RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA

Transkrypt

1 RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA wykład II dr Marek Masztalerz Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu 2011 KALKULACJA KOSZTÓW Kalkulacja kosztów jest to czynność obliczeniowa zmierzająca do ustalenia kosztów przypadających na przedmiot kalkulacji. Wycena produktów do bilansu, Ustalenie kosztu sprzedanych produktów i usług, Ocena rentowności produktów i usług, Ocena opłacalności produktów i usług, Zarządzanie sprzedaŝą (wolumen, struktura, ceny) Przedmiotem kalkulacji mogą być produkty, usługi, projekty, zlecenia, klienci, kanały dystrybucji, MPK itp. 1

2 METODY KALKULACJI KOSZTÓW KALKULACJA PODZIAŁOWA produkcja jednoasortymentowa Koszt jednostkowy produktu oblicza się jako stosunek kosztów ogółem do wielkości produkcji KALKULACJA DOLICZENIOWA produkcja wieloasortymentowa produkcja zleceniowa świadczenie usług Do kosztów bezpośrednich produktów/asortymentów/zleceń dolicza się koszty pośrednie alokowane na produkty/asortymenty/zlecenia za pomocą kluczy podziałowych. KALKULACJA PODZIAŁOWA - POJĘCIA Wyszczególnienie Remanent początkowy (produkcja w toku na początek okresu) Wyroby gotowe (produkcja zakończona w okresie) Remanent końcowy (produkcja w toku na koniec okresu) Ilościowo RP WG RK Wartościowo K RP K WG K RK Koszty produkcji Wyroby gotowe Sp. K RP K WG K WG K O K RK (Sk. K RP + K O = K WG + K RK 2

3 KALKULACJA PODZIAŁOWA PROSTA Jeśli wszystkie koszty są proporcjonalne do stopnia zaawansowania produktu (z punktu widzenia poniesionych kosztów), to przeciętny koszt jednostkowy ustala się następująco: kj K RP + K O = WG + RK % zaawans. Jeśli materiały są wydawane na początku procesu produkcyjnego to przeciętny koszt jednostkowy ustala się następująco: kj = KM RP + KM WG + RK O KPRP + KPO + WG + RK % zaawans. gdzie KM koszty materiałowe, KP koszty przerobu. KALKULACJA PODZIAŁOWA FAZOWA KALKULACJA FAZOWA Metoda bezpółfabrykatowa polega na obliczeniu kosztu jednostkowego kaŝdej fazy produkcji osobno a następnie zsumowaniu kosztów poszczególnych faz Metoda półfabrykatowa polega na obliczaniu kosztu jednostkowego produktu po kaŝdej fazie (narastająco) aŝ do ostatniej fazy 3

4 KALKULACJA DOLICZENIOWA koszty bezpośrednie bezpośrednie przypisanie do produktu (usługi) koszty pośrednie klucze podziałowe kosztów pośrednich Do kosztów bezpośrednich produktów/asortymentów/zleceń dolicza się koszty pośrednie alokowane na produkty/asortymenty/zlecenia za pomocą kluczy podziałowych. KLUCZE WARTOŚCIOWE: - koszty - przychody - marŝa PRODUKTY USŁUGI PROJEKTY KLIENCI KLUCZE ILOŚCIOWE: - czas (rh( rh, mh) - powierzchnia / kubatura - masa / objętość - wielkość produkcji PRZYKŁAD KALKULACJI (cz.1) Spółka FRUIT zajmuje się produkcją i dystrybucją soków owocowych. W firmie jest jeden wydział produkcyjny, w którym wytwarza się sok owocowy na bazie koncentratu a następnie rozlewa się sok do butelek. Firma wytwarza 3 rodzaje soków: jabłkowy, pomarańczowy i grejpfrutowy. Wielkość produkcji oraz koszty poniesione w poszczególnych wydziałach w okresie sprawozdawczym zostały ujęte w tabeli (następny slajd). Zakładamy, Ŝe firma w pełni wykorzystuje potencjał produkcyjny. 4

5 PRZYKŁAD KALKULACJI (cz.2) ALOKACJA KOSZTÓW POŚREDNICH ZA POMOCĄ KLUCZY PODZIAŁOWYCH (KALKULACJA DOLICZENIOWA) PRZYKŁAD KALKULACJI (cz.3) ROZLICZENIE AMORTYZACJI I ZUśYCIA ENERGII Amortyzacja i zuŝycie energii są rozliczane proporcjonalnie do roboczogodzin pracowników bezpośrednio produkcyjnych. Łącznie przepracowano h, z czego na produkcję soku jabłkowego przypada h, soku pomarańczowego h, natomiast na produkcję soku grejpfrutowego h. Stawka amortyzacji na 1 roboczogodzinę = zł / h = 2,75 zł/h sok jabłkowy = h * 2,75 zł/h = zł sok pomarańczowy = h * 2,75 zł/h = zł sok grejpfrutowy = h * 2,75 zł/h = zł zł Stawka zuŝycia energii na 1 roboczogodzinę = zł / h = 3,25 zł/h sok jabłkowy = h * 3,25 zł/h = zł sok pomarańczowy = h * 3,25 zł/h = zł sok grejpfrutowy = h * 3,25 zł/h = zł zł 5

6 PRZYKŁAD KALKULACJI (cz.4) ROZLICZENIE POZOSTAŁYCH KOSZTÓW Wynagrodzenia pośrednie, usługi obce oraz pozostałe koszty są rozliczane proporcjonalnie do płac bezpośrednich, które wyniosły zł, w tym: sok jabłkowy zł, sok pomarańczowy zł, sok grejpfrutowy zł. Narzut wynagrodzeń pośrednich = zł / zł = 67,9% sok jabłkowy = zł * 67,9% = zł sok pomarańczowy = zł * 67,9% = zł sok grejpfrutowy = zł * 67,9% = zł zł Narzut kosztów usług obcych = zł / zł = 85,7% Narzut pozostałych kosztów = zł / zł = 10,7% rozliczamy tak samo jak płace pośrednie PRZYKŁAD KALKULACJI (cz.5) 6

7 Pułapki kalkulacji kosztów część I Stosowanie kluczy podziałowych opartych na płacach bezpośrednich np. w firmie, gdzie udział tych płac w kosztach ogółem wynosi 3-4 % a sam klucz jest wykorzystywany do rozliczenia wszystkich kosztów (równieŝ kosztów zarządu) na produkty. przecieŝ wszyscy tak robią, więc o co chodzi? wiemy, Ŝe to źle, ale nie mamy innego pomysłu! inaczej się po prostu nie da, nie mamy wyboru... co za róŝnica, skoro biegły i tak tego nie bada. Pułapki kalkulacji kosztów część II Koszty produkcji Koszty zarządu RAZEM I II III SUMA Koszty zarządu rozliczane na zlecenia wg kosztów produkcji: narzut 20% Firma dostała nowe zlecenie i sporządza kalkulację kosztu całkowitego zlecenia. Do kosztu produkcji 400 zł dolicza 20% narzut kosztów zarządu, czyli 80 zł. Tymczasem koszty zarządu wcale nie zmieniły swej wysokości! Koszty produkcji Koszty zarządu RAZEM I II III IV SUMA Nowy narzut kosztów zarządu wynosi 12% 7

8 Dziękuję za uwagę dr Marek Masztalerz 8