PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ W DZIĘGIELOWIE Przyjęte do realizacji przez Radę Pedagogiczną w dniu 14 września 2011 uchwałą nr 4/2011/2012. 1
WYCHOWANIE I PROFILAKTYKA W SZKOLE WPROWADZENIE PROFILAKTYKA jest chronieniem człowieka w rozwoju przed zagrożeniami i reagowaniem na nie. Jej celem jest ochrona człowieka, dziecka, ucznia, wychowanka przed wszelkimi zakłóceniami rozwoju. Na pozór może się wydawać, że wszelkie zagrożenia czyhają na człowieka w świecie zewnętrznym, gdy w istocie to sam człowiek dokonuje takich wyborów, które zakłócają jego rozwój. Człowiek niedojrzały sam dla siebie może być zagrożeniem. Dlatego prowadzenie dziecka ku dojrzałości jest zarówno wychowaniem, jak i profilaktyką. Takie widzenie wychowania i profilaktyki stawia szczególne wymagania wychowawcom. Do dobrego wypełnienia własnych zadań niezbędna jest wiedza nie tylko o współczesnych, cywilizacyjnych zagrożeniach, ale przede wszystkim o naturze człowieka, celu życia ludzkiego, jak również o mechanizmach psychologicznych prowadzących do destrukcji. Program opiera się na założeniu, że efektywną formą jest praktyczne działanie, promowanie zdrowego stylu życia, dobrego funkcjonowania w sferze fizycznej, psychicznej, oraz rozwoju osobowości. Realizacji programu mają służyć działania szkoły, oddziaływania nauczycieli skierowane na osobowość wychowanka. Dostarczanie uczniom specyficznych informacji dotyczących mechanizmów przeciwdziałania uzależnieniom i wyposażenie w umiejętności służące lepszemu radzeniu sobie z problemami życiowymi. UWAGI O PROGRAMIE Program profilaktyki naszej szkoły powstał w oparciu o podstawę programową wychowania przedszkolnego i kształcenia ogólnego, koncepcję pracy szkoły oraz w ścisłej spójności z programem wychowawczy szkoły. Treści dotyczące psychoprofilaktyki zapisane w podstawie programowej kształcenia ogólnego zawierają: promocję zdrowego stylu życia, rozwijanie najważniejszych umiejętności psychologicznych i społecznych, prawidłowości i trudności rozwojowych okresu dojrzewania oraz profilaktykę uzależnień. Opracowując ten program staraliśmy się, aby był: Dostosowany do potrzeb i problemów uczniów, do ich poziomu wiedzy, umiejętności, wrażliwości; 2
Skierowany do wszystkich uczniów, we wszystkich etapach kształcenia; Skoncentrowany na wielu obszarach; Obejmujący cały okres nauki; Zapewniający ciągłość i systematyczność działań; Uwzględniający współpracę z rodzicami. Monitoring i ewaluacja programu Metody i narzędzia diagnozowania i monitorowania realizacji programu: obserwacja zachowań uczniów, analiza dokumentacji szkolnej, wywiad, rozmowa kierowana, badania ankietowe, analiza wytworów pracy uczniów, sprawowanie nadzoru pedagogicznego przez dyrektora szkoły. IDEA I CELE PROGRAMU Profilaktyka zawarta w programie ma odbywać się poprzez rozwój osobowości młodego człowieka, jak i poprzez wskazywanie umiejętności kierowania swoim postępowaniem. Program profilaktyki obejmować będzie następujące obszary: 1. Zachowanie w sytuacjach wypadkowych 2. Higiena i zdrowie 3. Agresja 4. Uspołecznienie 5. Rodzina 3
Program zawiera również Procedury postępowania w sytuacjach trudnych i zagrażających zdrowiu i życiu uczniów Za realizację działań profilaktycznych odpowiedzialni będą: - dyrekcja szkoły - wychowawcy - nauczyciele - pedagog Współpracować będziemy również z osobami reprezentującymi środowisko lokalne. Będą to: rodzice, lekarz, higienistka szkolna, policjanci, pedagodzy i psychologowie z PPP, strażacy. UWAGI O REALIZACJI PROGRAMU Program jest otwarty i może podlegać modyfikacjom w zależności od wyników ewaluacji. Przedstawione działania realizują wszyscy pracownicy szkoły. 4
OBSZAR I ZACHOWANIA W SYTUACJACH WYPADKOWYCH Cel ogólny Zadania Formy realizacji Pogadanki apele porządkowe. 1. Uświadomienie skutków zdrowotnych niebezpiecznych i brawurowych zachowań na przerwach, w szatni i wycieczkach. Zapoznanie z regulaminami obowiązującymi na terenie szkoły (klasopracowni, sali gimnastycznej, placu zabaw, świetlicy, biblioteki). Kształtowanie postaw dbałości o bezpieczeństwo własne i innych 2. Zapobieganie panice i zachowaniom histerycznym. Zapoznanie z planem ewakuacji szkoły i z zachowaniem na wypadek ataku terrorystycznego. Próbna ewakuacja uczniów. Eksponowanie w widocznym miejscu telefonów alarmowych. 3. Powiadamianie o wypadkach osób kompetentnych. Spotkania z przedstawicielami policji, straży pożarnej. Udział w konkursie Bezpieczeństwo w ruchu drogowym. 5
Ćwiczenia w rozpoznawaniu sygnałów alarmowych. 4. Nabywanie umiejętności zachowania się w przypadkach kontaktu z przedmiotami niebezpiecznymi (petardy, niewybuchy, substancje toksyczne i inne). Omawianie prawdziwych sytuacji kontaktu z przedmiotami niebezpiecznymi (skutki postępowania). Pogadanki w okresie największego zainteresowania młodzieży z artykułami pirotechnicznymi (Święta Bożego Narodzenia, Nowy Rok). Kształtowanie postaw dbałości o bezpieczeństwo własne i innych Pogadanki na zajęciach lekcyjnych. Konkurs pt: Droga do szkoły. 5. Bezpieczna droga do szkoły. Odprowadzanie (we wrześniu) uczniów klasy pierwszej na przystanek. Udział w akcji Bezpiecznie do szkoły. Przeprowadzenie kursu na kartę rowerową. Pedagogizacja rodziców. 6
OBSZAR II HIGIENA I ZDROWIE Cel ogólny Zadania Formy realizacji Uczenie i przypominanie prawidłowej postawy w czasie nauki i zabawy. Dbamy o nasz kręgosłup Lżejszy tornister. Pomaganie w radzeniu sobie ze stresem. Stres i jego oddziaływanie na człowieka. Radzenie sobie z emocjami. Zaspokajanie potrzeb psychicznych uczniów. Kształcenie postaw prozdrowotnych 1. Wdrażanie zasad dbałości o higienę i zdrowie. Obowiązkowa nauka pływania dla uczniów klasy 3 w ramach realizacji zajęć edukacyjnych. Prowadzenie zajęć gimnastyki korekcyjno kompensacyjnej dla wskazanych uczniów. Wykorzystanie do ćwiczeń ruchowych placu zabaw zbudowanego dzięki programowi Radosna szkoła. Spotkania z higienistką szkolną pogadanki. Nauka czyszczenia zębów. 7
Fluoryzacja. Gazetka promująca zdrowy styl życia. Zapewnienie higienicznych warunków w szkole oraz wdrażanie uczniów do zachowania porządku wokół siebie i sprzątania po sobie. Udział szkoły w akcji Szklanka mleka, Owoce w szkole. Dostosowanie wyposażenia szkoły do norm. Stosowanie na co dzień zasad prawidłowego odżywiania. Rozpoznanie potrzeb oraz organizacja dofinansowania do dożywiania dzieci. Pełnienie dyżurów przez nauczycieli w czasie przerw. Udział w akcji Sprzątanie Świata. Dzień Ziemi apel, gazetka. 2. Kształtowanie postaw związanych z ochroną środowiska. Wychowanie do ekologii -Poczucie moralnej odpowiedzialności za jakość otaczającego środowiska przyrodniczego i społecznego, zapobieganie degradacji zbieranie surowców wtórnych, segregacja śmieci. Zbiórka makulatury. 8
Pogadanki na zajęciach do dyspozycji wychowawcy. Stała gazetka dotycząca zdrowego stylu życia. 3. Podejmowanie działań dla ochrony i poszanowania zdrowia własnego i innych negatywnego stosunku do alkoholu, tytoniu i narkotyków. Prelekcja higienistki szkolnej na temat uzależnień dla klas IV VI. Pedagogizacja rodziców prelekcja na temat uzależnień. Kształcenie postaw prozdrowotnych Zorganizowanie wystawki dotyczącej profilaktyki uzależnień. 4. Sposoby organizacji czasu wolnego i uświadomienie znaczenia czynnego wypoczynku. Pogadanki na zajęciach lekcyjnych. Organizowanie zajęć ruchowych dla dzieci przebywających w świetlicy szkolnej. Gazetki tematyczne. Wędrówki piesze, rajdy rowerowe, wycieczki, gry i zabawy ruchowe, zajęcia terenowe. Zabawy ruchowe i rekreacja w czasie zajęć pozalekcyjnych. Gimnastyka śródlekcyjna. 9
5. Uświadomienie skutków uzależnień od gier komputerowych, telewizji, Internetu. Pogadanki na zajęciach lekcyjnych, lekcjach informatyki. Propagowanie świadomego wybierania programów TV i racjonalnego korzystania z komputera. 6. Ukazywanie wpływu reklam i środowiska masowego przekazu na zachowania młodych ludzi. Debaty na godzinach wychowawczych. 10
OBSZAR III AGRESJA Cel ogólny Zadania Formy realizacji 1. Uczenie konstruktywnego rozwiązywania konfliktów, negocjowania, przepraszania i przebaczania. Organizowanie zabaw z zachowaniami grzecznościowymi, odgrywanie ról, pogadanki. Prowadzenie mediacji między stronami konfliktu. Uczenie alternatywnych sposobów rozwiązywania konfliktów. Kształcenie umiejętności uczniów w relacjach interpersonalnych 2. Zapobieganie przyzwalaniu na zachowania nieakceptowane społecznie, agresywne i dewastujące otoczenie. 3. Wskazywanie możliwości unikania agresji. Trening poprawnej komunikacji. Przeciwdziałanie i redukowanie agresji fizycznej i psychicznej w szkole, domu i środowisku lokalnym. Promowanie zasad uczciwego sprawiedliwego i honorowego postępowania. Dyskusje, pogadanki. 4. Uczenie rozładowywania napięć: zdrowych, przynoszących ulgę, dopuszczalnych społecznie. Zabawy socjoterapeutyczne w klasach I III. Analiza lektur ukazujących pozytywne relacje człowiek człowiek. 11
Zabawy integrujące, dyskoteki, spotkania klasowe, uroczystości klasowe i szkolne. Omawianie przypadków agresywnych, dyskusja na ten temat i natychmiastowe reagowanie. 5. Edukacja rodziców z zakresu zjawiska przemocy. Rozmowy z rodzicami. Uczenie poprzez przykłady właściwego rozumienia solidarności grupowej. 12
OBSZAR IV USPOŁECZNIENIE Cel ogólny Zadania Formy realizacji Podnoszenie poziomu kultury uczniowskiej 1. Uczenie współdziałania w grupie rówieśniczej z nastawieniem na szacunek dla różnic między ludźmi 2. Dostrzeganie osób niepełnosprawnych podeszłych wiekiem, samotnych i potrzebujących. Prace w zespołach zadaniowych. Tworzenie klasowych tablic pochwał Każdego można za coś pochwalić. Zabawy i spotkania integrujące zespoły uczniów. Włączenie uczniów do aktywności w ramach pracy Samorządu Uczniowskiego. Wspólny udział klas w wycieczkach szkolnych. Pogadanki na lekcjach wychowawczych w kl. IV VI i zajęciach edukacyjnych I III. 3. Dostrzeganie pozytywnych wzorców organizowanie integracyjnych zabaw szkolnych. Prezentowanie własnych zainteresowań. Stwarzanie sytuacji do prezentowania swojego wizerunku (hobby, zainteresowania) wystawka. 13
4. Wspieranie prawidłowego rozwoju emocjonalnego i społecznego, w tym koleżeństwa i przyjaźni. Organizowanie pomocy i wsparcia koleżeńskiego. Pogadanki wychowawcze i zajęcia edukacyjne. Przestrzeganie dni galowych w szkole. 5. Stwarzanie okazji do przeżycia sukcesu. Kształtowanie postaw moralnych i społecznych umiejętność właściwego zachowania się w sytuacji zwycięstwa i porażki, szacunek do przeciwnika, czysta gra. Konkursy szkolne, zawody sportowe. 6. Wyrabianie umiejętności akceptacji, uczenie odpowiedzialności za siebie i innych. Zajęcia edukacyjne i pogadanki wychowawcze. 14
OBSZAR V RODZINA Cel ogólny Zadania Formy realizacji Zebrania rodziców. Integracja środowiska rodzinnego ze szkołą 1. Integrowanie wychowawczych działań szkoły i rodziny. Angażowanie rodziców do sprawowania opieki w czasie uroczystości szkolnych, wycieczek i rajdów. Prezentacje uczniów w czasie wywiadówki, imprez szkolnych. Prowadzenie zajęć Wychowanie do życia w rodzinie. Konsultacje indywidualne dla rodziców. 2. Pomoc rodzinie w sytuacjach losowych, problemach materialnych i społecznych. Współpraca z instytucjami wspierającymi rodzinę GOPS, Policja. Organizowanie zbiórek pieniężnych oraz kiermaszu używanych podręczników szkolnych. 15
3. Ochrona praw dziecka w sytuacjach niewydolności rodziny. Pogadanki na temat praw dziecka (Konwencja Praw Dziecka). Współpraca z PPP. Badanie środowiska rodzinnego uczniów wywiad środowiskowy. Wskazywanie dróg uzyskiwania pomocy w sytuacjach dysfunkcyjności środowiska rodzinnego. Integracja środowiska rodzinnego ze szkołą Rozmowy z rodzicami uświadomienie konieczności przeprowadzania badań w PPP. Prowadzenie zajęć dydaktyczno wyrównawczych. Praca w grupach koleżeńskich. 4. Zapobieganie niepowodzeniom szkolnym poprzez wczesne wykrywanie trudności w nauce i problemów wychowawczych. Prowadzenie zindywidualizowanych i indywidualnych zajęć z dziećmi mającymi deficyty rozwojowe. Poradnictwo dla rodziców w sprawie metod postępowania z uczniem mającym trudności w nauce, zachowaniu. Zorganizowanie prelekcji na temat: Przyczyny niepowodzeń szkolnych. 16
PROCEDURY POSTĘPOWANIA W SYTUASJACH TRUDNYCH I ZAGRAŻJACYCH ZDROWIU I ŻYCIU UCZNIÓW I. Procedura postępowania w przypadku stwierdzenia przemocy w rodzinie: 1. Stwierdzenie śladów pobicia, liczne siniaki informacja. 2. Rozmowa z uczniem. 3. Wezwanie rodziców rozmowa z dyrektorem i wychowawcą. 4. Przy powtarzającej się sytuacji pismo do sądu o wgląd w sytuację rodzinną. W realizacji każdego z wyżej wymienionych punktów sporządza się notatkę. I. Procedura postępowania w przypadku otrzymania informacji o molestowaniu dziecka w rodzinie lub środowisku: 1. Rozmowa informatora i dziecka przeprowadzana przez wychowawcę. 2. Wezwanie rodzica, który nie był domniemanym sprawcą. 3. Zgłoszenie się matki (ojca) z dzieckiem do lekarza (informacja na policję). 4. Wskazanie instytucji pomagającym ofiarom molestowania. 5. Otoczenie dziecka w szkole szczególną opieką. W realizacji każdego z wyżej wymienionych punktów sporządza się notatkę. 17
I. Procedura postępowania w przypadku dłuższej, nieusprawiedliwionej nieobecności ucznia: 1. 1. Wezwanie do szkoły rodziców. 2. Przeprowadzenie rozmowy nt. spełniania obowiązku szkolnego. 3. Wizyty domowe. 4. Wysłanie dwóch kolejnych upomnień. 5. Powiadomienie policji o nie realizowaniu obowiązku szkolnego. 6. Zgłoszenie sprawy do sądu d/s nieletnich. W realizacji każdego z wyżej wymienionych punktów sporządza się notatkę. I. Procedura postępowania w przypadku częstych nieobecności usprawiedliwianych przez rodziców (pojedyncze dni) 1. Przeprowadzenie rozmowy z rodzicami na temat negatywnych skutków takiego postępowania: 1. braki w opanowaniu wiedzy i umiejętności 2. brak systematyczności, obowiązkowości i odpowiedzialności W realizacji każdego z wyżej wymienionych punktów sporządza się notatkę. I. Procedura postępowania w przypadku problemów wychowawczych (w tym stwierdzenie palenia tytoniu lub picia alkoholu): 18
1. Rozmowa wychowawcy klasy z uczniem. 2. Rozmowa pedagoga z uczniem. 3. Rozmowa z rodzicami ucznia. 4. Rozmowa dyrektora szkoły z uczniem. 5. Udzielenie upomnienia na forum klasy. 6. Udzielenie nagany na apelu. 7. Informacja na policję o zagrożeniu demoralizacją. 8. Przeniesienie do innej klasy. 9. Przeniesienie do innej szkoły. W realizacji każdego z wyżej wymienionych punktów sporządza się notatkę. Uwagi: Postępować dyskretnie, ale stanowczo w określeniu przyczyny i rozwiązaniu problemu na linii szkoła specjalista rodzina. W każdym przypadku dyrekcja przekazuje informacje radzie pedagogicznej, która analizuje problem i wyciąga wnioski co do dalszego postępowania. Procedura postępowania po otrzymaniu zgłoszenia o podłożeniu ładunku wybuchowego: 1. Telefoniczne odebranie zgłoszenia o podłożeniu ładunku wybuchowego: 1. po przyjęciu informacji nie odkładać słuchawki, położyć ją obok aparatu telefonicznego 2. powiadomić dyrektora szkoły 19
3. dyrektor szkoły podejmuje decyzję o: - powiadomieniu policji tel. 997 - przerwaniu lekcji - przeprowadzeniu ewakuacji uczniów - zabezpieczeniu dokumentów 1. Do czasu przybycia policji akcją kieruje dyrektor, który: zarządza, aby użytkownicy pomieszczeń dokonali sprawdzenia, czy w pomieszczeniach znajdują się podejrzane rzeczy, paczki, przedmioty których wcześniej tam nie było; czy widoczne są ślady przemieszczenia elementów wyposażenia pomieszczeń; czy widoczne są zmiany w wyglądzie zewnętrznym przedmiotów; czy emitowane są sygnały dźwiękowe (mechanizmów zegarowych) lub świecące elementy elektroniczne zarządza, aby pracownicy obsługi sprawdzili pomieszczenia ogólnodostępne: korytarze, klatki schodowe, hole, piwnice, toalety oraz otoczenie zewnętrzne 1. nie wolno dotykać przedmiotów, urządzeń, rzeczy, które budzą podejrzenie i mogą być ładunkami wybuchowymi. O ich umiejscowieniu powiadamia się policję, która podejmuje akcję. 2. należy zachować spokój, nie dopuścić do przejawów paniki. 20
W realizacji każdego z wyżej wymienionych punktów sporządza się notatkę. Zasady ewakuacji osób z obiektu zagrożonego 1. Decyzję o ewakuacji zagrożonego obiektu podejmuje dyrektor na wniosek uprawnionego policjanta kierującego akcją. 2. Przed ewakuacją należy w miarę możliwości otworzyć okna i drzwi pomieszczeń zagrożonych i sąsiednich, a urządzenia i odbiorniki wyłączyć z sieci zasilania. 3. Ewakuowane osoby przed opuszczeniem budynku powinny zabrać ze sobą rzeczy osobiste: tornistry, plecaki, ubrania itp., co pozwoli prowadzącym poszukiwanie uniknąć straty czasu na identyfikowanie pozostawionych przedmiotów tego rodzaju. 4. Klucze pozostawiane są w drzwiach. 5. Dyrekcja informuje ewakuowanych o miejscu zbiórki po zakończeniu akcji. 6. Ewakuację prowadzi się w sposób zorganizowany, według opracowanych dróg ewakuacji. 7. Należy sprawdzić, czy wszyscy ewakuowani opuścili pomieszczenia. 8. W czasie ewakuacji nauczyciele uczący w poszczególnych salach lekcyjnych zapewniają właściwą organizację ruchu osób opuszczających budynek szkoły. 9. Miejscem zbiórki osób ewakuowanych jest boisko szkolne. Ponadto w szkole obowiązuje Zestaw procedur postępowania na wypadek niepożądanych zachowań uczniów. 21