ROZDZIAŁ 5 PROGRAM WYCHOWAWCZY NA POSZCZEGÓLNE KLASY Hasła dla poszczególnych klas K L A S Y I-III 1. Kultura rodzinna, regionalna i narodowa ródłem wiedzy o wiecie i wartociach: - dom, rodzina, ssiedztwo; - klasa, szkoła; - miejscowo, pastwo, wiat; - tradycje rodzinne i regionalne, wita narodowe i religijne; - organizacja ycia społecznego; - zasady ycia w grupie rówieniczej, szkole, pracy, miecie i na wsi; - sposoby porozumiewania si (kody werbalne i niewerbalne). 2. Historia rodziny, regionu, Polski, Ziemi: - genealogia rodziny (drzewo genealogiczne); - daty, rocznice; - banie, legendy, podania; - folklor; - zabytki, pomniki; - pastwo struktura, urzdy, symbole, wybory władz. - wdraanie do skutecznego porozumiewania si w rodzinie, klasie, rodowisku; - uwiadamianie znaczenia tworzenia yczliwych wizi rodzinnych i identyfikowania si z rodzin i jej tradycjami; - wdraanie do podejmowania i wypełniania obowizków domowych i szkolnych; - rozwijanie zachowa umoliwiajcych współprac w grupie przy jednoczesnym uznaniu prawa do indywidualnego rozwoju dziecka; - rozwijanie zainteresowa własnym regionem, krajem; - rozwijanie uczu patriotycznych i szacunku dla symboli narodowych; - rozwijanie wraliwoci na pikno przyrody i kształtowanie postaw proekologicznych; - rozwijanie postawy szacunku i tolerancji wobec innych ludzi, odmiennych pogldów, kultur i narodowoci; - kształtowanie nawyku dbania o bezpieczestwo własne i innych. - dostrzega znaczenie rodziny w swoim yciu; - zna histori swoje rodziny i jej tradycje, wskazuje z kogo i z czego jest dumny w swej rodzinie; - okrela przydatno zawodów wykonywanych przez członków rodziny; - okazuje miło i szacunek członkom rodziny; - umie rozwaa o swoich problemach z domownikami, respektuje umowy, zasady, normy, zwyczaje ustalone w rodzinie; - nawizuje kontakt z kolegami, pomaga im, inicjuje działania na rzecz innych dzieci; - włcza si do działa organizowanych przez innych; - akceptuje zasady współycia w grupie; - czuje si dobrze wród rówieników; - wyraa swoje emocje w sposób akceptowany przez innych; - zna nazw swej miejscowoci, regionu, Ojczyzny; - zna symbole narodowe. 14
- nazywa i umie wskazywa najwaniejsze miasta Polski i główne rzeki; - zna legendy i waniejsze rocznice wydarze historycznych naszej Ojczyzny; - zna nazwiska Polaków, z których moe by dumny; - rozumie znaczenie obiektów zabytkowych i pomników w kulturze kraju, potrafi wymieni najwaniejsze z nich; - rozumie sens podtrzymywania tradycji ludowych, obyczajów i obrzdów regionalnych; - wskazuje, gdzie znajduj si waniejsze urzdy, zakłady usługowe, instytucje własnej miejscowoci; - dba o estetyk swojego otoczenia, szanuje wytwory ludzkiej pracy i mienie społeczne; - chroni przyrod, zna osobliwoci fauny i flory swego regionu oraz gatunki chronione; - rozumie i akceptuje fakt, e wszyscy ludzie yjcy na naszej planecie maj takie same potrzeby, pragnienia, ulubione zajcia, przeywaj takie same uczucia; - bezpiecznie uczestniczy w ruchu drogowym, zna zasady bezpiecznego zachowania si w rónych sytuacjach yciowych. 15
Klasa IV Człowiek istota społeczna Hasło dla ucznia: Ja, moja rodzina, moje najblisze otoczenie. 1. Kształcenie umiejtnoci skutecznej komunikacji w rodzinie. 2. Rozwijanie wartoci rodzinnych zwizanych z wartociami kulturowymi wspólnoty lokalnej. 3. Uwiadomienie podstawowych zasad i reguł obowizujcych w relacjach midzyludzkich. 4. Wspieranie prawidłowego rozwoju emocjonalnego i społecznego, rozwoju fizycznego, w tym koleestwa i przyjani. 5. Rozwijanie postaw patriotycznych zwizanych z tosamoci kultury regionalnej poprzez poznawanie najbliszego otoczenia i specyfiki swojego regionu, bliskie wycieczki krajoznawcze. 6. Poznawanie legend, bani i tradycji lokalnych. 7. Poszukiwanie korzeni, kształcenie wiadomoci własnego pochodzenia. 8. Poznawanie warunków ycia ludzi w przeszłoci, wyjcia w teren: skansen, najblisze stare miasto. 1. Dostrzega znaczenie rodziny w swoim yciu społeczestwa. Umie komunikowa si i zachowywa si w rodzinie i klasie. Zna rol ojca i matki w rodzinie. Potrafi właciwie spdza wolny czas w rodzinie. 2. Zna tradycje rodzinne i szanuje je. Dostrzega wartoci kulturalne wspólnoty lokalnej. 3. Odrónia dobro od zła. Pomaga innym. Jest wraliwy na cierpienie innych. Komunikuje si w rónych sytuacjach. Dba o estetyk ubioru, klasy, szkoły. Kulturalnie zachowuje si w rónych sytuacjach społecznych. 4. Jest odpowiedzialny za siebie i innych. Radzi sobie z uczuciami. Pracuje w zespole. Angauje si w pomoc koleesk. Dba o zdrowie swoje i innych. Umie zadba o bezpieczestwo własne i kolegów. Jest aktywny fizycznie. Korzysta z dóbr kultury uytecznoci publicznej. Umie uwiadomi sobie niebezpieczestwa czyhajce w miecie (kradziee, agresja, ebractwo, narkomania, itp.). 16
Zna kolegów w miecie. Umie korzysta z infrastruktury miasta (bank, poczta, telefon). 5. Zna najblisze otoczenie i specyfik swojego regionu (Bieszczady). Szanuje postawy patriotyczne. Ujawnia postawy patriotyczne. Zna legendy i lokalne tradycje. Identyfikuje si ze społecznoci lokaln. Planuje i organizuje wspólnie z rodzicami i rodzestwem wycieczk po najbliszej okolicy 6. Zna legendy, banie i tradycje lokalne (Bieszczady). Potrafi je opowiada. 7. Umie znale swoje korzenie. Ma wiadomo własnego pochodzenia. 8. Zna warunki ycia ludzi w przeszłoci (Bieszczady). 17
Klasa V Poczucie tosamoci narodowej. Hasło dla ucznia: Polska moj Ojczyzn. 1. Poznanie historii i tradycji naszego narodu, budzenie poczucia wiadomoci narodowej. 2. Kształtowanie umiejtnoci funkcjonowania w grupie, wartoci i problemy z tym zwizane. 3. Rozwijanie szacunku dla dobra wspólnego i postaw prospołecznych. 4. Zapoznanie z rónorodnoci legend zwizanych z korzeniami pastwowoci polskiej. 5. Poznanie historii i odwiedzanie najbliszych miejsc tradycji i kultury narodowej. 6. Poznanie osób bdcych autorytetami w lokalnym rodowisku. 7. Rozbudzanie poczucia dumy narodowej poprzez poznawanie ródeł powstania pastwa polskiego (szlak Piastowski, Malbork, Biskupin, Gniezno, Kraków). 8. Zapoznanie z przedstawicielami teatralnymi polskiego twórcy lub zwizanymi z tradycj narodow. 1. Zna histori i tradycje naszego narodu. Identyfikuje si z pastwem i narodem. Szanuje postawy patriotyczne. 2. Kulturalnie zachowuje si w rónych sytuacjach, miejscach. Umie pracowa w zespole. Potrafi dyskutowa. Umie wpływa na integrowanie zespołu. Jest pozytywnie nastawiony do wiata i ludzi. Dba o ubiór. Umie dostosowa ubiór do okazji. Stosuje zasady savoire-vivre. Ucze porusza si w miecie (rodki lokomocji, plan miasta, itp.). Umie korzysta z infrastruktury miasta (sklep, bank, poczta, urzd, telefon). 3. Dostrzega i reaguje na krzywd drugiego człowieka. Dba o estetyk otoczenia (dom, szkoła, miasto). Umie by wraliwy na pikno otaczajcego wiata. Aktywnie uczestniczy w samorzdzie uczniowskim. Identyfikuje si ze społecznoci lokaln. Dba o przyrod. Jest odpowiedzialny za rodowisko. 4. Zna legendy zwizane z powstaniem pastwa. 5. Zna histori najbliszych miejsc tradycji i kultury narodowej. Zna dorobek kultury polskiej. 6. Zna osoby bdce autorytetami w lokalnym rodowisku. 7. Projektuje i wykonuje postery prezentujce ciekawe obiekty w najbliszej okolicy. 18
Klasa VI Człowiek w kulturze europejskiej. Hasło dla ucznia: Moje okno na wiat. 1. Poszukiwanie naszego miejsca w kulturze europejskiej, kształtowanie wiadomoci zmiennoci etapów i kolei ycia ludzkiego. 2. Rozpoznawanie własnych mocnych i słabych stron, zalet i wad. 3. Uwraliwienie na wartoci ponadczasowe wobec postpu cywilizacyjnego i technicznego. 4. Nawizanie kontaktów z młodymi za granic (np. korespondencja, internet, wymiana, wyjazdy). 5. Poznawanie wieloci i rónorodnoci wiata przy wykorzystaniu rodków audiowizualnych (m. in. projekcja filmów). 6. Zwiedzanie naszego kraju (np. Warszawa miasto w centrum Europy). 1. Jest refleksyjny wobec siebie, wobec powinnoci moralnych rónych sytuacji yciowych. Umie umiejscowi i doceni dorobek naszej kultury w kulturze europejskiej. 2. Poznaje swoje zalety i wady. Potrafi dokona wyborów zgodnych z jego moliwociami. Akceptuje siebie. Potrafi przekazywa krytyk i przyjmowa j. Umie powiedzie nie. Pomaga osobom niepełnosprawnym i słabszym. Potrafi przyzna innym prawo do popełniania błdów. Szanuje prawa innych ludzi. Umie rozwizywa konflikty koleeskie, szkolne. 3. Potrafi planowa swój rozwój. Dostrzega potrzeb dalszej nauki. Ma rónorodne zainteresowania. wiadomie uczestniczy w wiecie wartoci ogólnoludzkich i dokonywania wyborów prawda, dobro, sprawiedliwo, pikno, prawdomówno. 4. Dostrzega przydatno swojej edukacji. 5. Jest dumny ze swojej Ojczyzny. Zna stolic, Kraków, itp. 6. Potrafi wyróni przedstawienia teatralne polskiego twórcy. Zna spektakle teatralne zwizane z tradycj narodow. 19
Hasła dla poszczególnych klas Gimnazjum Klasa I gimnazjum Człowiek i jego emocje. 1. Kształtowanie umiejtnoci prawidłowego odczytywania swoich stanów emocjonalnych, poczucia własnej wartoci, dawania i otrzymywania wsparcia. 2. Realizowanie zada ułatwiajcych dorastanie, kształtujcych dojrzało, odpowiedzialno. 3. Nabywanie umiejtnoci i rozróniania uczu koleestwa, przyjani i miłoci. 4. Kształtowanie szacunku do tradycji i historii własnej rodziny na tle historii regionu jej pochodzenia. 5. Rozbudzanie postawy tolerancji dla odmiennoci narodowych, kulturowych, wyznaniowych, płciowych, rasowych, wiatopogldowych. 6. Dzieła sztuki wyraajce emocje twórców (np. wystawy, koncerty). 1. Potrafi rozpozna i nazwa emocje własne i innych. Radzi sobie z emocjami własnymi. Szanuje uczucia i emocje innych. Zna swoje zalety i wady. Akceptuje siebie. Jest pozytywnie nastawiony do wiata i ludzi. Potrafi powiedzie nie. Jest asertywny. Umie przekazywa i przyjmowa krytyk. Potrafi dokona właciwych wyborów moralnych. 2. Potrafi komunikowa si w rónych sytuacjach. Buduje osobisty obraz siebie. Dy do dobra własnego i innych. Szanuje godno kadego człowieka. Radzi sobie ze stresem. Kieruje swoim rozwojem. Potrafi zachowa si w rónych sytuacjach, zna zasady savoire-vivre. Dostrzega przydatno swojej edukacji. Wyciga wnioski ze swoich niepowodze. 3. Potrafi rozpoznawa i radzi sobie z uczuciami. 4. Zna tradycje i histori własnej rodziny i szanuje je. 5. Szanuje godno kadego człowieka niezalenie od narodowoci rasy, wyznania, płci i wiatopogldu. Szanuje odmienno innych. 6. Jest wraliwy na pikno sztuki. Umie korzysta z oferty kulturalnej miasta, regionu, itp. 20
Hasła dla poszczególnych klas Gimnazjum Klas II gimnazjum Prawa człowieka i Obowizki obywatela. 1. Denie do identyfikowania si z obowizkami patriotycznymi. 2. Poznanie swoich praw obywatelskich. 3. Posiadanie wiadomoci o prawie do ycia i godnej mierci kadego człowieka. 4. Przygotowanie do uczestnictwa w yciu społeczestwa demokratycznego. 5. Zapoznanie z miejscami i instytucjami istotnymi dla naszego pastwa (np. Sejm, Senat, Muzeum Hymnu Narodowego). 6. Poznanie roli wyborów demokratycznych poprzez spotkania z osobami wybranymi w takich wyborach (np. radny gminy, radny sejmiku wojewódzkiego, poseł). 1. Zna obowizki wobec Ojczyzny (Bóg, Honor Ojczyzna). Identyfikuje si z nimi. Potrafi ujawni postawy patriotyczne i szanowa je. 2. Zna prawa obywatelskie. Potrafi właciwie korzysta z tych praw. 3. Wie co oznacza prawo do ycia i godnej mierci. Właciwie je interpretuje. 4. Zna pojcie pastwa demokratycznego. Umie wymieni zasady i prawa obowizujce w pastwie demokratycznym. Dostrzega zalety i wady tego pastwa. Jest gotowy do uczestnictwa w yciu społeczestwa. 5. Zna miejsca i instytucje wane dla naszego pastwa. Wie jakie jest znaczenie i rola tych miejsc i instytucji. 6. Zna zasady i terminy wybierania poszczególnych organów samorzdowych i pastwa. Wie jakie znaczenie maj wybory dla społeczestwa. 7. Potrafi nawizywa kontakty z młodzie za granic (korespondencja, internet, wyjazd). Identyfikuje si z kultur europejsk. 21
Hasła dla poszczególnych klas Gimnazjum Klasa III gimnazjalna Człowiek we współczesnym wiecie. 1. Poznanie mechanizmów gospodarki wolnorynkowej. 2. Kształtowanie postawy umiejtnej obrony własnych pogldów i wartoci. 3. Wspieranie rozwoju moralnego i kształtowanie hierarchii wartoci. 4. Kształtowanie umiejtnoci korzystania ze rodków przekazu informacji. 5. Uwraliwienie na zagroenia dotyczce człowieka współczesnego. 6. Pokazywanie roli filmu i teatru jako rodka przekazu wartoci ogólnoludzkich. 1. Zna mechanizmy gospodarki wolnorynkowej podstawowe pojcia. Potrafi znale swoje miejsce. Umie przyj róne (zmieniajce si) role w yciu. 2. Dyskutuje i artykułuje swoje zdanie. Potrafi słucha innych ludzi. Umie przedstawi swoje pogldy i wartoci. Potrafi obroni własne pogldy i wartoci. 3. Potrafi hierarchizowa wartoci. Umie dokonywa właciwych wyborów wartoci. Kieruje swoim rozwojem moralnym we właciwym kierunku. 4. Właciwie i odpowiedzialnie korzysta ze rodków przekazu informacji. Wyciga wnioski dla siebie z płyncych informacji. Odrónia prawidłow informacj od fałszu i propagandy. 5. Zna zagroenia dla człowieka płynce z rozwoju cywilizacji (choroby, ekologia, sekty, itp.). Potrafi wymieni przyczyny zagroe. Zna sposoby i rodki przeciwdziałania zagroeniom. 22