RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA W2

Transkrypt

1 RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA W2 dr inż. Dorota Kużdowicz Wydział Ekonomii i Zarządzania, Uniwersytet Zielonogórski

2 Ewidencja i rozliczanie kosztów Rachunek kosztów w układzie rodzajowym Rachunek kosztów wg miejsc powstawania z zastosowaniem ARK (metoda matematyczna, schodkowa, stawki narzutu) Rachunek nośników kosztów (kalkulacja podziałowa, doliczeniowa)

3 Przekroje ewidencyjne kosztów Sprzedaż Centra kosztów Zakupy Gospodarka materiałowa Środki trwałe Rachunkowość finansowa Koszty wg rodzajów Nośniki kosztów Kadry, Płace Nośniki wyników

4 Rachunek kosztów rodzajowych Rachunek ten charakteryzuje się grupowaniem wszystkich kosztów jakie powstają w przedsiębiorstwie w związku z zakupami, magazynowaniem, wytwarzaniem oraz sprzedażą wyrobów i usług przedsiębiorstwa w danym okresie obrachunkowym według rodzaju kosztu: amortyzacja środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych; zużycie materiałów i energii (surowce, materiały pomocnicze); usługi obce (np. koszty napraw, usług transportowych, najmu); podatki i opłaty (np. od nieruchomości, transportowy, opłaty sadowe); wynagrodzenia (robocizna bezpośrednia, umowy zlecenia i o dzieło); ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia (emerytalne, rentowe, wypadkowe, FGŚP, szkolenia); pozostałe koszty rodzajowe (np. ubezpieczenie mienia, reklama, podróże służbowe).

5 Rachunek kosztów rodzajowych c.d. Koszt/Rodzaj kosztu zuż. mat. i energii usługi obce podatki i opłaty kwota amortyzacja wynagrodzenie ubezp. społeczne poz. koszty 1 Zakupiono materiały dla potrzeb biurowych Otrzymano fakturę brutto za zużycie energii elektrycznej (23% VAT) Pracownik rozliczył delegację służbową Zaewidencjonowano fakturę za usługi telekomunikacyjne (23%) Zaksięgowano wynagrodzenia brutto Składki ZUS obciążające pracodawcę FV za koszty reklamy Koszty rodzajowe razem

6 Istota i zakres rachunkowości zarządczej Rachunek kosztów rodzajowych a RZiS Rachunek kosztów rodzajowych wykorzystywany jest głównie w sprawozdawczości finansowej m.in. do sporządzenia rachunków zysków i strat w wariancie porównawczym

7 Istota i zakres rachunkowości zarządczej Rachunek kosztów według miejsc powstawania kosztów (MPK) Rachunek ten charakteryzuje się grupowaniem wszystkich kosztów jakie powstają w przedsiębiorstwie w związku z zakupami, magazynowaniem, wytwarzaniem oraz sprzedażą wyrobów i usług przedsiębiorstwa w danym okresie obrachunkowym w poszczególnych obszarach funkcjonalnych przedsiębiorstwa tzw. miejscach powstawania kosztów (MPK): Główne MPK Produkcja - w przedsiębiorstwie produkcyjnym, Zaopatrzenie, Sprzedaż, Zarząd, Pomocnicze MPK Magazyn, Utrzymanie ruchu, Badania i rozwój.

8 Rachunek kosztów wg MPK Kryteria wyodrębniania MPK: obszary odpowiedzialności, aspekty funkcjonalne (np. zakupy, wytwarzanie, dystrybucja, administracja, B & R, ogólne), uwarunkowania przestrzenne. Cele rachunku kosztów wg miejsc powstawania: kontrola rentowności, średniookresowe rozliczanie kosztów ogólnych na nośniki kosztów. Funkcje MPK: obszary ujmowania kosztów ogólnych, obszary planowania kosztów ogólnych, obszary odpowiedzialności za koszty.

9 Rachunek kosztów wg MPK arkusz rozliczenia kosztów (ARK) W ARK wykazujemy koszty ogólne, których rozliczenie na MPK następuje pośrednio za pomocą odpowiednich kluczy podziałowych i stawek rozliczeniowych. Koszty bezpośrednie rozliczane są bezpośrednio na nośnik kosztów.

10 Rachunek kosztów wg MPK arkusz rozliczenia kosztów (ARK) Klucz podziałowy to wielkość, która wykazuje związek z kosztami podlegającymi rozliczeniu (tzw. podstawa rozliczenia kosztu). Rodzaje wielkości odniesień (kluczy) wartościowe wyrażone są w jednostkach wartościowych (zł), np. koszty płac, koszty materiałowe ilościowe wyrażone są w jednostkach ilościowych, np. mh, km, kwh.

11 Rachunek kosztów wg MPK klucze podziałowe Przykłady kluczy podziałowych kosztów ogólnych: Koszty rodzajowe Podstawa podziału prąd licznik energii, moc odbiorników woda licznik wody gaz licznik gazu materiały pomocnicze, środki pomocnicze dowód pobrania płace pracowników pomocniczych listy płac wynagrodzenia listy wynagrodzeń koszty ogrzewania, utrzymanie budynków wielkość obiektu w m 2 czynsz wartość oraz wielkość obiektu podatek gruntowy powierzchnia w m 2 podatek od nieruchomości wartość majątku, kapitał ubezpieczenie od wypadków liczba zatrudnionych

12 Rachunek kosztów wg MPK przykład ARK

13 Rachunek kosztów wg MPK przykład ARK c.d. Podział kosztów utrzymania budynku

14 Rachunek kosztów wg MPK rozliczenie usług wewnątrzzakładowych Rozliczenie kosztów ogólnych pomocniczych MPK na inne pomocnicze MPK oraz główne MPK będące adresatem świadczeń.

15 Rachunek kosztów wg MPK metody rozliczenia usług wewnątrzzakładowych Metoda schodkowa (drabinkowa) Metoda matematyczna (równoważenia kosztów)

16 Rachunek kosztów wg MPK metoda schodkowa

17 Rachunek kosztów wg MPK c.d. przykład ARK, metoda matematyczna

18 Rachunek kosztów wg MPK c.d. metoda schodkowa a matematyczna

19 Rachunek kosztów według miejsc powstawania a RZiS Rachunek kosztów rodzajowych wykorzystywany jest głównie w sprawozdawczości finansowej m.in. do sporządzenia rachunków zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym

20 Rachunek kosztów wg MPK wyznaczenie stawek narzutu Stawka narzutu (kalkulacyjna) pozwala na wyznaczenie wielkości narzutu kosztów ogólnych uwzględnianych w kalkulacji nośników kosztów. Podstawą jej wyznaczenia są pierwotne i wtórne koszty ogólne głównych MPK oraz wielkości odniesienia.

21 Rachunek kosztów wg MPK wyznaczenie stawek narzutu Przykładowe stawki narzutów wykorzystywane w przedsiębiorstwie. Koszt wytworzenia produktu to suma kosztów, które pozostają w bezpośrednim związku z danym produktem oraz uzasadniona część kosztów pośrednio związanych z wytworzeniem tego produktu. Do kosztów wytworzenia nie zalicza się kosztów zarządu, sprzedaży, magazynowania wyrobów gotowych i kosztów niewykorzystanych zdolności produkcyjnych.

22 Rachunek kosztów wg MPK stawki narzutu kosztów ogólnych Wyznaczenie stawek narzutu pozwala na rozliczenie kosztów ogólnych na nośnik kosztów z wykorzystaniem odpowiednich wielkości odliczenia.

23 Rachunek kosztów według miejsc powstawania a RZiS Rachunek kosztów rodzajowych wykorzystywany jest głównie w sprawozdawczości finansowej m.in. do sporządzenia rachunków zysków i strat w wariancie kalkulacyjnym

24 Rachunek kosztów według nośników kosztów Rachunek kosztów według nośników kosztów sprowadza się do wyznaczenia jednostkowego kosztu poszczególnych nośników kosztów (jednostek kalkulacyjnych) z wykorzystaniem kalkulacji. Kalkulacja polega na obliczeniu ogólnej sumy kosztów przypadających na przedmiot kalkulacji, którym może być wyrób, usługa, towar, zlecenie produkcyjne, asortyment wyrobów itp. Podział kalkulacji: Kryterium czasu kalkulację wstępną kalkulację końcową Rodzaj kalkulacji kalkulacja podziałowa kalkulacja doliczeniowa

25 Rachunek nośników kosztów kalkulacja doliczeniowa c.d. Przykład kalkulacji kosztów z wykorzystaniem kalkulacji doliczeniowej:

26 Rachunek kosztów według nośników kosztów (RNK) Kalkulacja doliczeniowa Kalkulacja ta wymaga podziału kosztów na bezpośrednie i ogólne. Podczas gdy koszty bezpośrednie rozliczane są bezpośrednio na produkty, koszty ogólne rozlicza się pośrednio. Polega to na wyborze odpowiednich wielkości odniesień oraz ustaleniu stawek narzutu. Rodzaje: Sumaryczna kalkulacja doliczeniowa W tej kalkulacji bierze się tylko jedną wielkość odniesienia (np. płace bezpośrednie, materiał do produkcji) jako bazę narzutu (doliczenia) kosztów ogólnych. Zróżnicowana kalkulacja doliczeniowa Kalkulacja ta dzieli koszty ogólne odpowiednio do ich wpływu na wiele rodzajów kosztów ogólnych (np. KO materiałowe, KO produkcji, KO zarządu, KO sprzedaży). Warunkiem stosowania tej kalkulacji jest podział przedsiębiorstwa na miejsca powstawania kosztów (MPK).

27 RNK kalkulacja doliczeniowa Schemat zróżnicowanej kalkulacji doliczeniowej:

28 RNK kalkulacja podziałowa Kalkulacja podziałowa Polega na podzieleniu wszystkich kosztów bezpośrednich i pośrednich przez liczbę ustalonych jednostek kalkulacyjnych. W efekcie uzyskiwany jest przeciętny kosztów jednostkowy. Rodzaje: podziałowa prosta podziałowa ze współczynnikami Kalkulacja podziałowa prosta stosowana jest w tych przedsiębiorstwach, które wytwarzają, zwykle w jednym procesie produkcyjnym, produkty jednorodne na skalę masową. Polega na podzieleniu kosztów poniesionych w danym okresie przez wielkość produkcji według następującego wzoru: k = KC/x gdzie: KC - koszty całkowite w okresie x - wielkość produkcji jednostki kalkulacyjnej k - jednostkowy koszt jednostki kalkulacyjnej

29 RNK kalkulacja podziałowa prosta c.d.

30 RNK kalkulacja podziałowa ze współczynnikami Kalkulacja podziałowa ze współczynnikami stosowana jest w tych przedsiębiorstwach, które w wyniku tego samego procesu produkcyjnego wytwarzają (najczęściej z takich samych surowców) produkty spełniające tę sama funkcję, różniące się jedynie rozmiarami (gabarytami, wagą). Kalkulacja poszczególnych produktów polega na: określenia współczynników przeliczeniowych służących do doprowadzenia do wspólnego mianownika wszystkich produktów, wyznaczenia ilości poszczególnych produktów na bazie jednostki przeliczeniowej produktu, wyznaczenia kosztu jednostkowego jednostki przeliczeniowej produktu, wyznaczenia kosztów jednostkowych poszczególnych rzeczywistych produktów.

31 RNK kalkulacja podziałowa ze współczynnikami c.d.

32 RNK kalkulacja podziałowa ze współczynnikami c.d.

33 Ewidencja i rozliczanie kosztów podsumowanie