Wykład 02 Ekonomiczne i pozaekonomiczne determinanty działalności transportowej dr Adam Salomon

Transkrypt

1 Wykład 02 Ekonomiczne i pozaekonomiczne determinanty działalności transportowej dr Adam Salomon Katedra Transportu i Logistyki Wydział Nawigacyjny Akademia Morska w Gdyni

2 Czynniki produkcji w transporcie (1/3) Czynniki produkcji materialne i niematerialne środki niezbędne do produkowania dóbr i usług zaspokajających ludzkie potrzeby. 1) praca ( zasób ludzki); 2) ziemia (zasób naturalny); 3) kapitał (zasób kapitałowy); 4) informacja (zasób informacyjny/informatyczny). Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 2

3 Czynniki produkcji w transporcie (2/3) Czynniki produkcji Praca człowieka Środki pracy (infrastruktura i suprastruktura) Przedmiot pracy (przewozu) (ładunek lub osoba) Środki produkcji Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 3

4 Czynniki produkcji w transporcie (3/3) Środki pracy: 1) narzędzia pracy (suprastruktura transportu); 2) materialne warunki wytwarzania (infrastruktura transportu). Suprastruktura transportu: tabor (środki przewozowe), środki trakcyjne, sprzęt przeładunkowy, jednostki ładunkowe (palety, kontenery), zaplecze techniczne środków przewozu i trakcyjnych (np. zakłady naprawcze wagonów). Infrastruktura transportu: drogi i punkty transportowe. Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 4

5 Infrastruktura transportu pojęcie i części składowe Infrastruktura transportu (zespół obiektów liniowych i punktowych trwale związanych z przestrzenią, które umożliwiają przewożenie osób i ładunków, zmianę środka transportu, składowanie i inne czynności występujące w procesie transportowym). liniowa: drogi transportowe, urządzenia przesyłowe (rurociągi, linie energetyczne), po których odbywa się przemieszczanie: drogi samochodowe, kolejowe, rzeki i inne wody żeglowne wraz z niezbędnym wyposażeniem (mosty, tunele, nasypy, tory, sieć trakcyjna itp.). punktowa: punkty transportowe i węzły transportowe z urządzeniami i wyposażeniem (rampy, przestrzenie składowe, perony, pasy startowe itp.) oraz stacje przekaźnikowe. Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 5

6 Infrastruktura liniowa drogi i ich elementy (mosty, tunele, nasypy): - lądowe (utwardzone i nieutwardzone); - linie kolejowe (zamknięte i otwarte); - szlaki wodne (śródlądowe i morskie); sieci telekomunikacyjne: - kablowe; - bezkablowe (zazwyczaj modułowe). Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 6

7 Infrastruktura punktowa porty - lotnicze - morskie i wodne śródlądowe; kolejowe centra przeładunkowe budynki i budowle specjalne towarzyszące drogom; śluzy; podnośnie; stacje zasilające sieci elektroenergetyczne; stacje paliwowe; parkingi; terminale poboru opłat; centra obróbki informacji; stacje przekaźnikowe. Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 7

8 Infrastruktura transportu pojęcie i części składowe cd. Punkt transportowy każde miejsce na sieci transportowej odpowiednio wyposażone, w którym może rozpoczynać się lub kończyć przemieszczanie przedmiotu przewozu (osób, ładunków) albo w którym możliwa jest zmiana środka transportu, Węzeł transportowy każdy punkt transportowy, w którym zbiegają się linie z co najmniej trzech kierunków (jednej lub różnych gałęzi transportu). Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 8

9 Punkt transportowy - funkcje 1. funkcja gałęziowa rola miejsca postojowego, manewrowego, obsługi technicznej środków transportu, kierowanie ich ruchem i działalnością handlową (odnosi się do środków technicznych danej gałęzi transportu); 2. funkcja międzygałęziowa koordynacja działalności przewozowej dwóch lub większej liczby gałęzi transportu (spełniana w stosunku do przedmiotu przewozu); 3. funkcja zbiorcza i rozdzielcza przewożonych ładunków i osób (funkcja spełniana na rzecz otoczenia). Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 9

10 CECHY TECHNICZNE Infrastruktura transportu cechy techniczne niepodzielność techniczna długi okres powstawania długi okres eksploatacji powolność zmian jakościowych immobilność przestrzenna Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 10

11 SKUTKI EKONOMICZNE CECH TECHNICZNYCH Infrastruktura transportu Skutki ekonomiczne cech technicznych niepodzielność ekonomiczna pierwotność nakładów infrastrukturalnych wysoka majątkochłonność i kapitałochłonność dominujące zaangażowanie kapitału państwowego i mała podatność na angażowanie kapitału prywatnego korzyści dużej skali Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 11

12 Metody oceny stanu infrastruktury transportu Stan ilościowy gęstość sieci dróg i punktów transportowych, odnoszona do powierzchni kraju lub liczby ludności: wskaźniki gęstości sieci transportowej: - geograficzny wskaźnik gęstości sieci transportowej długość linii transportowych w kilometrach do powierzchni obszaru (w przeliczeniu na 100 m²), - demograficzny wskaźnik gęstości sieci transportowej - długość linii transportowych w kilometrach do liczby ludności (w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców), Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 12

13 Wypadki drogowe w Polsce i ich skutki w latach Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 13

14 Wypadki drogowe w Polsce i ich skutki w podziale na miesiące w 2016 roku Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 14

15 Wypadki drogowe w Polsce i ich skutki w zależności od warunków atmosferycznych w 2016 roku Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 15

16 Wypadki drogowe w Polsce i ich skutki w zależności od oświetlenia w 2016 roku Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 16

17 Wypadki drogowe w Polsce i ich skutki w zależności od rodzaju zdarzenia w 2016 roku Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 17

18 Wypadki drogowe w Polsce i ich skutki w zależności od rodzaju pojazdu uczestniczącego w 2016 roku Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 18

19 Wypadki drogowe z pieszymi w Polsce i ich skutki w 2016 roku Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 19

20 Wypadki drogowe w Polsce i ich skutki w podziale na województwa w 2016 roku Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 20

21 Województwo Pomorskie Dane transportowe (ogólne) w 2016 roku Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 21

22 Województwo Pomorskie Dane transportowe (wypadki) w 2016 roku Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 22

23 Województwo Pomorskie Główne rodzaje wypadków w 2016 roku Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 23

24 Metody oceny stanu infrastruktury transportu cd. wskaźniki gęstości punktów transportowych: - geograficzny wskaźnik gęstości punktów transportowych liczba punktów transportowych do powierzchni obszaru (w przeliczeniu na 100 km²); odwrotność stosunek powierzchni obszaru do liczby punktów transportowych = przeciętnej powierzchni obsługiwanej przez jeden punkt transportowy; - demograficzny wskaźnik gęstości punktów transportowych liczba punktów transportowych do liczby ludności (w przeliczeniu na 10 tys. mieszkańców). Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 24

25 Metody oceny stanu infrastruktury transportu cd. Jakość infrastruktury (wskaźniki specyficzne dla każdej gałęzi transportu): w transporcie samochodowym: długość (udział) autostrad i dróg ekspresowych; długość (udział) dróg o nawierzchni utwardzonej; udział skrzyżowań bezkolizyjnych w ogólnej liczbie skrzyżowań. w transporcie kolejowym: długość (udział) linii zelektryfikowanych; długość (udział) linii dwu- i wielotorowych; udział przejazdów kolejowych strzeżonych w ogólnej liczbie przejazdów przez tory; długość (udział) linii wyposażonych w blokadę samoczynną. w żegludze śródlądowej: długość (udział) dróg o określonej głębokości gwarantowanej; długość (udział) dróg danej klasy (dostosowanych do przewozu określoną wielkość barek i statków rzecznych). Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 25

26 Drogi szybkiego ruchu w Polsce (stan na ) autostrady: 1627,3 km drogi ekspresowe: 1688,9 km razem drogi szybkiego ruchu: 3316,2 km Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 26

27 Źródło: GDDKiA Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 27

28 Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 28

29 Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 29

30 Za co płacimy na stacji benzynowej (stan na ) Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 30

31 Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 31

32 Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 32

33 Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 33

34 Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 34

35 Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 35

36 Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 36

37 Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 37

38 Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 38

39 Podstawowe mankamenty infrastruktury transportu drogowego w Polsce 1. mały udział autostrad i dróg szybkiego ruchu; 2. duży udział dróg o nawierzchni gruntowej; 3. większość dróg niedostosowana do nacisku na oś 11,5 t, będącego standardem europejskim; 4. mało obwodnic miast; 5. mało skrzyżowań dwupoziomowych z drogami kolejowymi; 6. mało skrzyżowań bezkolizyjnych; 7. wysoki poziom zużycia nawierzchni jezdni; 8. zły stan techniczny mostów, estakad, tuneli. Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 39

40 Podstawowe mankamenty infrastruktury transportu kolejowego w Polsce 1. mało dróg wielotorowych; 2. brak dróg o dopuszczalnej dużej prędkości (pow. 160 km/h); 3. zły stan techniczny torów; 4. niewystarczające wyposażenie w urządzenia sterowania ruchem; 5. zły stan obiektów inżynieryjnych. Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 40

41 Podstawowe mankamenty infrastruktury żeglugi śródlądowej w Polsce 1. zróżnicowanie parametrów i rozwiązań technicznych na poszczególnych odcinkach dróg wodnych; 2. małe głębokości minimalne i duże wahania głębokości; 3. mało odcinków dróg uregulowanych; 4. nieekonomiczna zabudowa dróg i za mała pojemność zbiorników retencyjnych; 5. zły stan budowli hydrotechnicznych. Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 41

42 Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 42

43 Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 43

44 Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 44

45 Finansowanie rozwoju infrastruktury transportu Środki finansowe na inwestycje infrastrukturalne: budżet państwa; budżet samorządowy; fundusze unijne (PHARE, ISPA, Fundusz Spójności, f. strukturalne); kredyty międzynarodowych instytucji finansowych: EBI, BŚ, EBOR; kapitały prywatne (np. program partnerstwa publicznoprywatnego); środki własne przedsiębiorstw. Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 45

46 Infrastruktura kolejowa Jednostka odpowiedzialna: PKP Polskie Linie Kolejowe SA (Grupa PKP). Zadania PKP PLK (zgodnie z ustawą o transporcie kolejowym 2003): 1. budowa i utrzymanie infrastruktury kolejowej; 2. prowadzenie ruchu pociągów na liniach kolejowych; 3. utrzymanie infrastruktury kolejowej na poziomie zapewniającym bezpieczne prowadzenie ruchu kolejowego; 4. zarządzanie nieruchomościami infrastruktury kolejowej. Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 46

47 Infrastruktura drogowa Drogi kołowe - własność skarbu państwa (finansowane z budżetu państwa i budżetów terenowych). Zarządcy poszczególnych kategorii dróg: 1. dróg krajowych Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad; 2. dróg wojewódzkich zarząd województwa; 3. dróg powiatowych zarząd powiatu; 4. dróg gminnych zarząd gminy. Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 47

48 Program TEN-T Dodatkowy, obok FS (Funduszy Strukturalnych) i EFRR (Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego), instrument finansowy w dziedzinie transportu. Program skierowany do wszystkich państw członkowskich. Środki, o które mogą ubiegać się zarówno podmioty państwowe, jak i prywatne, działające w sferze usług publicznych: wspiera realizację projektów w formule partnerstwa publiczno-prywatnego. Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 48

49 Projekty finansowane z TEN-T 1. zrównoważony rozwój sieci transportowej na obszarze całej Wspólnoty; 2. spójność oraz interoperacyjność transeuropejskiej sieci transportowej oraz dostępu do niej; 3. integracja wszystkich rodzajów transportu; 4. ochrona środowiska oraz podwyższanie standardów bezpieczeństwa. Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 49

50 Artykuł dla osób zainteresowanych Budowa autostrad i dróg ekspresowych w Polsce Materiały dodatkowe do Ekonomiki Transportu, on-line: _Polsce_2014.pdf ( ) Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 50

51 Dziękuję za uwagę. Zapraszam na kolejne zajęcia. Ekonomika Transportu wykłady z dr.as 51