PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKÓŁ NR 2 IM. WŁADYSŁAWA JAGIEŁŁY W MRĄGOWIE Zatwierdzony uchwałą Rady Pedagogicznej dnia 21 czerwca 2010 roku 1
Spis treści: I. Podstawa prawna. II. Zakres profilaktyki. III. Charakterystyka środowiska szkolnego. IV. Cele Szkolnego Programu Profilaktyki. V. Formy realizacji Szkolnego Programu Profilaktyki. VI. Plan działań profilaktycznych. VII. Ewaluacja i procedura uaktualniania Szkolnego Programu Profilaktyki. I. PODSTAWA PRAWNA 1. Rozporządzenie MENiS z dnia 31.01.2002 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie ramowych statutów publicznego przedszkola oraz publicznych szkół /Dz. U. Nr 10/2002 r./ 2. Ustawa z dnia 26.10.1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi /Dz. U. z 12.11.1982 r./ z późniejszymi zmianami. 3. Ustawa z dnia 19.08.1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego /Dz. U. z 20.10.1994r. / z późniejszymi zmianami. 4. Ustawa z dnia 09.11.1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych /Dz. U. z 30.01.1996 r. / z późniejszymi zmianami. 5. Ustawa z dnia 24.04.1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii /Dz. U. Nr 75/1997/ z późniejszymi zmianami. 6. Artykuł 72.1. i 72.2. Konstytucji RP z dnia 02.04.1997 r. /Dz. U. Nr 78/1997r. / 7. Konwencja o prawach dziecka z dnia 20.11.1989 r. /Dz. U. Nr 120/1991/. 8. Ustawa o systemie oświaty z 07.09.1991r. z późniejszymi zmianami. 9. Rozporządzenie MENiS z dnia 07.01. 2003r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach. 10. Rozporządzenie MENiS z dnia 31.01.2003r. w sprawie szczegółowych form działalności wychowawczej i zapobiegawczej wśród dzieci i młodzieży zagrożonych uzależnieniem. 11. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół(rozporządzenie zostało opublikowane w Dzienniku Ustaw z dnia 15 stycznia 2009 r. Nr 4, poz. 17) 2
II. ZAKRES PROFILAKTYKI Dyrekcja i nauczyciele Zespołu Szkół nr 2 w Mrągowie podejmują działania mające na celu ochronę ucznia przed zagrożeniami i reagowanie na już zaistniałe. Szeroko pojęta profilaktyka obejmuje zarówno eliminowanie bądź zmniejszanie czynników ryzyka jak również wzmacnianie czynników chroniących. Ponadto polega ona na promowaniu zdrowego stylu życia, rozwijaniu umiejętności radzenia sobie z problemami, które młodzież napotyka w życiu oraz wspomaganiu jej przy dokonywaniu właściwych wyborów. Realizatorami programu są wszyscy wychowawcy klas, nauczyciele, pedagog szkolny, psycholog, dyrekcja szkoły, uczniowie oraz zaproszeni przedstawiciele różnych instytucji wspomagających. III. CHARAKTERYSTYKA ŚRODOWISKA SZKOLNEGO Uczniami Zespołu Szkół nr 2 w Mrągowie jest młodzież pochodząca głównie z małych miast i obszarów wiejskich. Mają po 16-20 lat i są absolwentami gimnazjum. Ze względu na specyfikę szkoły deklarują podjęcie pracy po ukończonej szkole lub naukę na studiach wyższych, często zaocznych. Podczas nauki w szkole średniej następuje szybki rozwój ich osobowości, kształtują się postawy, wartości i uczucia. Dlatego szkoła powinna odgrywać duża rolę w tym aspekcie. Przed przystąpieniem do konstruowania Szkolnego Programu Profilaktyki przeprowadzono ankietę mającą na celu zdiagnozowanie obecnej sytuacji postaw młodzieży wobec uzależnień, przemocy, agresji, form spędzania wolnego czasu, walki ze stresem. Badaniem objęto rodziców, uczniów i nauczycieli Zespołu Szkół nr 2 w Mrągowie. Z przeprowadzonych badań wynika : 1. Uczniowie w szkole czują się bezpiecznie. Tak uważa 88% ankietowanych rodziców, a 95% uczniów nigdy nie było zastraszanych w szkole. 2. W szkole bardzo rzadko występują przypadki agresji i przemocy. Jeżeli się pojawia, dotyczy poniżania słownego (wyzwiska, obelgi). 3. W szkole w dostatecznym stopniu ukazywane są zagrożenia związane z uzależnieniami, uczniowie potrafią rozpoznawać sytuacje stwarzające dla nich zagrożenie.85% ankietowanych uczniów stwierdziło, że nigdy nie zażywało narkotyków lub innych środków odurzających, co piąty uczeń przyznaje, że pali papierosy. 4. Ankietowani rodzice i uczniowie uznali, że szkoła w wystarczający sposób propaguje idee zdrowego stylu życia, form korzystania z wolnego czasu. Uczniowie wskazali, że w czasie 3
wolnym najczęściej słuchają muzyki, spotykają się ze znajomymi oraz w dużym stopniu korzystają z Internetu. 5. Badania wykazały, że większość uczniów jest mocno związana z domem rodzinnym, za wartość najważniejszą w życiu wskazują szczęście rodzinne; 57% uznało matkę jako osobę, która ma największy wpływ na ich decyzje. O problemach rozmawiają jednak z rówieśnikami. 6. Uczniowie mają świadomość złych zachowań, które ich otaczają ich na co dzień. Uważają za coś bardzo złego kupowanie rzeczy skradzionych lub zawłaszczanie rzeczy cudzej. 7. Z diagnozy sytuacji w szkole wynika, że najczęstszymi zachowaniami ryzykownymi są : A. Uzależnienia od papierosów i alkoholu B. Kontakt z narkotykami C. Problematyka zdrowia fizycznego i psychicznego D. Uzależnienia od komputera E. Asertywność F. Mały kontakt rodziców z dziećmi w zakresie rozmów nt zagrożeń i ich profilaktyki 8. Nauczyciele i rodzice, którzy uczestniczyli w badaniu, oczekują pomocy w rozwiązywaniu problemów wychowawczych. Dotyczą one głównie: * problematyki uzależnień * zdrowia fizycznego * zdrowia psychicznego * konfliktów rówieśniczych *wagarów Osobami, które miałyby wspierać rodziców i nauczycieli są specjaliści z różnych dziedzin. Ocena stanu wyjściowego w zakresie zagrożeń i problemów wychowawczych pozwoliła na sformułowanie głównych celów Szkolnego Programu Profilaktyki, a następnie wyznaczenia zadań i sposobów ich realizacji służących osiągnięciu założonych celów. IV. CELE SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI 1. Udzielenie uczniom klas I wsparcia psychicznego i wskazówek ułatwiających adaptację w nowej szkole. 2. Zapewnienie uczniom bezpiecznych i higienicznych warunków nauki kształtowanie bezpiecznej atmosfery w szkole. 3. Zapobieganie wszelkim objawom patologii społecznej np. zachowaniom agresywnym i przemocy. 4
4. Dostarczenie uczniom rzetelnej wiedzy dotyczącej szkodliwości wszelkich środków uzależniających. 5. Kształtowanie, ćwiczenie i utrwalanie umiejętności asertywnych. 6. Zapoznanie uczniów w przepisami prawnymi dotyczącymi odpowiedzialności karnej, ruchu drogowego, pracy, bhp. 7. Wzbudzanie poczucia odpowiedzialności za własne zdrowie - propagowanie zdrowego stylu życia. Zwrócenie uwagi na symptomy śmiertelnych chorób anoreksja, bulimia, rak piersi, AIDS. 8. Przygotowanie uczniów do dorosłego życia w społeczeństwie kształtowanie umiejętności komunikacji, autoprezentacji. 9. Pomoc i przygotowanie uczniów do wyboru drogi zawodowej oraz wyższych studiów. 10. Rozwijanie umiejętności radzenia sobie w trudnych sytuacjach oraz zaopatrzenie uczniów i rodziców w wiedzę, gdzie szukać pomocy. 11. Ochrona zdrowia psychicznego walka ze stresem. 12. Przygotowanie uczniów do świadomego planowania rodziny i życia. 13. Przekazywanie informacji rodzicom na temat zagrożeń we współczesnym społeczeństwie - profilaktyka uzależnień oraz prawne skutki negatywnych zachowań wśród młodzieży, a także sposobów radzenia sobie z nimi. 14.Świadome korzystanie z mediów. V. FORMY REALIZACJI SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI 1. Zajęcia w ramach lekcji wychowawczych prowadzone przez wychowawców lub pedagoga.: projekcja filmów, czytanie artykułów dyskusja, warsztaty. 2. Spotkania uczniów z przedstawicielami: Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej, funkcjonariuszami policji, przedstawicielami straży pożarnej, przedstawicielami służby zdrowia, Powiatowego Urzędu Pracy, Polskiego Komitetu Zwalczania Raka, 5
Ośrodka Aktywizacji i Kariery Zawodowej WOPR lub PCK, 3. Spotkania rodziców z funkcjonariuszami policji, pedagogiem szkolnym oraz zaproszonymi gośćmi w ramach wywiadówek. 4. Rozmowy indywidualne pedagoga, psychologa z rodzicami, uczniami oraz wychowawcami. VI PLAN DZIALAŃ PROFILAKTYCZNYCH PROBLEMATYKA PORUSZANA W KLASACH I Lp. Problematyka Zagadnienia szczegółowe Formy realizacji 1. Adaptacja w nowym - rozpoznanie środowiska środowisku rodzinnego uczniów - zapoznanie uczniów ze szkołą, wychowawcą, klasą spotkanie organizacyjnozapoznawcze z rodzicami, spotkania indywidualne z rodzicami, rozmowy z uczniami, ankiety wycieczki integracyjne, zapoznanie ze statutem szkoły i jego załącznikami 2. Przemoc i agresja wśród młodzieży - analiza przyczyn zachowań agresywnych - uświadomienie rodzajów agresji (agresja słowna, przemoc psychiczna i fizyczna, cyberprzemoc) - dbałość o kulturę języka, eliminowanie wulgaryzmów - sztuka komunikacji interpersonalnej -kształtowanie umiejętności pracy w grupie -odpowiedzialność prawna nieletnich -dbałość o bezpieczeństwo ankieta, rozmowy z uczniami, obserwacja środowiska uczniów prelekcja konkursy, pogadanka, skrupulatne stosowanie regulaminu oceniania zachowania warsztaty ćwiczenia pracy zespołowej na wszystkich lekcjach spotkanie uczniów z policjantem spotkanie rodziców z prokuratorem dyżury nauczycielskie 6
uczniów w szkole 3. Profilaktyka uzależnień diagnoza uzależnień w klasie - przyczyny sięgania po papierosy, alkohol, narkotyki - skutki zdrowotne, społeczne i prawne stosowania używek - kształtowanie postawy asertywnej, nabywanie umiejętności odpierania presji ankieta wśród uczniów, obserwacja dyskusja spektakle i filmy profilaktyczne, spotkania z osobami, które wyszły z nałogów spotkania ze specjalistami z zakresu profilaktyki uzależnień warsztaty z asertywności 4. Zagrożenia wczesnej inicjacji seksualnej 5. Rodzina a problemy ucznia w szkole - skutki uzależnienia od komputera, komórki, zakupów, itp. - przestrzeganie zakazu stosowania używek podczas wszystkich imprez szkolnych - informacja o miejscach, gdzie można szukać pomocy - mechanizmy i następstwa wczesnej aktywności seksualnej -odpowiedzialność a seks, zagadnienia związane z antykoncepcją -ryzykowne zachowania seksualne (gwałty, płatne usługi seksualne, itp.) - przyczyny i skutki -pozyskanie informacji o uczniach, których rodzice przebywają za granicą -pomoc uczniom mającym kłopoty z adaptacją w nowej sytuacji życiowej - samotność dzieci w rodzinie pogadanka, artykuły z prasy skrupulatne stosowanie regulaminu oceniania zachowania informacja wychowawcy, pedagoga pogadanki na lekcjach WdŻwR, dyskusja na lekcji wychowawczej spotkanie z pielęgniarką szkolną rozmowy indywidualne z uczniami, dyskusja na lekcji wychowawczej informacja dla rodziców o ryzykownych zachowaniach seksualnych młodzieży ankiety, rozmowy indywidualne zapoznanie nauczycieli z sytuacją ucznia, monitorowanie sytuacji domowej dziecka uświadomienie uczniom problemu oraz jego konsekwencji omówienie problemu na 7
6. Higiena zdrowia fizycznego i umysłowego 7. Motywowanie uczniów do osiągnięcia sukcesu. 8. Świadome i rozważne korzystanie z mediów. -przemoc fizyczna i psychiczna (molestowanie seksualne) - prezentowanie możliwości uczniów -hobby a nauka, jak to pogodzić? -motywowanie uczniów do udziału w dodatkowych zajęciach -korzyści i zagrożenia płynące z korzystania szeroko pojętych środków informacji spotkaniu z rodzicami spotkanie z pedagogiem spotkanie z pielęgniarką szkolną -spotkania z przedstawicielami różnych kół zainteresowań -rozmowy z wychowawcą na godzinach wychowawczych -spotkanie z policjantem lub prokuratorem PROBLEMATYKA PORUSZANA W KLASACH II Lp. Problematyka Zagadnienia szczegółowe Formy realizacji 1. Wagary. -zapoznanie uczniów ze Statutem Szkoły, regulaminem klasyfikowania i oceniania, programem wychowawczym szkoły - rozpoznanie przyczyn wagarowania informacja wychowawcy ankiety, obserwacja uczniów, rozmowy indywidualne spotkanie z pedagogiem, - metody i higiena pracy umysłowej - wspomaganie ucznia mającego trudności w nauce - wspieranie i rozwijanie zainteresowań uczniów, zaangażowanie ich w sprawy szkoły 2. Zdrowy styl życia -promocja zdrowego i aktywnego trybu życia zajęcia wyrównawcze, organizowanie w obrębie klasy pomocy koleżeńskiej koła zainteresowań, konkursy, imprezy szkolne i lokalne, działalność samorządu uczniowskiego zajęcia sportowe, prelekcje w ramach przedmiotów gastronomicznych, gazetki, wycieczki propagujące aktywność ruchową, konkursy 8
3. Planowanie rodziny i antykoncepcja 4. Kształtowanie postawy tolerancji 5. Profilaktyka uzależnień i chorób cywilizacyjnych - informacja o zaburzeniach prawidłowego odżywiania się (anoreksja, bulimia, otyłość) -sposoby radzenia sobie ze stresem - świadome macierzyństwo; metody zapobiegania ciąży; wczesne macierzyństwo- wybór czy nieświadomość - kształtowanie umiejętności współpracy z dziećmi niepełnosprawnymi -propagowanie stylu życia wolnego od nałogów spotkanie z pielęgniarką szkolną, spotkanie z psychologiem spotkanie z psychologiem, pedagogiem, warsztaty spotkanie z pielęgniarką szkolną, spotkanie z położną/ginekologiem współpraca z Zespołem Szkół Specjalnych przygotowywanie wspólnych przedsięwzięć, praca wolontariuszy spotkania z pielęgniarką szkolną praca wolontariuszy, działalność szkolnych kół zainteresowań, szkolne i klasowe przedsięwzięcia 6. Motywowanie uczniów do osiągnięcia sukcesu. 7. Świadome i rozważne korzystanie z mediów. - prezentowanie możliwości uczniów -hobby a nauka, jak to pogodzić? -motywowanie uczniów do udziału w dodatkowych zajęciach -korzyści i zagrożenia płynące z korzystania szeroko pojętych środków informacji -spotkania z przedstawicielami różnych kół zainteresowań -rozmowy z wychowawcą na godzinach wychowawczych -spotkanie z policjantem lub prokuratorem PROBLEMATYKA PORUSZANA W KLASACH III Lp. Problematyka Zagadnienia szczegółowe Formy realizacji 1. Prawa i obowiązki ucznia, a odpowiedzialność za swoje decyzje. - przypomnienie zasad funkcjonowania uczniów w szkole (przypomnienie treści dokumentów szkolnych: Statut, Program wychowawczy i profilaktyczny) pogadanka z uczniami na godzinach wychowawczych i z rodzicami na początku roku szkolnego 2. Propagowanie zdrowego stylu życia - anoreksja i bulimia- moda czy choroba - zdrowe odżywianie się - pogadanki; spotkanie z pielęgniarką szkolną 9
3. Planowanie własnej przyszłości 4. Nowe zagrożenia cywilizacyjne i ich profilaktyka. 5. Dbałość o wysoką frekwencję i dyscyplinę. - uświadomienie potrzeby planowania własnej przyszłości zawodowej na etapie szkoły ponadgimnazjalnej - świadome planowanie własnej ścieżki zawodowej w oparciu o predyspozycje, możliwości kształcenia i trendy rozwojowe rynku pracy. -omówienie problematyki m.in. handlu ludźmi lub cyberprzemocy - uświadomienie uczniom, że systematyczna obecność w szkole ma znaczący wpływ na wyniki na przyszłych egzaminach oraz przydatność zawodową jako przyszłych pracowników - wychowawcy na godzinach wychowawczych; spotkania z doradcą zawodowym -film, pogadanka z wychowawcą, w miarę możliwości z pedagogiem lub prokuratorem spotkania z pielęgniarką szkolną praca wolontariuszy -pogadanki z wychowawcą, systematyczna analiza frekwencji, indywidualne rozmowy PROBLEMATYKA PORUSZANA W KLASACH IV Lp. Problematyka Zagadnienia szczegółowe Formy realizacji 1. Prawa i obowiązki ucznia,a odpowiedzialność za swoje decyzje. - przypomnienie zasad funkcjonowania uczniów w szkole (przypomnienie treści dokumentów szkolnych: Statut, Program wychowawczy i profilaktyczny) - pogadanka z uczniami na godzinach wychowawczych i z rodzicami na początku roku szkolnego 2. Umiejętność radzenia sobie z napięciem pojawiającym się w sytuacjach trudnych - lekcje wychowawcze dotyczące agresji, zachowań agresywnych, chronienia siebie w sytuacjach nacisku grupowego, - sposoby radzenia sobie ze stresem przed egzaminem maturalnym - sposoby pokonywania stresu w obliczu wyboru dalszego kształcenia i drogi życiowej - kształtowanie umiejętności zarządzania czasem - wychowawcy, pedagog szkolny - psycholog, pedagog; spotkania ze specjalistami - wychowawcy; spotkania z rodzicami - na godzinach wychowawczych - na godzinach wychowawczych 10
3. Kształtowanie poczucia własnej wartości i tożsamości ucznia 4. Orientacja zawodowa i przygotowanie do podjęcia pracy. 5. Dbałość o wysoką frekwencję i samodyscyplinę. - metody uczenia się - uświadomienie sobie własnych mocnych i słabych stron: budowanie pozytywnego obrazu własnej osoby -omówienie problematyki zawodów przyszłości i sytuacji na rynku pracy - uświadomienie uczniom, że systematyczna obecność w szkole ma znaczący wpływ na wyniki na przyszłych egzaminach oraz przydatność zawodową jako przyszłych pracowników - warsztaty z pedagogiem, psychologiem -spotkania z doradcami zawodowymi z Ośrodka Aktywizacji i Planowania Kariery Zawodowej - pogadanki z wychowawcą, systematyczna analiza frekwencji, indywidualne rozmowy VII EWALUACJA I PROCEDURA UAKTUALNIANIA SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI 1.Ewaluacja programu profilaktyki obejmuje następujące działania: A. W każdym roku szkolnym wychowawca z nauczycielami uczącymi w danej klasie powinien zrealizować wszystkie zagadnienia z programu profilaktyki na danym poziomie edukacyjnym. B. Wychowawca klasy lub nauczyciel realizujący treści z programu profilaktyki w danej klasie powinien zapisać temat do dziennika lekcyjnego oznaczając temat skrótem(spp). C. Formę, metodę przeprowadzenia zajęć wychowawca/nauczyciel może wybrać sam. W czerwcu zespół wskazany przez dyrektora szkoły będzie kontrolował realizację programu profilaktyki w każdej klasie na danym poziomie 2. W celu uaktualnienia Szkolnego Programu Profilaktyki:. A. Co roku w maju lub czerwcu w losowo wybranej grupie uczniów przeprowadzona zostanie ankieta ewaluacyjna dotyczącą oceny programu realizowanego w danym roku szkolnym, a następnie opracowane zostaną jej wyniki. B Oceny dokona się na podstawie: a) wyników ankiety b) obserwacji zachowań uczniów, życia szkoły, indywidualnych rozmów z uczniami i ich rodzicami, ze szczególnym uwzględnieniem: zachowań ryzykownych zauważonych u uczniów szkoły problemów o jakich mówili uczniowie 11
funkcjonowania szkolnych azyli w postaci szatni i toalet sposobu spędzania wolnego czasu przez uczniów problemów zgłaszanych przez rodziców problemów uczniów i środowiska o jakich donosiła lokalna prasa c) informacji uzyskanych przez pedagoga szkolnego dotyczących: problemów identyfikowanych przez pracowników Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej i Komendę Powiatową Policji d) wniosków pielęgniarki szkolnej e) propozycji Samorządu Uczniowskiego f) propozycji wychowawców, nauczycieli g) priorytetów Warmińsko Mazurskiego Kuratora Oświaty i Ministra Edukacji Narodowej na dany rok szkolny 3. Szkolny Program Profilaktyki ma charakter otwarty i może ulegać zmianom, w zależności od bieżących potrzeb. 12