń dotczącch włwu instumentów olitki fiskalnej i monetanej na stan gosodaki, odzwieciedlan zez wzost PKB i inflację. Rozatwane są dwa waiant. W ou zj- 40

3 Analiza olic-mi z uwzględnieniem inteakcji deczjnch muje się założenie, że wzost sto ocentowej, ceteis aius, wwołuje sadek tema wzostu PKB oaz oganiczenie inflacji, a wzost defictu udżetowego zcznia się do wzostu inflacji. Różnica dotcz włwu defictu udżetowego na ealn wzost odukcji w gosodace. W waiancie A zakłada się, że wzost defictu udżetu aństwa, ceteis aius, owoduje zwiększenie tema wzostu PKB, odczas gd w waiancie B oganiczenie tema wzostu. W ostatniej ac autoki (Wooniecka-Leciejewicz, 00c) zedstawiono analizę stanów ównowagi w gze ze skończoną liczą stategii, skuiając uwagę na iewszm zadku założeń (waiant A). Niniejsza aca stanowi ozszezenie ozważań dotczącch ównowagi w gze oaz włwu iotetów władz fiskalnch i monetanch na ównowagę, i tm samm wó olic mi, ozez uwzględnienie altenatwnch założeń dotczącch uwaunkowań koniunktu makoekonomicznej zjętch w waiancie B.. Pzadek g fiskalno-monetanej z dwoma stategiami. Równowaga wznaczana zez stategie dominujące Początkowo zedstawion zostanie szczególn zadek, gd władze monetane dążą do minimalizacji inflacji, co jest ównoważne z minimalizacją odchleń inflacji od watości ożądanej, gd jest ona okeślona na oziomie inflacji zeowej, a władze fiskalne kieują się kteium maksmalizacji ealnego wzostu gosodaczego. W takim zadku włatą władz monetanch jest oziom inflacji, zaś włatą władz fiskalnch temo wzostu PKB. Taela. Ga monetano-fiskalna z dwoma stategiami Bank centaln Talica Stategia M j Stategia M j włat j j Rząd Stategia F i i ij i, j ij i, j Stategia F i i i, j i, j i, j i, j Rozważon zostanie zkład g (Taela ) uwzględniającej dwie sąsiadujące stategie, zaówno o stonie olitki fiskalnej jak i monetanej: elatwnie adziej estkcjną olitkę monetaną M j i elatwnie adziej eksanswną M j oaz analogicznie adziej estkcjną olitkę fiskalną F i oaz elatwnie adziej eksanswną F i. Bank centaln, dążąc do oniżania inflacji, wiea międz olitką adziej estkcjną, chaaktezującą się wższą stoą ocentową a 4

4 Iena Wooniecka-Leciejewicz olitką mniej estkcjną (adziej eksanswną). Władze fiskalne skłaniają się ądź do wou olitki adziej estkcjnej/mniej eksanswnej, któej towazsz niższ oziom defictu udżetu aństwa, ądź mniej estkcjnej/adziej eksanswnej (wższ defict), dążąc do osiągnięcia jak najwższego wzostu PKB. Lewa kolumna odzwieciedla elatwnie adziej estkcjną olitkę ieniężną, awa zaś stosunkowo adziej eksanswną, analogicznie gón wiesz oznacza elatwnie adziej estkcjną, a doln adziej eksanswną olitkę fiskalną Wkozstanie twiedzenia i wzou Taloa, zedstawiającego ozwinięcie w szeeg Taloa z dokładnością do dugiej ochodnej: f f f f f f(, zz) = f(, z) z z z () z z z ozwoliło na wowadzenie fomuł okeślającch zależności międz stanem gosodaki (chaaktezowanm zez wzost gosodacz i inflację) a instumentami olitki makoekonomicznej (defictem udżetowm i stoą ocentową). Ga analizowana jest z zjęciu ewnch założeń dotczącch włwu instumentów olitki fiskalnej i monetanej na stan gosodaki, odzwieciedlan zez wzost PKB i inflację. Zakłada się, że:. wzost sto ocentowej, ceteis aius, wwołuje sadek tema wzostu gosodaczego ( < 0) oaz oganiczenie inflacji ( < 0),. wzost defictu udżetowego, ceteis aius, zcznia się do wzostu inflacji ( > 0). Polem stanowi zjęcie założenia dotczącego włwu defictu udżetowego na ealn wzost odukcji w gosodace. Można ozważć dwa waiant: A wzost defictu udżetu aństwa, ceteis aius, owoduje zwiększenie tema wzostu PKB ( > 0), B wzost defictu udżetowego oganicza wzost PKB ( < 0). Pzjmuje się ównież założenia o znakach dugich ochodnch funkcji włat ou gacz: ządu (wzost PKB) i anku centalnego (inflacji) w zależności od instumentów olitki fiskalnej i monetanej. Założenia te są nastęujące: < 0, > 0. () Założenie to można inteetować w nastęując sosó: niekozstn (ujemn) włw estkcjnej olitki monetanej na wzost gosodacz nasila się waz z osnącm oziomem stó ocentowch - możliwości oudzania wzostu gosodaczego ozez eksanswną olitkę monetaną są oganiczone. 4

5 Analiza olic-mi z uwzględnieniem inteakcji deczjnch < 0, < 0. (3) Oznacza to, że możliwości oniżania inflacji ozez estkcjną olitkę monetaną są oganiczone. > 0, > 0. (4) Zakłada się tm samm, że niekozstne (dodatnie) oddziałwanie defictu udżetowego na inflację nasila się waz z osnącm defictem - możliwości oniżania inflacji ozez estkcjną olitkę fiskalną są oganiczone. Założenia o dugich ochodnch funkcji tema wzostu gosodaczego od instumentu olitki fiskalnej zjęto dla ou waiantów założeń dotczącch włwu defictu udżetowego na ealn wzost PKB: Waiant A: > 0, < 0. (5) Oznacza to, że możliwości oudzania wzostu gosodaczego ozez eksanswną olitkę fiskalną są oganiczone (z zjęciu założenie o oztwnm włwie defictu na wzost gosodacz). Waiant B: < 0, > 0. (6) Analogicznie, możliwości oudzania wzostu gosodaczego ozez estkcjną olitkę fiskalną są oganiczone w zadku, gd zjmuje się, że wzost defictu udżetowego zcznia się do oganiczenia dnamiki PKB. Dodatkowo zakłada się, że: = i i > 0, = j j < 0. Początkowo zeanalizujm gę z dwoma stategiami, zjmując założenia zgodne z waiantem A, któ wdaje się adziej adekwatnie odzwieciedlać wsomniane zależności w kótkim okesie. Taela 3 zedstawia talicę włat w gze dla waiantu założeń A, któ wdaje się adziej adekwatnie odzwieciedlać wsomniane zależności w kótkim okesie. Najniższa inflacja i jednocześnie najniższ wzost gosodacz wstęuje w zadku wou kominacji elatwnie adziej estkcjnch olitk: monetanej i fiskalnej (lew gón óg talic włat). Waz z oniżaniem sto ocentowej (zejście do awej kolumn, odzwieciedlającej względnie adziej eksanswną stategię monetaną), ale ównież na skutek osnącego defictu udżetowego (zejście do dolnego wiesza, smolizującego względnie adziej eksanswną stategię fiskalną) nastęuje zwiększenie zaówno inflacji jak i tema wzostu PKB. Najwższą inflacją, ale i najszszm wzostem PKB chaaktezuje się gosodaka, gd zaówno olitka ieniężna jak i fiskalna mają chaakte elatwnie adziej eksanswn (aw doln óg talic). 43

6 Iena Wooniecka-Leciejewicz 44 Taela 3. Równowaga w gze fiskalno-monetanej z dwoma stategiami. Pzadek maksmalizacji tema wzostu PKB i minimalizacji inflacji. Waiant A Włat Bank centaln wższa stoa ocentowa j niższa stoa ocentowa j Rząd niższ defict i ij ij ij ij wższ defict i ij ij ij ij Rozważm wó otmalnej stategii monetanej w oaciu o kteium minimalizacji inflacji dla dwóch możliwch stategii fiskalnch elatwnie niższego i wższego defictu udżetowego. Dla względnie adziej estkcjnej olitki fiskalnej (niższ defict i iewsz wiesz) otmalną stategią monetaną okazuje się adziej estkcjna stategia M j, chaaktezująca się wższą stoą ocentową j, onieważ z założeń wnika, że ij ij <. Dla adziej eksanswnej olitki fiskalnej (wższ defict i dugi wiesz) władze monetane ędą skłonne ównież do wou elatwnie adziej estkcjnej stategii ieniężnej M j, onieważ: ij ij <. Bank centaln kieując się minimalizacją inflacji ędzie, niezależnie od deczji władz fiskalnch, wieał adziej estkcjną z dwóch ozatwanch, olitkę monetaną, któa stanowi dla anku centalnego stategię dominującą. Jak można zauważć, wó otmalnej stategii fiskalnej w oaciu o kteium maksmalizacji wzostu gosodaczego dla dwóch altenatwnch stategii ieniężnch elatwnie wższej i niższej sto ocentowej, owadzi w iewszm zadku, tj. dla względnie adziej estkcjnej olitki monetanej (wż-

7 Analiza olic-mi z uwzględnieniem inteakcji deczjnch sza stoa ocentowa j iewsza kolumna) do wou względnie adziej eksanswnej stategii fiskalnej F i, chaaktezującej się niższm defictem i, onieważ z założeń wnika, że ij > ij. Również w dugim zadku, dla względnie adziej eksanswnej olitki monetanej (niższa stoa ocentowa j duga kolumna) skłania do wou względnie adziej eksanswnej olitki udżetowej F i, onieważ: ij > ij. Tak więc władze fiskalne ędą wieał, niezależnie od deczji władz monetanch, adziej eksanswną z dwóch analizowanch, olitkę udżetową. W tm zadku stategią dominującą władz fiskalnch jest adziej eksanswna, z dwóch ozatwanch, olitka udżetowa. W ten sosó wkazano, że w analizowanm zadku (waiant A) dla anku centalnego stategię dominującą stanowi adziej estkcjna, z dwóch ozatwanch, olitka ieniężna, odczas gd dla władz fiskalnch stategią dominującą jest adziej eksanswna, z dwóch analizowanch, olitka udżetowa. Pz ozważanch w tm zadku założeniach, oznaczającch m. in. dążenie władz fiskalnch do maksmalizacji wzostu gosodaczego i minimalizacji inflacji zez ank centaln oaz oztwn włw defictu udżetu aństwa na wzost PKB, stan ównowagi w analizowanej gze jest wznaczan zez stategie dominujące i znajduje się w lewm dolnm ogu talic włat. Oznacza to, że władze odowiedzialne za stailizacjną olitkę makoekonomiczną ędą dokonwać wou elatwnie adziej estkcjnej olitki monetanej i stosunkowo adziej eksanswnej olitki fiskalnej. Oecnie ozważon zostanie zadek altenatwnch założeń g fiskalnomonetanej (waiant B), w któm zjmuje się, że wzost defictu udżetowego, ceteis aius, wwołuje oganiczenie tema wzostu PKB. Taela 4 zedstawia talicę włat dla tch założeń. Odmienną inteetację w oównaniu z waiantem A zjęto dla zmian watości instumentu olitki fiskalnej (defictu udżetowego) uwzględniając jej oddziałwanie na wzost PKB. Punktem odniesienia jest tm zadku stategia fiskalna w dolnm wieszu, F i, odzwieciedlająca olitkę o chaakteze elatwnie adziej eksanswnm/mniej estkcjnm. Oniżenie defictu udżetowego (ujemn zost) oznacza, waz z zejściem ze stategii fiskalnej F i w dolnm wieszu do stategii F i w wieszu gónm, zmianę w kieunku olitki o większm stoniu estkcjności. Najniższe temo wzostu PKB wstęuje dla kominacji względnie estkcjnej olitki monetanej i względnie eksanswnej fiskalnej (lew doln, a nie jak w waiancie A lew gón óg talic włat). Zaówno z oganiczaniu, ceteis aius, defictu udżetowego (zejście do gónego wiesza, odzwieciedlającego względnie adziej estkcjną stategię monetaną), jak i w wniku oniżania sto ocentowej (zejście do awej kolumn, zed- 45

8 Iena Wooniecka-Leciejewicz 46 stawiającej względnie adziej eksanswną stategię monetaną) nastęuje efekt szszego wzostu gosodaczego. Najniższa inflacja wstęuje, analogicznie jak w waiancie A, w stuacji ołączenia ou względnie estkcjnch olitk (lew gón óg talic). Waz z oniżaniem sto ocentowej (zejście do awej kolumn), a także ze wzostem defictu udżetowego (zejście do dolnego wiesza), można się sodziewać wższego wzostu cen w gosodace. Najwższe temo wzostu PKB gwaantuje ołączenie względnie eksanswnej olitki ieniężnej i stosunkowo estkcjnej fiskalnej (aw gón óg talic), odczas gd najwższą inflacją chaaktezuje się gosodaka w stuacji, gd oie olitki mają względnie eksanswn chaakte (aw doln óg talic). Taela 4. Równowaga w gze fiskalno-monetanej z dwoma stategiami. Pzadek maksmalizacji tema wzostu PKB i minimalizacji inflacji. Waiant B Włat Bank centaln wższa stoa ocentowa j niższa stoa ocentowa j Rząd niższ defict i ij ij, ) ( ) ( j i, ) ( ) ( ) ( j i wższ defict i ij ij i, j, j i Dskusja dotcząca wou otmalnej stategii monetanej dla dwóch stategii fiskalnch elatwnie adziej i mniej estkcjnej, nie ulega zmianie dla waiantu B (stanowi owtózenie ozednich ozważań). Bank centaln, kieując się minimalizacją inflacji ędzie, niezależnie od deczji władz fiskalnch, wieał adziej estkcjną z dwóch ozatwanch, olitkę monetaną, któa stanowi dla anku centalnego, analogiczne jak w waiancie A, stategię dominującą. Wó otmalnej stategii fiskalnej w oaciu o kteium maksmalizacji wzostu gosodaczego dla dwóch możliwch stategii ieniężnch elatwnie

9 Analiza olic-mi z uwzględnieniem inteakcji deczjnch adziej i mniej estkcjnej óżni się w oównaniu z waiantem A. Powadzi w iewszm zadku, tj. dla względnie adziej estkcjnej olitki monetanej (wższa stoa ocentowa j iewsza kolumna) do wou względnie adziej estkcjnej stategii fiskalnej F i, chaaktezującej się niższm defictem i, onieważ z założeń wnika, że i j, ( ) ( ) > i, j. Również w dugim zadku, dla względnie adziej eksanswnej olitki monetanej (niższa stoa ocentowa j duga kolumna) skłania do wou względnie adziej estkcjnej olitki udżetowej F i, onieważ: i, j ( ) ( ) ( ) > i, j. Tak więc władze fiskalne ędą wieał, niezależnie od deczji władz monetanch, adziej estkcjną olitkę udżetową. W tm zadku stategią dominującą władz fiskalnch jest adziej estkcjna z dwóch, a nie eksanswna jak w waiancie A, olitka udżetowa. Podsumowując, ównowaga w owższej gze (waiant B) jest wznaczana zez stategie dominujące i owadzi do wou zaówno zez władze monetane jak i fiskalne względnie adziej estkcjnej olitki. Stan ównowagi ustuowan jest w lewm gónm ogu talic. 3. Ga fiskalno-menetana ze skończoną liczą stategii. Równowaga w gze dla waiantu założeń A Oecnie zejdziem do analiz g ze skończoną liczą stategii. W tm ozdziale zeanalizowan zostanie zadek g zdefiniowan wcześniej jako waiant A, w któm zakłada się, że wzost defictu udżetu aństwa włwa, ceteis aius, na zwiększenie tema wzostu PKB. Pzjmijm oczątkowo, że ank centaln dąż do minimalizacji inflacji, a ząd do maksmalizacji wzostu gosodaczego. Wkozstane zostaną wnioski dotczące istnienia stategii dominującch dla g z dwoma stategiami (o. ozdział atkułu). W wniku iteacjnego ocesu eliminacji zdominowanch stategii monetanch w stosunku do stategii M j (o. Taela 5) i dalszej analiz zawężonej w ten sosó talic włat, uzskuje się ozwiązanie dominującą stategię monetaną, jaką jest stategia skajnie estkcjna. Analogicznie można zeowadzić iteacjn oces odzucania zdominowanch stategii fiskalnch w oównaniu ze stategią F i (Taela 6) i wskazać, że istnieje dominująca stategia fiskalna skajnie eksanswna. Wniki zedstawione w ozdziale dla g z dwoma stategiami można uogólnić na gę ze skończoną liczą stategii. Pz dążeniu władz fiskalnch do maksmalizacji wzostu gosodaczego i władz monetanch do minimalizacji inflacji, ównowaga w gze ze skończoną liczą stategii jest deteminowana zez stategie dominujące, skłaniające do wou skajnie estkcjnej olitki ieniężnej i skaj- 47

10 Iena Wooniecka-Leciejewicz nie eksanswnej olitki udżetowej unkt ównowagi g znajduje się w lewm dolnm ogu talic włat (stan E, ta. 7). Taela 5. Stategie zdominowane względem wanej stategii monetanej. Waiant A estkcjna Politka monetana eksanswna j j n Poltka fiskalna zdominowane stategie monetane w stosunku do stategii M j (stoa ocentowa j ) m Taela 6. Stategie zdominowane względem wanej stategii fiskalnej. Waiant A estkcjna Politka monetana eksanswna n eksanswna Pol. fiskalna estkcjna i- i zdominowane stategie fiskalne w stosunku do stategii F i (defict udżetow i ) m W dalszej kolejności zeowadzono analizę stanów ównowagi w gze fiskalno-monetanej ze skończoną liczą stategii z uwzględnieniem inaczej zdefiniowanch włat w gze. Pzjęto, że władze monetane i fiskalne kieują się minimalizacją odchleń (modułu odchleń) odowiednio inflacji i tema wzostu PKB od watości ożądanch. W tm zadku żaden z gacz ani władze monetane, ani fiskalne, nie dsonuje stategią dominującą. 48

11 Analiza olic-mi z uwzględnieniem inteakcji deczjnch Taela 7. Stategie dominujące w gze ze skończoną liczą stategii. Pzadek minimalizacji inflacji i maksmalizacji tema wzostu PKB. Waiant A Politka monetana Poltka fiskalna eksanswna estkcjna estkcjna eksanswna n m E z z z z z z z z z z z z z z otmalne stategie monetane (stategia dominująca najadziej estkcjna), z otmalne stategie fiskalne (stategia dominująca skajnie eksanswna). Taela 8. Otmalne stategie olitki ieniężnej. Waiant A Politka monetana Poltka fiskalna estkcjna eksanswna n eksanswna estkcjna m otmalne stategie monetane minimalizacja inflacji, otmalne stategie monetane minimalizacja odchleń inflacji od celu inflacjnego. 49

12 Iena Wooniecka-Leciejewicz Bank centaln wiea stosunkowo estkcjną olitkę monetaną, z czm stoień jej estkcjności zależ od tego, jaką olitkę fiskalną wieze ząd (Taela 8). Im adziej eksanswna olitka fiskalna, tm adziej estkcjną olitkę ieniężną owinien w odowiedzi zastosować ank centaln, a uniknąć nadmienej inflacji, zekaczającej cel inflacjn. Dla wższch watości defictu udżetowego ożądana watość inflacji jest osiągana z odowiednio wższch stoach ocentowch. Analogicznie, gd ząd owadzi adziej estkcjną olitkę udżetową, ank centaln, dążąc do osiągnięcia celu inflacjnego, wieze mniej estkcjną, aczej neutalną olitkę ieniężną z odowiednio niższmi stoami ocentowmi. Taela 9. Otmalne stategie olitki udżetowej. Waiant A Politka monetana estkcjna eksanswna n Poltka fiskalna eksanswna estkcjna s s s s s s s s s s s s s s s m z z z z z z z z z z z z z z z z otmalne stategie fiskalne maksmalizacja wzostu gosodaczego, s otmalne stategie fiskalne minimalizacja odchleń wzostu PKB od watości ożądanej. W stuacji, gd wó otmalnch stategii fiskalnch dokonwan jest na odstawie kteium minimalizacji odchleń wzostu PKB od watości ożądanch, także nie istnieje dominująca stategia. Rząd wiea stosunkowo eksanswną olitkę fiskalną, z czm stoień jej eksansji zależ od stosowanej olitki monetanej (Taela 9). Im adziej estkcjna olitka ieniężna, tm w odowiedzi adziej eksanswna olitka udżetowa, onieważ osiągnięcie ożądanego tema wzostu z wższm oziomie stó ocentowch wznaczanch zez ank centaln, wmaga adziej zdecdowanej, owzostowej olitki fiskalnej, chaaktezującej się wższm defictem udżetowm. I odwotnie, w odowiedzi na adziej eksanswną olitkę ieniężną, ząd owadzi odowiednio mniej eksanswną olitkę fiskalną. 50

13 Analiza olic-mi z uwzględnieniem inteakcji deczjnch Pz nowch założeniach zjmującch, że władze monetane i fiskalne dążą do osiągnięcia ożądanch watości, odowiednio inflacji i tema wzostu gosodaczego, stan ównowagi Nasha (unkt N) nie jest, jak ozednio, wznaczan zez stategie dominujące (unkt E) i ustuowan jest w innm miejscu talic włat. Oznacza to, że władze fiskalne i monetane dążące do ównowagi w gze, zmieniają swoje deczje w zakesie olic-mi. Nastęuje zesunięcie olitki fiskalnej ze zdecdowanie eksanswnej w kieunku olitki o chaakteze adziej neutalnm. Również w zakesie olitki monetanej osewuje się zmianę z olitki skajnie estkcjnej w kieunku adziej umiakowanej (Taela 0). Taela 0. Równowaga Nasha w gze fiskalno-monetanej. Waiant A Politka monetana Poltka fiskalna estkcjna eksanswna n eksanswna estkcjna s s s s s s s s N s s s s s s m E z z z z z z z z z z z z z E ównowaga wznaczona zez stategie dominujące zadek minimalizacji inflacji i maksmalizacji wzostu PKB, N ównowaga Nasha zadek minimalizacji odchleń (modułu) odowiednio inflacji i wzostu PKB od watości ożądanch. 4. Włw iotetów władz monetanch i fiskalnch na ównowagę w gze waiant A Pześledźm jak zmian iotetów anku centalnego i ządu włwają się wó olitki monetanej i fiskalnej, i w konsekwencji na kształtowanie się olicmi. Zmiana iotetów władz monetanch znajdująca odzwieciedlenie w zmia- 5

14 Iena Wooniecka-Leciejewicz nie ożądanch watości inflacji (celu inflacjnego) z założeniu, ceteis aius, dotchczasowch iotetów władz fiskalnch (celów w zakesie wzostu gosodaczego) owoduje wó innch otmalnch stategii ieniężnch. W zadku łagodzenia iotetów anku centalnego i tm samm odwższania celu inflacjnego nastęuje zesunięcie otmalnch stategii monetanch w awo, tzn. w kieunku adziej eksanswnch olitk monetanch (Taela ), natomiast od włwem ustalenia nowego celu inflacjnego na niższm, adziej estkcjnm oziomie w lewo, tj. w kieunku adziej estkcjnch olitk ieniężnch. W konsekwencji zmian iotetów władz monetanch, zmianie ulega ównież ustuowanie stanu ównowagi Nasha w gze o. unkt E 0, E, E. Taela. Równowaga Nasha a iotet władz monetanch. Waiant A Politka monetana estkcjna eksanswna n Poltka fiskalna eksanswna estkcjna s s s s E s s E s s s s s E 0 m E 0 ównowaga Nasha zadek minimalizacji inflacji (cel inflacjn na oziomie zeowej inflacji), E, E ównowaga Nasha zadek minimalizacji odchleń inflacji od watości ożądanej, E niższ cel inflacjn, E wższ cel inflacjn. Analogiczne jak w zadku olitki ieniężnej, zmiana iotetów władz fiskalnch znajdująca odzwieciedlenie w zmianie ożądanch watości tema wzostu PKB z stałch iotetach olitki monetanej (niezmiennm celu inflacjnm) ównież owoduje zmianę otmalnch stategii udżetowch. 5

15 Analiza olic-mi z uwzględnieniem inteakcji deczjnch Na skutek wznaczenia amitniejszch celów w zakesie wzostu gosodaczego nastęuje zesunięcie otmalnch stategii udżetowch w dół (w kieunku adziej eksanswnej olitki fiskalnej) ądź w góę (w kieunku olitki adziej estkcjnej) w zeciwnm zadku (Taela ). W tej stuacji efektem zmian iotetów władz fiskalnch i monetanch jest ównież zmiana stanu ównowagi Nasha w gze unkt E 0, E, E. Taela. Równowaga Nasha a iotet władz fiskalnch. Waiant A Politka monetana Poltka fiskalna eksanswna estkcjna estkcjna eksanswna n s s s s s s s s s E s s s s s s s s s s s s s E s s s s s s m z E 0 z z z z z z z z z z z z z E 0 ównowaga Nasha zadek maksmalizacji wzostu PKB, E, E ównowaga Nasha zadek minimalizacji odchleń wzostu PKB od watości ożądanej, E niższ lanowan wzost gosodacz, E wższ lanowan wzost gosodacz. 5. Ga fiskalno-menetana ze skończoną liczą stategii. Równowaga w gze dla waiantu założeń B Oecnie zeanalizowan zostanie waiant B g ze skończoną liczą stategii, w któm zjmuje się założenie, że wzost defictu udżetu aństwa oganicza, ceteis aius wzost gosodacz. Podonie jak dla waiantu A, ozważm oczątkowo zadek, gd władze monetane dążą do minimalizacji inflacji, a fiskalne do maksmalizacji wzostu gosodaczego. 53

16 Iena Wooniecka-Leciejewicz Taela 3. Stategie zdominowane względem wanej stategii monetanej. Waiant B estkcjna Politka monetana eksanswna j j n Poltka fiskalna zdominowane stategie monetane w stosunku do stategii M j (stoa ocentowa j ) m Taela 4. Stategie zdominowane względem wanej stategii fiskalnej. Waiant B estkcjna Politka monetana eksanswna n eksanswna Pol. fiskalna estkcjna i i m zdominowane stategie fiskalne w stosunku do stategii F i (defict udżetow i ) Wkozstując wnioski dotczące istnienia stategii dominującch dla g z dwoma stategiami (ozdział ) i stosując iteacjną metodę eliminacji zdominowanch stategii monetanch w stosunku do stategii M j (o. Taela 3) i dalszej analiz zawężonej w ten sosó talic włat, uzskuje się takie samo ozwiązanie jak dla waiantu A dominującą stategię monetaną skajnie estkcjną. Analogicznie, stosując iteacjną metodę odzucania zdominowanch stategii fiskalnch w oównaniu ze stategią F i (Taela 4) można wskazać, że w waiancie B g fiskalno-monetanej istnieje dominująca stategia fiskalna skajnie estkcjna, w zeciwieństwie do waiantu A, gd dominującą stategią udżetową ła stategia skajnie eksanswna. 54

17 Analiza olic-mi z uwzględnieniem inteakcji deczjnch Zakładając, że władze fiskalne dążą do maksmalizacji wzostu PKB, a władze monetane do minimalizacji inflacji, ównowaga w gze ze skończoną liczą stategii dla waiantu założeń B jest deteminowana zez stategie dominujące, skłaniające do wou ou skajnie estkcjnch olitk: ieniężnej i udżetowej, stan ównowagi znajduje się w lewm gónm ogu talic włat (unkt E, Taela 5). Dla oównania dla odmiennch założeń (waiant A) stategiami dominującmi są skajnie estkcjna olitka monetana i skajnie eksanswna fiskalna. Taela 5. Stategie dominujące w gze ze skończoną liczą stategii. Pzadek minimalizacji inflacji i maksmalizacji tema wzostu PKB. Waiant B Poltka fiskalna Politka monetana estkcjna eksanswna n E z z z z z z z z z z z z z z eksanswna estkcjna m otmalne stategie monetane (stategia dominująca skajnie estkcjna), z otmalne stategie fiskalne (stategia dominująca skajnie estkcjna). W dalszej kolejności zeowadzono analizę stanów ównowagi z uwzględnieniem odmiennie zdefiniowanch włat w gze. Pzjęto, że władze monetane i fiskalne kieują się minimalizacją odchleń (modułu odchleń) odowiednio inflacji i tema wzostu PKB od watości ożądanch. W takim zadku ani władze monetane, ani fiskalne nie dsonuje stategią dominującą. Władze monetane wieają stosunkowo estkcjną olitkę ieniężną, z czm stoień jej estkcjności zależ od tego, jaką olitkę fiskalną wieze ząd (Taela 6). Im adziej eksanswna olitka fiskalna ządu, tm adziej estkcjną olitkę monetaną ędzie zmuszon zastosować ank centaln, a nie douścić do zekoczenia celu inflacjnego. Stuacja w zakesie wou otmalnej stategii monetanej nie zmienia się w oównaniu z waiantem A. Gd wó otmalnch stategii fiskalnch dokonwan jest na odstawie kteium minimalizacji odchleń wzostu PKB od watości ożądanch, ząd wiea stosunkowo estkcjną olitkę fiskalną, z czm stoień jej estkcjności zależ od stosowanej olitki monetanej (ta. 7). 55

18 Iena Wooniecka-Leciejewicz Taela 6. Otmalne stategie monetane. Waiant B Politka monetana Poltka fiskalna estkcjna eksanswna n eksanswna estkcjna m otmalne stategie monetane minimalizacja inflacji, otmalne stategie monetane minimalizacja odchleń inflacji od celu inflacjnego. Taela 7. Otmalne stategie fiskalne. Waiant B Politka monetana estkcjna eksanswna n z z z z z z z z z z z z z z z Poltka fiskalna eksanswna estkcjna s s s s s s s s s s s s s s s m z otmalne stategie fiskalne maksmalizacja wzostu gosodaczego, s otmalne stategie fiskalne minimalizacja odchleń wzostu od watości ożądanch. 56

19 Analiza olic-mi z uwzględnieniem inteakcji deczjnch Im adziej estkcjna olitka ieniężna anku centalnego, tm w odowiedzi adziej estkcjną olitkę udżetową zastosują władze fiskalne, onieważ osiągnięcie ożądanego tema wzostu gosodaczego z wższm oziomie stó ocentowch wznaczanch zez ank centaln wmaga adziej zdecdowanej, owzostowej olitki fiskalnej, chaaktezującej się w zadku założeń B niższm, a nie wższm jak w waiancie A, defictem udżetowm. Analogicznie, w odowiedzi na adziej eksanswną olitkę ieniężną, ząd owadzi odowiednio adziej eksanswną olitkę fiskalną. Taela 8. Równowaga Nasha w gze fiskalno-monetanej. Waiant B Politka monetana Poltka fiskalna estkcjna eksanswna n E z z z z z z z z z z z z z z eksanswna estkcjna s s s s s N s s s s s s s s s m E ównowaga wznaczona zez stategie dominujące zadek minimalizacji inflacji i maksmalizacji wzostu PKB, N ównowaga Nasha zadek minimalizacji odchleń (modułu) odowiednio inflacji i wzostu PKB od watości ożądanch. W takim zadku stan ównowagi Nasha (unkt N) nie jest, jak ozednio, wznaczan zez stategie dominujące (unkt E) i jest ustuowan w innm miejscu talic włat. Władze fiskalne i monetane dążące do ównowagi w gze odejmują odmienne deczje w zakesie olic mi. Nastęuje zmiana ou olitk: fiskalnej i monetanej z olitki skajnie estkcjnej w kieunku adziej umiakowanej (Taela 8). 57

20 Iena Wooniecka-Leciejewicz 6. Włw iotetów władz monetanch i fiskalnch na ównowagę w gze ze skończoną liczą stategii waiant B Zmiana iotetów władz monetanch, odzwieciedlona w zmianie ożądanch watości inflacji (celu inflacjnego) z założeniu, ceteis aius, dotchczasowch iotetów władz fiskalnch (celów co do wzostu gosodaczego) owoduje wó innch otmalnch stategii ieniężnch (Taela 9). Taela 9. Równowaga Nasha w gze fiskalno-monetanej a iotet władz monetanch. Waiant B Politka monetana estkcjna eksanswna n Poltka fiskalna eksanswna estkcjna E 0 s s s s E s s E s s s s s s m E 0 ównowaga Nasha zadek minimalizacji inflacji (cel inflacjn na oziomie zeowej inflacji), E, E ównowaga Nasha zadek minimalizacji odchleń inflacji od watości ożądanej: E niższ cel inflacjn, E wższ cel inflacjn. W zadku łagodzenia iotetów anku centalnego, i tm samm odwższania celu inflacjnego, nastęuje zesunięcie otmalnch stategii monetanch w awo, tzn. w kieunku adziej eksanswnch olitk monetanch, natomiast od włwem ustalenia nowego celu inflacjnego na niższm, adziej estkcjnm oziomie w lewo, tj. w kieunku adziej estkcjnch olitk ieniężnch. W konsekwencji zmian iotetów władz monetanch, zmianie ulega 58

21 Analiza olic-mi z uwzględnieniem inteakcji deczjnch ównież ustuowanie stanu ównowagi Nasha w gze o. unkt E 0, E, E i w ezultacie zmiana olic mi. Pzeanalizujm oddziałwanie iotetów władz fiskalnch na ównowagę (Taela 0). W wniku wznaczenia amitniejszch celów w zakesie wzostu PKB nastęuje zesunięcie otmalnch stategii udżetowch w góę (w kieunku adziej estkcjnej olitki fiskalnej), ądź w miaę oniżania lanowanego wzostu gosodaczego w dół (w kieunku olitki adziej eksanswnej). Skutkiem zmian iotetów władz fiskalnch jest ównież zmiana stanu ównowagi Nasha w gze unkt E 0, E, E i w konsekwencji wó innej kominacji olitki udżetowej i ieniężnej. Taela 0. Równowaga Nasha w gze fiskalno-monetanej a iotet władz fiskalnch. Waiant B Politka monetana Poltka fiskalna estkcjna eksanswna n z z z z z z E 0 z z z z z z z z eksanswna estkcjna m s s s s s s E s s s s s s s s s s s s E s s s s s s s s s s E 0 ównowaga Nasha zadek maksmalizacji wzostu PKB, E, E ównowaga Nasha zadek minimalizacji odchleń wzostu PKB od watości ożądanej: E wższ lanowan wzost gosodacz, E niższ lanowan wzost gosodacz. 59

22 Iena Wooniecka-Leciejewicz 7. Podsumowanie W ac zeowadzono analizę stanów ównowagi w gze fiskalnomonetanej z uwzględnieniem iotetów anku centalnego i ządu w kształtowaniu olitki makoekonomicznej. Pzjmując oczątkowo, że ank centaln dąż do minimalizacji inflacji, a ząd do maksmalizacji ealnego wzostu gosodaczego, w zależności od zjętch założeń dotczącch uwaunkowań koniunktu gosodaczej, zede wszstkim włwu defictu udżetowego na wzost PKB, okazano, że niezależnie działające władze monetane i fiskalne dążą, zgodnie ze stategiami dominującmi, do wou estkcjnej olitki ieniężnej i eksanswnej udżetowej (waiant A), ądź do wou ou estkcjnch olitk (waiant B). Powższą analizę ozszezono zjmując, że władze monetane dążą do ożądanego oziomu inflacji, tzw. celu inflacjnego, odczas, gd władze fiskalne do osiągnięcia ożądanego (zalanowanego) wzostu gosodaczego. W takim zadku nie istnieje dominująca stategia ani dla władz fiskalnch, ani monetanch. Wó olitki ieniężnej zależ od stosowanej zez ząd olitki fiskalnej oaz od iotetów anku centalnego w owadzeniu olitki monetanej. Im adziej eksanswna olitka fiskalna, tm, ceteis aius, w odowiedzi wieana jest adziej estkcjna olitka ieniężna (i ice esa). Ponadto iotet anku centalnego skłaniające do wou niższego, tj. adziej estkcjnego celu inflacjnego, dodatkowo zczniają się do zwiększenia stonia estkcjności w olitce ieniężnej. Analogicznie, wó olitki fiskalnej zależ z jednej ston od ealizowanej zez ank centaln olitki monetanej oaz od iotetów ządu w zakesie olitki udżetowej z dugiej. Wnioski dotczące otmalnej olitki fiskalnej zedstawiono dla dwóch odęnch waiantów założeń, dotczącch uwaunkowań koniunktu makoekonomicznej. Pz założeniu, że wzost defictu udżetu aństwa wwołuje zwiększenie tema wzostu gosodaczego (waiant A), władze fiskalne skłaniają się do wou adziej estkcjnej olitki udżetowej w stuacji, gd władze monetane ealizują adziej eksanswną olitkę ieniężną, natomiast eakcją na zwiększenie estkcjności olitki monetanej jest wzost eksanswności olitki fiskalnej. Również iotet ządu dotczące celów w zakesie wzostu gosodaczego włwają na stoień estkcjności/eksanswności wieanej olitki udżetowej w odowiedzi na wższ lanowan zez ząd wzost PKB, zostanie zastosowana adziej eksanswna olitka udżetowa, zaś zgoda władz fiskalnch na słasz wzost PKB imlikuje zwiększenie estkcjności olitki fiskalnej i oganiczenie defictu. Pzjmując altenatwn waiant założeń B, (waiant B), że wzost defictu udżetowego owoduje zwiększenie tema wzostu PKB, uzskano odmienne wnioski. Władze fiskalne eagują wzostem stonia eksanswności olitki udżetowej w odowiedzi na wzost eksanswności olitki monetanej, i analogicznie wzostem estkcjności olitki fiskalnej, gd władze monetane ealizują adziej estkcjną olitkę ieniężną, Na wó olitki fiskalnej włwają także 60

23 Analiza olic-mi z uwzględnieniem inteakcji deczjnch iotet władz fiskalnch dotczące celów w zakesie wzostu gosodaczego wższ lanowan zez ząd wzost PKB skłania do zastosowania olitki udżetowej o większm stoniu estkcjności, zaś słasz założon w lanach wzost PKB zczni się do wzostu eksanswności olitki udżetowej i oganiczenia defictu. Pod włwem zmian iotetów anku centalnego i ządu, i tm samm otmalnch stategii w zakesie olitki monetanej i fiskalnej, odowiednio do zjętch założeń, zmianie ulega ównież ustuowanie stanu ównowagi Nasha w gze, i tm samm wó olic mi. Liteatua Bennett, N. Loaza, H. (00) Polic Biases when the Moneta and Fiscal Authoities hae Diffeent Ojecties. Cental Bank of Chile Woking Paes, No 66, Blinde A. S. (983) Issues in the Coodination of Moneta and Fiscal Polic. W: Moneta Polic in the 980s. Fedeal Resee Bank of Kansas Cit, Blinde A. S. (000) Cental Bank Cediilit: Wh Do We Cae? How Do We Build It? Ameican Economic Reiew. Deceme 000, Eijffinge S. W., DeHaan J. (996) The Political Econom of Cental Bank Indeendence. Pinceton Uniesit, Pinceton. Gjedem S. (00) Moneta olic - the imotance of cediilit and confidence. BIS Reiew, 7, -3. Kokoszczński R. (004) Wsółczesna olitka ieniężna w Polsce. PWE, Waszawa. Kot A. (003) Metod kwantfikacji estkcjności monetanej, fiskalnej oaz olic mi w kajach akcesjnch. Bank i Kedt, 6. Maszałek P. (005) Zastosowanie teoii gie do adania koodnacji olitki ieniężnej i olitki fiskalnej. W: W. Pzlska-Kauścińska, ed., Studia z ankowości centalnej. Zeszt Naukowe AE w Poznaniu, 56, Nodhaus, Wm. D. (994) Polic Games: Coodination and Indeendence in Moneta and Fiscal Policies. Bookings Paes on Economic Actiit,, Rome C.D. (000) Fedeal Resee Infomation and the Behaio of Inteest Rates. Ameican Economic Reiew, 90 (3), Rotemeg J., Woodfod M. (999) Inteest Rate Rules in an Estimated Stick Pice Model. W: J. B. Talo, ed., Moneta Polic Rules. Uniesit of Chicago Pess, Chicago. Sagent T., Wallace N. (98) Some Unleasant Monetaist Aithmetic. Fedeal Resee Bank of Minneaolis Quatel Reiew, 5, -7. Talo, J. B. (993) Discetion esus Polic Rules in Pactice. Canegie-Rocheste Confeence Seies on Pulic Polic, 39 (Deceme 993), Walsh C. (00) Tansaenc in Moneta Polic. FRBSF Economic Lette 00, 6. Wojtna A. (996) Niezależność anku centalnego a teoetczne i aktczne asekt koodnacji olitki ieniężnej i fiskalnej. Bank i Kedt, 6. Wojtna A. (998) Szkice o niezależności anku centalnego. PWN, Waszawa. Wooniecka I. (004) Factos detemining inteest ate leel in Poland. Estimation esults fo W: J. W. Owsiński, ed., MODEST 004: Integation, Tade, Innoation and Finance: Fom Continental to Local Pesecties. Polish Oeational and Sstems Reseach Societ, Waszawa, -40. Wooniecka I. (006) Ga o olitkę makoekonomiczną międz ankiem centalnm a ządem. W: E. Uańczk, A. Staszak, J. W. Owsiński, ed., Badania Oeacjne i Sstemowe 006. Analiza sstemowa w gloalnej gosodace oatej na wiedz: e- wzwania. Akademicka Oficna Wdawnicza EXIT, Waszawa,

24 Iena Wooniecka-Leciejewicz Wooniecka I. (007) Analiza iotetów anku centalnego w olitce stó ocentowch. Ekonomista, 4, Wooniecka-Leciejewicz I. (008) Dlemat więźnia i inne zadki gze monetanofiskalnej. W: J. W. Owsiński, Z. Nahoski, T. Szaio, ed., Badania oeacjne i sstemowe: deczje, gosodaka, kaitał ludzki i jakość. Badania Sstemowe, 64, IBS PAN, Waszawa, 6-7. Wooniecka I. (008) Paeto-otmalność ozwiązań w gze międz ankiem centalnm a ządem. W: T. Tzaskalik, ed., Modelowanie Pefeencji a Rzko 08. Katowice, 7-4. Wooniecka-Leciejewicz I. (00a) Równowaga w gze fiskalno-monetanej a iotet anku centalnego i ządu. W: T. Tzaskalik, ed., Modelowanie Pefeencji a Rzko 0. AE im. K. Adamieckiego, Katowice, Wooniecka-Leciejewicz I. (00) Decision inteactions of moneta and fiscal authoities in the choice of olic mi. Jounal of Oganisational Tansfomation and Social Change. Issue on Coution and Good Goenance, Intellect, UK, 7 (), Wooniecka-Leciejewicz I. (00c) Analiza stanów ównowagi w gze fiskalno-monetanej ze skończoną licza stategii. W: J. W. Owsiński, ed., Studia i Mateiał Polskiego Stowazszenia Zaządzania Wiedzą, 3,