Działalność profilaktyczna Straży Miejskiej m.st. Warszawy Oferta programowa na rok szkolny 2011/2012 Opracowanie: Referat Profilaktyki Straży Miejskiej m.st. Warszawy tel./fax (0-22) 598 68 28 Warszawa, sierpień 2011 r.
Straż miejska działa w oparciu o ustawę z dnia 29 sierpnia 1997 r. o strażach gminnych, która nakłada na tę formację podstawowy katalog zadań. Jednym z nich jest inicjowanie i uczestnictwo w działaniach mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym. W odniesieniu do dzieci i młodzieży Straż Miejska m.st. Warszawy realizuje to zadanie poprzez: 1) działania Referatu Profilaktyki, na które składają się: działania informacyjnoedukacyjne skierowane do uczniów, rodziców i nauczycieli oraz organizowanie działań alternatywnych (gry, zabawy, konkursy, festyny), 2) działania Referatów Szkolnych na poszczególnych Oddziałach Terenowych Straży Miejskiej, na które składają się działania prewencyjne patroli. Działania edukacyjne Działania te w warszawskich placówkach oświatowych Straż prowadzi od 1996 r. Obecnie są one skierowane zarówno do dzieci i młodzieży, jak i ich rodziców i nauczycieli. W roku szkolnym 2010/2011 koordynatorzy ds. profilaktyki, zatrudnieni w Referacie Profilaktyki Straży Miejskiej, realizowali tematyczne zajęcia informacyjno-edukacyjne w 638 placówkach oświatowych na terenie Warszawy (w tym w: 151 przedszkolach, 212 szkołach podstawowych, 135 gimnazjach, 140 szkołach średnich). W ramach oferowanych programów strażnicy przeprowadzili łącznie: 8654 godziny zajęć z uczniami; 79 spotkań z rodzicami oraz 54 spotkania z kadrą pedagogiczną szkół. Działania alternatywne Dodatkowo, w okresie wrzesień 2010 - czerwiec 2011 r., pracownicy Referatu Profilaktyki uczestniczyli w 45 imprezach plenerowych, które odbywały się z udziałem dzieci i młodzieży. Podczas tych spotkań, w przyjaznej i zmienionej formie (gry, zabawy, konkursy, quizy), prowadzona była edukacja na temat bezpiecznych zachowań w sytuacjach zagrożenia. 2
Działania prewencyjne Patrole szkolne są w części wspólnymi patrolami straży miejskiej i policji, ukierunkowanymi na eliminowanie zagrożeń w obrębie placówek oświatowych oraz ich pobliżu, a także na przeciwdziałanie zjawiskom takim jak: alkoholizm, narkomania, wagarowanie, wymuszenia, pobicia, kradzieże itp. Są to patrole działające na terenie całej Warszawy, utrzymujące stały kontakt z placówkami oświatowymi, działającymi zarówno na terenie należącym do placówek, jak i przyległym do nich, a także w miejscach gromadzenia się dzieci i młodzieży. Bezpieczne szkoły. Na stronie internetowej http://mapa.strazmiejska.waw.pl prezentowane są działania Straży Miejskiej m.st. Warszawy wpływające na bezpieczeństwo i porządek publiczny w sąsiedztwie placówek oświatowych. Mapa przedstawia sytuacje wokół wybranej szkoły w ostatnich latach szkolnych - działania prewencyjne prowadzone w danym rejonie oraz zdarzenia, które miały miejsce do 200 m od szkół w godzinach 7-17 w miesiącach roku szkolnego, zarejestrowane bezpośrednio przez strażników lub zgłoszone na nr 986 i sprawdzone przez nasze służby (tzw. zdarzenia potwierdzone ). Złote numery zostały wprowadzone przez Straż Miejską w celu zwiększenia skuteczności działań podejmowanych na rzecz bezpieczeństwa dzieci i młodzieży szkolnej. Złote numery to uruchomienie, specjalnie do dyspozycji szkół, nowych numerów telefonicznych, z których korzystają wyłącznie dyrektorzy i pedagodzy szkolni, zgłaszający do Straży prośbę o podjęcie interwencji. Możliwość natychmiastowej identyfikacji podmiotu kontaktującego się ze Strażą wymiernie skraca czas pomiędzy zdarzeniem a interwencją strażników. E-mailowy kontakt dla szkół na stronie internetowej Straży Miejskiej () jest dodatkową formą, obok stałego numeru interwencyjnego do Straży (986) oraz sms-owego kontaktu dla osób głuchoniemych (723 986 112) zgłoszenia sytuacji problemowej, zaistniałej na terenie placówki oświatowej. Z kontaktu e-mailowego mogą korzystać zarówno pracownicy i kadra pedagogiczna szkół, jak i sami uczniowie. 3
Z informacji (w formie pisemnych opinii) udzielanych przede wszystkim przez dyrektorów i pedagogów szkolnych wynika, że realizowane przez Straż Miejską propozycje zajęć profilaktycznych cieszą się Państwa uznaniem. Wiele z proponowanych przez nas tematów zostało wprowadzonych także do szkolnych programów profilaktyki. Dobrze oceniliście także Państwo przygotowanie merytoryczne i dydaktyczne strażników, którzy prowadzą zajęcia z dziećmi i młodzieżą. W niniejszym materiale chcielibyśmy zapoznać Państwa szczegółowo z ofertą działalności profilaktycznej Straży Miejskiej m.st. Warszawy na rok szkolny 2011/2012. Proponowane przez nas tematy i programy są odpowiedzią na Państwa oczekiwania w zakresie profilaktyki realizowanej w placówkach oświatowych przez Straż Miejską, a także zawierają kilka nowych pomysłów, które chcielibyśmy wspólnie z Państwem zrealizować. Zapraszamy do podjęcia wspólnych ze Strażą Miejską m.st. Warszawy działań na rzecz bezpieczeństwa dzieci i młodzieży 4
Założenia ogólne Oferta programowa na rok szkolny 2011/2012 1. Cele Działalność profilaktyczna realizowana przez Straż Miejską m.st. Warszawy obejmuje zasadnicze cele profilaktyki uniwersalnej: promocję zdrowego stylu życia oraz zmniejszenie zasięgu zachowań ryzykownych. Podstawowymi celami działań podejmowanych przez Straż są: prowadzenie działalności informacyjnej, czyli dostarczenie odbiorcom informacji nt. istniejących zagrożeń oraz skutków zachowań ryzykownych, prowadzenie działalności edukacyjnej, czyli rozwijanie umiejętności psychologicznych i społecznych (umiejętność skutecznej komunikacji interpersonalnej, rozwiązywania konfliktów i własnych problemów, opierania się naciskom ze strony otoczenia, itp.), organizowanie działań alternatywnych, dających możliwość osiągnięcia satysfakcji życiowej, podniesienia swojej samooceny, rozwijania własnych umiejętności i zainteresowań w sposób społecznie akceptowany i zgodny z obowiązującymi normami. 2. Odbiorcy a) dzieci i młodzież Programy przygotowane przez Straż Miejską m.st. Warszawy adresowane są w dużej części do dzieci i młodzieży szkolnej. Zostały one dostosowane do wieku poszczególnych grup odbiorców: Bezpieczna droga do szkoły uczniowie klas I szkół podstawowych; Moje pierwsze kroki ze Strażą Miejską grupy 5-latków i 6-latków realizujące obowiązek szkolny w przedszkolach i szkołach podstawowych; Wiem co robić kiedy jestem sam uczniowie I klas szkół podstawowych; Złość przyjaciel czy wróg uczniowie II klas szkół podstawowych; Jestem strażnikiem przyrody - uczniowie klas III szkół podstawowych; Bezpieczeństwo w sieci uczniowie klas IV szkół podstawowych; Jestem ostrożny - uczniowie klas V szkół podstawowych; Decyduję świadomie uczniowie I klas gimnazjów; Decyduję odpowiedzialnie uczniowie I klas szkół średnich. 5
b) rodzice W bieżącym roku szkolnym programy skierowane do dzieci i młodzieży szkolnej zostały ponownie połączone z edukacją ich rodziców. Oznacza to, że w ramach realizowanego programu, koordynator ds. profilaktyki z Referatu Profilaktyki Straży Miejskiej, będzie prowadził (za wiedzą, zgodą i przy współpracy pedagoga szkolnego) zajęcia tematyczne z rodzicami uczniów w zakresie tematyki omawianej uprzednio z uczniami. c) nauczyciele W roku szkolnym 2011/2012 będziemy kontynuowali spotkania z nauczycielami przy okazji odbywających się w szkole rad pedagogicznych, podczas których koordynator ds. profilaktyki chętnie podzieli się swoją wiedzą i omówi szczegółowo zagadnienia związane przede wszystkim z: odpowiedzialnością prawną nieletnich, działalnością prewencyjną straży miejskiej i policji, algorytmami i procedurami postępowania wobec nieletnich we współpracy ze strażą miejską i policją, procedurami postępowania w przypadku zagrożenia atakiem terrorystycznym (incydent bombowy, skażenie chemiczne, skażenie biologiczne, bycie zakładnikiem, ewakuacja). Ponadto, ponownie proponujemy szkolenia tematyczne dla nauczycieli nauczania zintegrowanego (klas I-III szkół podstawowych), którzy będą wspólnie ze Strażą Miejską realizować program Wiem co robić kiedy jestem sam oraz Złość przyjaciel czy wróg. Szkolenia realizowane będą w formie: seminariów tematycznych oraz konsultacji indywidualnych i warsztatowych. 3. Zakres programowy i tematyczny Podstawą doboru treści i metodyki programów jest przede wszystkim: wiek odbiorców poszczególnych programów; stopień ich rozwoju emocjonalnego; stopień rozwoju poznawczego; poziom wiedzy odbiorców. 1) Bezpieczna droga do szkoły program skierowany do uczniów klas I szkół podstawowych, ich rodziców i nauczycieli; realizacja w okresie: wrzesień-październik 2011; liczba przeprowadzonych zajęć: 1 godzina lekcyjna dla jednej klasy, spotkanie z rodzicami; zakres tematyczny: bezpieczeństwo w ruchu drogowym - droga do i ze szkoły. 6
2) Moje pierwsze kroki ze Strażą Miejską program adresowany jest do dzieci z grup 5-latków i 6-latków realizujących obowiązek szkolny w przedszkolach i szkołach podstawowych, ich rodziców i nauczycieli; realizacja w okresie: październik 2011 czerwiec 2012; liczba przeprowadzonych zajęć: 1-2 godziny lekcyjne dla jednej grupy, spotkanie z rodzicami; tematyka do wyboru: Rola i zadania służb mundurowych; Bezpieczeństwo w kontakcie ze zwierzętami, Bezpieczeństwo podczas zabaw zimowych lub letnich. 3) Wiem co robić kiedy jestem sam program adresowany jest do uczniów klas I szkół podstawowych, ich rodziców i nauczycieli; liczba przeprowadzonych zajęć: 2-3 godziny lekcyjne dla jednej klasy, spotkanie z rodzicami, szkolenia i konsultacje dla nauczycieli; tematyka do wyboru: Spotkanie z nieznajomym; Wirtualny świat; Środki chemiczne i leki; Dobra zabawa; Czy pies musi ugryźć?. 4) Złość przyjaciel czy wróg program adresowany jest do uczniów klas II szkół podstawowych, ich rodziców i nauczycieli; liczba przeprowadzonych zajęć: 1-2 godziny lekcyjne dla jednej klasy, spotkanie z rodzicami, szkolenia i konsultacje dla nauczycieli; zakres tematyczny: uczucia jak je poznać i nazwać oraz złość jak sobie z nią poradzić, zasady fair play w grach, zabawach, sporcie. 5) Jestem strażnikiem przyrody program dla uczniów klas III szkół podstawowych, liczba przeprowadzonych zajęć: 1 godzina lekcyjna dla jednej klasy; tematyka do wyboru: Skąd się biorą góry śmieci; Ginące gatunki; Egzotyczni więźniowie. 6) Bezpieczeństwo w sieci program dla uczniów klas IV szkół podstawowych; liczba przeprowadzonych zajęć: 1 godzina lekcyjna dla jednej klasy; zakres tematyczny: komunikatory internetowe i zawieranie znajomości przez Internet, bezpieczne korzystanie z Internetu, gry komputerowe jako forma uzależnienia. 7
7) Jestem ostrożny program dla uczniów klas V szkół podstawowych; liczba przeprowadzonych zajęć: 1-2 godziny lekcyjne dla jednej klasy; tematyka do wyboru: Znaleziska niewybuchy; Fajerwerki a dobra zabawa; Współczesne zagrożenia terroryzm. 8) Decyduję świadomie program dla uczniów klas I szkół gimnazjalnych; liczba przeprowadzonych zajęć: 1-3 godziny lekcyjne dla jednej klasy; tematy: Odpowiedzialność prawna nieletnich; Zachowania ryzykowne. 9) Decyduję odpowiedzialnie program dla uczniów klas I szkół średnich; liczba przeprowadzonych zajęć: 1-3 godziny lekcyjne dla jednej klasy; tematy: Odpowiedzialność prawna nieletnich; Zachowania ryzykowne. 10) Wolny czas spędzam aktywnie i bezpiecznie program ten będzie realizowany integralnie z innymi programami oferowanymi przez Straż Miejską w roku szkolnym 2011/2012, stanowiąc ich merytoryczne i praktyczne uzupełnienie; celem programu jest w szczególności: popularyzacja zasad kulturalnego kibicowania; kształtowanie nawyków prawidłowego zachowania się w trakcie masowych imprez sportowych; popularyzacja sportu jako metody spędzania wolnego czasu; przekazanie prawidłowych wzorców udziału w masowych imprezach sportowych; zapoznawanie z różnymi formami aktywności sportowej. proponowana tematyka zajęć obejmuje następujące zagadnienia w odniesieniu do poszczególnych grup wiekowych i ogólnej oferty programowej: 1) grupy 5-latków i 6-latków realizujących obowiązek szkolny w przedszkolach i szkołach podstawowych oraz uczniowie klas I szkół podstawowych: zasady dobrej i bezpiecznej zabawy promowanie zasad fair play, kształtowanie nawyków aktywności ruchowej; kształtowanie nawyków prawidłowego zachowania się podczas zabaw; 2) uczniowie klas II szkół podstawowych: uczucia jak je poznać i nazwać oraz złość jak sobie z nią poradzić, zasady fair play w grach, zabawach, sporcie; 3) uczniowie klas I gimnazjum: odpowiedzialność prawna nieletnich za naruszanie norm społecznych i prawnych, sport i kibicowanie wolne od agresji i przemocy; 4) uczniowie klas I szkół średnich: 8
odpowiedzialność prawna nieletnich za naruszanie norm społecznych i prawnych, zachowania ryzykowne (agresja, alkohol, substancje psychoaktywne, udział w grupach destrukcyjnych) i ich konsekwencje, komunikacja bez przemocy; 5) kadra pedagogiczna przedszkoli i szkół: odpowiedzialność prawna nieletnich, agresja i przemoc na turniejach sportowych jak popularyzować zasady kulturalnego kibicowania wśród młodzieży, przygotowanie dzieci i młodzieży do udziału w masowych imprezach sportowych. Ponadto, w trakcie ferii zimowych i wakacji letnich prowadzone będą działania sportowe. Strażnicy miejscy będą prowadzili zajęcia na temat zdrowego i aktywnego stylu życia, jak również będą organizowali, prowadzili i uczestniczyli w zajęciach sportowych: sztuka samoobrony; ćwiczenia ogólnorozwojowe z elementami gimnastyki; turnieje w grach zespołowych (piłka siatkowa, piłka nożna); turnieje tenisa stołowego; gry i zabawy zespołowe dla grup młodszych. 4. Realizatorzy programów Poszczególne programy realizować będą strażnicy miejscy - koordynatorzy ds. profilaktyki zatrudnieni w Referacie Profilaktyki Straży Miejskiej m.st. Warszawy. Osoby pracujące na stanowisku koordynatora ds. profilaktyki są umundurowanymi i przeszkolonymi strażnikami, posiadającymi odpowiedni staż pracy w straży miejskiej oraz specjalistyczne przygotowanie do pracy profilaktycznej. Koordynatorzy to pracownicy niezwykle zaangażowani we własną pracę zawodową, stale pracujący nad zwiększeniem skuteczności i jakości realizowanych zadań. Wyzwania, jakie za sobą niesie praca w zakresie edukacji w sferze bezpieczeństwa zmuszają do ciągłej gotowości na poznawanie nowych zagadnień i dążenie do podnoszenia efektywności prowadzonych działań. Komunikatywność i wysoka kultura osobista to kolejne cechy, które są nieocenione podczas współpracy z uczniami, rodzicami i kadrą pedagogiczną placówek oświatowych. Pracownicy Referatu Profilaktyki posiadają umiejętności zarówno pracy indywidualnej, jak i w grupie, są otwarci i szczerzy, potrafią wyrazić swoje przekonania, bardzo chętnie dzielą się swoją wiedzą i doświadczeniem z innymi strażnikami, częstokroć wspierając swoją pracą działania przez nich podejmowane. 5. Teatr na Straży. Interaktywny teatr profilaktyczny zaprasza na spektakl edukacyjny pt. O Florce, która chciała zostać piłkarzem 9
projekt jest skierowany do uczniów klas II szkół podstawowych, realizacja: październik 2011 r. - czerwiec 2012 r. (1-3 spektakle w miesiącu), przewidywany czas trwania spektaklu: 60-90 minut, miejsce realizacji: wybrane domy i ośrodki kultury na poszczególnych dzielnicach Warszawy. W związku z dotychczasową działalnością edukacyjną Referat Profilaktyki Straży Miejskiej m.st. Warszawy rozszerzył ofertę zajęć alternatywnych tworząc innowacyjną formę przekazu w postaci interaktywnego teatru profilaktycznego, którego realizatorami są koordynatorzy ds. profilaktyki. Realizacja projektu interaktywnego teatru profilaktycznego jest nową formą przygotowania dzieci i młodzieży z wybranych zagadnień dotyczących bezpieczeństwa. Projekt ten jest dopełnieniem i kontynuacją części zasadniczej oferty programowej realizowanej dotychczas w placówkach oświatowych przez koordynatorów ds. profilaktyki. Projekt interaktywnego teatru profilaktycznego opiera się o autorskie programy i inscenizacje tworzone przez pracowników Referatu Profilaktyki oraz własne aranżacje ogólnodostępnych publikacji (bajki). Spektakle będą prowadzone w sposób interaktywny tak, by zaangażować wszystkich uczestników przedstawienia. Spektakl realizowany w ramach powyższego projektu w bieżącym roku szkolnym porusza problematykę związaną z zachowaniem się dzieci wobec osób nieznajomych i nawiązuje do zajęć edukacyjnych realizowanych na podstawie aktualnych scenariuszy. 5. Udział placówek oświatowych w programach - zgłoszenia Po zapoznaniu się z ofertą profilaktyczną Straży Miejskiej, dyrektor szkoły lub pedagog szkolny zgłasza pisemnie chęć współpracy ze Strażą w zakresie w/w oferty. ZAPOTRZEBOWANIA NA PROGRAMY PROFILAKTYCZNE W terminie do 30 września 2011 r., placówki przekazują swoje zgłoszeniena na adres: ul. Czerniakowska 130/132, 00-454 Warszawa lub fax: 0-22 598 68 28 Zgłoszenia w formie telefonicznej, mailowej, bądź kierowane bezpośrednio do koordynatorów ds. profilaktyki nie będą przyjmowane! Zastrzegamy sobie również prawo nie przyjmowania i nie realizowania zgłoszeń złożonych po wskazanym terminie, tj. po 30 września 2011 r. 10
Realizacja poszczególnych programów zawartych w ofercie będzie się odbywała we współpracy z pedagogiem szkolnym. Koordynator ds. profilaktyki wspólnie z pedagogiem ustalają termin, formę i przebieg spotkania informacyjno-edukacyjnego dla uczniów, rodziców i rad pedagogicznych. Pedagog, przed rozpoczęciem zajęć profilaktycznych prowadzonych przez strażników, ma obowiązek zapoznać się z materiałami, na podstawie których zajęcia te są prowadzone (wgląd do scenariuszy zajęć, obejrzenie materiałów filmowych). ZGŁOSZENIA DO UDZIAŁU W SPEKTAKLU PROFILAKTYCZNYM W terminie od 5 do 23 września szkoły podstawowe zgłaszają klasy II do udziału w spektaklu profilaktycznym na adres: ul. Czerniakowska 130/132, 00-454 Warszawa lub fax: 0-22 598 68 28 Zgłoszenia w formie telefonicznej, mailowej, bądź kierowane bezpośrednio do koordynatorów ds. profilaktyki nie będą przyjmowane! Zastrzegamy sobie również prawo nie przyjmowania i nie realizowania zgłoszeń złożonych po wskazanym terminie, tj. po 23 września 2011 r. W zwiazku z ograniczoną liczbą terminów realizacji spektakli, Referat Profilaktyki do dnia 7 października 2011 r. poinformuje telefonicznie szkoły, które nadesłały zgłoszenia w wyznaczonym terminie, o zakwalifikowaniu się do udziału w projekcie interaktywnego teatru profilaktycznego. O wyznaczonych terminach spektakli oraz miejscu jego realizacji dla danej szkoły tj. najbliższym ośrodku kultury w którym będzie wystawiany spektakl, szkoły będą informowane na bieżąco z co najmniej dwutygodniowym wyprzedzeniem. 6. Ocena realizacji programów profilaktycznych Bieżąca realizacja programów profilaktycznych podlega ocenie przez pedagoga szkolnego. 11
Koordynator ds. profilaktyki prowadzi dokumentację realizowanych zajęć w formie tzw. kart klas, na których odnotowuje termin, temat zajęć oraz informacje dotyczące pracy uczniów na zajęciach i posiadanej przez nich wiedzy dotyczącej zasad bezpieczeństwa. Zrealizowane zajęcia potwierdzane są w karcie klas pieczatką i podpisem osoby upoważnionej ze strony placówki oświatowej. Każdy zrealizowany podprogram będzie podsumowywany wspólnie przez koordynatora ds. profilaktyki i pedagoga szkolego w celu podjęcia decyzji co do dalszego toku postępowania (m.in. przygotowanie spotkania z rodzicami, dobór kolejnych tematów do realizacji w kolejnym roku szkolnym, itp.). Inne formy ewaluacji poszczególnych programów zawartych w ofercie, będą realizowane we współpracy z dyrekcją placówki oświatowej. 12