PORT GDYŃSKI W OKRESIE RESTRUKTURYZACJI

Transkrypt

1 TADEUSZ PALMOWSKI Uniwesytet Gdański PORT GDYŃSKI W OKRESIE RESTRUKTURYZACJI Losy Gdyni były od jej zaania związane z mozem. Odzyskanie pzez Polskę dostępu do moza w 1920 oku, a także względy polityczne i gospodacze, spowodowały konieczność budowy nowego potu moskiego. Wybó padł na Gdynię - małą osadę ybacką. W szybkim tempie wybudowano pot, wokół niego powstawało miasto. Pot odegał podstawową olę w ozwoju gospodaczym i pzestzennym Gdyni. Pot w Gdyni obecnie liczy nieco ponad 75 lat, pomimo tego jest nadal najmłodszym w Polsce i jednym z młodszych w Euopie. Jest potem uniwesalnym, ale specjalizującym się w pzeładunkach dobnicy, a zwłaszcza konteneów oaz zboża. Pot gdyński obsługuje około 90% pzeładunków skonteneyzowanych pzechodzących pzez polskie poty moskie i 50-55% zbóż i pasz będących w obocie polskiego handlu zaganicznego. Pzeładowuje się tu także samochody, węgiel, udę, paliwa płynne, chemikalia, ładunki suche masowe i ładunki nietypowe, np. sztuki ciężkie o wadze do 300 ton. Pot zajmuje obsza ok ha, w tym akwatoium 244 ha. Łączna długość nabzeży sięga 11,18 km, w tym 10,41 km nabzeży pzeładunkowych. Kyta powiezchnia magazynów zajmuje 228,2 tys.m, a placów składowych 503,6 tys.m 2 (1997.). Głębokości pzy poszczególnych nabzeżach wahają się od 8,0 m do 12,8 m. Od oku 1995 powadzone są pace czepalne na głównym toze podejściowym do potu. Do czewca 1996 oku pogłębiono to wodny do 13,5 m. Dalsze pace mają zapewnić głębokość 14,1 m na odcinku o długości 2700 m i szeokości 150 m. Pogłębiono ównież dużą obotnicę o śednicy 500 m w awanpocie. Twają pace pogłębiaskie na wewnątzpotowym toze wodnym powadzącym do Nabzeża Indyjskiego, pod modenizowany Bałtycki Teminal Zbożowy. Po pogłębieniu stanowisk możliwy będzie ozładunek zboża ze statków o nośności do 70 tys. ton, tzw. panamaxow, bez potzeby odlichtunku na edzie. Plany zakładają także pogłębienie toów wodnych od główek falochonów, pzez awanpot, do stanowisk pzy nabzeżach: Fancuskim i Holendeskim. W pocie znajduje się cztedzieści

2 128 Tadeusz Palmowski głębokowodnych stanowisk do cumowania statków. Jednostki tu zawijające mogą mieć do 245 m długości i zanuzenie 11,42 m. Oboty potu pzekaczają 8 mln ton ocznie pzy zdolnościach pzeładunkowych szacowanych na 12 do 15 mln ton. Udział tanspotu kolejowego w obsłudze potu w oku 1997 wzósł do 20,5%. Ostatnie lata miały znaczny wpływ na zmiany w obliczu potu, jego funkcji i oli. Pzemiany polityczne, ekonomiczne i społeczne zapoczątkowane w oku 1990, wpłynęły na zmniejszenie obotów handlu zaganicznego dogą moską, w tym także na zmniejszenie obotów ładunkowych w pocie Gdynia (tab. 1). Spadkowe tendencje w obotach, zaówno w impocie jak i w ekspocie, spowodowały niepełne wykozystanie zdolności pzeładunkowych potu w ładunkach masowych, zbożu, paliwach płynnych i dobnicy. Pomimo tych niekozystnych tendencji pzeładunki wyniosły w tys. ton. We wszystkich gupach towaowych, opócz zboża, nastąpił wzost pzeładunków. Umocniona została także czołowa pozycja Gdyni w pzeładunkach zboża - 46 % obotów polskich, oaz dobnicy - 47 %. W oku tym Gdynia była jedynym polskim potem, w któym odnotowano wzost obsłużonej masy towaowej. W następnych dwóch latach odnotowano znaczny spadek pzeładunków i to we wszystkich gupach ładunkowych. W oku 1991 pzeładunki w stosunku do oku 1990 uległy obniżeniu o 27 %, a w oku 1992 w stosunku do oku 1991 o dalsze 13,4 % do wielkości 6,28 min ton, co w pzybliżeniu odpowiadało obotom tego potu w oku Spowodowane to było m.in. ogólną ecesją gospodaczą w kaju, ozpadem dużych cental handlu zaganicznego, wpowadzeniem z byłymi kajami RWPG ozliczeń dolaowych, w miejsce tańszych (3-4 - kotnie) ublowych, co spowodowało odpływ masy towaowej do potów Euopy Zachodniej. W latach 1991 i 1992 w pzeładunkach pzeważały elacje załadunkowe. W celu popawy sytuacji pot nawiązał ścisłą współpacę z nowymi spedytoami i agentami, podjęto pzeładunki towaów do tej poy zadko obsługiwanych pzez pot, np. złom, a także podjęto działania mające na celu wpowadzenie wspólnej z PKP polityki tanspotowej i finansowej. W oku 1993 w gospodace naodowej umocniły się tendencje wzostowe. Znalazło to odbicie w działalności potu gdyńskiego, gdzie pzeładunki były wyższe niż w popzednich dwóch latach, osiągając wielkość 7759 tys. ton. 10 maja 1993 oku ustanowiono ekodowy dobowy pzeładunek dobnicy 35,4 tys. ton. O 50% wzósł załadunek węgla ekspotowanego m.in. do Finlandii oaz koksu dla Bazylii. Największy spadek obotów wystąpił w pzeładunkach udy i paliw płynnych, co związane było m.in. ze stagnacją w pzemyśle metalugicznym, oganiczeniami impotu oaz konkuencyjnością potu w Świnoujściu.

3 Pot gdyński w okesie estuktuyzacji 129 Tab.l. Oboty ładunkowe potu gdyńskiego w latach (w tys. ton) Lata Ogółem Węgiel Ruda Ropa i pzetwoy Zboże Inne ładunki Dewno Dobnica i koks naftowe masowe Źódło: Opacowanie autoa na podstawie mateiałów Potu Gdynia Holding S.A. Rok 1994 był kozystny dla gospodaki i co za tym idzie dla potu. Pzeładunki w Gdyni wyniosły 8005 tys. ton i były wyższe od osiągniętych w o 246 tys. ton. Największe zmiany nastąpiły w pzeładunkach zboża i węgla. Dastyczny spadek pzeładunków zbóż (o 66 %) spowodowany był oganiczeniami impotu i potekcyjną polityką państwa wobec kajowych poducentów. Zjawisko to było dla potu szczególnie niekozystne, gdyż w wyniku zmodenizowania elewatoa na pzełomie 1992 i pot znacznie powiększył zdolności pzeładunkowe dla obsługi tej gupy ładunkowej. W oku 1994 nastąpił wzost ekspotu polskiego węgla i koksu dogą moską. Widoczne to jest ównież w obotach potu gdyńskiego (wzost o 26 %). Po węglu najwyższą dynamikę osiągnęły pzeładunki gupy - inne masowe. Oboty tlenkiem glinu wzosły z 85 do 94 tys. ton. Dużą dynamikę wykazały w tej gupie oboty ładunkami płynnymi, w któych pzeładunek nawozów płynnych (UAN) ze 136 tys. ton wzósł do 206 tys. ton - o 51 %. Oboty paliwami płynnymi mimo 14 % wzostu były, jak w oku popzednim, badzo niskie. Nie odnotowano pzeładunków udy i dewna. Pzeładunki dobnicy w stosunku do oku 1993 wzosły o 340 tys. ton (o 10,4 %). Pzeładunki potu w oku 1995 spadły do 7633 tys. ton. Zadecydowało o tym zmniejszenie ekspotu węgla dogą moską, a także oganiczenie impotu węgla pzez Finlandię spowodowane zmianami stawek celnych. Największą dynamikę wykazał obót paliwami płynnymi, któych impot w poównaniu z okiem popzednim wzósł aż o 159%. Zmiany obotów tymi dwoma gupami ładunków

4 130 Tadeusz Palmowski masowych zdominowały wzost elacji wyładunkowych o 25%, pzy spadku załadunków o 15%. W oku 1995 pzeładowano w pocie gdyńskim także ponad 37 tys. sztuk samochodów i innych pojazdów mechanicznych. W oku 1996 wzósł znacznie udział zboża w stuktuze ładunkowej potu. Wiąże się to ze zwiększonym impotem zbóż do kaju, a także z potwiedzeniem pozycji Gdyni jako potu specjalizującego się w tego odzaju pzeładunkach. Odnotowano spadek obotów dobnicy konwencjonalnej z 1,4 mln ton w oku 1995 do 1,2 mln ton w oku Spowodowane to było osłabieniem koniunktuy w światowym handlu wyobami stalowymi oaz załamaniem się tanzytu moskiego wyobów stalowych z Łotwy, któe zaczęły być pzesyłane pzez pogłębiony pot w Kłajpedzie. Obniżenie o ponad 400 tys. ton wielkości pzeładowywanego węgla związane było z pogaszającą się konkuencyjnością i nieopłacalnością ekspotu polskiego węgla. Jego ceny na ynku światowym są znacznie niższe niż koszty wydobycia w polskich kopalniach, dodatkowo powiększane o koszty tanspotu do potu. W oku 1997 pot gdyński osiągnął najwyższe w swojej histoii pzeładunki dobnicy - ponad 4,5 mln ton. Podobnie zwiększyły się pzeładunki nawozów i paliw płynnych. Gdynia poza obsługą ładunków polskiego handlu zaganicznego jest także w niewielkim stopniu potem tanzytowym. Pzesyła się tu głównie dobnicę. W oku 1990 dzięki bezpośednim kontaktom potu z pzedstawicielami Czechosłowacji i Węgie udało się część ekspotu tych kajów pzesłać pzez pot gdyński. Udział tanzytu w pzeładunkach ogółem wyniósł 8 %, co stanowiło 811,2 tys. ton (tab. 2). W latach 1991 i 1992 nastąpił spadek pzeładunków tanzytowych do ok. 3%, czyli około 200 tys. ton. Pzyczyną tego były wysokie stawki za facht kolejowy w Polsce, ozliczenia wolnodewizowe oaz lepsza obsługa na zapleczach i w potach Hambuga i Rijeki. W oku 1993 nastąpiło ożywienie obotów tanzytowych, wzosły one do 692,6 tys. ton w poównaniu z 195,4 tys. ton w oku 1992, czyli ponad 3,5-kotnie. Dynamiczny wzost nastąpił w obotach tanzytu lądowo - moskiego, a w tanzycie moskim oboty dobnicą wzosły 10-kotnie. Zdecydowały o tym pzeładunki stali łotewskiej pzychodzące dogą moską (na niewielkich statkach typu Wołgobałt) w małych patiach, a następnie wywożonych dużymi statkami.

5 Pot gdyński w okesie estuktuyzacji 131 Tab. 2. Tanzyt w pocie gdyńskim w latach (w tys. ton) Kaj Czechy 427,2 104,0 176,0 134,5 152 Słowacja - 181,5 107,5 Węgy ,3 5,6 7,2 2.5 Rosja - 3, ,9 2 79,2 7,3 Białouś ,9 2,9 Litwa ,3 1,1 Ukaina ,6 0,1 Łotwa Austia , ,9 Niemcy 1,0 0,8 0,1 - - Inne kaje 11 1,4-0,9 24,6 Tanzyt moski ,4 436,0 215,0 Ogółem 811,2 226,5 692,6 906, ZSRR 2 WNP Źódło: Opacowanie własne na podstawie mateiałów Potu Gdynia Holding S.A W stuktuze tanzytu dominowała dobnica 89 %, w niewielkich ilościach węgiel, koks i inne masowe. Główne kaje pzesyłające swoje ładunki tanzytowe to Białouś, kaje WNP, epubliki nadbałtyckie (wyszczególnione w statystyce dopieo od 1994.) oaz Czechy i Słowacja. Tanzyt tych ostatnich kajów wzósł z 86,2 tys. ton w oku 1992 do 176 tys. ton w Pzeładunki tanzytowe w oku 1994 osiągnęły swoje dotychczasowe maksimum 933 tys. ton i były wyższe od obotu w 1993 oku o 240 tys. ton. Do oku 1994 badzo kozystnie ozwijały się oboty tanzytowe stalą łotewską. Ładunki te zdominowały tanzyt moski dobnicy. Od oku 1995 tanzyt w pocie gdyńskim zaczął się zmniejszać do poziomu 719,1 tys. ton w oku 1996 i 491,6 tys. ton w oku W tanzycie lądowo - moskim i mosko - lądowym dobnicy największy tonaż ładunków związany był z Czechami i Słowacją. Pespektywicznie pot liczy na znaczącą pozycję w obsłudze tanzytu słowackiego. W obotach ładunkowych potu w całym okesie dominowały elacje załadunkowe. Do potu zawijało ocznie od 2 tys. do 2,7 tys. statków, z tego co piąty pod polską bandeą (tab. 3).

6 132 Tadeusz Palmowski Tab. 3. Ruch statków w pocie gdyńskim w łatach (statki na wejściu) Lata Liczba statków Pojemność statków ogółem w tym bandey polskiej w tys. NRT Źódło: Opacowanie autoa na podstawie mateiałów Potu Gdynia Holding S.A. W tym czasie zatudnienie w pocie uległo zmniejszeniu o ponad 1500 osób (tab. 4). Tab. 4. Zatudnienie w pocie gdyńskim w latach Zatudnienie Lata śedniooczne Stanowiska obotnicze Stanowiska nieobotnicze Razem W od VII bez BTZ, od XII bez BCT Źódło: Opacowanie autoa na podstawie mateiałów Potu Gdynia Holding S.A. W oku 1984 Zaząd Potu Gdynia pzekształcono w Moski Pot Handlowy Gdynia. W oku 1991 zapoczątkowano poces estuktuyzacji Moskiego Potu Handlowego w Gdyni, kiedy to 19 listopada istniejące od 1953 oku pzedsiębiostwo państwowe pzekształcono i zaejestowano jako jednoosobową Spółkę Akcyjną Skabu Państwa o nazwie Moski Pot Handlowy Gdynia S.A. W oku 1996 spółkę tę pzekształcono z kolei w Pot Gdynia Holding S.A.,

7 Pot gdyński w okesie estuktuyzacji 133 gupujący szeeg niezależnych pzedsiębiostw. Celem pzekształceń było oddzielenie działalności eksploatacyjnej od zaządzania teenami i infastuktuą potową, czyli wydzielenie samodzielnych spółek ze specjalistycznymi teminalami, któe działają w stuktuze holdingowej pod egidą spółki matki Potu Gdynia Holding S.A., czyli zaządcy potu. Obowiązkiem zaządcy jest toska o infastuktuę, m.in. o akwatoia, nabzeża, sieć komunikacyjną, enegetykę i łączność, a także wytyczanie ogólnej polityki ozwojowej. Do wykonywania funkcji eksploatacyjnych zaczęto powoływać samodzielne spółki, do któych Pot Gdynia Holding S.A. wniósł udział w fomie apotu elementów supastuktuy oaz wydzieżawienia elementów infastuktuy. 1 lipca 1994 oku powstał Bałtycki Teminal Zbożowy, 1 gudnia tego samego oku ozpoczął samodzielną działalność Bałtycki Teminal Konteneowy, a od 1 czewca 1995 oku Moski Teminal Masowy, od 1 lipca 1995 oku Bałtycki Teminal Dobnicowy Gdynia (ye. 1). 1 czewca 1995 oku spzężone z eksploatacją usługi tanspotowe zoganizowały się w Zakład Tanspotu "Tans-Pot". Opócz poządkowania sfey usług podstawowych wydzielono samodzielne podmioty świadczące usługi pomocnicze. Od 1 kwietnia 1995 oku usługi techniczne powadzi Potowy Zakład Techniczny, od 1 lipca tego oku Potowy Zakład Zaopatzenia. W oku 1996 utwozono spółkę świadczącą usługi holownicze i cumownicze Pzedsiębiostwo Usług Żeglugowych i Potowych WUZ. Listę spółek niezbędnych dla spawnego obsługiwania teminali uzupełnia Pzedsiębiostwo Robót Potowych i Potowe Pzedsiębiostwo Eksploatacji Uządzeń Enegetycznych i Wodnych "Sieć", a także "Depot - Teminal Gdynia" spółka zajmująca się podukcją i emontem konteneów oaz towaowym tanspotem dogowym. Jedynym udziałowcem pzedstawionych powyżej spółek jest Pot Gdynia Holding S.A. Po nabaniu doświadczenia w samodzielnym działaniu i wzmocnieniu kapitałowym i technologicznym spółki pzybioą ostateczną postać spółek akcyjnych. Od oku 1996 Pot Gdynia Holding S.A. posiada 50,01% udziałów w spółce Spedcont zajmującej się kolejowymi pzewozami ładunków w konteneach w komunikacji międzynaodowej. Jednostki stowazyszone z Gupą Kapitałową Potu Gdynia Holding S.A. to: Baltic Containe Lines - spółka, któej pzedmiotem działania jest akwizycja sewisu dowozowego konteneów pomiędzy potami Euopy Zachodniej i Gdynią, "Teama" spółka zajmująca się spedycją, pzewozami kajowymi i międzynaodowymi, "Unipot"- wykonujący usługi pzeładunkowe, składowe i manipulacyjne na zecz statków i ładunków oaz świadcząca poady i obsługę pawną Kancelaia Pawnicza "Pot - Lex". Początki Bałtyckiego Teminalu Zbożowego sięgają oku 1937, kiedy to oddano do użytku elewato zbożowy pzeznaczony do obsługi ekspotu i impotu zboża oaz jego uszlachetniania. Do dugiej wojny światowej elewato opócz

8 134 Tadeusz Palmovvski ekspotu polskiego zboża, służył kajom naddunajskim jako magazyn tanzytowy. Po wojnie płynęła tędy do naszego kaju znaczna część impotu zboża dogą moską. W ekodowym dla pzeładunku zboża oku 1977 pzeładowano go tu 1853, 8 tys. ton. W maju 1992 oku ozpoczęła się guntowna pzebudowa elewatoa (wykonana pzez tę samą szwajcaską fimę Baci Buhle, któa elewato budowała i infastuktuy nabzeżowej. Wymieniono nabzeżowe uządzenia pzeładunkowe, zainstalowano nowy układ technologiczny, wagi elektoniczne. Skonstuowano nowe ciągi tanspotowe i zmodenizowano stanowisko obsługi wagonów i samochodów. W ciągu kilku miesięcy powstał teminal bodący najnowocześniejszym centum obsługi zboża w polskich potach. Wydajność elewatoa w impocie wzosła z 250 do 400 ton na godzinę, a w ekspocie z 120 do 360 ton na godzinę. Zwiększono zaazem możliwości obsługi statków w ekspocie z dotychczasowej wielkości 15 tys. DWT do 35 tys. DWT. Gdynia stała się zatem jedynym polskim potem, w któym można dokonywać ekspotu tak dużymi statkami. W impocie teminal pzyjmować może statki do 70 tys. DWT. Obsługuje je z szybkością 6-7 tys. ton na dobę. W styczniu 1993 oku obsłużono piewszy po modenizacji statek. Po pzebudowie dwukotnie uległa zwiększeniu wydajność elewatoa. Jego zdolności pzeładunkowe wzosły z tys. ton do 1-1,5 mln ton w zależności od elacji. Pozwala to nie tylko na obsługę kontahentów kajowych, ale także ewentualnych poważnych ładunków tanzytowych. Dugi etap ozbudowy elewatoa zakończony w kwietniu 1997 oku obejmował wykonanie zespołu stalowych silosów, ustawionych i zmontowanych w jednolity system technologiczno - konstukcyjny z już istniejącym i zmodenizowanym elewatoem. Pozwoliło to zwiększyć pojemność składową o ton. W najbliższej pzyszłości bieze się pod uwagę zwiększenie zdolności składowej teminalu do 75 tys. ton, co podniesie zdolność pzeładunkową z 1,2 mln ton do 3 mln ton. Planuje się dobudowanie od stony Nabzeża Noweskiego bateii silosów waz z wieżą pzesypową i punktem załadunkowo-ozładunkowym wagonów i samochodów. Pot gdyński obsługuje ocznie ok. 50 % pzeładunków dobnicy pzechodzących pzez polskie poty. W stuktuze obotów potu dobnica, w tym dobnica skonteneyzowana stanowi ok. 40 %. Bałtycki Teminal Konteneowy jest jedynym potowym teminalem pzeładunku konteneów w óżnych elacjach tanspotowych. Jego budowę waz z układem dogowym i kompleksem usług towazyszących ozpoczęto w 1976 oku w zachodniej części potu. Pojektowana oczna zdolność pzeładunkowa zakładała 340 tys. TEU. Osiągnięta ma być ona w dwóch etapach. Za datę ozpoczęcia eksploatacji pzyjmuje się 29 paździenika 1979 oku, kiedy obsłużono tu piewszy statek, któym był oowiec "Baltic Eagle" amatoa United Baltic Copoation. Od czewca 1980 oku ozpoczęła się obsługa statków w technologii lo-lo. Piewszy pułap zdolności pzeładunkowej tys.

9 Pot gdyński w okesie estuktuyzacji 135 TEU teminal osiągnął w dugiej połowie lat osiemdziesiątych po zakończeniu budowy piewszego etapu. Teminal posiada dwa nabzeża pzeładunkowe: -"Helskie I" o długości 800 m i głębokości 8,5-10 m, z tzema stanowiskami do obsługi statków konteneowych w systemie lo-lo i jednym w systemie o-o, -"Helskie II" o długości 178 m i głębokości 8 m do obsługi statków w systemie o-o oaz pomów. Bałtycki Teminal Konteneowy wyposażony jest także w dwie ampy (jedna stacjonana, duga uchylna steowana hydaulicznie) do obsługi statków z wykładanymi pomostami ufowymi o-o. Znajduje się tu teminal kolejowy z tzema toami o długości po 300 m pzystosowany do jednoazowej obsługi 45 wagonów z konteneami, stacja kolejowa GPK z toami zdawczo-odbioczymi (6 toów po 1000 m), pzystosowana do fomowania pociągów konteneowych, a także place składowe o pojemności 9 tys. TEU w piewszej stefie pzeładunkowej, paking oo dla 120 jednostek tocznych RT (oll-taileów), paking dla pojazdów tasowych 3 ha, zbioczo-ozdzielczy magazyn konteneyzacyjny o powiezchni kytej 20 tys. m 2 i pojemności składowej 15 tys. ton dobnicy, z układem toowym o pojemności 30 wagonów. W skład teminalu wchodzi także magazyn o egulowanej tempeatuze o powiezchni 3180 m 2, pojemności składowej 4,8 tys. ton, a także należące do japońsko-niemieckiej fimy Baltic Auto Cente place składowe dla 6000 samochodów i składy celne o powiezchni 3 tys. m 2. Pzedstawione wyposażenie techniczne pozwala na obsługę jednocześnie tzech statków konteneowych w systemie lo-lo z wydajnością 1200 TEU na dobę i dwóch statków w systemie o-o z wydajnością 900 TEU na dobę. Mogą obsługiwać magazyny kolejowe z wydajnością 300 TEU na dobę oaz samochody pojazdów w ciągu jednej zmiany. 85% pzesyłek opuszcza teminal na naczepach samochodowych. W oku 1997 w teminalu obsługiwano statki dziewięciu egulanych linii żeglugowych (tab. 5). Tab. 5. Połączenia egulane Bałtyckiego Teminalu Konteneowego w Gdyni w 1997 oku Linia z Gdyni do: Amato Częstotliwość zawinięć Poty Ameyki Płd. Pol-Ameiyka 2 azy w miesiącu Poty Chin, Euopy Zach. Chipolbok 3 azy w miesiącu Poty M. Sódziemnego,Hiszpania Pol-Levant 4 azy w miesiącu Poty Finlandii 2 Euoafica 3 azy w tygodniu Poty W.Bytanii UBC, Euoafica 2 azy w tygodniu Kalskona (Szwecja) - pom Stena Line 6 azy w tygodniu

10 136 Tadeusz Palmowski Rottedam, Bemehaven (s.dow.) Maesk Line 1 az w tygodniu Hambug, Bemehaven (s.dow) 1, 3 BCL,ICML 4 azy w tygodniu Hambug, Bemehaven (s.dow) 1 Team Lines 2 azy w tygodniu 1 obsługa linii wschodniego wybzeża USA i Kanady, Dalekiego Wschodu, Austalii 2 statek skomunikowany z pociągiem Gdynia-Wiedeń 3 powiązane z zawinięciami do Kaliningadu, Kłajpedy i Rygi Źódło: Opacowanie autoa na podstawie Mateiałów Bałtyckiego Teminalu Konteneowego Pot Gdynia Holding S.A. Pzeładunki Bałtyckiego Teminalu Konteneowego w latach cechowała stagnacja. Związane było to z kyzysem i pocesami tansfomacji gospodaki Polski, a także ucieczką konteneów na Zachód dogą lądową do dużych potów oceanicznych. Wzost w obotach konteneowych nastąpił w oku 1993 i twa do dziś. W oku 1996 pzeładowano tu 156 tys. TEU, a w oku tys. TEU. Jest to wynikiem ożywienia polskiej gospodaki z jednej stony, a także aktywnością samego teminalu w oganizowaniu połączeń dowozowych do potów zachodniej Euopy, jak ównież połączeń intemodalnych wiążących go z polskim, a w pzyszłości także tanzytowym zapleczem. Od 1 gudnia 1994 oku dwa azy w tygodniu uuchomiono pociąg konteneowy z Gdyni do teminali konteneowych w Sosnowcu i Łodzi, a 14 lutego 1995 oku także do Waszawy, następnie do Wocławia, Małaszewicz i Kakowa. Planuje się także połączenia Gdyni z Mannheim, Budapesztem, Wiedniem, Weoną i Udine we Włoszech. Pognozy dla Bałtyckiego Teminalu Konteneowego pzewidują wzost obotów dobnicy skonteneyzowany w polskim handlu zaganicznym dogą moską i w tanzycie. To natomiast będzie podstawą do ozpoczęcia dugiego etapu ozwoju teminalu, któy zakłada zwiększenie zdolności pzeładunkowych do 340 tys. TEU. Wyszczególnienie Tab. 6. Bałtycki Teminal Konteneowy w latach Jednostki Lata miay Pzeładunki ogółem tys. ton 1237,4 1350,9 1733,0 2036,8 3764,6 w tym: lo-lo % o-o % Konteney tys. ton 1018, ,2 1325,6 1778,9 szt TEU

11 Pot gdyński w okesie estuktuyzacji 137 Samochody szt Dobnica tys. ton 134,0 376,6 504,0 622,8 938,0 Liczba zawinięć statki Zatudnienie etaty Źódło: Opacowanie autoa na podstawie Mateiałów Bałtyckiego Teminalu Konteneowego Pot Gdynia Holding S.A. Rosnące zapotzebowanie na pzeładunki w systemie o - o i póba ozładowania dużego uchu na nabzeżu konteneowym pzyczyniły się do podjęcia decyzji o budowie nowego teminalu o - o kosztem basenu V i nabzeża Czechosłowackiego. Nowe nabzeże wyposażone będzie w tzy ampy do obsługi statków, część basenu V zasypana uobkiem z pogłębiania kanałów potowych pzeznaczona będzie na składowanie palet i naczep. Dostęp do nowego teminalu ciężkiego uchu samochodowego wymaga budowy dugiej nitki ulicy Janka Wiśniewskiego. Do Bałtyckiego Teminalu Konteneowego należy także zlokalizowana na jego teenie Baza Pomowa. Tu koncentuje się około 25% pasażeskiego uchu pomowego i 10 % pomowego uchu towaowego pzechodzącego pzez poty polskie. Uuchomiona w oku 1991 baza wyposażona jest w 3 suwnice nabzeżne 35/40 ton, 2 suwnice kolejowe 35/40 ton, 9 suwnic placowych 30,5 i 35 ton, 3 konteneowe wozy podsiębiene, a także żuawie, wózki, chwytaki i inny specjalistyczny spzęt. W latach w Bazie Pomowej nastąpił badzo wyaźny wzost pzeładunków z 18 do 329 tys. ton (tab. 7). Wzosła także o ponad 153 tys. liczba obsłużonych pasażeów. Odnotowano ównież znaczący wzost pzeładowanych samochodów osobowych i ciężaowych. Tab. 7. Baza Pomowa w Gdyni (Pzeładunki butowe) Wyszczególnienie Jednostki Lata Liczba zawinięć statki Liczba pasażeów osoby Samochody osobowe szt Samochody ciężaowe szt Ładunki tys. ton 18,1 58,0 195,8 328,9 Źódło: Opacowanie autoa na podstawie Mateiałów Bałtyckiego Teminalu Konteneowego Pot Gdynia Holding S.A.

12 138 Tadeusz Palmowski Położenie geogaficzne w tym dostępność nawigacyjna i atakcyjność tanzytowa stwazają waunki do dalszego intensyfikowania obsługi pomów towaowych i pasażeskich w pocie gdyńskim. Ponieważ dotychczasowa baza ma chaakte tymczasowy, powstał pojekt zbudowania w najbliższych latach nowego, dużego i nowoczesnego teminalu pomowego. Miejsce lokalizacji to obsza zajmujący ha, położony w zachodniej części potu w sąsiedztwie Teminalu Konteneowego, obok tymczasowej bazy pomowej (ye. 1). W teminalu pomowym będzie bała swój początek tanseuopejska autostada Północ-Południe egzystująca pod nazwą TEM-NS, czyli Tans Euopean Motoway Noth-South "Scandinavia". Twają intensywne pzygotowania do budowy piewszego odcinka z Gdyni do Łodzi. We wześniu 1995 oku uszyły pace mające na celu ukończenie w końcu 1998 oku Tasy Kwiatkowskiego. Gdyński teminal pomowy będzie składnikiem pzedsięwzięcia inwestycyjnego nazywanego Baltic Fey Bidge, czyli Bałtyckiego Mostu Pomowego. Dugim pzyczółkiem tego mostu po dugiej stonie Bałtyku będzie pot w Kalskonie. W paździeniku 1996 oku ozpoczęto w pocie gdyńskim budowę teminalu cementowego. Piewszy statek pzycumował do nowego teminalu pzy nabzeżu Węgieskim w lipcu 1997 oku. Skandynawska fima "Scancem", któa wybudowała i eksploatuje ten nowoczesny i ekologiczny teminal planuje w piewszym okesie pzeładunki około 100 tys. ton cementu luzem ocznie. Wiąże się to ściśle ze spodziewanym wzostem zapotzebowania na ten suowiec budowlany w związku z pogamem budowy autostad w Polsce (zwłaszcza A-l) oaz z zakładanym ozwojem budownictwa mieszkaniowego w naszym kaju. W oku 1997 utwozono Bałtycką Bazę Masową Sp. z o. o. Jej udziałowcami są Pot Gdynia Holding S. A. i Zakłady Azotowe Puławy S. A. W paździeniku 1997 oku pzy nabzeżu Szwedzkim na powiezchni 1,5 ha ozpoczęto budowę teminalu pzeładunkowo-składowego nawozów płynnych. W dalszej kolejności powstanie magazyn kyty o pojemności 70 tys. ton dla nawozów sypkich ganulowanych. W Bałtyckiej Bazie Masowej służącej ekspotowi nawozów sztucznych wytwazanych pzez zakłady w Puławach planuje się pzeładunki zędu od 700 tys. do 1 mln ton nawozów ocznie. W listopadzie 1997 oku pzy nabzeżu Śląskim włączono do eksploatacji nowy, piewszy w polskich potach, teminal do obsługi gazu w stanie ciekłym - Moska Pzeładownia Gazu. Teminal zbudowany pzez fimę Semgaz z Konina został pzystosowany do pzeładunku płynnego popan - butanu ze statków na wagony - cysteny lub autocysteny. Jest on wyposażony w dwa zbioniki o pojemności 200 n oaz pompy o zdolności załadunkowej 100 ton w ciągu godziny. Zastosowana technologia pozwala na pzyjmowanie jednostek z ładunkiem 3 tys. ton. Roczna zdolność pzeładunkowa tego teminalu wynosi 350 tys. ton. (Za dwa

13 Pot gdyński w okesie estuktuyzacji 139 lata potzeby naszej gospodaki na pzewóz tego suowca będą pięć azy wyższe niż zdolności pzeładunkowe teminalu). Moska Pzeładownia Gazu ma chaakte ogólnodostępny, umożliwia kozystanie z jej uządzeń wszystkim impoteom gazu, ównież z kajów tanzytowych. Piewszą patię 450 ton płynnego gazu, pochodzącą z kajów Moza Bałtyckiego, pzywiózł do Gdyni statek amatoa koncenu BP Danish Dak. W najbliższym czasie szwedzki koncen Peem Petoleum (planujący utwozenie na teenie całego kaju sieci 200 stacji paliw) ozpocznie budowę pzy nabzeżu Duńskim teminalu do pzeładunku miliona ton paliw ocznie. Poza wieloma inwestycjami mającymi na celu zmodenizowanie infastuktuy potu, by nadążać za postępem w technologiach tanspotowych, w pocie gdyńskim planuje się ponowne utwozenie Wolnego Obszau Celnego, a także Centum Dystybucji Towaów. Stategia ozwoju potu ma chaakte otwaty skieowany na działalność handlową i tanspotową. Dzięki tej stategii pot gdyński jest i w dalszym ciągu będzie ważnym bałtyckim węzłem dystybucyjnym na euopejskich szlakach Wschód - Zachód i Północ - Południe. Liteatua 1. Dzemczewski J.,1997, "Najlepszy intees jaki kiedykolwiek Polska mogła zobić",75 lat potu gdyńskiego, Namiaiy, n 9/ Kaczmaczyk J.,1995, 30 lat konteneów w pocie Gdynia, Pzegląd Komunikacyjnym Malinowski H., 1985, Pot Gdynia, Technika i Gospodaka Moska, n Pacuk M., Palmowski T., 1995, Pot - City Mutual Development - Gdynia Case [w:] Intenational Semina, Pesevation of the Industial Heitage - Gdańsk Outlook II, Octobe 4-7, 1995 Gdynia-Gdańsk, Poland, Technical Univesity Gdańsk, Gdańsk. 5. Pawłowski W., 1996, Pot Gdynia - dziś i juto, Pzegląd Komunikacyjny n Polish Pots Handbook 1995, Maitime Economy and Industy Guide, Publishes LINK, Szczecin. 7. Rot P., 1997, Nowe silosy w gdyńskim pocie, Spedycja i Tanspot n Skupowa J., 1990, Moskie funkcje miasta, [w:] Gdynia, śodowisko, pzestzeń, gospodaka, (ed. E. Adijanowska) TMG, Gdynia. 9. Sudziaska K., 1997, SCANCEM inwestuje w Polsce, Namiay, n 10/ Szeme B., 1978, Pzyszłość potu gdyńskiego, Rocznik Gdyński, 1977, TMG, Gdynia.

14 140 Tadeusz Palmowski Mateiały źódłowe nie publikowane: 1. Mateiały Bałtyckiego Teminalu Konteneowego Gdynia Holding S.A. Mateiały Potu Gdynia Holding S.A. Summay The Pot of Gdynia in Restuctuing Peiod The pot of Gdynia is a little ove 75 yeas old but it's still the youngest pot in Poland and one of newe in Euope. It's univesal pot but it's also specialized in eloading the geneal cago, especially containes and con. The pot sevices about 90% of containes eloading of all Polish sea pots and 50-55% of con and fodde of Polish foeign tade. The tunove of the pot exceeds 8 million tons pe yea and eloading stength is estimated fo million tons. The paticipation of ailway tanspot in sevicing the pot in 1997 inceased to 20,5%. In 1984 The Management Boad of Pot of Gdynia was tansfomed into Sea Commecial Pot of Gdynia. In 1991 thee was initialized estuctuing pocess of Sea Commecial Pot of Gdynia when existing since 1953 state company was tansfomed and egisteed as one-man company of the State Teasuy named Sea Commecial Pot of Gdynia Inc.. In 1996 this company was tansfomed into Pot of Gdynia Holding Inc. consisting of many independent companies. The main idea of tansfomation was to sepaate the pot opeating fom gound and infastuctue management i.e. sepaating independent companies which owned specialized teminals and ae pats of holding stuctue unde mothe: Pot of Gdynia Holding Inc. - the manage of the pot. In 1994 thee wee established Baltic Con Teminal and Baltic Containe Teminal and in 1995: Sea Bulk Cago, Baltic Geneal Cago Gdynia, Tanspot Plant Tans-Pot", Pot Technic Plant and Pot Supplying Plant. In 1996 thee was established Navigation and Pot Sevices Company WUZ". The list of companies can be completed by Pot Woks Entepise, Pot Enegetic and Wate Machiney Opeating SIEC" as well as Depot - Teminal Gdynia".

15 Pot gdyński w okesie estuktuyzacji 141 The pot of Gdynia sevices about 50% of geneal cago eloading of all Polish pots pe yea. In the stuctue of pot tunove the geneal cago including containeed amounts about 40%. Baltic Containe Teminal is the only one pot teminal fo containes eloading in vaious tanspot elations. To this teminal it belongs also Fey-Base located inside its aea. Thee's concentated hee about 25% of passenge fey taffic and 10% of goods fey taffic leading though Polish pots. The pot development stategy is opened fo tade and tanspot activity. Thank's that the pot of Gdynia is and will be impotant Baltic tanspot cente.