Rachunek kosztów - przetwarzanie informacji

Transkrypt

1 Rachunek kosztów - przetwarzanie informacji dokumentowanie zdarzeń gospodarczych i pomiar kosztów zdarzenia dotyczące zużycia zasobów majątkowych oraz ilościowe i wartościowe określenie zużycia zasobów majątkowych i pracy ludzkiej ewidencja ponoszonych kosztów - w celu zgrupowania kosztów w przyjętych przekrojach ewidencyjnych rozliczanie kosztów przekształcanie z jednego układu ewidencyjnego do innych kalkulacja kosztów - w celu ustalenia kosztu jednostkowego wytworzenia wyrobu lub świadczenia usługi sprawozdawczość kosztowa prezentacja informacji w formie sprawozdań analiza kosztów ocena poziomu, struktury, dynamiki kosztów oraz odchyleń od kosztów wzorcowych

2 Pomiar kosztów i dokumentowanie zdarzeń gospodarczych Cel - ustalenie wartości zużycia zasobów pracy ludzkiej oraz zasobów majątkowych zaangażowanych w działalności gospodarczej pomiar ilości zużycia zasobów wycena wartości zużycia zasobów Konieczność ujęcia w dokumentacji źródłowej wyników pomiaru ilości zużycia zasobów i ich wyceny Główne zagadnienia pomiaru kosztów Wycena zużycia środków trwałych (amortyzacja, różne metody) Wycena zużycia materiałów (różne metody wyceny) Pomiar kosztów osobowych (różne systemy wynagrodzeń)

3 Warianty ewidencji kosztów możliwe rozwiązania ewidencji kosztów podstawowej działalności operacyjnej tylko w układzie rodzajowym tylko w układzie podmiotowym (wg typów działalności) w układzie rodzajowym i wg typów działalności kryteria wyboru sposobu ewidencji kosztów przyjęty przez jednostkę wariant rachunku zysków i strat potrzeby informacyjne jednostki

4 Rachunek kosztów - przetwarzanie informacji pomiar kosztów ilościowe zużycie zasobów majątkowych i pracy ludzkiej dokumentowanie zdarzeń gospodarczych - dotyczących zużycia zasobów majątkowych ewidencja ponoszonych kosztów - w celu zgrupowania kosztów w przyjętych przekrojach ewidencyjnych rozliczanie kosztów przekształcanie z jednego układu ewidencyjnego do innych kalkulacja kosztów w celu ustalenia kosztu jednostkowego wytworzenia wyrobu lub świadczenia usługi sprawozdawczość kosztowa prezentacja informacji w formie sprawozdań analiza kosztów ocena poziomu, struktury, dynamiki kosztów oraz odchyleń od kosztów wzorcowych

5 Etapy procesu rozliczania kosztów Podstawa rozliczenia Ewidencja poniesionych kosztów w układzie rodzajowym liczba okresów sprawozdawczych wielkość świadczeń ewidencja pełna Rozliczenie kosztów na okresy sprawozdawcze ewidencja uproszczona bezpośrednio miara efektów działalności Rozliczanie kosztów do układu podmiotowego wg funkcji lub miejsca poniesienia bezpośrednio klucze rozliczeniowe Rozliczenie kosztów na nośniki kosztów Koniec rozliczania Kalkulacja kosztu jednostkowego

6 Metody rozliczania kosztów - bezpośrednia rozliczenie kosztów z układu rodzajowego na podmioty lub nośniki bezpośrednio na podstawie dokumentów źródłowych i pomiaru rozliczenie bezpośrednie na podmioty: koszty bezpośrednie indywidualne podmiotów koszty wspólne nośników kosztów (produktów, usług) rozliczenie bezpośrednio na nośniki kosztów: koszty bezpośrednie, indywidualne nośników dokładność rozliczenia zależy od dokładności pomiaru i braku błędów w dokumentacji

7 Metody rozliczania kosztów - pośrednia rozliczenie kosztów z układu rodzajowego na podmioty lub obiekty za pomocą klucza rozliczeniowego charakteryzującego proporcjonalną zależność zachodząca pomiędzy kosztami a podmiotem lub nośnikiem koszty wspólne dla kilku podmiotów lub nośników bezpośrednie przypisanie jest zbyt pracochłonne, kosztowne lub niemożliwe rozliczenie pośrednie na podmioty koszty wspólne podmiotów rozliczenie pośrednie na nośniki kosztów koszty wspólne nośników dokładność rozliczenie zależy od prawidłowego doboru klucza

8 Techniczno-rachunkowe rozwiązania rozliczenia kosztów forma statystyczno-tabelaryczna - arkusz rozliczeniowy I część - rozliczenie metodą bezpośrednią lub pośrednią kosztów wspólnych na wyróżnione podmioty kosztów, rozliczenie kosztów zakupu i innych rozliczanych w czasie II część - rozliczenie kosztów świadczeń ogólnych i pomocniczych proporcjonalnie do rozmiarów świadczeń i wybranej metody rozliczania III część rozliczanie kosztów wspólnych pośrednich na podmioty lub na nośniki kosztów IV część kontrola kosztów, porównanie poniesionych kosztów z planowanymi za pomocą kont księgowych zgodnie z zasadą podwójnego zapisu i zapisu powtarzanego na kontach analitycznych

9 Rozliczenia międzyokresowe kosztów Cel uwzględniając zasady: periodyzacji, współmierności i ostrożności ustalenie kosztów poniesionych w rozpatrywanym okresie współmiernych do osiąganych przychodów Uzasadnienie prowadzenie rozliczeń RMK - nierównomierne powstawanie kosztów wyeliminowanie z kosztów danego okresu sprawozdawczego kosztów, które zostały poniesione, ale dotyczą przyszłych okresów czynne RMK zaliczenie do kosztów okresu tych kosztów, które jeszcze nie zostały poniesione, ale są przewidywane do poniesienia bierne RMK

10 Rozliczenie kosztów rodzajowych do układu kalkulacyjnego amortyzacja Cel transformacja kosztów współmiernych z przychodami w danym okresie zgrupowanych według rodzaju na obiekty odpowiadające wyodrębnionym podmiotom: wg funkcji i miejscu ich poniesienia zużycie materiałów i energii usługi obce podatki i opłaty wynagrodzenia ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia pozostałe koszty dokumenty źródłowe klucze podziałowe bezpośrednie produkcyjne pośrednie produkcyjne koszty sprzedaży koszty zarządu

11 Przedmiotowe rozliczenie kosztów Cel transformacja kosztów z układu kalkulacyjnego do układu nośników, przedmiotowego Obiekty odniesienia nośniki kosztów obiekty kalkulacyjne kosztów produkty gotowe produkcja niezakończona braki Półprodukty Produkcja w toku Koszty podlegające rozliczeniu Koszty bezpośrednie bezpośrednio na podstawie dokumentów i pomiaru Koszty pośrednie rozliczenie kosztów na różne obiekty za pomocą kluczy rozliczeniowych W zależności od celu rozliczeniu podlegają różne koszty

12 koszty pośrednie Cel kalkulacji a koszty podlegające rozliczeniu koszty bezpośrednie Koszty pośrednie produkcyjne pośrednie produkcyjne zmienne koszty pośrednie zarządu koszty pośrednie sprzedaży koszt wytworzenia w rachunku kosztów zmiennych pośrednie produkcyjne stałe użyteczne koszt wytworzenia w rachunku kosztów pełnych pośrednie produkcyjne stałe niekorzystane techniczny koszt wytworzenia pełny koszt wytworzenia

13 *zgodnie z ustawą o rachunkowości (UoR art. 28 ust. 3) Koszt wytworzenia produktu* Koszt wytworzenia produktu koszty bezpośrednie produktu uzasadniona część kosztów pośrednich produkcyjnych (koszty pośrednio związane z wytworzeniem produktu)

14 Procedura rozliczania kosztów pośrednich Dla każdego miejsca powstawania kosztów podział kosztów pośrednich produkcyjnych na zmienne i stałe z punktu widzenia zachowania się w zależności od zmiany wielkości produkcji ustalenie normalnego poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych. oszacowanie uzasadnionych kosztów pośrednich

15 Uzasadnione koszty pośrednie produkcyjne Jeśli rzeczywiste rozmiary produkcji są większe od normalnej wielkości produkcji rozliczeniu podlegają wszystkie koszty pośrednie produkcyjne podlegają rozliczeniu na obiekty Jeśli rozmiary produkcji są mniejsze od normalnych rozmiarów produkcji rozliczeniu podlega część kosztów pośrednich produkcyjnych proporcjonalna do rzeczywistej wielkości produkcji

16 Klucze rozliczeniowe kosztów pośrednich klucz rozliczeniowy - wielkość liczbowa wyrażona ilościowo lub wartościowo stanowiąca podstawę proporcjonalnego podziału kosztów pośrednich (odzwierciedlenie kosztochłonności) na różne obiekty kalkulacyjne

17 Współczynnik narzutu kosztów pośrednich Wn K L p KC W n współczynnik narzutu kosztów K p koszty pośrednie produkcyjne L KC liczba jednostek klucza rozliczeniowego K p P W n L KP K pp koszty pośrednie alokowane na obiekt L KP liczba jednostek klucza rozliczeniowego wykorzystana przez obiekt

18 Zasady wyodrębniania kluczy rozliczeniowych Alokacja kosztów pośrednich zawsze subiektywna istnieje wiele alternatywnych kluczy różne klucze rozliczeniowe prowadzą do różnych wyników kalkulacji Dobry klucz rozliczeniowy najbliższe rzeczywistości odzwierciedlenie zużycia wspólnych zasobów przez obiekty kosztowe (powiązanie z kosztami i obiektami) wymierność (mierzalność), łatwość pomiaru pozostawanie w relacji z obiektem kosztowym możliwość stosowania w długim okresie

19 Rachunek kosztów - przetwarzanie informacji dokumentowanie zdarzeń gospodarczych i pomiar kosztów zdarzenia dotyczące zużycia zasobów majątkowych oraz ilościowe i wartościowe określenie zużycia zasobów majątkowych i pracy ludzkiej ewidencja ponoszonych kosztów na kontach w celu zgrupowania kosztów w przyjętych przekrojach ewidencyjnych rozliczanie kosztów przekształcanie z jednego układu ewidencyjnego do innych kalkulacja kosztów ustalenie kosztu jednostkowego wytworzenia wyrobu lub świadczenia usługi (rozmiary produkcji) sprawozdawczość kosztowa prezentacja informacji w formie sprawozdań analiza kosztów ocena poziomu, struktury, dynamiki kosztów oraz odchyleń od kosztów wzorcowych

20 Rozmiary produkcji uwzględniane w procedurze kalkulacyjnej rozmiary produkcji ilość wytworzonych w danym okresie rozliczeniowym produktów pracy charakteryzowanych przez przedmiot kalkulacji wyrażony w jednostkach kalkulacyjnych Kryteria uwzględniane przy definiowaniu przedmiotu kalkulacji i wyborze jednostki kalkulacyjnej rodzaj procesu produkcyjnego struktura asortymentowa produktów wymagana dokładność wyników

21 Kalkulacja kosztów Kalkulacja kosztu jednostkowego Ustalenie kosztów dla bieżącego okresu podlegających rozliczeniu kalkulacji według przyjętych pozycji kalkulacyjnych Ustalenie rozmiarów produkcji w bieżącym okresie w określonych jednostkach kalkulacyjnych uwzględnienie poziomu wyceny remanentu końcowego i sposobu wydawania materiałów do procesu produkcji Ko KjWG rozm. prod KjWG - koszt jednostkowy wyrobu gotowego Ko - koszt produkcji w okresie rozmiary produkcji - liczba jednostek kalkulacyjnych/ liczba jed.umownych(ewp) /

22 koszty rodzajowe Przepływ kosztów rozliczenia międzyokresowe kosztów koszty działalności podstawowej koszty wydziałowe koszty działalności pomocniczej koszty sprzedaży koszty zarządu uzasadnione koszty pośrednie rozliczenie kosztów z układu rodzajowego na układ funkcjonalny rozliczenie kosztów w czasie rozliczenie kosztów działalności pomocniczej rozliczenie kosztów pośrednich rozliczenie kosztów wytworzenia na produkcje gotową i niezakończona obliczanie wyniku finansowego ze sprzedaży koszty niewykorzystanych zdolności produkcyjnych produkcja w toku produkty gotowe koszt sprzedanych produktów wynik finansowy