Dr hab. prof. US Tomasz Kwarciński Wydział Zarządzania i Ekonomiki Usług US Katedra Transportu Tendencje w rozwoju systemów intermodalnych w Europie Szczecin, 13 czerwca 2019
Agenda wystąpienia 1. Rola transportu intermodalnego w przewozach ładunków 2. Przewozy intermodalne w UE 3. Przewozy towarowe w Polsce
Rola transportu intermodalnego 1. Niższe koszty przeładunku dzięki stosowaniu kontenerów, nadwozi wymiennych, naczep samochodowych. 2. Możliwość przewozu w systemie dom-dom dzięki wykorzystaniu jednostek ładunkowych. 3. Poprawa szybkości i bezpieczeństwa przewozu. Przesłanki rozwoju dla transportu intermodalnego 1. Wzrost przewozów towarowych. 2. Globalizacja skutkująca wzrostem przewozów drogą morską (zwłaszcza kontenerów). 3. Pozytywny wpływ na środowisko naturalne.
Zalety i wady transportu intermodalnego 1. Obniżenie kosztów transportu 2. Zmniejszenie uszkodzeń towaru 3. Szybkie i terminowe dostarczanie towaru 4. Konieczność używania specjalistycznych urządzeń, co wymaga dużych nakładów finansowych
Przewozy ładunków w UE
Rysunek 1. Przewozy ładunków w UE (modal split) Źródło: Eurostat
Rysunek 2. Przewozy ładunków transportem lądowym w UE (modal split) Źródło: Eurostat
Rysunek 3 Transport drogowy ładunków z uwzględnieniem odległości Źródło: Eurostat
Transport intermodalny w UE Trendy Porty morskie Transport samochodowy Transport kolejowy Transport wodny śródlądowy Transport morski
Rysunek 4 Przewozy ładunków w głównych portach z uwzględnieniem rodzajów przewozów Źródło: Eurostat
Kontenery w 2017 r. były dominującym rodzajem jednostki ładunkowej obsługiwanym w portach niemieckich i belgijskich (udział odpowiednio 41,7% i 40,0% całkowitego ładunku w portach obu krajów). Największa ilość towarów w kontenerach były obsługiwana w portach hiszpańskich i niemieckich, odpowiednio 149 mln ton i 125 mln ton. Wielkość przeładunków w Holandii wyniosła 124 mln ton a w Belgii 103 mln ton. Udział jednostek typu ro-ro w całkowitym tonażu towarów był najwyższy w Irlandii (30,3%), Danii (28,2%) i Szwecji (27,4%). W ujęciu tonażowym natomiast w Wielkiej Brytanii (107 mln ton) i Włoszech (86 mln ton) Źródło: Eurostat
Tabela 1 20 największych porty obsługujących kontenery Źródło Eurostat.
Tabela 2 Transport drogowy kontenerów, 2010-2016 Źródło: Eurostat, (tran_im_uroad)
Rysunek 5: Udział jednostek transportu intermodalnego w kolejowym transporcie towarów, 2016 r (% całkowitych tonokilometrów) Źródło: Eurostat, (tran_im_urail)
Tabela 3: Udział kontenerów w transporcie towarów śródlądowymi drogami wodnymi, 2010-2016 (% całkowitych tonokilometrów) Źródło: Eurostat, (tran_im_uiww)
Tabela 4: Udział kontenerów w żegludze morskiej bliskiego zasięgu, 2010-2016 (% całkowitych ton) Źródło: Eurostat, (tran_im_umar)
Tabela 5: Udział kontenerów w żegludze dalekomorskiej, 2010-2016 % całkowitych ton) Źródło: Eurostat, (tran_im_umar)
Rysunek 3: Udział kontenerów w całkowitym transporcie towarów według rodzaju transportu, szacunkowe sumy UE, 2007-2016 (% całkowitych tonokilometrów) Źródło: Eurostat, (tran_im_umod)
Tabela 5: Potencjał przesunięcia modalnego transportu kontenerowego na duże odległości (300 km lub więcej) drogami, 2014-2016 Źródło: Eurostat, (tran_im_mosp)
Transport intermodalny w Polsce. Aspekt infrastrukturalny W Polsce w 2017 r. aktywnych było 30 terminali tj. o 5 mniej niż w 2016 r z tego: 6 obsługiwało przesyłki morze-kolej, morze-droga (terminale morskie) Długość nabrzeży w 2017 r. wyniosła 7,1 km Powierzchnia magazynowa 170 ha Pojemość ok 100 tys TEU Długość torów 13,5 km torów. Średnia długość składu (liczba wagonów) obsługiwanego jednocześnie na terminalu morskim wyniosła 49 szt. Pojemność placów składowych 95,7 tys. TEU, źródło: Transport intermodalny w Polsce w 2017, GUS. 24 obsługiwało przesyłki kolej-droga (terminale lądowe) Powierzchnia składowa terminali 91,6 ha Powierzchnia parkingowo-manewrowa w terminalach zajmowała łącznie 20,4 ha 65,4 km torów dla kolei normalnotorowej, Średnia długość składu (liczba wagonów) obsługiwanego jednocześnie na terminalu lądowym wyniosła 30 szt. Pojemność placów składowych 75,9 tys. TEU
Łączna roczna zdolność przeładunkowa terminali transportu intermodalnego wyniosła 8,8 mln TEU, w tym w terminalach morskich 6,1 mln TEU, a w terminalach lądowych 2,7 mln TEU. W 2017 r. w terminalach intermodalnych przeładowano łącznie 60,8 mln ton ładunków skonteneryzowanych, w tym przewiezionych transportem morskim 37,8 mln ton (co stanowiło 38,0% ogółu ładunków przeładowanych w terminalach morskich i lądowych), transportem samochodowym 11,9 mln ton (34,0%), a transportem kolejowym 11,0 mln ton (28,0%). W ogólnej liczbie przeładowanych kontenerów w terminalach morskich i lądowych przeważały kontenery 40 (57,7%). Udział kontenerów 20 wyniósł 34,6%, kontenerów 45 i więcej 6,9%, a 30 0,8%. źródło: Transport intermodalny w Polsce w 2017, GUS.
Przewozy ładunków skonteneryzowanych transportem samochodowym intermodalnym W 2017 r. transportem samochodowym intermodalnym przewieziono 11,2 mln ton ładunków w kontenerach. Udział przewozów krajowych wyniósł 98%. Najwięcej ładunków transportem samochodowym intermodalnym krajowym przewieziono do/z województw: pomorskiego (19,9%), łódzkiego (18,7%) i wielkopolskiego (12,6%). W transporcie samochodowym intermodalnym międzynarodowym dominowały przewozy do/z Niemiec (66,9%). źródło: Transport intermodalny w Polsce w 2017, GUS.
Systematycznie wzrasta wolumen przewozów intermodalnych transportem kolejowym. W 2018 r. przewieziono 17 mln ton ładunków podczas gdy w 2017 r. było to 14,7 mln ton. Oznacza to wzrost o 15,6 %. Udział przewozów intermodalnych w całym rynku przewozów kolejowych mierzony masą przewiezionych ładunków osiągnął poziom 6,8%. Był wyższy o 0,7 punktu procentowego niż w 2017 r. Praca przewozowa wykonana przy przewozie ładunków kształtowała się na poziomie 6,2 mld tono-km. Porównując to z rokiem 2017 obserwujemy wzrost o ok. 0,8 mld tono-km (14,8%). Stan infrastruktury kolejowej powoduje, że średnia prędkość pociągów towarowych w Polsce wynosi ok. 30 km/h. W Niemczech składy przemieszczają się z prędkością 60-70 km/h., a pociągi intermodalne osiągają tam maksymalne prędkości sięgające nawet 120 km/h. źródło: Transport intermodalny w Polsce w 2017, GUS.
Dziękuję za uwagę tomasz.karcinski@wzieu.pl WZiEU US Katedra Transportu