Style architektoniczne w Gdańsku Renesans i manieryzm cz. I

Transkrypt

1 WĘ TARG GLO WY u l. ńsk de t obl I Tn zero rsk ul.p k Św. Duc ni Piw n Ch ❸ Dłu nic z ❹ Og Łw ck rn lebnic k gi T rg ❺ Prz edm ❹ ck cy kie ❷ Tró j rn iejs Podw zeźn i le P ruk T oru owocnych poszukiwń życzą: mie td z prtnermi: Ls ❸ ❶ rzed i ik Żb tej R wię le Og Po w Pod w roź nic z go ri kie M u l. K lesz nic let Poc z ❷ tow K ług sł ws b z L ekty krs h le k Tk ck ry D rb gu iętoj S Podkrm G Bo Św Style rchitektoniczne w Gdńsku Renesns i mnieryzm cz. I ❶ ch u l. K ozi Św. Du obl k Złotników zero Gr S II u ojńsk Gr erok ❺ W ńsk Dofinnsowno ze środków Ministr kultury i Dziedzictw Nrodowego ptroni medilni: J g

2 2 QUIZ 1. Jednym z pojęć przedstwionych legorycznie n Złotej Brmie jest Słw. Atrybutem Słwy jest ciło niebieskie. Które?. Słońce b. Księżyc c. Sturn 2. N portlu kmienicy Czirenbergów Frederów umieszczono rzeźbę ukzującą zwierzę. Jkie?. kot b. ps c. koni 3. Junonę przedstwiono z pwimi, Minerwę z sową, Wenus zś z gołębimi. Jki ptk towrzyszy Jowiszowi? Aby się tego dowiedzieć, trzeb odnleźć wizerunek njpotężniejszego z rzymskich bogów, znjdujący się n kmienicy Schumnnów.. łbędź b. bocin c. orzeł 4. N krcie otczjącej fontnnę Neptun widzimy herby. Czyje?. Polski i Gdńsk b. tylko Gdńsk c. Gdńsk i Prus Królewskich 5. Herby znjdują się również n Zielonej Brmie, kżdy z nich jest podtrzymywny z boku przez tzw. trzymcze. W wypdku herbu Gdńsk funkcję tę pełnią oczywiście lwy. A co podtrzymuje herb Polski?. gryfy b. nioły c. jednorożce

3 Style rchitektoniczne w Gdńsku Renesns i mnieryzm cz. I kludiusz grbowski Wrz z końcem XV wieku skończył się epok, którą historycy nzywją średniowieczem. Trwł brdzo długo, około tysiąc lt, jej początki sięgją V stuleci. Zostł nzwn wiekmi średnimi, poniewż rozdzielł dw inne okresy w dziejch: strożytność orz nowożytność. Pństwo polskie powstło mniej więcej w połowie średniowiecz, w X wieku. Do XV stuleci budowno więc w Polsce, podobnie jk w Europie, w dwóch stylch rchitektonicznych. Strszy z nich to styl romński, który poznliście w trkcie pierwszych spotkń w tym cyklu Gdńskich Minitur, młodszy to gotyk, któremu poświęcono dw późniejsze spcery. W epoce nowożytnej powstły zupełnie inne style w rchitekturze, którymi zjmiemy się podczs kolejnych trs Gdńskich Minitur. Będą to: renesns, mnieryzm, brok, rokoko i klsycyzm. Nleży pmiętć, że epoki historyczne zostły nzwne przez bdczy i bdczki. Nikt żyjący i prcujący w X czy XIII wieku nie myślł o tym, że trw włśnie średniowiecze. Nikt też nie mówił, że idzie n mszę do kościoł romńskiego czy gotyckiego. Dopiero w epoce nowożytnej historycy i historyczki bdjący przeszłość stworzyli periodyzcje, czyli podził czsu n okresy. Podziły te są umowne, bo przecież żdn epok nie skończył się jednego dni. Bdcze i bdczki spierją się w kwestii dt rozpoczęci się i zkończeni kolejnych epok. Jko przykłd możemy podć średniowiecze. Historycy podją kilk dt, które mogłyby wyznczć jego kres: rok 1450 (wynlezienie druku przez Jn Gutenberg), 1453 (zdobycie Konstntynopol przez Turków), 1492 (odkrycie Ameryki przez Krzysztof Kolumb), 1494 (wybuch wojen włoskich), 1517 (wystąpienie Mrcin Lutr), 1543 (wydnie dzieł Mikołj Kopernik O obrotch sfer niebieskich). Kżd z wymienionych dt m swoich zwolenników i przeciwników. Niektórzy uwżją, że njwżniejsze są wydrzeni polityczne, inni zś wskzują n odkryci nukowe. Dty końc średniowiecz mogą być tkże inne dl różnych regionów Europy. W dziedzinie kultury i sztuki njistotniejsze, przełomowe wydrzeni miły miejsce we Włoszech. W XV wieku Włochy nie tworzyły jednego pństw, tk jk dzisij, lecz podzielone były n kilk mniejszych, często skłóconych i rywlizujących ze sobą pństw i pństewek. Artyści żyjący w tym czsie we Włoszech zczęli czerpć ze sztuki epoki strożytnej, poniewż n terenie Itlii przetrwło brdzo dużo zbytków z tego okresu. Pisrze i poeci odkrywli n nowo teksty pisne przez strożytnych utorów, przypominno sobie rzymskie i greckie mity, rchitekci i rzeźbirze podziwili kunszt strożytnych dzieł sztuki. Z pierwszego renesnsowego rchitekt uwż się Filipp Brunelleschiego. Zbudowł on we Florencji, gdzie mieszkł i tworzył, m.in. Szpitl Niewiniątek (zdjęcie nr 1), tkże dokończył budowę ktedry (zdjęcie nr 2), którą zczęto wznosić w 1296 roku. Mieszkńcy Florencji chcieli, by ich njwżniejsz świątyni nkryt był potężną kopułą, czyli dchem w ksztłcie czszy skonstruownym n plnie koł. Kopuły n swoich ktedrch podziwić mogli mieszkńcy sąsiednich mist: Sieny i Pizy. W 1420 roku postnowiono powierzyć prcę włśnie Filippowi Brunelleschiemu. 1 2

4 Ten rchitekt, zrzem rzeźbirz oprcowł nowtorskie rozwiąznie, które pozwoliło n wzniesienie kopuły zncznie większej od jej odpowiedniczek n ktedrch w Sienie i Pizie. Dch ktedry florenckiej był większy nwet od kopuły wieńczącej Pnteon świątynię zbudowną w Rzymie w 125 roku przez strożytnych Rzymin. Mieszkńcy Itlii musieli więc czekć pond 1300 lt n równie imponującą budowlę. Twórcy renesnsu przejęli od strożytnych nie tylko formy, le tkże smo podejście do sztuki. Jk pmiętcie, w gotyku rtyści skupili się n Bogu. Wznoszono corz wyższe i smuklejsze świątynie, by zbliżyć się do nieb. Tymczsem w renesnsie, tk jk u strożytnych Greków i Rzymin, sztuk koncentrowł się n człowieku. Niezwykle dynmicznie rozwij się nuk, czego przykłdem może być dziłlność stronom Mikołj Kopernik. Tkie podejście do nuki i filozofii oprte n zinteresowniu człowiekiem i życiem ziemskim nzywmy humnizmem. Sztuk renesnsu wkrótce zczęł rozprzestrzenić się w Europie. Njszybciej dotrł n Węgry, gdzie królową był pochodząc z Nepolu Betrycze Argońsk. Jej drugim mężem zostł król Czech i Węgier, Włdysłw Jgiellończyk. Włdysłw pochodził z polsko-litewskiej dynstii Jgiellonów. Jego młodsi brci: Jn Olbrcht, Aleksnder i Zygmunt, byli kolejnymi królmi Polski. Zygmunt, znim zostł królem, korzystł z gościny Włdysłw i mieszkł n Węgrzech. Tu zetknął się ze sztuką renesnsową, któr przypdł mu do gustu. Po tym, jk wrócił do Polski, by objąć tron po Aleksndrze, zczął sprowdzć tu rtystów z Włoch. Przebudowli oni Wwel (zdjęcie nr 3), główną siedzibę włdców Polski. Dziłni Zygmunt stły się wzorem dl polskiej szlchty, któr tkże zczęł ztrudnić włoskich rtystów. Po śmierci pierwszej żony Brbry w 1515 roku, król kzł zbudowć przy ktedrze wwelskiej kplicę, w której mił zostć pochown. Tk powstł Kplic Zygmuntowsk (zdjęcie nr 4), nzwn przez historyków sztuki perłą renesnsu n północ od Alp. Duż grup Włochów przybył do Polski wrz z drugą żoną król, pochodzącą z Mediolnu księżniczką Boną Sforzą (królow Węgier Betrycze był ciotką Bony). Dwór królewski zwsze stnowił wzór dl szlchty, dltego niebwem podkrkowskie zmki zczęto przebudowywć w stylu renesnsowym. Jko przykłdy możn podć zmek w Szydłowcu, siedzibie rodu Szydłowieckich, zmek w Pieskowej Skle, gdzie rezydowł rodzin Szfrńców, czy płc Leszczyńskich w Brnowie Sndomierskim (zdjęcie nr 5), nzywny Młym Wwelem. W Gdńsku nie odnjdziemy tkich dzieł sztuki, jk w Krkowie czy n południu Polski, poniewż główny port Rzeczypospolitej był silnie związny z obszrem Niderlndów i północnych Niemiec. A renesns, który dotrł do ns z tych regionów, zncznie się różnił od renesnsu z południ Polski. W smych Włoszech renesns nie trwł długo, już w połowie XVI wieku zczął się przeobrżć n tyle mocno, że bdcze wydzielili z niego nstępny styl mnieryzm. Włśnie mnieryzm dotrł n północ Europy, gdzie dlej był przeksztłcny w poszczególnych regionch. Zmieniły się przede wszystkim proporcje budynków. Architekci z północy projektowli obiekty wyższe i smuklejsze, nie rezygnując cłkowicie z gotyckiego pięci się do góry. Podczs tego Miniturowego spceru ruszymy ztem trsą budowli, n których znleźć możn nwiązni do sztuki strożytnych Greków i Rzymin. Jk się przekoncie, tkich obiektów w Gdńsku nie brkuje. Przyd się więc mł powtórk z historii i mitologii.

5 5 ❶ Złot Brm, Trg Węglowy 27 Brm pierwotnie nzywł się Długouliczn, poniewż kończył ulicę Długą. Określenie złot przylgnęło do niej n stłe dopiero po 1945 roku. Obiekt stojący przy wjeździe n njwżniejszą ulicę w mieście musił być szczególnie okzły, stnowić jego wizytówkę. Dltego n początku XVII wieku gdńszcznie i gdńszcznki postnowili n miejscu skromnej gotyckiej brmy wybudowć nową. W 1612 roku powstł budowl przypominjąc ksztłtem łuk triumflny. Łuki triumflne w postci dużych, wolno stojących (czyli nieotoczonych żdnymi budynkmi) brm wznosili strożytni Rzyminie, by uczcić wżne wydrzeni lub osoby. Do nszych czsów zchowły się m.in.: Łuk Tytus (cesrz, który w roku 70 zdobył i zniszczył zbuntowną Jerozolimę, obecnie stolicę Izrel), postwiony w 82 roku, Łuk Septymiusz Sewer (cesrz, który wlczył z Prtmi, ludem zgrżjącym Rzymowi od wschodu) z 204 roku orz Łuk Konstntyn (pierwszego cesrz, który zostł chrześcijninem), zbudowny w roku 312. Wszystkie te bogto rzeźbione Złot Brm budowle znjdują się w Rzymie, który był stolicą imperium rzymskiego. W czsch nowożytnych stły się inspircją dl rchitektów. Wzorowł się n nich rchitekt i rzeźbirz, któremu zlecono zbudownie brmy w Gdńsku: Abrhm vn den Blocke. Rodzin Abrhm pochodził z flmndzkiego mist Mechelen (leżącego obecnie n terenie Belgii), skąd przybył do Gdńsk ojciec Abrhm Willem. Sm Willem był uznnym rzeźbirzem i rchitektem. Otrzymywł zleceni z wielu pństw i mist. Prcowł dl rodzin królewskich, książęcych orz dl bogtych mieszczn. Nikogo więc nie zdziwiło, że sztuce poświęcili się tkże jego synowie: Abrhm poszedł w śldy ojc, Jkub zostł cieślą, Izk i Dvid zjęli się mlrstwem. Złot Brm jest bogto zdobion, tk jk strożytne łuki. W dolnej kondygncji umieszczono przejzdy, przez które możn się dostć n ulicę Długą. Przejzd środkowy jest zdecydownie wyższy i szerszy od pozostłych, poniewż służył pojzdom, ntomist dwom mniejszymi po bokch przechodzili piesi. Nd przejzdem środkowym, po obu stronch, umieszczono herb mist. Zwróćcie uwgę, że przejzd ten, podobnie jk wszystkie okn, zkończony jest łukiem półokrągłym. Dzięki temu łtwo możemy odróżnić budowlę renesnsową od gotyckich, w których wszystkie okn zwieńczone były łukmi ostrymi. N brmie widzimy ttykę, czyli ozdobne wykończenie budynku, przypominjące płotek, niską ścinkę bądź blustrdę. Attyk n brmie m formę blustrdy, skłdjącej się z ozdobnych słupków nzywnych trlkmi podtrzymują one poręcz, n której rozmieszczono osiem rzeźb. Są to legorie, czyli obrzowe przedstwieni pewnych pojęć. W tym wypdku legori występuje w formie personifikcji, to znczy że przedstwione pojęci mją postć ludzką. Są to kobiety w długich ntycznych sztch, trzymjące odpowiednie trybuty. Atrybut to przedmiot, który pozwl rozpoznć, co symbolizuje dn legori. N przykłd kobiet trzymjąc wgę i miecz jest legorią sprwiedliwości. Alegorie umieszczone n Złotej Brmie pokzywły wżne dl gdńszczn i gdńszcznek wrtości od strony wjzdu, ptrząc od lewej, widzimy więc: Pokój, Wolność, Bogctwo orz Słwę. Od strony ulicy Długiej widzimy od lewej: Roztropność, Pobożność, Sprwiedliwość i Zgodę. Kolejnym nwiązniem do sztuki strożytnej jest użycie kolumn. Te pionowe podpory skłdją się z trzech części: dolnej bzy, środkowej, njdłuższej trzonu, i górnej, njbrdziej ozdobnej głowicy. Architekci

6 6 w strożytnej Grecji stworzyli trzy porządki, czyli style, które ponownie odkryli budowniczowie renesnsowi. Mówimy więc o kolumnch w porządku doryckim, jońskim i korynckim. Różniły się od siebie głównie ksztłtem głowic kolumny doryckie miły głowice proste, niczym nie zdobione, głowic jońsk skłdł się z dwóch wolut, czyli skręconych włków, przypominjących ślimki (stąd inn nzw ślimcznice), korynck ozdobion był liśćmi kntu (knt to roślin rosnąc n południu Europy, mjąc duże, głęboko wcięte liście). Rzyminie stworzyli jeszcze jeden porządek kompozytowy. Łączy on cechy stylu jońskiego i korynckiego. Głowice są więc ozdobione zrówno kntem, jk i wolutmi. Kolumny oddzieljące przejzdy Złotej Brmy mją głowice jońskie, ntomist pomiędzy oknmi zstosowno porządek kompozytowy. Między środkowymi oknmi umieszczono pęknięty owoc grntu, symbolizującego obfitość, tkże zmrtwychwstnie (odsył bowiem zrówno do greckiego mitu o Persefonie, jk i do zmrtwychwstni Chrystus). Wystrój obiektu uzupełniją inskrypcje, czyli npisy wyryte w kmieniu. Od strony ulicy jest to frgment Pslmu 122 w języku niemieckim: Oby się dobrze wiodło tym, co się miłują, oby pokój pnowł w twych murch i szczęście w płcch. Z drugiej strony umieszczono łcińską sentencję (czyli wżną myśl): Zgodą młe pństw rosną, niezgodą wielkie updją. ❷ Kmienic Czirenbergów Frederów, Dług 29 Przy ulicy Długiej i Długim Trgu znjduje się wiele kmienic, które nwiązują do sztuki i historii strożytnych Greków i Rzymin. Do njciekwszych nleży bez wątpieni kmienic przy ulicy Długiej 29. Był włsnością kilku zsłużonych dl mist gdńskich rodzin: Borstelynów, Kerlów (Ernst Kerl, włściciel domu od 1600 roku, był urzędnikiem miejskim, nstępnie burmistrzem, jego siostr Ann był żoną innego burmistrz Jn Czirenberg), Czirenbergów i Frederów. Włśnie herb tej osttniej rodziny przedstwijący czplę znjduje się nd portlem, czyli ozdobną oprwą drzwi głównych. Ścin z głównym wejściem (fsd) swój obecny ksztłt zwdzięcz przebudowie w 1620 roku, której projekt wykonł znny nm już Abrhm vn den Blocke. N fsdzie umieszczono dwnście renesnsowych medlionów, które powstły prwdopodobnie jeszcze w XVI wieku. Medlion to okrągł płskorzeźb, chętnie stosown jko ozdob w rchitekturze renesnsowej, mnierystycznej i brokowej. Medliony n kmienicy przy Kmienic Czirenbergów Frederów ulicy Długiej 29 przedstwiją rzymskich cesrzy. Nd oknmi drugiego piętr widzimy od lewej: Wespzjn, Trjn i Neron. Pomiędzy oknmi drugiego piętr znjdują się podobizny Krklli i Oktwii (żony Neron, córki Kludiusz). Nd pierwszym piętrem przedstwiono Domicjn, Oktwin August (pierwszego cesrz rzymskiego) i Nerwę. Pomiędzy oknmi pierwszego piętr n medlionch widzimy Liwię (trzecią, ukochną żonę Oktwin August) orz jej wnuk Kludiusz, poniżej zś możemy zobczyć Tyberiusz, syn Liwii, tkże Wlentynin. Kmienicę wieńczy ttyk z trzem łcińskimi inskrypcjmi: ALTAE CADUNT VITIIS, PRO INVIDIA, VIRTUTIBUS INFIMAE SURGUNT, które czytne łącznie oznczją: Rzeczy wielkie updją przez zzdrość, wzrstją dzięki cnotom. Kmienic uległ zniszczeniu w 1945 roku, zostł jednk wiernie odbudown dzięki projektowi rchitekt Klikst Krzyżnowskiego. Medliony wykonli Adm Smoln i Tdeusz Godziszewski, pozostłe elementy rzeźbione Dominik Główczewski i Mri Przyłusk.

7 7 ❸ Kmienic Schumnnów, Dług 45 Kmienic stojąc n rogu Długiego Trgu i ulicy Długiej m niewątpliwie prestiżową loklizcję. Znjduje się nprzeciwko Rtusz Głównego Mist, tuż obok stoi Dwór Artus i fontnn Neptun. Przez dłuższy czs nleżł do rodu Schumnnów, stąd jej nzw. Jednk nie powstł dzięki tej zsłużonej dl mist rodzinie. Zbudowł ją Jn Connert, który zsidł w Rdzie Mist. Był brdzo zmożny, le pmiętł o potrzebujących pomocy. W 1547 roku nkzł przy szpitlu św. Elżbiety zbudowć dom, w którym mogły się schronić sieroty i porzucone dzieci. Pondto Connert wystrł się u polskiego król Zygmunt August o przywilej dl nieślubnych dzieci przebywjących w budynku jego fundcji. W tmtym okresie dzieci, których rodzice nie byli ze sobą w związku młżeńskim, nie miły wielu prw: nie mogły ksztłcić się w pewnych szkołch ni wykonywć niektórych zwodów. Przywilej polskiego włdcy zrównł nieślubne potomstwo z dziećmi, których rodzice mieli ślub (mówiono o nich, że były leglnie poczęte). Connert słynął tkże z zmiłowni do sztuki, czego dowodem jest włśnie kmienic pod numerem 45. Ozdobion zostł wielom rzeźbmi. N szczycie fsdy widzimy Jowisz, njpotężniejszego z bogów rzymskich. W niszch nd drugim Kmienic Schumnnów piętrem umieszczono rzeźby opiekunki nocy i księżyc Diny orz jej brt Apoll, bog słońc i dni. Rzeźbmi ozdobiono tkże elewcję boczną, czyli ścinę zewnętrzną, od strony Długiego Trgu. Stoją one n lukrnch, czyli oknch poddsz, które miły włsne zdszenie. Rzeźby n kmienicy Schumnnów, podobnie jk te n Złotej Brmie, wykonno z piskowc, który jest skłą miękką i kruchą. W XIX wieku wskutek kwśnych deszczy (we wszystkich domch w mieście plono wtedy węglem, który przedostjąc się pod postcią dymu do tmosfery, powoduje kwśne opdy) rzeźby z piskowc zczęły się rozpuszczć. Zstąpiono je ( tkże inne zniszczone elementy wielu gdńskich zbytków) kopimi z cermiki. W 1912 roku prter budynku zostł przebudowny n kwirnię. Wyposżenie sieni przeniesiono wówczs do Rtusz Strego Mist. Njwiększe zniszczeni przyniósł jednk mistu rok Kmienic Schumnnów zostł splon, zgłdzie uległy wnętrz, fsd i elewcje. Szczęśliwie zchowł się frgment elewcji z jedną lukrną (położoną njbliżej ulicy Długiej), n której oclł rzeźb Minerwy (w mitologii rzymskiej bogini sztuki, rzemiosł, mądrości, nuki i litertury). Obecnie jej miejsce n elewcji zjmuje kopi, cermiczny oryginł możemy dziś zobczyć z blisk w sieni kmienicy, w której mieści się siedzib Polskiego Towrzystw Turystyczno-Krjoznwczego. ❹ Fontnn Neptun, Długi Trg Jednym z symboli nszego mist jest fontnn Neptun, uruchomion w 1634 roku. Już wcześniej jednk istnił w tym miejscu studni. W 1605 roku burmistrz Brtłomiej Schchmn uznł, że jest on zbyt skromn, n głównym plcu mist powinien znjdowć się brdziej okzły obiekt. Przy powstniu fontnny prcowło wiele osób: Abrhm vn den Blocke, Peter Husen, Gerdt Benningk, Reinhold de Clerk, Jn Rog-

8 8 ge, Wilhelm Richter, Otton von Wettner i Adm Wiebe. Po wielu ltch stworzyli wspniłe dzieło, podziwine do dziś przez mieszkńców i turystów. Początkowo wod spływł do fontnny z cystern umieszczonych n poddszu Rtusz Głównego Mist i Dworu Artus. Dltego dziłł tylko ltem w wybrne dni. Fontnn skłd się z dolnego bsenu, w którym znjduje się trzon. N nim spoczyw czsz, czyli zbiornik w ksztłcie dużej misy, n którym stoi rzeźb bog mórz Neptun. Fontnnę zdobią liczne rzeźby, wyobrżjące fntstycznie morskie stworzeni: hippokmpy (konie morskie), trytony i syreny. Cłość otcz ozdobne ogrodzenie z czterem brmkmi. Bog mórz przedstwiono w pozycji dynmicznej. Tkie przedstwienie postci, gdy jej ciło jest brdzo wygięte i skręcone, jest chrkterystyczne dl mnieryzmu i nosi nzwę figur serpentint. Zostł stworzon przez włoskich rtystów, którzy chcieli oczrowć widz. Rzeźb mnierystyczn był przeznczon do oglądni ze wszystkich stron, dltego rzeźbirzom zleżło n tym, żeby widz z kżdego miejsc mógł Fontnn Neptun podziwić doskonle wykończone i skomponowne dzieło. Zupełnie inczej było w wypdku rzeźb gotyckich, które stły zzwyczj przy ścinch w kplicy i oglądno je z tylko jednego ujęci. Dltego ich tył w ogóle nie był rzeźbiony. ❺ Zielon Brm, Długi Trg 24 Zielon Brm jest njwiększą brmą w Gdńsku. Powstł w ltch Wcześniej (tk jk w wypdku Złotej Brmy) n jej miejscu stł mniej okzł budowl gotyck Brm Kogi, nzwn tk od sttku, który pływł w okresie średniowiecz po północnych morzch. Nie znmy niestety rchitekt, który zprojektowł Zieloną Brmę, le przypuszcz się, że pochodził on z Niderlndów (kriny historycznej n terytorium dzisiejszego Beneluksu). Budowl stnęł w brdzo wżnym miejscu. Zmykł główny plc mist, jednocześnie otwierł go od strony portu n Motłwie. Dltego umieszczono przy niej wgę miejską, z której korzystli Zielon Brm kupcy prcujący w gdńskim porcie. Mieścił się tu siedzib strży miejskiej i strży nocnej, pilnującej porządku po zpdnięciu zmierzchu. Okzł brm mił być siedzibą włdców Polski odwiedzjących misto. W Gdńsku po zburzeniu zmku krzyżckiego w XV wieku nie było żdnej siedziby godnej król. Rozmowy n ten temt pomiędzy Rdą Mist dworem królewskim toczyły się w 1570 i 1716 roku. Osttecznie polscy monrchowie wrz z rodziną i dworem rezydowli w kmienicch przy Długim Trgu. Początkowo brm mił trzy przejzdy, ozdobione kolejno herbmi: Prus Królewskich (prowincji, w której leżł Gdńsk), Polski

9 9 i Gdńsk. W 1883 roku przebito czwrty przejzd, który ozdobiono herbem Hohenzollernów dynstii pnującej w Prusch. Pństwo pruskie zjęło bowiem Gdńsk w wyniku II rozbioru Polski w 1793 roku. Od 2004 roku budynek stnowi oddził Muzeum Nrodowego w Gdńsku i orgnizowne są tu wystwy czsowe. Czy wiesz, że: Jedyną polską królową, któr mieszkł w Zielonej Brmie, był Ludwik Mri Gonzg. Przybył do Polski z Frncji w 1646 roku i zostł uroczyście powitn w Gdńsku. Zchowł się nwet obrz ukzujący jej wjzd do mist. Zostł żoną Włdysłw IV Wzy, po jego śmierci wyszł z mąż z jego brt i nstępcę, Jn Kzimierz Wzę. Ludwice w czsie jej pobytu w Gdńsku przeszkdzły podobno hłsy i zpchy z portu, przy którym stł Zielon Brm. Do Kmienicy Schumnnów przylgnęło określenie Dom Królów. Zupełnie niesłusznie, poniewż królowie polscy nie mieszkli w tej kmienicy, tylko w innych sąsiednich domch przy Długim Trgu. N Zielonej Brmie znjdowło się wiele rzeźb, które jednk uległy zniszczeniu pod wpływem kwśnych deszczy i wskutek przebudowy. Bdcze przypuszczją, że mogły przedstwić rzymskie bóstw: Neptun, Sturn, Apoll, Wenus, Merkurego, Minerwę. Fontnny Neptun powstwły tkże w innych mistch Europy: Messynie, Florencji, Bolonii, Augsburgu. Tym, co wyróżni gdńskiego Neptun, jest płetw zkrywjąc jego przyrodzenie, co zpewne wymusili n rtyście religijni fundtorzy obiektu. Zdjęci: Wikipedi Redkcj, korekt: Ann Mckiewicz Oprcownie grficzne: Tomsz Pwluczuk Pomysłodwczyni projektu: Młgorzt Kmicińsk Koncepcj cyklu: Kludiusz Grbowski, Ryszrd Kopittke Koordyncj projektu: Ann Urbńczyk Bibliogrfi: Duczml M., Jgiellonowie leksykon biogrficzny, Krków Encyklopedi Gdńsk, red. B. Śliwiński, Gdńsk Kleciński M., Mity Gdńsk. Antyk w publicznej sztuce protestnckiej res publiki, Gdńsk Ktlog zbytków sztuki Gdńsk Główne Misto, red. B. Roll, I. Strzeleck, Wrszw Koch W., Style w rchitekturze, Wrszw Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Wrszw Publikcj udostępnin jest n licencji Cretive Commons: Uznnie Autorstw, N Tych Smych Wrunkch 3.0 Polsk. Zezwl się n dowolne wykorzystnie treści pod wrunkiem wskzni utorów/ek Kludiusz Grbowski, Instytut Kultury Miejskiej, jko utorów/ek orz zchowni niniejszej informcji licencyjnej tk długo, jk tylko n utwory zleżne będzie udzieln tk sm licencj. Tekst licencji dostępny jest n stronie