Załącznik nr 4 do protokołu nr 2/2013/2014 zebrania rady pedagogicznej z dnia 10 września 2013 r. PROGRAM PROFILAKTYCZNY SZKOŁY PODSTAWOWEJ W SIENIAWIE Rok szkolny 2013\2014 I. WSTĘP 1. Profilaktyka jest ciągłym procesem chronienie człowieka w rozwoju przed zagrożeniami i reagowaniem na pojawiające się zagrożenia. Jej celem jest ochrona dziecka, ucznia, wychowanka przed zakłóceniami rozwoju, czyli przed podejmowaniem zachowań hamujących lub niszczących rozwój, określonych jako zachowania ryzykowne. 2. Wszystkie zadania mają na celu wyposażenie młodego człowieka w umiejętności budowania dobrych relacji i pozytywnych więzi opartych na skutecznej komunikacji. Poza tym nieodzownym elementem działań profilaktycznych jest poznanie sposobów radzenia sobie w sytuacjach trudnych, wyrażania swoich potrzeb, emocji i opinii. 3. Działania profilaktyczne wspierają pracę nad harmonijnym rozwojem osobowości i zdrowym stylem życia. II. Wykaz aktów prawnych zobowiązujących szkołę do prowadzenia działań profilaktycznych: 65 Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483 ze zm.) Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, ze zm.) Rozporządzenie Ministra edukacji i Sportu z dnia 26 lutego 2002 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. Nr 51, poz. 458 ze zmianami). Rozporządzenie MEN z dnia 23 grudnia 2008r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół ( Dz. U. z 2009r. NR4, poz. 17) Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi ( tekst jednolity Dz. U. z 2002r.Nr 147, poz. 1231; Dz. U z 2007r. Nr 70, poz. 473)
Rozporządzenie MENiS z dnia 31 stycznia 2003r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonej uzależnieniem ( Dz. U. Nr 26 z 2003r., poz.226 ) Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z dnia 29 lipca 2005r. ( Dz. U. z 2005r. Nr 179, poz.1485 z późniejszymi zmianami: DZ. U. z 2006r. Nr 7 poz. 47 i 48 ; Dz. U. z 2006r Nr 66 poz.469; Nr 120 po. 826 Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 22 marca 2011.r. w sprawie Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2011-2016 (Dz. U. z 2011.r.Nr78, poz. 428) Ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich z dnia 26 października 1982 ( tekst jednolity: Dz. U. z 2002r.Nr11,poz.109 z późniejszymi zmianami) Ustawa z 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. Nr 10, poz. 55 z późniejszymi zmianami) Rozporządzenie MENiS z dnia 11 grudnia 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni psychologicznopedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz. U. z 2003 r. Nr 5, poz. 46) Rozporządzenie MENiS z dnia 7 stycznia 2003r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 11 poz. 114). Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 12 maja 2011.r. w sprawie sposobu realizacji środków towarzyszących służących zapewnieniu skutecznego wykonania programu Owoce w szkole. III. Cele programu 1. Ochrona dziecka ucznia przed agresją, uzależnieniami (kontaktem z używkami), które hamują bądź zakłócają jego rozwój. 2. Zapobieganie patologiom tj. agresja, przemoc, uzależnienia i właściwe reagowanie w chwili pojawiania się ich na terenie naszej szkoły w środowisku lokalnym. 3. Promowanie zdrowego stylu życia i alternatywnych sposobów spędzania wolnego czasu. 4. Poprawa komunikacji w relacjach nauczyciel uczeń, nauczyciel-rodzic, uczeń rodzic, uczeń uczeń. Program profilaktyki w szkole jest kierowany do uczniów, nauczycieli i rodziców. W ramach programu profilaktyki szkolnej są realizowane : -program MEN WYPRAWKA SZKOLNA -europejski program OWOCE W SZKOLE -program prowadzony przez Agencje Rynku Rolnego, dofinansowany ze środków UE SZKLANKA MLEKA DLA KAŻDEGO 66
IV. Formy realizacji programu. Oddziaływania profilaktyczne prowadzone są m.in. w ramach: lekcji wychowawczych (rozmowy, pogadanki z dziećmi) lekcji wychowania fizycznego, przyrody oraz innych przedmiotów zajęć pozalekcyjnych zabawy w grupie odgrywanie scenek tematycznych szkolne i międzyszkolne konkursy udziału w uroczystościach szkolnych, apelach, imprezach kulturalnych, festynach spektakle profilaktyczne, filmy, plakaty wycieczek szkolnych spotkań z pielęgniarką szkolą, fluoryzacja zębów spotkań ze specjalistami (m.in. psychologami, pedagogami,, funkcjonariuszami policji i in. według potrzeb) w ramach współpracy z przedstawicielami różnych instytucji spotkań z rodzicami, indywidualnych kontaktów przesiewowe badania logopedyczne dzieci z oddziału przedszkolnego. V. Działy programu 67 1. Promocja zdrowego stylu życia Higiena osobista Zdrowe odżywianie Dbałość o zdrowie fizyczne i psychiczne Profilaktyka uzależnień 2. Bezpieczeństwo w szkole i poza nią Wdrażanie zasad bezpieczeństwa Zapobieganie przemocy i zachowaniom agresywnym 3. Wspieranie dziecka Wyrównywania szans edukacyjnych Wyrównywania szans rozwoju społecznego Współpraca z rodzicami/opiekunami.
Działania profilaktyczne na poziomie klas I - III Cel Działania Kto realizuje Kryterium sukcesu Promocja zdrowego stylu życia Sposób ewaluacji Prowadzący ewaluację I. Higiena osobista - propagowanie hasła Higiena to nie tylko czystość ciała ; - działania higienistki szkolnej zajęcia na temat higienicznego trybu życia; - klasowy konkurs czystości. Wychowawca, pielęgniarka szkolna - uczeń jest schludny, czysty, dba o swój wygląd; - zna podstawy higieny; - dba o zdrowe zęby - prowadzi zdrowy tryb życia. - obserwacje; - analiza kart zdrowia dzieci Wychowawca II. Zdrowe odżywianie - zajęcia o tematyce promującej zdrowe odżywianie; - przeprowadzanie w szkole akcji Szklanka mleka oraz Owoce w szkole ; - wykonanie plakatów, gazetek ściennych promujących zdrowe odżywianie. Dyrekcja, klas, higienistka - uczeń potrafi wskazać składniki diety służące zdrowiu; - świadomie spożywa warzywa i owoce oraz rezygnuje z niezdrowej żywności. - rozmowy; - obserwacje spożywanych posiłków III. Dbałość o zdrowie fizyczne i psychiczne - zajęcia wychowania fizycznego, pozalekcyjne zajęcia sportowe i ruchowe - propagowanie turystyki pieszej nauczyciel w-f, klas - zwiększenie oferty sportowo ruchowych zajęć pozalekcyjnych - analiza jakościowa i ilościowa oferty sportowo ruchowych zajęć pozalekcyjnych. Nauczyciele w-f klas. 68
IV. Profilaktyka uzależnień - zajęcia dotyczące: a) substancji uzależniających tj. nikotyny, alkoholu, narkotyków i innych substancji psychotropowych b) metod asertywnych dla zapobieganie uzależnień c) zagrożeń płynących z mediów d) gospodarowania czasem wolnym; - spotkanie z psychologiem dla rodziców dotyczące pomocy dziecku w jego codziennych troskach. Nauczyciel,, pedagog/psycholog interwencyjnie. - uczeń wie na czym polega szkodliwe działanie substancji uzależniających; - podejmuje właściwe wybory w różnych sytuacjach życiowych; - potrafi oceniać postępowanie postaci; - nazywa uczucia, akceptuje je i potrafi nad nimi panować; - dziecko doświadcza aktywnej uwagi rodziców. - obserwacja zachowań dzieci; - zbieranie informacji o środowisku uczniów, - obserwacja i ocena zachowań uczniów. współpraca rodziców ze szkołą w celu wyeliminowania sytuacji problemowych. Wychowawcy, interwencyjnie psycholog/ pedagog Bezpieczeństwo w szkole i poza nią I. Wdrażanie zasad bezpieczeństwa - podnoszenie świadomości na temat bezpieczeństwa w szkole i poza nią; - zapoznanie uczniów z obowiązującymi w placówce regulaminami (pracowni komputerowej, sali gimnastycznej, boiska szkolnego, wycieczek); - organizowanie zajęć dotyczących bezpiecznej drogi do i ze szkoły oraz bezpiecznego spędzania czasu wolnego; - dyżury nauczycieli; - video monitoring terenu szkoły., nauczyciele, współpraca z Policją. - uczniowie czują się w szkole bezpieczni; - posiadają wiedzę na temat zachowań zagrażających ich bezpieczeństwu. - obserwacja i ocena zachowań uczniów. Wychowawcy II. Zapobieganie przemocy i zachowaniom agresywnym - wzmacnianie poczucia odpowiedzialności za mienie własne i społeczne; - przeciwdziałanie i redukowanie agresji (fizycznej, psychicznej) w szkole, domu. Nauczyciele,, interwencyjnie pedagog/psycholog - uczniowie czują się odpowiedzialni za mienie własne i społeczne; - właściwe relacje interpersonalne wśród dzieci. - obserwacje zachowań dzieci, - zbieranie informacji od uczniów 69
Wspieranie dziecka I. Wyrównywanie szans edukacyjnych - doskonalenie nauczycieli (kursy, szkolenia, warsztaty); - pomoc w kierowaniu dzieci na badania do Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej; - praca dydaktyczna w oparciu o opracowane wymagania zgodne ze wskazaniami poradni - motywacja uczniów na do nauki; - umożliwianie prezentowania umiejętności, i zainteresowań na zajęciach pozalekcyjnych. Nauczyciele,, logopeda - uczeń otrzymuje pomoc i pokonuje trudności w uczeniu się; - uczeń rozwija swoje zainteresowania. II. Wyrównywanie szans rozwoju społecznego - wzmacnianie poczucia własnej wartości, przynależności do grupy, empatii poprzez gry, zabawy, imprezy i wycieczki klasowe; - pomoc dzieciom z rodzin mających trudności materialne (wnioskowanie o pomoc do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Rabie Wyżnej). Wychowawcy, Rada Rodziców - szkoła wspiera rozwój społeczny dziecka (uczeń dobrze czuje się w szkole); - rodzice otrzymują wsparcie przy rozwiązywaniu problemów materialnych. - zbieranie informacji od uczniów; - monitorowanie indywidualnych przypadków. III. Współpraca z rodzicami/ opiekunami 70 -zapoznanie rodziców ze Statutem Szkoły, Programami Wychowaw-czym i Profilaktycznym; - kształtowanie w rodzicach po-czucia odpowiedzialności i przynależności do szkoły; - mobilizowanie rodziców do korzystania z oferty szkoły i innych instytucji dla podnoszenia wiedzy -zaangażowanie rodziców w życie szkoły; - popularyzacja szkoły w środowisku lokalnym; - liczny udział uczniów w zajęciach pozalekcyjnych - analiza frekwencji podczas spotkań z rodzicami; - monitorowanie zaangażowania rodziców w życie szkoły;
i kompetencji wychowawczych; - stały kontakt wychowawców z rodzicami/opiekunami (wymiana informacji na temat postępów w nauce i zachowaniu uczniów na wywiadówkach ikonsultacjach); - zaangażowanie rodziców w poszukiwanie konstruktywnych rozwiązań i środków zaradczych wobec problemów zaistniałych na terenie szkoły; -budzenie wśród uczniów poczucia wspólnoty z rodziną; - zachęcanie do uczestnictwa w pielęgnowaniu tradycji rodzinnych; - wspólne organizowanie imprez/uroczystości klasowych i szkolnych; -budzenie wśród uczniów poczucia wspólnoty z rodziną; - zachęcanie do pielęgnowania tradycji rodzinnych; - wspólne organizowanie imprez/uroczystości klasowych i szkolnych; -wzmocnienie pozytywnych więzi emocjonalnych w rodzinie; - obserwacja i wywiady na temat relacji rodzinnych. 71
Działania profilaktyczne na poziomie klas IV - VI Cel Działania Kto realizuje Kryterium sukcesu Promocja zdrowego stylu życia Sposób ewaluacji Prowadzący ewaluację I. Higiena osobista II Zdrowe odżywianie III. Dbałość o zdrowie fizyczne i psychiczne - pogadanki z wychowawcą; - działania higienistki szkolnej, nauczycieli: przyrody, w-f, na temat higienicznego trybu życia; - zajęcia z wychowawcą i lekcje przyrody oraz w-f promującej zdrowe odżywianie, kształtujące poczucie odpowiedzialności za własne życie i zdrowie; - przeprowadzanie w szkole akcji Szklanka mleka oraz Owoce w szkole ; - wykonanie plakatów, gazetek ściennych, - zajęcia wychowania fizycznego, pozalekcyjne zajęcia sportowe, ruchowe - propagowanie turystyki pieszej; - pogadanki z wychowawcą na temat zdrowia psychicznego i fizycznego oraz właściwych relacji interpersonalnych. Nauczyciele: przyrody, w-f, wychowania do życia w rodzinie; ; higienistka. nauczyciele, higienistka nauczyciele w-f klas - uczeń jest schludny, czysty, dba o swój wizerunek; - zna anatomię człowieka, konsekwencje prowokacyjnego wyglądu oraz zachowania, podstawy higieny intymnej; - prowadzi zdrowy tryb życia; szanuje odmienną płeć. - uczeń potrafi wskazać składniki diety służące zdrowiu; - świadomie spożywa warzywa i owoce; - rezygnuje z niezdrowej żywności; - zna konsekwencje złego odżywiania. - zwiększenie oferty Sportowo ruchowych zajęć ozalekcyjnych; - znajomość zasad higieny pracy umysłowej oraz sposobów aktywnego spędzania czasu wolnego; - zwiększenie tolerancji wobec odmienności wyz- - obserwacja; - analiza kart zdrowia dziecka. - rozmowy; - obserwacja spożywanych posiłków. - analiza jakościowa i ilościowa oferty sportowo ruchowych zajęć pozalekcyjnych; - obserwacje zachowań uczniów. Wychowawca Nauczyciele przedmiotów Wychowawcy Nauczyciel w-f 72
IV. Profilaktyka uzależnień - zajęcia na temat: a) wpływu alkoholu, nikotyny, narkotyków i nowych substancji uzależniających (napoje energetyzujące, dopalacze) na organizm młodego człowieka b) uzależnienie od mediów (tel. komórkowe, komputer, Internet); - oglądanie filmów na zajęciach z wychowawcą; - spektakle profilaktyczne; - pomoc dzieciom z symptomami uzależnienia, współpraca z ich rodzicami; - spotkanie z psychologiem dla rodziców (w razie potrzeby)., nauczyciele: przyrody, w-f, informatyki nania, wyglądu oraz poglądów. - uczeń zna szkodliwe działania alkoholu, nikotyny, narkotyków i nowych substancji uzależniających; - deklaruje podejmowanie właściwych wyborów; - uczeń potrafi ocenić swoje podejście do mediów; - uczeń otwarcie rozmawia o dylematach akcentowanych w spektaklu; - zmotywowanie rodziców do brania odpowiedzialności za losy dziecka oraz współpracy ze szkołą w celu wyeliminowania zachowań ryzykownych uczniów. - obserwacja poziomu zagrożenia uzależnieniami w środowisku uczniów; - częstotliwość wdrażania procedur postępowania w sytuacjach kryzysowych i zagrożenia. Wychowawcy Bezpieczeństwo w szkole i poza nią I. Wdrażanie zasad bezpieczeństwa 73 - podnoszenie standardów związanych z bezpieczeństwem w szkole i poza nią; - zapoznanie uczniów z obowiązującymi w placówce regulaminami (pracowni komputerowej, sali gimnastycznej, boiska szkolnego, wycieczek); - przeprowadzanie zajęć na temat form bezpiecznego spędzania czasu wolnego; - dbanie o dyscyplinę uczniów; - dyżury nauczycieli; - video monitoring terenu szkoły; - troska o realizację obowiązku nauczyciele przedmiotowi - uczniowie: a) czują się w szkole bezpieczni; b) posiadają wiedzę na temat zachowań zagrażających ich bezpieczeństwu; c) znają zasady udzielania pierwszej pomocy; d) systematycznie usprawiedliwiają nieobecności; - współpraca z rodzicami w celu zapewnienia bezpieczeństwa dziecku. - obserwacja i ocena zachowań uczniów; - analiza frekwencji uczniów. Wychowawcy
II. Zapobieganie przemocy i zachowaniom agresywnym szkolnego (przeciwdziałanie wagarom - ciekawa oferta edukacyjna). - zajęcia psychoedukacyjne dotyczące agresji (przedstawienie uczniom sposobów rozwiązywania konfliktów w klasie); - wzmacnianie poczucia odpowiedzialności za mienie własne i społeczne; - zapoznanie uczniów ze szkolnymi procedurami dotyczącymi czynów agresywnych; - prewencyjne spotkania z policjantem na temat odpowiedzialność nieletnich za swoje czyny. Wychowawcy, Policjant interwencyjnie - uczeń: a) ma wiedzę jak radzić sobie z trudnymi emocjami, konfliktami i wykorzystuje tą wiedzę w praktyce; b) otrzymuje pomoc dorosłych przy rozwiązywaniu poważnych konfliktów; c)wie, że ponosi konsekwencje za nieadekwatne zachowania. analiza częstotliwości: a) spotkań z rodzicami wynikających ze zachowań agresywnych dziecka; b) wdrażania procedur dotyczących agresywnych zachowań; - obserwacja zachowań uczniów. Wychowawcy Wspieranie dziecka I. Wyrównywanie szans edukacyjnych 74 - doskonalenie nauczycieli (kursy, szkolenia, warsztaty); - pomoc w kierowaniu dzieci na badania do Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej - praca dydaktyczna w oparciu o opracowane wymagania zgodne ze wskazaniami poradni; - motywacja uczniów do nauki; - organizacja pomocy koleżeńskiej dla uczniów mających kłopoty z nauką; - umożliwianie prezentowania umiejętności, zainteresowań, hobby na zajęciach z wychowawcą, lekcjach Nauczyciele,, logopeda - uczeń otrzymuje pomoc i pokonuje trudności w uczeniu się; - uczeń rozwija swoje zainteresowania. - ewaluacja założeń dokonanych w planach nauczyciele przedmiotów,
przedmiotowych, imprezach klasowych oraz szkolnych. II. Wyrównywanie szans rozwoju społecznego III Współpraca z rodzicami/ opiekunami - wzmacnianie poczucia przynależności do grupy (imprezy i wycieczki klasowe), własnej wartości, empatii, asertywności oraz właściwych relacji interpersonalnych; - pomoc dzieciom z rodzin mających trudności materialne (wnioskowanie o pomoc do Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej w Rabie Wyżnej). - zapoznanie rodziców ze Statutem Szkoły, Programami Wychowawczym i Profilaktycznym; - angażowanie rodziców w działania wychowawcze i profilaktyczne szkoły; - stały kontakt wychowawców i nauczycieli przedmiotów z rodzicami/opiekunami (wymiana informacji na temat postępów w nauce i zachowaniu uczniów na wywiadówkach oraz konsultacjach); - wspólne organizowanie imprez/uroczystości klasowych i szkolnych; - mobilizowanie rodziców do korzystania z oferty edukacyjnej szkoły; - zaangażowanie rodziców w poszukiwanie rozwiązań i środków zaradczych wobec problemów zaistniałych na terenie szkoły., Rada Rodziców, nauczyciele przedmiotów - szkoła wspiera rozwój społeczny dziecka (dziecko dobrze czuje się w szkole); - rodzice otrzymują wsparcie przy rozwiązywaniu problemów materialnych. -zaangażowanie rodziców w życie szkoły; - popularyzacja szkoły w środowisku lokalnym; - liczny udział uczniów w zajęciach pozalekcyjnych -wzmocnienie pozytywnych więzi emocjonalnych w rodzinie. - zbieranie informacji o środowisku ucznia; - obserwacja zachowań w grupie - monitorowanie indywidualnych przypadków. - frekwencja podczas spotkań z rodzicami; - monitorowanie zaangażowania rodziców w życie szkoły; - obserwacja i wywiady na temat relacji rodzinnych. 75
76