RYBNY. ul. Tartaczna. ul. Olejarna. ul. Grod. ul. Katarzynki. ul. Lawendowa. Targ Ry. ul. Tobiasza. ul. Pań. Ołowianka. ul. M. ul.

Transkrypt

1 ki Do ln os n Ry H b ew Kr b eliu u l. u l. Ry iki sz ki Gó rn e wn gie e Ł iln Gn sz R eliu j sk w He siek O row B lrsk Sto iszki Mn ❶ ul.p b zeże ni ric icz k e Po K D ługi lebnic k Dłu nic z n Stąg roż k ❺ z prtnermi: eźni ck Dofinnsowno ze środków Ministr kultury i Dziedzictw Nrodowego C hmi ie owocnych poszukiwń życzą: P ow ❹ iejs Dłu ptroni medilni: Podw le Pr ze Szopy edm ro gie Og iewn eln Prz Motł w mie ln C Łw le ❸ Szfrni nic z gi T rg gr Pod w ny ie Pobr Dług rsk h Ch O Motł w bl IV ogi Min ❷ Św. Duc le M K ług k ❸ n letn D zero NOWA MOTŁAWA Piw S lesz L ekty k rsk T k ck RG sk brz eże K ozi ch iętojń Gr w. D u obl I Złotników Ś Św Gr k Tok zero Mo tłw S obl I I k Trg Ry b sk Ołowink det zero ❶ ❷ gnir Tn S Str Gro TARG DRZEWNY Pń w ❹ ❺ TARG RYBNY Tobisz Gro sk tr ndow Lwe bl III kie ejs iejskie Strom Lwendow lsk Kow le Podw S le ie omiejsk le Str Podw d Po OWY zk Grod skch i om z i nni c ukie K N P Trtczn Ktrzynki ki zyn tr ul. S j sk o Pr Olejrn R sk or s fe rn Style rchitektoniczne ZwmkGdńsku romnizm ow

2 2 QUIZ 1. Przy ulicy Grodzkiej, głównej ulicy Zmczysk, znjduje się wiele strych budynków, kmieniczek i spichlerzy. Jeden z nich ozdobiony jest drewniną rzeźbą. Co on przedstwi?. jeleni b. koni c. wielbłąd 2. Czym zwieńczon jest Bszt Łbędź?. kulą b. chorągiewką c. rzeźbą Łbędzi 3. Ile szponów zdobi romńską bzę podtrzymującą filr Żurwi?. 2 b. 4 c W sknsenie rcheologicznym w Gdńskiej Hli Trgowej wyeksponowne są fundmenty romńskiego kościoł św. Mikołj. Z czego są zrobione?. z kmieni b. z czerwonej cegły c. z żółtej cegły 5. Architekci w XIX i n początku XX wieku czerpli inspircje z dwnych stylów. Wykorzystywli motywy pochodzące z broku, gotyku czy stylu romńskiego. Przykłdem może być kmienic przy ulicy Lwendowej 6/7, któr m chrkterystyczne okn. Znjdują się n njwyższej kondygncji. Są to:. rozety (okrągłe okn wypełnione witrżem) b. biforium (podwójne okn zkończone łukiem) c. triforium (potrójne okn zkończone łukiem, oddzielone od siebie kolumienkmi)

3 Style rchitektoniczne w Gdńsku kludiusz grbowski Idąc ulicą, mijcie wiele obiektów, kżdy z nich jest inny. Budynki różnią się wielkością, liczbą okien czy rozmirem drzwi. To nie przypdek, gdyż wszystkie one są budowne w tki sposób, by spełniły wyznczone im funkcje. N przykłd w kościele potrzebn jest wież, w której możn powiesić dzwony. Z kolei w zmku okn muszą być młe i wysoko umieszczone, by łtwo było się w nim obronić przed wrogmi. Niektóre budowle, choć pełnią odmienne funkcje, są jednk pod pewnymi względmi do siebie podobne mją tki sm ksztłt okien lbo wzniesiono je z tkiej smej cegły. Ozncz to, że powstły w podobnym okresie mówimy, że zostły zbudowne w jednym stylu. A ztem styl w rchitekturze to zespół cech chrkterystycznych dl budynków powstjących w dnym okresie. Styl związny jest zrówno z tym, jk obiekt wygląd, tzn. jkie zstosowno w nim ozdoby, jk i z tym, z czego i w jki sposób zostł zbudowny. W niektórych budowlch n przestrzeni wieków dokonywno gruntownych zmin nwet prokrotnie. Niekiedy n jednym obiekcie widzimy style dwóch lub więcej epok. N ten stn rzeczy wpłynęły nie tylko zminy w ludzkim poczuciu piękn, le tkże toczone w dwnych czsch wojny. Zniszczone w wyniku konfliktów zbrojnych budynki stwino n nowo, le już w innej formie innym stylu. Style rchitektoniczne zczęto wyróżnić, od kiedy człowiek zczął budowć z mteriłów trwłych, tkich jk kmień. Z upływem stuleci zmieniły się gusty i upodobni, więc budynki zdobiono w różny sposób. Rozwijł się technik, co pozwlło n stwinie corz większych i wyższych obiektów. Pierwsz informcj o Gdńsku pochodzi z 997 roku. Zbudow mist był wtedy drewnin przez co nietrwł i nie zchowł się do nszych czsów. O tym, w jkich wrunkch mieszkli gdńszcznie i gdńszcznki w tmtym okresie, wiemy dzięki prcy rcheologów. Nukowcy prowdzący wykoplisk odnjdują śldy dwnej zbudowy i n tej podstwie możemy odtworzyć prwdopodobny obrz Gdńsk z X, XI i XII wieku. Z biegiem lt zczęto wznosić budowle z mteriłów trwłych kmieni i cegły. Pierwsze tego typu obiekty, powstłe w XII i XIII wieku, zostły jednk zniszczone w wyniku wojen. Njstrsze zbytki w Gdńsku pochodzą z XIV wieku. Od tmtej pory w nszym mieście zbudowno wiele domów, kościołów, rtuszy, kmienic, klsztorów czy szpitli. Powstwły w ciągu stuleci, dltego niektóre zncznie się od siebie różnią, prezentując odmienne style rchitektoniczne. W tej edycji Gdńskich Minitur zobczycie wiele interesujących obiektów zrówno brdzo strych, liczących kilk wieków, jk i dużo młodszych, mjących niespełn pięćdziesiąt lt. Budynki zostły pogrupowne według stylów, dzięki czemu dowiecie się, jkimi cechmi odznczły się gotyk, brok, socrelizm czy modernizm. Nsze spcery zczniemy od stylu romńskiego. Zbytków romnizmu n terenie cłej Polski zchowło się brdzo niewiele i szuknie jego śldów w Gdńsku jest dużym wyzwniem. Jesienią odkryjemy nstępny średniowieczny styl gotyk. Zbytków gotyckich w Gdńsku nie brkuje. Większość kościołów Strego i Głównego Mist orz Strego Przedmieści i Długich Ogrodów powstł włśnie w tym czsie. Zimą poznmy style epoki nowożytnej, czyli okresu między XVI XVIII wiekiem, kiedy nsze misto przeżywło rozkwit. Dltego njwspnilsze zbytki są zbudowne w stylch renesnsowym, mnierystycznym i brokowym. Wiosną ntomist zwiedzimy obiekty pochodzące z wieku XIX i XX. Do niedwn budynki wzniesione w tym okresie były niedocenine, obecnie jednk style tkie, jk historyzm czy modernizm, cieszą się zinteresowniem. Do kżdej gry dołączon będzie mpk z trsą wędrówki orz quiz.

4 Style rchitektoniczne w Gdńsku romnizm kludiusz grbowski W Polsce pierwszym stylem rchitektonicznym, w jkim zczęto budowć, był styl romński. Romnizm w rchitekturze europejskiej trwł od X do XIII wieku. Ówczesne budowle skłdją się z wyrźnie zznczonych prostych brył: prostopdłościnów (przykłdem tkiej bryły jest kostk do gry), wlców czy półwlców. Okn tych budynków są nieduże i wysoko umieszczone, o chrkterystycznym zkończeniu w postci łgodnego łuku mówimy, że mją formę rkdy. W nszym krju zchowło się niewiele budynków w stylu romńskim. Większość zostł przebudown lub zniszczon. Przetrwły głównie te położone n uboczu, w mniejszych miejscowościch. Do njbrdziej znnych nleżą: kościół św. Andrzej w Krkowie (zdjęcie nr 1, zwróćcie uwgę, że jego wieże nkryte są hełmmi pochodzącymi z innej epoki), kolegit (rodzj świątyni) w Tumie pod Łęczycą (zdjęcie nr 2), rotund św. Mikołj w Cieszynie (rotund to budowl wzniesion n plnie koł, zdjęcie nr 3), rotund św. Prokop w Strzelnie (zdjęcie nr 4), kolegit w Kruszwicy (zdjęcie nr 5). W Gdńsku nie znjdziemy żdnego w pełni romńskiego zbytku. Podczs pierwszego spceru tegorocznych Gdńskich Minitur poszukmy pozostłości njstrszego n ziemich polskich stylu. Udmy się w miejsce, gdzie kiedyś rezydowli książęt gdńscy, później mieszkli Krzyżcy. Nstępnie poszukmy njstrszego kościoł w Gdńsku

5 5 Pierwsz wzmink o Gdńsku pochodzi z 997 roku. Zbudow mist był wtedy drewnin przez co nietrwł i nie zchowł się do nszych czsów. O tym, w jkich wrunkch mieszkli gdńszcznie i gdńszcznki w tmtym okresie, wiemy dzięki prcy rcheologów. Nukowcy prowdzący wykoplisk odnjdują śldy dwnej zbudowy i n tej podstwie możemy odtworzyć prwdopodobny obrz Gdńsk z X, XI i XII wieku. Z upływem lt zczęto wznosić budowle z mteriłów trwłych kmieni i cegły. Pierwsze tego typu obiekty, powstłe pod koniec XII i w XIII wieku, zostły jednk zniszczone w wyniku wojen. ❶ Zmczysko, Grodzk 9 Zmczysko to część Strego Mist, położon nd rzeką Motłwą, tm gdzie wpd do niej Knł Rduni. Wędrówkę zczynmy w tym miejscu, poniewż to tutj powstły pierwsze trwłe budynki w Gdńsku. Około 1050 roku książę Polski Kzimierz Odnowiciel z dynstii Pistów kzł zbudowć tu gród, czyli osdę obronną otoczoną murem bądź włem ziemnym. Gród gdński był siedzibą nmiestnik wyznczonego przez księci. Z czsem, w wyniku złej decyzji podjętej przez księci Bolesłw Krzywoustego, pństwo stło się słbe. Książę podzielił Polskę pomiędzy swoich synów. Wykorzystli to nmiestnicy n Pomorzu. Świętopełk Frgment zchownego muru krzyżckiego zmku II w 1227 roku ogłosił się księciem Pomorz, którego stolicą stł się Gdńsk. Pomorze Gdńskie ponownie przyłączono do Polski w 1295 roku, po śmierci księci Mściwoj II, syn Świętopełk II. W 1308 roku Gdńsk zjęli Krzyżcy. W miejscu grodu zbudowli swoją siedzibę potężny zmek. Krzyżcy rządzili mistem twrdą ręką i niezdowoleni gdńszcznie, gdy tylko ndrzył się okzj, wypędzili zkonników w 1454 roku. Zmek, który był symbolem włdzy krzyżckiej, zostł przez mieszczn rozebrny, plc, który po nim pozostł, był przez wiele lt niezgospodrowny. Dopiero w 1648 roku miejski rchitekt Georg Strkowski wyznczył sitkę ulic, którą znmy obecnie. Do miejsc przylgnęł nzw Zmczysko, o jego przeszłości przypominją tkże nzwy ulic: Rycersk i Grodzk. Około 1119 roku n terenie grodu powstł pierwszy kościół w Gdńsku. Nie wiemy niestety, jk wyglądł, le n pewno zbudowno go z kmieni i cegieł. Otrzymł wezwnie Bożej Rodzicielki Mrii i był kościołem prfilnym dl Gdńsk i okolic. Obok niego mieszkli duchowni, którzy nie tylko odprwili msze i nbożeństw, le tkże pomgli księciu w rządzeniu pństwem. Duchowni nleżeli kiedyś do njlepiej wyksztłconych w społeczeństwie osób, dltego pomgli królom i książętom. Prowdzili kncelrię, dministrcje, byli medykmi i prwnikmi. Kościół pod wezwniem Bożej Rodzicielki zostł rozebrny n początku XIV wieku i n jego miejscu krzyżcy postwili kplicę. Do budowy kplicy zmkowej wykorzystno cegły pochodzące z rozbiórki kościoł Bożej Rodzicielki. Wewnątrz znjdowły się trzy ołtrze: Njświętszej Mrii Pnny (pozłcny), św. Elżbiety i św. Brbry. W ołtrzu św. Brbry umieszczono relikwie świętej, czyli szczątki osoby uwżnej z świętą. W Kościele ktolickim relikwie są otoczone kultem i kżd prfi zbieg o to, żeby święte szczątki znlzły się w jej kościele. Przy kplicy ulokowno tkże skrbiec zkonny. Sm zmek skłdł się z kilku obiektów. Njstrszy i njbrdziej okzły był bez wątpieni zmek wysoki, wzniesiony n plnie prostokąt o bokch 60 metrów n 63 metry. Wewnątrz znjdowł się dziedziniec, otoczony krużgnkmi. Krużgnek to rodzj korytrz, który obiegł dziedziniec. Mógł mieć jedną lub więcej kondygncji, w zleżności od tego, ile pięter mił zmek czy płc. Dl wygody mieszkńców i mieszknek krużgnki były otwrte od strony dziedzińc. W zmku wysokim zplnowno pomieszczeni typowe dl zmków krzyżckich: kpitulrz, czyli obszerną slę, w której brci zkonni spotykli się n nrdch, refektrz, czyli jdlnię, dormitori, czyli sypilnie, zbrojownię, gdzie przechowywno broń,

6 6 kncelrię z rchiwum, kuchnię ze spiżrnią i mgzynem orz grderobę, w której przechowywno tkże okryci koni, mterił n żgle czy mteriły potrzebne do szyci worków. Przy zmku wysokim wzniesiono przedzmcze, otoczone murmi z bsztmi i fosą. N przedzmczu stły budynki gospodrcze tkie jk kuszrni, gdzie produkowno i nprwino sprzęt strzelniczy lbo dom szewski, w którym wyrbino i nprwino buty, siodł i końskie uprzęże tkże stjnie i dodtkow kuchni. Zmek zostł rozebrny nieml cłkowicie w 1454 roku. Wyposżenie przejęł Rd Głównego Mist, cegły wykorzystno przy wznoszeniu nowych obiektów. Przetrwły jednk: frgment muru, który widzimy od strony Motłwy, wzdłuż ulicy Wrtkiej, orz bszt, któr zostł przebudown n kmieniczkę. T kmieniczk, mieszcząc się pod dresem Grodzk 9, jest njlepiej widoczn od strony Motłwy. W ltch przeszł gruntowny remont. ❷ Bszt Łbędź, Trg Rybny 6 Bszt to budowl ksztłtem przypominjąc wieżę i stwin przy murch obronnych. Był od nich wyższ i umożliwił obserwownie okolicy. Mił tkże otwory strzelnicze, z których podczs tku wrog prowdzono ostrzł. Zzwyczj bszty pozbwione były ściny od strony mist, dzięki czemu mieszkńcy mieli otwrty dostęp do urządzeń obronnych i mogli z łtwością odeprzeć ntrcie. Njdlej w kierunku mist wysuniętym elementem gdńskiego zmku krzyżckiego, strzegącym do niego dostępu od strony zbudowń, był bszt Rybck. Zkon kontrolowł z niej tkże ruch sttków n Motłwie. Po jej rozebrniu gdńszcznie brdzo szybko wznieśli n jej fundmentch bsztę broniącą z kolei dostępu do mist. Budowl otrzymł nową nzwę Łbędź. Wrto jej się przyjrzeć, bo uwidczni, jk duży był gdński zmek krzyżcki. Bszt Łbędź Bszt Łbędź jest cylindryczną, ceglną budowlą, nkrytą stożkowtym dchem o wysokości 14,5 metr. Od strony mist widć ścięcie w tym miejscu bszt był otwrt. Poniewż powstł w drugiej połowie XV wieku, jest już obiektem gotyckim. ❸ Żurw, Szerok 67/68 Żurw to jeden z njbrdziej znnych gdńskich zbytków. Nieml kżdy turyst odwiedzjący Gdńsk robi sobie zdjęcie n Zielonym Moście lub n Długim Pobrzeżu i z Żurwiem w tle. Budynek pełnił dwie funkcje: brmy zmykjącej od Motłwy ulicę Szeroką orz portowego dźwigu. Pierwsz informcj o dźwigu w tym miejscu pochodzi z 1367 roku, był on wtedy drewniny. Kiedy spłonął w 1442 roku, postnowiono wznieść potężną budowlę obronną z cegły. Żurw był gotowy w 1444 Późnoromńsk bz podtrzymując filr Żurwi

7 7 ❹ roku. Nie jest więc budowlą romńską, lecz gotycką. M jednk pewien element, który przypomin o stylu romńskim. Dw potężne słupy, podtrzymujące drewniny wykusz, w którym znjdują się urządzeni dźwigowe, spoczywją n dwóch romńskich bzch. Bzy te pochodzą z kplicy zmkowej lub innego pomieszczeni n zmku, gdzie podtrzymywły kolumny bądź filry. Grnitowe bzy z krzyżckiego zmku wykorzystno tkże w innych obiektch, trfiły np. do Dworu Artus i Domu Przyrodników, czyli głównej siedziby Muzeum Archeologicznego w Gdńsku, znjdującej się przy ulicy Mrickiej 26. Tutj zobczyć możn oryginlną bzę, bo te pod Żurwiem są jedynie rekonstrukcjmi. Wrto im się jednk przyjrzeć mją kwdrtowe podstwy, n których w nrożnikch widzimy wypukłości. Ze względu n ksztłt nzywmy je szponmi. Szpony są lekko ścięte i otczją okrągły trzon, n którym bezpośrednio stoją słupy. Gdńsk Hl Trgow/pierwszy kościół św. Mikołj, Plc Dominikński 1 Kościół św. Mikołj jest jednym z njstrszych w Gdńsku. Zostł zbudowny przed 1190 rokiem n terenie osdy trgowo-kupieckiej. Pierwotnie w tym miejscu znjdowł się cmentrz. Po wzniesieniu świątyni nekropoli ndl funkcjonowł. Kościół otrzymł wezwnie św. Mikołj, którego uwż się z ptron kupców. Był obiektem jednonwowym (nw to część kościoł przeznczon dl wiernych), z dwiem wieżmi od strony zchodniej (czyli od dzisiejszej ulicy Pńskiej) i półkolistą bsydą od wschodu (czyli od dzisiejszej ulicy Lwendowej). Absyd to dobudówk dostwin do głównej bryły kościoł, często od niego mniejsz i przykryt osobnym dszkiem. Msze i nbożeństw odprwili tu duchowni z kościoł Bożej Frgment sknsenu rcheologicznego w piwnicch Hli Trgowej Rodzicielki. Świątyni zostł zniszczon w 1226 roku przez Prusów. W nstępnym roku książę gdński Świętopełk przekzł kościół dominiknom, którzy go odbudowli. Nowy budynek zostł postwiony n plnie krzyż, bez wież i bsydy. Wewnątrz umieszczono ołtrze św. Piotr, św. Mikołj i Njświętszej Mrii Pnny. Obok zkonnicy postwili klsztor. Zbudowni dominiknów uległy powżnym zniszczeniom w 1308 roku, kiedy zkon krzyżcki podbił Gdńsk. Splony kościół odbudowno w nowym miejscu, przesuwjąc go w kierunku południowym, do obecnej ulicy Świętojńskiej, gdzie znjduje się do dziś. Świątynie wzniesiono już w nowym stylu gotyku. Dzięki prcom rcheologów możemy jednk zobczyć, jk wyglądł w swej pierwszej, romńskiej formie. Bdni rcheologiczne w okolicch Hli Trgowej w Gdńsku prowdzono w ltch Pod smą budowlą odkryto fundmenty kościoł romńskiego, które zbezpieczono. W piwnicy hli zostł urządzony sknsen rcheologiczny, prezentujący pozostłości kościoł św. Mikołj. Ekspozycję uzupełniją plnsze z opisem historii obiektu i wizulizcjmi, jk mógł on wyglądć w XIII wieku, orz wydobyte w tym miejscu przedmioty monety i ozdoby. Gdńsk Hl Trgow czynn jest od poniedziłku do piątku w godzinch , w soboty od 9.00 do Wstęp bezpłtny. ❺ Piwnic Romńsk/klsztor dominiknów, Plc Dominikński 1 W trkcie prc prowdzonych pod plcem, n którym znjduje się trg z wrzywmi i owocmi, odkryto pomieszczeni dwnego klsztoru. Njwiększe z nich okzło się refektrzem pierwszego klsztoru dominiknów. Refektrz to jedno z njwżniejszych pomieszczeń w złożeniu klsztornym, w którym zkonnicy spożywli posiłki, podczs gdy jeden z brci czytł frgmenty Biblii. Po zniszczeniu złożeni w 1308 roku, n ruinch

8 8 strego kościoł i klsztoru dominiknie zbudowli nowy gotycki obiekt. Część dwnych wnętrz zostł zdptown n piwnice dl nowego klsztoru. Gotycki budynek uległ zniszczeniu w trkcie wojen npoleońskich w 1813 roku. Jego resztki rozebrno w 1839 roku. Początkowo miły tu powstć koszry, le osttecznie w ltch wzniesiono tu stojącą do dziś hlę trgową. Szczęśliwie pod obiektem zchowły się pozostłości pierwszego klsztoru dominiknów, które po przeprowdzeniu prc bdwczych udostępniono publiczności. Obiekt otrzymł nzwę Piwnic Romńsk, nwiązującą do stylu, w którym go zbudowno. Jest to jedyne romńskie wnętrze w Gdńsku, z cennymi Ossurium w podziemich znjdujących się pomiędzy Hlą Trgową kościołem św. Mikołj sklepienimi oprtymi n jednym filrze. W trkcie prc odkryto tkże ossurium, czyli miejsce skłdowni ludzkich kości, które powstje w wyniku porządkowni strych cmentrzy, w celu pozyskni miejsc n nowe pochówki. Cmentrz przy kościele św. Mikołj nie był duży, dltego co jkiś czs stre groby otwierno i wyjmowno z nich kości, które skłdno w pomieszczenich strego romńskiego klsztoru. Czy wiesz, że Śldy stylu romńskiego możn odnleźć tkże w Gdńsku-Oliwie. Dzisiejsz dzielnic był przez wiele wieków smodzielną osdą. Tutj w XII wieku Smbor I, stryj księci Świętopełk II, osdził cystersów. Zkonnicy przybyli w 1186 roku i zbudowli klsztor, przy którym rozwinęł się osd. Obok klsztoru powstł tkże kościół w stylu romńskim. Jego dzieje były brdzo burzliwe zostł zniszczony w 1226 roku w czsie npdu Prusów, wkrótce jednk go odbudowno, dziesięć lt później zostł ponownie zburzony podczs pruskiego njzdu, po kolejnej odbudowie przetrwł pond sto lt do 1350 roku. 25 mrc 1350 roku w wyniku nieszczęśliwego wypdku (zpleni się sdzy w kominie) spłonęły zrówno kościół, jk i klsztor. Kościół wzniesiono z ruin, zncznie go powiększjąc, już w nowym stylu gotyckim. Ndno mu formę, którą znmy obecnie, le w jego wnętrzu możn odnleźć elementy stylu romńskiego n przykłd w nwie południowej zchowły się romńskie półkolumny. Zkon dominiknów zostł złożony w 1216 roku przez Dominik Guzmn. W Polsce dominiknie zmieszkli w 1222 roku w Krkowie, do Gdńsk zwitli już cztery lt później. Początkowo rezydowli w grodzie, przy kościele Bożej Rodzicielki. Jednk już wkrótce Świętopełk ndł im kościół św. Mikołj wrz z łąką, plcem i ogrodem. Dominiknie otrzymli tkże prwo do łowieni ryb w Wiśle i n morzu, mogli też budowć młyny orz złożyć stw rybny. Arkdy, okn w stylu romńskim, często były podwójne przedzielone kolumienką. Tkie okno nzywmy biforium. Trójdzielne zś to triforium. Słow te pochodzą z język łcińskiego i oznczją dwudrzwiowy (biforis) i trójdrzwiowy (triforis). W rchitekturze często spotykmy określeni łcińskie, poniewż język ten był w powszechnym użyciu w średniowiecznej (czyli do XV wieku) Europie. Po łcinie rozmwiły osoby wyksztłcone, w tym języku odprwino msze, uczono w szkołch, pisno listy i dokumenty. Dltego zrówno w polszczyźnie, jk i w innych językch europejskich jest tyle słów pochodzących włśnie z łciny. Aby przypomnieć sobie, jk wyglądją romńskie budowle, wystrczy obejrzeć bnknot dwudziestozłotowy. N jego tyle bowiem umieszczono rotundę św. Mikołj, znjdującą się w Cieszynie.

9 Zdjęci: Kludiusz Grbowski, Wikipedi Redkcj: Ann Mckiewicz Korekt: Mlwin Krczewsk Oprcownie grficzne: Tomsz Pwluczuk Pomysłodwczyni projektu: Młgorzt Kmicińsk Koncepcj cyklu: Kludiusz Grbowski, Ryszrd Kopittke Koordyncj projektu: Ann Urbńczyk Bibliogrfi: Brton-Piórkowsk J., Stre Misto, Gdńsk Encyklopedi Gdńsk, red. B. Śliwiński, Gdńsk Iwicki Z., Oliw wczorj i dziś, Gdńsk Ktlog zbytków sztuki Gdńsk Główne Misto, red. B. Roll, I. Strzeleck, Wrszw Śliwiński B., Poczet książąt gdńskich: Dynsti Sobiesłwiców w XII XIII wieku, Gdńsk Publikcj udostępnin jest n licencji Cretive Commons: Uznnie Autorstw, N Tych Smych Wrunkch 3.0 Polsk. Zezwl się n dowolne wykorzystnie treści pod wrunkiem wskzni utorów/ek Kludiusz Grbowski, Instytut Kultury Miejskiej, jko utorów/ek orz zchowni niniejszej informcji licencyjnej tk długo, jk tylko n utwory zleżne będzie udzieln tk sm licencj. Tekst licencji dostępny jest n stronie