Rodzajowy rachunek kosztów Wycena zuŝycia materiałów

Transkrypt

1 Rodzajowy achunek kosztów (wycena zuŝycia mateiałów) Wycena zuŝycia mateiałów ZuŜycie mateiałów moŝe być miezone, wyceniane, dokumentowane i ewidencjonowane w óŝny sposób. Stosowane metody wywieają jednak wpływ na dokładność powadzonego achunku kosztów. Dokonując pomiau zuŝycia czynników podukcji (w tym mateiałów) naleŝy stosować metody, któe pozwalają dostatecznie dokładnie okeślić ozmiay zuŝycia zeczywistego, jednak pzy uwzględnieniu konieczności, skuteczności, pacochłonności i kozyści poszczególnych ozwiązań. 1

2 Wycena zuŝycia mateiałów cd. ZuŜycie mateiałów wycenia się w wysokości zeczywistych cen zakupu, tzn. kwot naleŝnych spzedającemu z wyłączeniem podlegającemu odliczeniu podatku VAT. Cena zakupu obejmuje ównieŝ podatek akcyzowy, podatek impotowy oaz cło (w odniesieniu do mateiałów z impotu). W zaleŝności od ozwiązań pzyjętych w zakładowym planie kont wycena zuŝycia mateiałów moŝe być dokonywana pzy zastosowaniu jednego z poniŝszych ozwiązań: 1) metoda szczegółowej identyfikacji, 2) cen pzeciętnych, 3) metody FIFO, 4) metody LIFO, 5) stałych cen ewidencyjnych. Wycena zuŝycia mateiałów cd. 1) Metoda szczegółowej identyfikacji Metoda szczegółowej identyfikacji polega na pzypoządkowaniu okeślonej ceny lub kosztu wytwozenia do konketnej pozycji mateiałów. Jest to metoda pacochłonna i kosztochłonna, w związku z czym jest stosowana w dosyć oganiczonym zakesie, zazwyczaj do zapasów stosunkowo dogich, unikalnych, składających się z niewielkiej liczby pozycji, któe dodatkowo nie są wzajemnie wymienialne. Metoda ta jest ównieŝ uŝyteczna w pzypadku mateiałów nabytych w związku ze ściśle okeślonymi pzedsięwzięciami, zleceniami specjalnymi. 2

3 Wycena zuŝycia mateiałów cd. 2) Metoda cen pzeciętnych Ceny pzeciętne ustalane są w wysokości śedniej waŝonej cen zapasu danego odzaju mateiału pochodzącego z óŝnych dostaw. 3) Metoda FIFO (fist in fist out, piewsze pzyszło piewsze wyszło) Wycena zuŝycia mateiałów odbywa się według cen piewszej patii dostawy znajdującej się w magazynie, a po jej wyczepaniu według cen następnej dostawy. 4) Metoda LIFO (last in fist out, ostatnie pzyszło piewsze wyszło) Wycena zuŝycia mateiałów odbywa się według cen ostatniej patii dostawy, a po jej wyczepaniu według ceny dostawy wcześniejszej. Wycena zuŝycia mateiałów cd. Opócz schaakteyzowanych wcześniej metod wyceny według watości zeczywistych, znane są takŝe metody stosowane w niewielu kajach ze względu na niedopuszczenie ich do uŝytku pzez właściwe egulacje pawne: metoda ceny (kosztu) najwyŝszej najdoŝsze pzyszło piewsze wyszło HIFO (ang. highest in fist out) wycena odbywa się w piewszej kolejności według mateiałów nabytych po najwyŝszych cenach, metoda ceny (kosztu) najniŝszej najtańsze pzyszło piewsze wyszło LOFO (ang. lowest in fist out) wycena odbywa się w piewszej kolejności według mateiałów nabytych po najniŝszych cenach. 3

4 Wycena zuŝycia mateiałów cd. 5) Metoda stałych cen ewidencyjnych Ceny ewidencyjne mateiałów mogą być ustalane na poziomie cen zakupu lub cen nabycia. Jeśli wycena mateiału dokonywana jest według stałych cen ewidencyjnych, to w końcu kaŝdego okesu spawozdawczego naleŝy dokonać ozliczenia odchyleń od cen ewidencyjnych popocjonalnie do watości ozchodu mateiałów i watości zapasu końcowego. W paktyce stosuje się kilka sposobów ustalania odchyleń od cen ewidencyjnych. Do najczęściej stosowanych naleŝy metoda nazutu pzeciętnego. Wycena zuŝycia mateiałów cd. 5) Metoda stałych cen ewidencyjnych cd. Wskaźnik nazutu odchyleń od cen ewidencyjnych: gdzie: O p odchylenie pzypadające na zapas początkowy mateiałów, O odchylenie powstałe w okesie bieŝącym, M watość ozchodu mateiałów w okesie bieŝącym, watość zapasu końcowego mateiałów. M k O WN = M p + O + M 100% Nazut odchyleń od cen ewidencyjnych pzypadający na ozchód mateiału: WN NO = 100% k M 4

5 Wycena zuŝycia mateiałów pzykład 1 W pewnej spółce zuŝywany jest w pocesie podukcyjnym mateiał A. Mateiały ewidencjonowane są według zeczywistych cen zakupu. Spółka posiadała w magazynie na dzień 1 paździenika zapas 5000 kg mateiału A zakupionego w popzednim miesiącu po 0,10 zł/kg. Watość zapasu wynosiła 500 zł. W paździeniku pzyjęto do magazynu następujące ilości mateiału A: kg po 0,08 zł/kg (watość dostawy 2000 zł) kg po 0,12 zł/kg (watość dostawy 2160 zł) Rozchód mateiału A do podukcji: kg kg Ustalić watość ozchodu mateiałów i zapasu końcowego kozystając z: 1) metody FIFO, 2) metody LIFO, 3) metody cen pzeciętnych. Wycena zuŝycia mateiałów pzykład 1 (ozwiązanie) 1) Wycena według metody FIFO Wyceny dokonujemy pzy kaŝdym ozchodzie mateiału ozchód kg, w tym (w kolejności wpłynięcia do magazynu): (stan w magazynie na dzień 01.10) 5000 kg * 0,10 zł/kg = 500 zł (dostawa z dnia 05.10) kg * 0,08 zł/kg = 1360 zł = 1860 zł Zapas końcowy (5000 kg kg) kg = 8000 kg Watość zapasu końcowego 8000 kg * 0,08 zł/kg = 640 zł ozchód kg, w tym: (dostawa z dnia 05.10) 8000 kg * 0,08 zł/kg = 640 zł (dostawa z dnia 18.10) kg * 0,12 zł/kg = 1920 zł = 2560 zł Łączny ozchód (w dniach i 21.10) 1860 zł zł = 4420 zł Zapas końcowy (8000 kg kg) kg = 2000 kg Watość zapasu końcowego 2000 kg * 0,12 zł/kg = 240 zł 5

6 Wycena zuŝycia mateiałów pzykład 1 (ozwiązanie) cd. 2) Wycena według metody LIFO Wyceny dokonujemy pzy kaŝdym ozchodzie mateiału ozchód kg (w kolejności od ostatniej dostawy): (dostawa z dnia 05.10) kg * 0,08 zł/kg = 1760 zł Watość zapasu końcowego: (stan w magazynie na dzień 01.10) 5000 kg * 0,10 zł/kg = 500 zł (dostawa z dnia 05.10) 3000 kg * 0,08 zł/kg = 240 zł = 740 zł ozchód kg, w tym: (dostawa z dnia 18.10) kg * 0,12 zł/kg = 2160 zł (dostawa z dnia 05.10) 3000 kg * 0,08 zł/kg = 240 zł (stan w magazynie na dzień 01.10) 3000 kg * 0,10 zł/kg = 300 zł = 2700 zł Łączny ozchód (w dniach i 21.10) 1760 zł zł = 4460 zł Zapas końcowy (8000 kg kg) kg = 2000 kg Watość zapasu końcowego 2000 kg * 0,10 zł/kg = 200 zł Wycena zuŝycia mateiałów pzykład 1 (ozwiązanie) cd. 3) Wycena według ceny pzeciętnej Wyceny dokonujemy pzy kaŝdym ozchodzie mateiału ozchód kg: Σ watości Σ ilości 500 zł = 5000 kg Watość ozchodu: kg * 0,08 zł/kg = 1760 zł Watość zapasu końcowego: 8000 kg * 0,08 zł/kg = 640 zł ozchód kg: 2000 zł = 0,08 zł / kg kg Watość ozchodu: kg * 0,11 zł/kg = 2640 zł Łączny ozchód: 1760 zł zł = 4400 zł Watość zapasu końcowego: 2000 kg * 0,11 zł/kg = 220 zł zł ( zapas) zł ( pzychód) 8000 kg kg = 0,11 zł / kg 6

7 Wycena zuŝycia mateiałów pzykład 1 (ozwiązanie) cd. Zestawienie watości ozchodu mateiałów i zapasu końcowego Metoda Watość ozchodu mateiałów Zapas końcowy FIFO 4420 zł 240 zł 4660 zł LIFO 4460 zł 200 zł 4660 zł Cena pzeciętna 4400 zł 220 zł 4620 zł ( 4660 zł) RóŜnica według metody ceny pzeciętnej wynika z pzyjętego zaokąglenia do dwóch miejsc po pzecinku pzy ustalaniu ceny pzeciętnej. Wycena zuŝycia mateiałów pzykład 2 Salda wybanych kont w pewnej spółce na dzień wynosiły: mateiały 270 zł odchylenia od cen ewidencyjnych mateiałów 15 zł Spółka wykozystuje w swojej działalności 2 mateiały: A i B. Ewidencja zuŝycia mateiałów jest powadzona według stałych cen ewidencyjnych, któe kształtują się odpowiednio: mateiał A: 112 zł/tona mateiał B: 90 zł/tona W paździeniku miały miejsce następujące opeacje gospodacze związane z pzepływem mateiałów: 1.10 pzyjęto do magazynu 5 ton mateiału A, cena na faktuze: 125 zł/tona, 2.10 pzyjęto do magazynu 12 ton mateiału B, cena na faktuze: 78 zł/tona, 3.10 wydano do zuŝycia 4 tony mateiału A, 4.10 wydano do zuŝycia 10 ton mateiału B. Wyznaczyć odchylenia od cen ewidencyjnych dotyczące wydanych do zuŝycia mateiałów oaz zapasów końcowych mateiałów. 7

8 Wycena zuŝycia mateiałów pzykład 2 (ozwiązanie) Stosujemy metodę nazutu pzeciętnego i obliczamy wskaźnik nazutu odchyleń od cen ewidencyjnych: WN = O M p + O + M 100% O p odchylenie pzypadające na zapas początkowy mateiałów Watość O p odczytujemy z pozycji odchylenia od cen ewidencyjnych mateiałów na dzień wynosi ona 15 zł. k O odchylenie powstałe w okesie bieŝącym O dla mateiału A wynosi: 5 ton * 112 zł (stała cena) 5 ton * 125 zł (cena na faktuze) = = - 65 zł O dla mateiału B wynosi: 12 ton * 90 zł (stała cena) 12 ton * 78 zł (cena na faktuze) = = 144 zł BieŜące odchylenie łączne mateiałów O wynosi: = 79 zł Wycena zuŝycia mateiałów pzykład 2 (ozwiązanie) cd. M watość ozchodu mateiałów w okesie bieŝącym M dla mateiału A wynosi: 4 tony * 112 zł/tona (stała cena) = 448 zł M dla mateiału B wynosi: 10 ton * 90 zł/tona (stała cena) = 900 zł Łączna watość ozchodu M wynosi: = 1348 zł M k watość zapasu końcowego mateiałów M k dla mateiału A wynosi: 1 tona (pozostało w magazynie) * 112 zł/tona (stała cena) = 112 zł M k dla mateiału B wynosi: 2 tony (pozostało w magazynie) * 90 zł/tona (stała cena) = 180 zł M k dla zapasów z dnia odczytujemy z pozycji mateiały = 270 zł Łączna watość zapasu końcowego M k wynosi: = 562 zł 8

9 Wycena zuŝycia mateiałów pzykład 2 (ozwiązanie) cd. Obliczamy wskaźnik nazutu odchyleń WN: WN = O M p + O + M k % = *100% = 4,92% Nazut odchyleń od cen ewidencyjnych pzypadający na ozchód mateiału obliczamy według wzou: WN M 4,92% 1348 NO = = = 66, 32 zł 100% 100% Natomiast nazut odchyleń od cen ewidencyjnych pzypadający na zapas końcowy obliczamy według wzou analogicznego do powyŝszego: WN M k 4,92% 562 NOk = = = 27, 65 zł 100% 100% Watość NO k uwzględniana jest w obliczeniach dla następnego okesu spawozdawczego (pozycja odchylenia od cen ewidencyjnych mateiałów ). 9