Rola i funkcje rachunku kosztów. Systemy rachunku kosztów (i wyników)

Transkrypt

1 Rola i funkcje rachunku kosztów. Systemy rachunku kosztów (i wyników)

2 Rachunek kosztów jest ogółem czynności zmierzających do ustalenia i zinterpretowania wyrażonej w pieniądzu wysokości nakładów dokonanych w jednostce gospodarczej w określonym czasie i z określonym przeznaczeniem. Wiąże się to z mierzeniem ponoszonych kosztów i osiąganych przychodów w celu określenia wyniku z działalności jednostki. jest ogółem działań zmierzających do odzwierciedlenia procesów zachodzących w przedsiębiorstwie dostarcza informacji o kosztach, przychodach i wynikach mierzy ekonomiczne konsekwencje podjętych decyzji i prognozuje ich skutki J. Matuszewicz, Rachunek kosztów, Warszawa 2009

3 Rachunek kosztów zajmuje się: - gromadzeniem informacji o kosztach wykorzystywanych zasobów, - kalkulacją kosztów obiektów, - analizą i prezentacją danych niezbędnych do zarządzania kosztami J. Matuszewicz, Rachunek kosztów, Warszawa 2009

4 Odbiorcy rachunku kosztów zewnętrzni (rachunek kosztów podlega regulacji) rodzajowy układ kosztów rachunek kosztów dla celów sprawozdawczych wewnętrzni instrument kontroli i podstawa podejmowania decyzji rozbudowa rachunku kosztów o nowe przekroje klasyfikacyjne rachunek kosztów dla celów zarządczych

5 Zadania szczegółowe rachunku kosztów dostarczenie danych do: - obliczenia wyniku działalności organizacji - ustalenia rentowności produktów przez kalkulacje - oceny na podstawie kosztów gospodarności poszczególnych komórek itd. - kontroli technicznego przygotowania produkcji - ustalenia ceny produktu wskazanie przyczyn i miejsc odchyleń kosztów rzeczywistych od postulowanych wartości J. Matuszewicz, Rachunek kosztów, Warszawa 2009

6 Zadania szczegółowe rachunku kosztów przeciwdziałanie marnotrawstwu poprzez kontrolę zużycia i wykrywanie możliwości obniżki kosztów własnych (bezczynność maszyn, wykorzystanie czasu pracy itd.) dostarczenie informacji niezbędnych do sporządzenia sprawozdań finansowych zaplanowanie przyszłych kosztów J. Matuszewicz, Rachunek kosztów, Warszawa 2009

7 Funkcje Ewidencyjne Kontrolne Optymalizacyjne Informacyjne Planistyczne Analityczne Cenowe

8 Cechy dobrego rachunku kosztów wiarygodność i porównywalność danych kompletność danych umożliwiająca wyrobienie pełnego obrazu sytuacji powiązanie danych z planowaniem, organizacją i ewidencją produkcji, zaopatrzeniem, zatrudnieniem itd. szybkość dostarczania danych opłacalność więcej korzyści niż kosztów J. Matuszewicz, Rachunek kosztów, Warszawa 2009

9 Rodzaje rachunku kosztów sprawozdawczy rachunek kosztów rachunek kosztów dla zarządzania rachunek kosztów pełnych rachunek kosztów zmiennych (częściowych) rachunek kosztów normalnych rachunek kosztów postulowanych rachunek kosztów rzeczywistych rachunek kosztów działań (procesów) Kaizen costing TQM

10 Sprawozdawczy rachunek kosztów cel: dostarczenie informacji o kosztach w sposób zapewniający sporządzenie sprawozdania finansowego rachunek zysków i strat jako najbogatsze źródło informacji o kosztach (wersja porównawcza i kalkulacyjna)

11 Rachunek zysków i strat wersja porównawcza koszty wg rodzaju wersja kalkulacyjna potrzebne informacje o: kosztach wytworzenia sprzedanych produktów (przypisane do produktu), kosztach sprzedaży, kosztach ogólnego zarządu (przypisane do okresu)

12 System rachunku kosztów sposób patrzenia na koszty w przedsiębiorstwie i ujmowania i kalkulowania; model kosztów

13 Podział systemów zorientowane na maksymalizowanie zysku w krótkim okresie (cel zarządzania operacyjnego) systemy tradycyjne zorientowane na wspieranie zarządzania strategicznego zachowanie konkurencyjności w długim okresie i wzrost wartości firmy dla klientów i akcjonariuszy systemy współczesne - ABC - Target costing - Kaizen costing - rachunek cyklu życia produktu I. Sobańska (red.), Rachunek kosztów. Podejście operacyjne i strategiczne, C.H. Beck, Warszawa 2009

14 Tradycyjne systemy rachunku kosztów i wyników zasięg czasowy - RK rzeczywistych - RK normalnych - RK postulowanych (normatywnych, standardowych, planowanych, budżetowanych) zakres rzeczowy - RK pełnych - RK zmiennych I. Sobańska (red.), Rachunek kosztów. Podejście operacyjne i strategiczne, C.H. Beck, Warszawa 2009

15 Kombinacje systemów rachunku kosztów każdy system według kryterium czasu może być realizowany jako RK pełnych lub zmiennych RK rzeczywistych RK normalnych RK postulowanych RK pełnych RK zmiennych I. Sobańska (red.), Rachunek kosztów. Podejście operacyjne i strategiczne, C.H. Beck, Warszawa 2009

16 Kombinacje rachunku kosztów system bez podziału na koszty pełne i zmienne jest statyczny system uwzględniający koszty zmienne jest dynamiczny I. Sobańska (red.), Rachunek kosztów. Podejście operacyjne i strategiczne, C.H. Beck, Warszawa 2009

17 RK rzeczywistych uwzględnia tylko koszty faktycznie poniesione w danym okresie charakter ex post ma zastosowanie tylko gdy koszty pośrednie ponoszone są równomiernie w ciągu roku a wielkość produkcji jest stabilna w innym przypadku trudno policzyć wielkość kosztów pośrednich przypadającą na dany obiekt kalkulacji w danym okresie sprawozdawczym

18 RK normalnych wzorce kosztów koszty normalne przeciętne wartości ustalone na podstawie kosztów historycznych iloczyn przewidywanej wielkości produkcji i stawki kosztów normalnych = koszty normalne podmiotu globalne odchylenia od kosztów normalnych ceny stałe przeciętne ceny nabycia materiałów i surowców w okresach przeszłych; wykorzystywane są do wyceny zużycia czynników stawki kosztów zaczęły podlegać korektom początek planowania, kontroli i analizy

19 RK postulowanych (np. standardowych, planowanych, budżetowanych, normatywnych) koszty ustalane dla okresu przyszłego niezależne od kosztów poniesionych w przeszłości normy czasowe, stawki płac, normy zużycia podstawa ustalania kosztów porównanie z kosztami rzeczywistymi -> odchylenia: globalne i cząstkowe (z tytułu różnych zmian)

20 RK pełnych i zmiennych RK pełnych - podział kosztów całkowitych na pośrednie i bezpośrednie - rozliczenie kosztów pośrednich na produkty: proporcjonalne dzielenie kosztów pośrednich na nośniki kosztów w stosunku do przyjętej wielkości - funkcja kosztów całkowitych RK zmiennych - półfabrykaty wyceniane w koszcie zmiennym - produkty sprzedane w koszcie zmiennym sprzedanych produktów = zmienny koszt wytworzenia + zmienny koszt sprzedaży

21 RK zmiennych - jednostopniowy kryterium rentowności wyrobu jednostkowa marża brutto jednostkowa marża brutto = cena sprzedaży koszt zmienny sprzedanego wyrobu/usługi globalna marża brutto - koszty stałe okresu = wynik operacyjny okresu koszty stałe nierozliczane na produkty bez deformacji informacji funkcja kosztów całkowitych

22 Rachunek kosztów działań Przedsiębiorstwo jako system powiązanych ze sobą działań służących do powstania produktu i dostarczenia go klientowi składających się na procesy Wykonywanie różnych działań prowadzi do zużycia zasobów ekonomicznych Zasób czynnik ekonomiczny wykorzystywane lub zużywany w przedsiębiorstwie podczas działań wykonywanych w celu wytworzenia produktów i obsługi klientów Bezpośrednią przyczyną zużywania zasobów jest wykonywanie działań a nie wytworzenie pojedynczego produktu

23 Rachunek kosztów działań Proces zbiór powiązanych działań wykonywanych w celu przetworzenia stanu wejściowego w stan wyjściowy Działanie zorganizowana i celowa praca podczas której zużywane są zasoby ABC dostarcza wiarygodnych informacji zarówno dla potrzeb sprawozdawczości, jak i zarządzania przedsiębiorstwem