(1) Nazwa przedmiotu Farmakologia (2) Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot Sylabus na rok 2015/2016 Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego Katedra: Położnictwa (3) Kod przedmiotu - (4) Studia Kierunek studiów Poziom kształcenia Forma studiów Położnictwo Studia I stopnia Stacjonarne (5) Rodzaj przedmiotu Nauki podstawowe (6) Rok i semestr studiów I rok I sem. (7) Imię i nazwisko koordynatora przedmiotu (8) Imię i nazwisko osoby prowadzącej ( osób prowadzących) zajęcia z przedmiotu Dr n. farm. Jan A. Rutowski specjalista I i II farmakologii/analityk kliniczny I Dr n. farm. Jan A. Rutowski specjalista I i II farmakologii/analityk kliniczny I (9)Cele zajęć z przedmiotu 1. Przygotowanie studenta do interpretowania i rozumienia wiedzy dotyczącej: - farmakoterapii w chorobach poszczególnych układów i narządów; 2. Przygotowanie studenta w zakresie umiejętności do: - postępowania w trakcie stosowania farmakoterapii; - przestrzegania zasad podczas stosowania leków 3. Kształtowanie postawy studenta do: - pogłębiania wiedzy z zakresu farmakologii, - przekonania o roli i znaczeniu farmakoterapii, - odpowiedzialności położnej w opiece nad podopiecznym leczonym farmakologicznie (10) Wymagania wstępne Opanowanie materiału na poziomie szkoły średniej z zakresu przedmiotu biologia, a w szczególności podstaw fizjologii człowieka. (11) Efekty kształcenia Wiedza Student: A_W29 charakteryzuje poszczególne grupy środków leczniczych, główne mechanizmy ich działania, ich przemiany w ustroju i działania uboczne; A_W30 omawia podstawowe zasady farmakoterapii; A_W31 charakteryzuje poszczególne grupy leków i ich zastosowanie lecznicze oraz zasady leczenia krwią i środkami krwiozastępczymi; A_W32 omawia zasady farmakoterapii i fitoterapii w położnictwie, neonatologii i ginekologii oraz wpływ leków na płód, w tym teratogenne i embriotoksyczne działanie leków. Umiejętności Student: A_U13 szacuje niebezpieczeństwo toksykologiczne w określonych grupach wiekowych oraz w różnych stanach klinicznych; A_U14 uczestniczy w planowaniu algorytmu postępowania diagnostycznego i terapeutycznego w różnych stanach klinicznych. 1
Kompetencje społeczne Student: D_K02 systematycznie aktualizuje wiedzę zawodową i kształtuje swoje umiejętności, dążąc do profesjonalizmu; D_K06 rzetelnie i dokładnie wykonuje powierzone obowiązki zawodowe. (12) Forma(y) zajęć, liczba realizowanych godzin Łączna liczba godzin: 60, w tym: Farmakologia wykład 25 godz. (I rok, sem. I) Farmakologia ćwiczenia 20 godz. (I rok, sem. I) Farmakologia samokształcenie - 15 godz. (I rok, sem. I) (13) Treści programowe Treści merytoryczne wykładów I rok I sem. 1. Elementy farmakologii ogólnej. Mechanizmy działania leków. Losy leków w organizmie, biotransformacja leków. Podstawy farmakokinetyki i farmakodynamiki leków. Receptura. Postacie leków. Dawki, sposoby obliczania. Drogi podawania leków. Sposoby zapisywania leków na recepcie. 2. Farmakologia poszczególnych układów. 2 3. Farmakoterapia układu wewnątrzwydzielniczego. 1 4. Leki stosowane w chorobach serca i układu krążenia. 2 5. Leki stosowane w wybranych chorobach układu pokarmowego. 2 6. Farmakoterapia chorób układu oddechowego. 2 7. Antybiotyki, podział, mechanizm działania. Sulfonamidy. 2 8. Hormony gonadotropowe i płciowe. 1 9. Farmakoterapia niepłodności. 2 10. Leki stosowane w anestezjologii. Leki uzależniające. 1 11. Leki przeciwbólowe narkotyczne i nienarkotyczne. 1 12. Farmakoterapia i fitoterapia w położnictwie, neonatologii i ginekologii. 1 13. Szczepionki i surowice. 2 14. Witaminy i mikroelementy. Preparaty wielowitaminowe. 1 15. Krew i środki krwiozastępcze. Leki stosowane w chorobach krwi i 2 zaburzeniach układu krzepnięcia (skazy krwotoczne DIC). 16. Immunofarmakologia. Chemioterapia i radioterapia. 1 Razem 25 Czas (godz.) 2 2
Treści merytoryczne ćwiczeń I rok I sem. 1. Elementy farmakologii ogólnej. Postacie leków. Dawki, sposoby obliczania. Drogi podawania leków. Sposoby zapisywania leków na recepcie. Środki dezynfekcyjne Czas. (godz.) 2. Teratogenne i embriotoksyczne działanie leków. Przenikanie leków przez barierę łożyskową. 4 3. Leki stosowane w ciąży i w porodzie fizjologicznym. Niedokrwistość w okresie ciąży farmakologia krwi. Leki oksytotyczne i tokolityki. Leki 4 znieczulające miejscowo. Prowadzenie porodu w znieczuleniu zewnątrzoponowym. Leki a karmienie piersią. 4. Antykoncepcja. Hormonalna terapia zastępcza. 4 5. Krew i środki krwiozastępcze. 4 Razem 20 (14) Metody dydaktyczne Wykład: konwersatoryjny z prezentacją multimedialną Ćwiczenia: Praca w grupach, omawianie i rozwiązywanie zadań/problemów praktycznych związanych z farmakoterapią, dyskusja, możliwość przedstawiania własnych referatów i/lub prezentacji przez studentów. Samokształcenie: wykonanie i przedstawienie prezentacji multimedialnej praca indywidualna studenta 4 (15) Sposób(y) i forma(y) zaliczenia Wykład (W): zaliczenie: testy sprawdzające wiedzę lub/i pytania Ćwiczenia (Ćw): zaliczenie ustne z oceną (ocena średnia ważona ocen cząstkowych za poszczególne elementy zajęć ćwiczeniowych) Samokształcenie: realizacja zleconego zadania - zaliczenie z oceną - zaliczenie na podstawie przygotowania zleconego zadania pracy indywidualnej tj. przygotowanie prezentacji multimedialnej na wskazany temat: Witaminy i mikroelementy (realizacja efektów: A_W29, A_U13) Numer efektu kształcenia Forma zajęć dydaktyczny ch odniesienie do treści kształcenia Metody weryfikacji osiągnięcia zamierzonych efektów kształcenia A_W29 W 1-16 Wykład: test wiedzę lub/i pytania A_W30 A_W31 W 1-16, Ćw. 1 W 1-16, Ćw. 5 Wykład: test wiedzę i/lub pytania Ćwiczenia: oceny cząstkowe z odpowiedzi ustnych Wykład: test wiedzę i/lub pytania Metody i narzędzia dydaktyczne Ćwiczenia: dyskusja, praca w grupach Ćwiczenia: dyskusja, praca w 3
A_W32 (16) Metody i kryteria oceny Wykład: W 1-16, Ćw. 2 A_U13 W 1-16 Ćw. 1-5 grupach Ćwiczenia: oceny cząstkowe z odpowiedzi ustnych Wykład: test wiedzę i/lub pytania Ćwiczenia: oceny cząstkowe z odpowiedzi ustnych Wykład: test wiedzę i/lub pytania Ćwiczenia: dyskusja, praca w grupach Ćwiczenia: dyskusja, praca w grupach, omawianie i Ćwiczenia: oceny rozwiązywanie zadań/problemów cząstkowe z praktycznych związanych z odpowiedzi ustnych farmakoterapią -prezentacja multimedialna A_U14 Ćw.1-5 Ćwiczenia: oceny Ćwiczenia: dyskusja, praca w cząstkowe z grupach, omawianie i odpowiedzi ustnych rozwiązywanie zadań/problemów praktycznych związanych z farmakoterapią -prezentacja multimedialna D_K02 Ćw. 1-5 Ćwiczenia: oceny Ćwiczenia: dyskusja, praca w cząstkowe z grupach, omawianie i odpowiedzi ustnych rozwiązywanie zadań/problemów praktycznych związanych z farmakoterapią - prezentacja multimedialna D_K06 Ćw 1-5 Ćwiczenia: oceny Ćwiczenia: dyskusja, praca w cząstkowe z grupach, omawianie i odpowiedzi ustnych rozwiązywanie zadań/problemów praktycznych związanych z farmakoterapią - prezentacja multimedialna 1. pozytywna ocena z egzaminu końcowego - testy sprawdzające wiedzę lub/i pytania - tj. uzyskanie co najmniej 60% punktów z testu pisemnego 2. Egzamin teoretyczny pisemny składający się z pytań testowych obejmujących całość materiału (tematyka wykładów i ćwiczeń) 3. Czas trwania egzaminu: 1 godz. 4. Za odpowiedź prawidłową student otrzymuje 1 punkt, za błędną 0 punktów 5. Zakres ocen: 2,0 5,0 Ocena wiedzy: 5,0 - wykazuje znajomość każdej z treści kształcenia na poziomie 91-100% 4,5 - wykazuje znajomość każdej z treści kształcenia na poziomie 81-90% 4,0 - wykazuje znajomość każdej z treści kształcenia na poziomie71-80% 3,5 - wykazuje znajomość każdej z treści kształcenia na poziomie 61-70% 3,0 - wykazuje znajomość każdej z treści kształcenia na poziomie 60% Ćwiczenia: Warunki zaliczenia ćwiczeń: 4
1. Pełne uczestnictwo i aktywność studenta na ćwiczeniach 2. Obserwacja pracy studenta 3. Bieżąca informacja zwrotna 4. Obserwacja pracy studenta na ćwiczeniach 5. Ocena przygotowania studenta do zajęć 6. Dyskusja w czasie ćwiczeń 7. Sprawdzanie wiedzy studenta w trakcie ćwiczeń 8. Zaliczenia ustne cząstkowe (zaliczenia z oceną - ocena średnia ważona ocen cząstkowych za poszczególne elementy zajęć ćwiczeniowych - odbywa się po zakończeniu danego działu tematycznego) 9. Zakres ocen: 2,0 5,0 Ocena umiejętności: 5,0 student aktywnie uczestniczy w zajęciach, jest dobrze przygotowany, potrafi umiejętnie wykorzystać wiedzę z zakresu farmakologii i umie ocenić szkodliwość metod leczenia oraz uczestniczy w planowaniu postępowania diagnostycznego i terapeutycznego w różnych stanach chorobowych 4,5 - student aktywnie uczestniczy w zajęciach, z niewielką pomocą prowadzącego, w dobrym stopniu potrafi operować wiedzą z zakresu farmakologii i umie ocenić szkodliwość metod leczenia oraz uczestniczy w planowaniu postępowania diagnostycznego i terapeutycznego w różnych stanach chorobowych 4,0 - student aktywnie uczestniczy w zajęciach, z większą pomocą prowadzącego, jest poprawiany, w dobrym stopniu potrafi operować wiedzę z zakresu farmakologii i umie ocenić szkodliwość metod leczenia oraz uczestniczy w planowaniu postępowania diagnostycznego i terapeutycznego w różnych stanach chorobowych 3,5 student uczestniczy w zajęciach, jego zakres przygotowania nie pozwala na przeprowadzenie rozmowy z prowadzącym w stopniu dobrym z zakresu farmakologii, jak również nie pozwala poprawnie oceniać szkodliwość metod leczenia oraz planować postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne w różnych stanach chorobowych 3,0 student uczestniczy w zajęciach, na poziomie dostatecznym wykształcił umiejętności z zakresu farmakologii, potrafi ocenić szkodliwości metod leczenia oraz uczestniczy w planowaniu postępowania diagnostycznego i terapeutycznego w różnych stanach chorobowych w stopniu dostatecznym 2,0 student biernie uczestniczy w zajęciach, wypowiedzi są niepoprawne merytorycznie, nie potrafi wykorzystać wiedzy z zakresu farmakologii oraz ocenić szkodliwość metod leczenia oraz uczestniczyć w planowaniu postępowania diagnostycznego i terapeutycznego w różnych stanach chorobowych. Samokształcenie: 1. Zaliczenie na podstawie realizacji zleconego zadania zaliczenie z oceną. Zaliczenie na podstawie wykonania i przedstawienia prezentacji multimedialnej: a) pozytywna ocena z realizacji wyznaczonego zadania 60% uzyskanych punktów b) kryteria oceny stanowią: ilość slajdów 20 (+/- 5) 5
zgodność przedstawionej tematyki w prezentacji z realizowanym efektem kształcenia (A_W29, A_U13) zgromadzenie i przedstawienie aktualnego piśmiennictwa w oparciu o najnowszą wiedzę w zakresie w/w tematu wiedza odtwórcza studenta w zakresie prezentowanej tematyki oraz uzasadnienie wypowiedzi zgodnie z medycyną opartą na dowodach naukowych podstawowe zasady tworzenia prezentacji multimedialnych przedstawienie tytułu, celu, istoty prezentacji, dostosowanie prezentacji do odbiorców, rozkład procentowy ilości tekstu zawartego w slajdzie, odpowiednia czcionka, czytelność elementów graficznych, kolorystyka, celowość zastosowanych animacji, autorstwo prezentacji c) Ocena samokształcenia: zakres ocen 2.0 5.0 1. poniżej 60% (2.0) realizacja zleconego zadania nie uwzględnia poprawności żadnego z w/w przyjętych kryteriów oceniania 2. 60% (3.0) realizacja zleconego zadania uwzględnia jedynie zgodność przygotowanej i przedstawionej treści w prezentacji z realizowanymi efektami kształcenia, ilość literatury <3 3. 61-70% (3,5) - realizacja zleconego zadania uwzględnia prawidłową liczbę slajdów, wyłącznie zgodność przygotowanej i przedstawionej treści w prezentacji z realizowanymi efektami kształcenia, ilość literatury <5 4. 71-80% (4.0) - realizacja zleconego zadania uwzględnia prawidłową liczbę slajdów, zgodność przygotowanej i przedstawionej treści w prezentacji z realizowanymi efektami kształcenia, ilość literatury > 5 5. 81-90% (4.5) - realizacja zleconego zadania uwzględnia prawidłową liczbę slajdów, zgodność przygotowanej i przedstawionej treści w prezentacji z realizowanymi efektami kształcenia, student potrafi odpowiedzieć na zadawane pytania zgodnie z tematyką prezentacji, jego wiedza wykracza poza materiał przygotowanej prezentacji 6. 91-100% (5.0) realizacja zleconego zadania uwzględnia prawidłowość wszystkich w/w kryteriów oceniania, student potrafi odpowiedzieć na zadawane pytania zgodnie z tematyką prezentacji oraz uzasadnia swoją wypowiedź zgodnie z wykorzystaną literaturą (17) Całkowity nakład pracy studenta potrzebny do osiągnięcia założonych efektów w godzinach oraz punktach ECTS Aktywność Liczba godzin/ nakład pracy studenta wykład 25 ćwiczenia 20 Przygotowanie do ćwiczeń 10 udział w konsultacjach 4 samokształcenie 15 zajęcia praktyczne --- praktyki zawodowe --- przygotowanie do egzaminu 10 udział w egzaminie 1 SUMA GODZIN 85 LICZBA PUNKTÓW 2 6
ECTS (18) Język wykładowy Język polski (19) Praktyki zawodowe w ramach przedmiotu ---- (20) Literatura Literatura podstawowa: 6. Janiec W.(red.): Kompendium farmakologii. Wydawnictwo Lekarskie PZWL Warszawa 2001. 7. Rajtar-Cynke G.(red.): Farmakologia podręcznik dla studentów I absolwentów Wydziałów Pielęgniarstwa i Nauk o Zdrowiu. Wydawnictwo Czelej, Lublin 2002. 8. Wielosz M.: Receptura. Wydawnictwo Lubelskiego Towarzystwa Naukowego, Lublin 2000. 9. Obuchowicz E. Farmakologia dla studentów i absolwentów kierunków medycznych. Katowice : "Śląsk" Wydawnictwo Naukowe, 2011. 10. Kompendium farmakologii i farmakoterapii : [podręcznik dla studentów medycyny] / Andrzej Danysz, Włodzimierz Buczko. - Wyd. 5, popr. i uzup., dodr. - Wrocław : Elsevier, Urban & Partner, cop. 2010. 11. Farmakoterapia bólu / pod red. Jana Dobrogowskiego, Jerzego Wordliczka i Jarosława Woronia. - Poznań : Termedia Wydawnictwa Medyczne, 2014. 12. Mutschler farmakologia i toksykologia : podręcznik / Ernst Mutschler [et al. ; tł.: Bartosz Grotthus et al.]. - Wyd. 3 pol. popr. i uzup., dodr. / red. nauk. Włodzimierz Buczko. - Wrocław : MedPharm Polska, cop. 2014. Literatura uzupełniająca: 1. Danysz A.(red.): Kompendium farmakologii i farmakoterapii dla lekarzy, farmaceutów i studentów. Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, Wrocław 2002. 2. Kostowski W.(red.): Farmakologia. Podstawy farmakoterapii. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2001. 3. Olszanecki R., Wołkow P., Jawień J. red. nauk. Ryszard Korbut Farmakologia. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, cop. 2012. 4. Praktyczna analiza danych w przemyśle farmaceutycznym. - Kraków : StatSoft Polska, 2014. 5. Ziołowa apteka domowa : księga zdrowia : środki stanowiące alternatywę dla leków dostępnych w aptekach / Linda B. White, Steven Foster ; ocena merytoryczna Ian Banks ; [przekł. Donata i Sergiusz Olejnik ; weryfikacja merytoryczna Przemysław M. 7
Mrozikiewicz, Anna Krajewska-Patan, Anna Bogacz]. - Poznań : Publicat, cop. 2011. Podpis koordynatora przedmiotu Podpis kierownika jednostki 8