Rachunek kosztów pełnych - kalkulacja dr Adam Chmielewski Jakie są cele rachunku kosztów? kalkulacja kosztów wycena zapasów ustalanie wyniku finansowego podejmowanie decyzji, np.: cenowych asortymentowych pomiar osiągnięć przedsiębiorstwa ośrodków odpowiedzialności zarządzanie kosztami poszukiwanie relacji przyczynowo-skutkowych redukcja kosztów produkcji ogólne zarządu i sprzedaŝy bezpośrednie pośrednie produkt zapasy sprzedane wynik finansowy 1
Czym są bezpośrednie i pośrednie? obiekt kosztu to czego koszt jest kalkulowany, np. produkt departament działanie koszt bezpośredni koszt, którego wartość moŝna na podstawie dokumentu źródłowego przypisać do obiektu kosztowego: bezpośrednie bezpośrednie koszt utrzymania maszyny słuŝącej tylko jednemu produktowi (jeśli produkt jest obiektem kosztowym) koszt pośredni koszt, którego alokacja na poszczególne obiekty kosztowe wymaga zastosowania kluczy podziałowych, np.: ogrzewanie hali produkcyjnej klasyfikacja kosztów moŝe być odmienna dla róŝnych obiektów kosztowych!!! koszt wytworzenia produktu (wg 8.3 i 8.4 ustawy o rachunkowości) zmienne stałe bezpośrednie pośrednie + magazynowanie tylko wtedy, gdy jest niezbędne w procesie produkcji (np.: dojrzewanie serów, produkcja chemikaliów) koszt utrzymania wolnych mocy produkcyjnych + koszt zaciągniętych zobowiązań zobowiązania zaciągnięte na rzecz konkretnego produktu długi proces produkcji lub sprzedaŝy Rachunek kosztów pełnych - kalkulacja Fabryka zabawek wytwarza drewniane - huśtawki Styczeń 4 000 14 000 8 000 46 000 1 150 sztuk Jaki jest jednostkowy koszt produkcji samochodu? Ile wyniósł wynik firmy jeśli sprzedano 950 samochodów po 60 za sztukę?
Fabryka zabawek wytwarza drewniane - huśtawki Luty 4 000 14 000 9 000 47 000 nieskończone 1 000 szt. 00 * 75% Jaki jest jednostkowy koszt produkcji: a) produktu zakończonego? b) produktu niezakończonego? Ile wyniósł wynik firmy jeśli sprzedano 100 samochodów po 60 za sztukę? Fabryka zabawek wytwarza drewniane - huśtawki Marzec 4 000 17 50 11 500 5 750 nieskończone 1 00 00 * 50% Jaki jest jednostkowy koszt produkcji: a) produktu zakończonego? b) produktu niezakończonego? Ile wyniósł wynik firmy jeśli sprzedano 100 samochodów po 60 za sztukę? Fabryka zabawek wytwarza drewniane - huśtawki Kwiecień 19 800 16 500 11 000 47 300 nieskończone 1 100 0 Jaki jest jednostkowy koszt produktu? Ile wyniósł wynik firmy jeśli sprzedano 1100 samochodów po 60 za sztukę? 3
Fabryka zabawek wytwarza drewniane - huśtawki Maj 36 000 7 000 19 800 8 800 małe duŝe 1 000 400 DuŜy samochód jest dwa razy większy od małego Jaki jest jednostkowy koszt produkcji : a) małego samochodu? b) duŝego samochodu? Ile wyniósł wynik firmy jeśli sprzedano 800 małych samochodów po 60 za sztukę i 400 duŝych po 110? Fabryka zabawek wytwarza drewniane - huśtawki Czerwiec 46 00 30 000 18 000 94 00 małe duŝe cięŝarówki 1 000 Jaki jest jedn. koszt samochodu: a) małego b) duŝego c) cięŝarówki? 400 00 CięŜarówka wymaga tylu materiałów co duŝy samochód, ale tej samej ilości pracy i kosztów pośrednich co mały. Ile wyniósł wynik firmy jeśli sprzedano wszystkie : małe po 60, duŝe po 110, cięŝarówki po 90? Fabryka zabawek wytwarza drewniane - huśtawki Lipiec 44 000 9 50 19 500 9 750 małe duŝe 1 000 + 00 * 5% 400 + 100 * 50% Jaki jest jedn. koszt samochodu: a) małego b) duŝego? Ile wyniósł wynik firmy jeśli sprzedano wszystkie : małe po 60, duŝe po 110? 4
Fabryka wytwarza drewniane - huśtawki i wieszaki Wrzesień 5 00 18 000 43 00 +? 7 000 wieszaki 8 000 3 000 11 000 +? małe wieszaki wielkość produkcji 1 00 6 000 Jaki jest jednostkowy koszt małego samochodu i wieszaka? a) rozlicz pośrednie proporcjonalnie do płac b) rozlicz pośrednie proporcjonalnie do materiałów c) rozlicz pośrednie proporcjonalnie do Alokacja kosztów pośrednich Rachunek kosztów pełnych bezpośrednie produkt 1 bezpośrednie produkt bezpośrednie produkt 3 pośrednie przypisanie kosztów alokacja kosztów nośnik kosztów produkt 1 produkt produkt 3 stawka nośnika kosztów kwota powstała poprzez podział całkowitych kosztów działania przez łączną liczbę nośników kosztów tego działania 5
Koszty pośrednie pośrednie produkcji koszt związany z procesem produkcji bądź świadczenia usługi, którego na podstawie dokumentu źródłowego nie moŝna przypisać do konkretnego obiektu kosztowego zarządu ( ogólnozakładowe) utrzymania przedsiębiorstwa, nie związane z procesem produkcji, np.: zarząd księgowość informatyka ochrona sprzątanie sprzedaŝy związane z procesem sprzedaŝy, np.: marketing transport produktów do klienta utrzymania punktów sprzedaŝy Alokacja kosztów pośrednich kalkulacja doliczeniowa kalkulacja stosowana do alokacji kosztów pośrednich na: jednostkę wyrobu KALKULACJA JEDNOSTKOWA pośrednie budynek A budynek B budynek C Alokacja kosztów pośrednich kalkulacja doliczeniowa kalkulacja stosowana do alokacji kosztów pośrednich na: zlecenie produkcyjne KALKULACJA ZLECENIOWA pośrednie remont mieszkania Kowalski malowanie biura firmy X remont szkoły nr 98 6
Alokacja kosztów pośrednich kalkulacja doliczeniowa kalkulacja stosowana do alokacji kosztów pośrednich na: asortyment produktów KALKULACJA ASORTYMENTOWA pośrednie malowanie ścian tapetowanie układanie glazury Alokacja kosztów pośrednich nośnik kosztów zmienna, np. wielkość działania lub produkcji, która powoduje powstanie kosztu (pociąga za sobą ) wartościowy ilościowy bezpośrednie, bezpośrednie, bezpośrednie ogółem, przychody ze sprzedaŝy maszynogodziny, roboczogodziny, ilość wytworzonych produktów Zoe s Auto Cars studium przypadku Preliminarz kosztów na rok 0XX Wynagrodzenia dwóch mechaników ekspertów (60 000 $ kaŝdy; łącznie 3 600 roboczogodzin) Wynagrodzenia trzech mechaników specjalistów (35 000 $ kaŝdy; łącznie 5 400 roboczogodzin) Premie Koszty ogólne Amortyzacja i utrzymanie stanowisk pracy (podnośniki, narzędzia, itd.) Amortyzacja i utrzymanie specjalistycznych narządzi i maszyn (3 600 maszynogodzin) Łączne $ 105 000 $ 90 000 $ 6 000 $ 64 000 $ 54 000 $ 459 000 $ Jaki jest koszt roboczogodziny (stawka nośnika kosztów)? stawka nośnika kosztów 459 000 $ / (3600 + 5400) * 1, = 61,0 $ 7
Zoe s Auto Cars kalkulacja zleceniowa Kalkulacja kosztów zlecenia CZĘŚCI Część Tłumik Rura wydechowa części Ilość 1 1 Cena jednostkowa 38,00 $ 15,00 $ 38,00 $ 15,00 $ 53,00 $ ROOCIZNA Czynność Wymiana układu wydechowego robocizna Godziny Stawka 61,0 $ 1,40 $ 1,40 $ Łączne 175,40 $ Zoe s Auto Cars proponowane pule kosztów łączne robocizna części pośrednie mechanicy eksperci mechanicy specjaliści maszyny i urządzenia specjalistyczne pozostałe maszyny i wyposaŝenie cost pools Kalkulacja zleceniowa - metodologia zidentyfikuj zlecenie, które ma być obiektem kosztów zidentyfikuj bezpośrednie tego zlecenia wyodrębnij pule kosztów pośrednich i przypisz im odpowiednie kwoty kosztów znajdź klucze podziałowe (nośniki kosztów), według których będą alokowane pośrednie policz stawkę narzutu na kaŝdą jednostkę klucza podziałowego (nośnika kosztów) dokonaj alokacji kosztów pośrednich, przypisz konkretnemu zleceniu odpowiednią kwotę kosztów pośrednich policz łączny koszt zlecenia, uwzględniając bezpośrednie i pośrednie związane z tym zleceniem 8
Zoe s Auto Cars stawki kluczy podziałowych Stawki robocizny Wynagrodzenie Premie Łączne Narzut kosztów ogólnych Koszt z narzutem Łączne roboczogodziny Koszt na roboczogodzinę MECHANICY EKSPERCI $ 48 000 $ 168 000 $ 0 % 01 600 $ 3 600 56,00 $ MECHANICY SPECJ. 105 000 $ 4 000 $ 147 000 $ 0 % 176 400 $ 5 400 3,67 $ Stawki kosztów pośrednich Koszty Narzut kosztów ogólnych Koszt z narzutem Łączne maszynogodziny Koszty na maszynogodzinę Specjalne narzędzia 54 000 $ 0 % 64 800 $ 3 600 18,00 $ Pozostałe narzędzia 90 000 $ 0 % 108 000 $ 9 000 1,00 $ Zoe s Auto Cars kalkulacja zleceniowa Analiza zapotrzebowania Mechanicy eksperci - roboczogodziny Mechanicy specjaliści - roboczogodziny Łączna liczba godzin Sprzęt specjalistyczny - maszynogodziny Zlecenie 173 0 0 Zlecenie 36 4 6 4 Skalkuluj koszt zlecenia uŝywając dotychczasowej metody kalkulacji Kalkulacja kosztu zlecenia stary system kalkulacji kosztów Zlecenie 173 Zlecenie 36 Części 53,00 $ 41,00 $ Robocizna i maszyn 1,40 $ 367,0 $ Łączne 14,34 $ 779,0 $ Zoe s Auto Cars kalkulacja zleceniowa Analiza zapotrzebowania Zlecenie 173 Zlecenie 36 Mechanicy eksperci - roboczogodziny 0 4 Mechanicy specjaliści - roboczogodziny Łączna liczba godzin 6 Sprzęt specjalistyczny - maszynogodziny 0 4 Skalkuluj koszt zlecenia uŝywając nowej metody kalkulacji Kalkulacja kosztu zlecenia nowy system kalkulacji kosztów Zlecenie 173 Zlecenie 36 Części 53,00 $ 41,00 $ Mechanicy - eksperci 0 $ 4 000 $ Mechanicy - specjaliści Maszyny specjalistyczne 65,34 $ 0 $ 65,34 $ 7,00 $ Pozostałe maszyny 4,00 $ 7,00 $ Łączne 14,34 $ 854,34 $ Porównaj rezultaty. 9
Alokacja kosztów pośrednich metoda wspólnego narzutu wszystkie pośrednie są rozliczane za pomocą jednego klucza podziałowego metoda zróŝnicowanych narzutów klucze podziałowe dobierane są do poszczególnych miejsc powstawania kosztów narzuty rzeczywiste narzuty wyliczone na podstawie rzeczywistych danych (wyliczany na koniec okresu) stabilizowane (planowe) narzuty przyjęte na podstawie planów lub danych z poprzednich okresów moŝliwy do uŝycia w kaŝdym momencie (np. kosztorysowanie) kalkulacja raz do roku a nie co miesiąc pozwala uniknąć problemu niewykorzystanych mocy produkcyjnych wymaga analizy odchyleń 10