euro info dla małych i średnich przedsiębiorstw Wschód ISSN X informacją o jej pochodzeniu upadłościowego Perspektywy od nich odstąpić?

Transkrypt

1 maj (163) 2016 ISSN X euro ifo dla małych i średich przedsiębiorstw Marketig Zakowaie iteretowy żywości iformacją o jej pochodzeiu Program Nowelizacja LIFE prawa upadłościowego Perspektywy polskiego Umowy zawierae eksportu a a odległość. Wschód Kiedy ie moża od ich odstąpić?

2 Zachodiopomorskie Stowarzyszeie Park Naukowo-Techologiczy Cetrum Iowacji i Trasferu Techologii Rozwoju Gospodarczego Polska Wschód w Suwałkach Uiwersytet Warmińsko-Mazurski Szczecińskie Cetrum Przedsiębiorczości ul. Kolumba Szczeci tel Sp. z o.o. ul. Iowacyja Suwałki tel w Olsztyie ul. Prawocheńskiego Olszty tel Regioale Cetrum Stowarzyszeie Wola Warmińsko-Mazurska Agecja Podlaska Fudacja Iowacji i Trasferu Przedsiębiorczość Rozwoju Regioalego SA Rozwoju Regioalego Techologii ul. Jagiellońska Szczeci tel ul. Piekaricza 12A Gdańsk tel w Olsztyie pl. ge. Józefa Bema Olszty tel ul. Starobojarska Białystok tel Eterprise Europe Network Toruńska Agecja Rozwoju Regioalego SA ul. Włocławska Toruń tel Cetrum Przedsiębiorczości i Trasferu Techologii Uiwersytetu Zieloogórskiego ul. Syrkiewicza Nowy Kisieli tel Polska Agecja Rozwoju Przedsiębiorczości ul. Pańska 81/ Warszawa tel Istytut Mechaizacji Budowictwa i Górictwa Skalego ul. Racjoalizacji 6/ Warszawa tel Wrocławskie Cetrum Trasferu Techologii Politechika Wrocławska ul. Smoluchowskiego Wrocław tel Dolośląska Agecja Rozwoju Regioalego SA ul. Szczawieńska Szczawo-Zdrój tel Stowarzyszeie Promocja Przedsiębiorczości w Opolu ul. Damrota Opole tel Fudusz Górośląski SA Oddział w Katowicach ul. Powstańców Katowice tel lub Górośląska Agecja Przedsiębiorczości i Rozwoju sp. z o.o. ul. Wicetego Pola Gliwice tel Agecja Rozwoju Regioalego SA w Koiie ul. Zakładowa Koi tel Fudacja Uiwersytetu im. Adama Mickiewicza, Pozański Park Naukowo-Techologiczy Biuro Eterprise Europe Network w Pozaiu ul. Rubież Pozań tel Fudacja Kaliski Ikubator Przedsiębiorczości ul. Częstochowska Kalisz tel Cetrum Trasferu Techologii Politechika Krakowska ul. Warszawska Kraków tel lub Izba Przemysłowo-Hadlowa w Krakowie ul. Floriańska Kraków tel lub Fudacja Rozwoju Przedsiębiorczości ul. Piotrkowska Łódź tel Staropolska Izba Przemysłowo-Hadlowa ul. Siekiewicza Kielce tel Świętokrzyskie Cetrum Iowacji i Trasferu Techologii al. Solidarości Kielce tel Uiwersytet Warszawski DELab UW ul. Dobra 56/ Warszawa tel strefa-dzialaia/ee-uw Lubelska Fudacja Rozwoju Ryek Lubli tel Lubelskie Cetrum Trasferu Techologii Politechiki Lubelskiej ul. Nadbystrzycka Lubli tel Wyższa Szkoła Iformatyki i Zarządzaia w Rzeszowie ul. Sucharskiego Rzeszów tel Rzeszowska Agecja Rozwoju Regioalego SA ul. Szopea Rzeszów tel Stowarzyszeie Grupy Przedsiębiorców Przemysłu Loticzego Dolia Loticza ul. Szopea Rzeszów tel

3 Spis treści 4 Arbitraż w USA Jak uikąć sporów przed amerykańskimi sądami 7 Nowelizacja prawa upadłościowego Szybsza i sprawiejsza realizacja praw przez wierzycieli Od redakcji Drodzy Czytelicy, w ostatich latach a całym świecie zwiększa się popularość międzyarodowego sądowictwa polubowego, czyli arbitrażu. Taki sta rzeczy wyika z co ajmiej kilku przyczy. Po pierwsze, jest to efekt coraz siliejszej itegracji gospodarek poszczególych państw, a co za tym idzie także rosącej liczby sporów pomiędzy przedsiębiorcami oraz pomiędzy kosumetami a przedsiębiorcami. Po drugie, arbitraż jest alteratywą dla przeciążoych sądów powszechych. Po trzecie, polubowe rozwiązywaie sporów charakteryzuje się szybkością postępowaia, pewością co do składu orzekającego, poufością, możliwością wyboru prawa, miejsca oraz języka postępowaia, a także możliwością kształtowaia procedury postępowaia. Prowadząc bizes trudo ie doceić powyższych zalet. W bieżącym umerze Biuletyu poświęciliśmy arbitrażowi dwa artykuły: Arbitraż w USA przybliży Czytelikom zagadieia związae z prowadzeiem sporów przez polskich eksporterów z przedsiębiorstwami ze Staów Zjedoczoych, zaś materiał zatytułoway Zmiay w europejskim prawie kosumeckim odpowie a pytaie, czy uruchomieie iteretowego systemu rozstrzygaia sporów (platforma ODR) przyczyi się do rozwoju braży hadlu elektroiczego. Zapraszamy także do zapozaia się z owymi ofertami współpracy międzyarodowej pochodzącymi z bazy POD (Partership Opportuities Database), prowadzoej przez Komisję Europejską za pośredictwem Eterprise Europe Network. Z wyrazami szacuku Zespół Redakcyjy Biuletyu Euro Ifo Komisja Europejska lub osoby występujące w jej imieiu ie są odpowiedziale za iformacje przedstawioe w Biuletyie Euro Ifo. Poglądy wyrażoe w tym czasopiśmie są poglądami autorów i ie muszą się pokrywać z działaiami Komisji Europejskiej. Redaktor aczely: Paweł Sikorski Zespół: dr Michał Polański, Witold Kajszczak Korekta: Krakowska Fabryka Słów Adres redakcji: Eterprise Europe Network przy PARP ul. Pańska 81/83, Warszawa tel.: , faks: Zmiay w europejskim prawie kosumeckim Czy Platforma ODR otworzy graice krajowych ryków sprzedaży olie? 15 Skąd ta żywość? Zakowaie żywości iformacją o jej pochodzeiu 18 Umowy zawierae a odległość Kiedy kosumet ie może od ich odstąpić 23 Ozakowaie CE Bezpieczeństwo produktów a ryku europejskim 27 Aktualości 30 Oferty współpracy gospodarczej Biulety Euro Ifo, który jest wydaway przez ośrodek Eterprise Europe Network przy Polskiej Agecji Rozwoju Przedsiębiorczości, jest współfiasoway przez Komisję Europejską ze środków pochodzących z programu COSME a lata oraz ze środków budżetu państwa w ramach dotacji celowej Miisterstwa Rozwoju. Skład, druk i dystrybucja: Agecja Reklamowo-Wydawicza Arkadiusz Grzegorczyk akład: 1400 egz. Redakcja ie zwraca materiałów iezamówioych oraz zastrzega sobie prawo do ich zmiay i redagowaia. Uwagi i kometarze prosimy kierować a adres: biulety_ei@parp.gov.pl Wszystkie teksty zawarte w Biuletyie Euro Ifo mogą być przedrukowae wyłączie po uzyskaiu zgody Redakcji. Zaiteresowaych preumeratą prosimy o kotakt z ajbliższym puktem Eterprise Europe Network. Publikacja została wydaa a papierze przyjazym dla środowiska aturalego (wyprodukowaym w 100% z makulatury, wybieloym w procesie PCF Processed Chlorie Free). Okładka: Bartosz Bartosiński

4 Eksport Arbitraż w USA Jak uikąć sporów przed amerykańskimi sądami Marta Rupieta, Eric S. Sherby, Michael H. Traiso Każdego roku dziesiątki polskich przedsiębiorców biorą udział w sporach sądowych w Staach Zjedoczoych. Czasami to polskie firmy są pozywae przez amerykańskich klietów, dystrybutorów, agetów hadlowych lub przedstawicieli, iym razem to Polacy są zmuszei wieść pozew przeciwko Amerykaom w celu wyegzekwowaia ależości za sprzedae i dostarczoe towary. Spory sądowe w każdym obcym kraju bywają kosztowe i mogą poważie adwyrężyć możliwości fiasowe firmy. Specyfika sporów sądowych w USA Spory sądowe w każdym obcym kraju bywają kosztowe i mogą poważie adwyrężyć możliwości fiasowe firmy. Uczestictwo w sporach w Staach Zjedoczoych jest obarczoe dodatkowo szczególymi problemami: 1) amerykańscy prawicy stosują stawki godziowe wielokrotie przewyższające te obowiązujące w iych państwach a świecie (wyjątkiem może być Wielka Brytaia; tu stawki w zasadzie zostały zrówae z amerykańskimi); 2) w USA czyości przedprocesowe (ujawieie dokumetów, kwestioariusze itd.) są o wiele bardziej rozbudowae iż w jakimkolwiek iym kraju; 3) w amerykańskim systemie sądowiczym okoliczości faktycze są ustalae przez ławy przysięgłych, w wielu sporach bizesowych wymaga się zatem zezań biegłych, którzy z kolei pobierają opłaty w wysokości porówywalej do tych aliczaych przez prawików; 4) w sprawach cywilych istieje o wiele wyższe prawdopodobieństwo zasądzeia a rzecz powoda odszkodowaia, do którego zapłaty zobowiązuje się pozwaego (szczególie wtedy, kiedy pozway jest osobą prawą). Każdy obcokrajowiec uwikłay w proces sądowy toczący się przed amerykańskim sądem będzie musiał zmierzyć się z wymieioymi trudościami. Jedak produceci lub dostawcy spoza USA, którzy sprzedają a ryek amerykański, stoją przed dodatkowym wyzwaiem wiążącym się z zabezpieczeiem kosztów postępowaia sądowego. Przykładowo, gdy polskie przedsiębiorstwo wosi pozew przeciwko iej firmie z Uii Europejskiej do sądu przyależego do państwa człokowskiego UE, to ie ma obowiązku wpłaceia kaucji ai zabezpieczeia tytułem pokrycia szacowaych kosztów postępowaia w przypadku, gdy sprawa zostaie rozstrzygięta a jego iekorzyść (cautio iudicatum solvi). Produceci lub dostawcy spoza USA, którzy sprzedają a ryek amerykański, stoją przed dodatkowym wyzwaiem wiążącym się z zabezpieczeiem kosztów postępowaia sądowego. Natomiast w wielu sądach staowych USA, gdy zagraicza spółka wosi pozew przeciwko firmie amerykańskiej, pozway ma prawo wioskować do sądu o zasądzeie od zagraiczego powoda kaucji a zabezpieczeie iektórych oczekiwaych kosztów (wyagrodzeie prawików zwykle się do ich ie zalicza). Koszty, których dotyczy ta procedura, ie są zwykle astroomiczie wysokimi sumami, jedak staowią dodatkową przeszkodę dla polskiego produceta, który osi się z zamiarem wiesieia pozwu do amerykańskiego sądu. Szczególie w przypadku, gdy kwota roszczeia sama w sobie ie jest wysoka. W Staach Zjedoczoych pozway może wieść roszczeie wzajeme bez koieczości uiszczeia opłaty. Iaczej iż w Polsce gdzie powód wzajemy, czyli pozway w części dotyczącej główego roszczeia musi uiścić opłatę za wiesieie pozwu, a jej wysokość jest obliczaa a podstawie wartości roszczeia wzajemego w Staach Zjedoczoych pozway może wieść roszczeie wzajeme bez koieczości uiszczeia opłaty. Wówczas kwota zgłaszaego roszczeia wzajemego jest ustalaa dowolie i zwykle jest wyższa iż roszczeie powoda. W kosekwecji, gdy polski eksporter wosi do amerykańskiego sądu pozew przeciwko swojemu klietowi, który ie dokoał zapłaty za dostarczoe towary, kliet te często występuje z pozwem wzajemym. Tym samym polski eksporter staje się pozwaym w USA. W takich przypadkach pozway-kliet zazwyczaj utrzymuje, że sprzeday mu produkt był wadliwy i że w wyiku zaistieia tej wady został o arażoy a utratę sprzedaży. Ozacza to, że gdy polski eksporter wosi pozew o zapłatę za dostarczoe towary przeciwko swojemu klietowi w USA, musi liczyć się z tym, że może przyczyić się do wszczęcia postępowaia, w którym to o będzie zmuszoy broić swojego produktu. 4 Biulety euro ifo (05)

5 Eksport Fot. Bartosz Bartosiński Alteratywe sposoby rozstrzygaia sporów Niemiej, pomimo wspomiaych kosztowych aspektów spraw sądowych w USA, istieją pewe metody dochodzeia roszczeń w sporach bizesowych, które zacząco ograiczają ryzyko staia się stroą pozwaą. Co waże, ie zmiejszają oe prawdopodobieństwa odzyskaia kwot ależych polskiemu eksporterowi. Moża wręcz powiedzieć, że metody te zwiększają możliwość uzyskaia zapłaty od klietów. Niektóre istytucje arbitrażowe zdecydowały się a ograiczeie kosztów swoich usług oferowaych małym przedsiębiorstwom. Jedym z podstawowych arzędzi jest zastosowaie klauzuli arbitrażowej. Oczywiście arbitraż w międzyarodowych kotraktach hadlowych ie jest iczym owym. Nowość w USA polega a tym, że iektóre istytucje arbitrażowe zdecydowały się a ograiczeie kosztów swoich usług oferowaych małym przedsiębiorstwom. Dostępość istytucji arbitrażowych będących bardziej przyjazymi dla użytkowika wraz ze staraie opracowaą umową z aciskiem a dogłębą aa- lizę klauzuli dotyczących sporów oraz klauzuli ograiczeia odpowiedzialości może zaczie ograiczyć, lub wręcz wyelimiować, koieczość udziału w sporach sądowych związaych z obrotem gospodarczym w Staach Zjedoczoych. Jak to działa? Pierwszym krokiem jest zapozaie się z ograiczeiami Międzyarodowej Izby Hadlowej (powszechie zwaej Iteratioal Chamber of Commerce, czyli ICC). Pomimo tego, że ICC jest jedą z ajbardziej doświadczoych i prestiżowych istytucji arbitrażowych w międzyarodowym obrocie gospodarczym, jej zasady, przyajmiej a razie, ie są ogólie uzawae za wystarczająco elastycze dla małych przedsiębiorstw czy eksporterów, których spory zwykle dotyczą braku zapłaty. Podmiot z Polski, chcąc umieścić w swych umowach z amerykańskimi klietami klauzulę arbitrażową, powiie wybrać Amerykańskie Stowarzyszeie Arbitrażowe (America Arbitratio Associatio, czyli AAA) lub Służby Mediacji i Arbitrażu Sądowego (Judicial Arbitratio ad Mediatio Services, czyli JAMS). Zarówo AAA, jak i JAMS stosują specjale zasady w ieskomplikowaych sprawach. W ciągu ostatich kilku lat przedsiębiorcy, którzy zastosowali klauzule arbitrażowe w swoich umowach z amerykańskimi klietami, odotowali zauważaly spadek liczby problemów z płatościami. Ci eksporterzy, którzy zadbali o umieszczeie w umowie wspomiaej klauzuli ograiczeia odpowiedzialości, zauważyli rówież miejszą częstotliwość występowaia roszczeń ze stroy iezadowoloych klietów. Koszt arbitrażu Wielu Czytelików może zadać pytaie: Czy arbitraż ie jest jedak kosztowy? Przecież stroy w postępowaiu arbitrażowym muszą pokryć koszty związae z wyagrodzeiem arbitra, co ie ma miejsca, gdy pozew jest woszoy do sądu. Odpowiedź a to pytaie brzmi: i tak, i ie. Po pierwsze, mimo tego że stroy muszą zapłacić wyagrodzeie arbitra (a zwykle także opłatę admiistracyją a rzecz istytucji arbitrażowej), umowa może a iemal zawsze powia zawierać postaowieie staowiące, iż stroa przegraa będzie zobowiązaa do zwrotu stroie wygraej wszelkich zasadych kosztów, w tym kosztów opłat uiszczoych a rzecz istytucji arbitrażowej/arbitra. Niekiedy profesjoalistom udaje się zawrzeć klauzulę, by wymóg pokrycia kosztów przez przegraego odosił się wyłączeie do sytuacji, gdy dostawca zmuszoy jest wieść pozew w sprawie o brak zapłaty za towary. (Jedak taka jedostroa formuła tej klauzuli jest wyjątkiem, ie regułą). Po drugie, kolejy koszt, z którym ależy się liczyć, jest związay z biegłymi. Każdy producet czy eksporter chce mieć pewość, że w przypadku, gdy ie uda mu się uikąć sporu sądowego, to arbitrem rozstrzygającym te spór będzie osoba Biulety euro ifo (05) 5

6 Eksport zająca się a jego braży, iezależie od tego, czy zdobędzie tę wiedzę przed wystąpieiem sporu, czy w toku sprawy. O ile w amerykańskich sądach jest typowe, że każda ze stro wyajmuje i opłaca własego biegłego, który będzie zezawał podczas sprawy, o tyle w arbitrażu kwestia specjalistyczej wiedzy biegłego z daej dziedziy jest ustalaa a etapie wyboru arbitra. Iymi słowy, day arbiter zostaie powołay wyłączie wówczas, jeśli wykazuje odpowiedi poziom specjalistyczej wiedzy. Taki proces wyboru arbitra ozacza spore oszczędości dla obu stro. W amerykańskim systemie sądowiczym okoliczości faktycze są ustalae przez ławy przysięgłych. Czas arbitrażu Czytelicy mogą się też zastaawiać, czy arbitraż ie zajmuje zwykle tyle samo lub awet więcej czasu iż proces sądowy? Otóż kwestia czasu jest właśie ajważiejszym powodem, dla którego eksporterzy spoza USA mający klietów w tym kraju powii już a etapie egocjowaia waruków współpracy alegać a wybór istytucji arbitrażowej stosującej specjale zasady w ieskomplikowaych przypadkach. Zasady te zostały tak pomyślae, by utrudić stroom w tym przypadku główie klietowi-pozwaemu powodowaie opóźień. Z czasem jest związaa także ia kwestia. Kiedy amerykański kliet zostaje pozway przez sprzedawcę z zagraicy, często a swoją obroę przedstawia iezbyt moce argumety, wiedząc od samego początku, że w swoim czasie zostaą oe obaloe przez sąd podczas procesu. Dlaczego zatem to robi? Powodem jest to, że jego prawik zdaje sobie sprawę, iż sędzia uza te kwestie (awet jeśli ie są moce) za wątpliwość, którą będzie musiała zbadać ława przysięgłych. Podoszeie takich kwestii sprawia, że rozstrzygięcie sprawy jest odsuwae w czasie. Nie pozostaje to bez zaczeia dla dostawcy spoza USA. Dostawca, awet jeśli wygra sprawę, wobec przedłużającego się procesu i związaych z tym arastających kosztów może uzać, że dalszy udział w sprawie ie jest dla iego opłacaly. Iymi słowy, argumety wytaczae przez amerykańskiego klieta podczas procesu służą iekiedy wyłączie temu, by cała sprawa stała się fiasowo ieopłacala dla sprzedawcy. Doświadczeie pokazuje rówież, że gdy sprawa wiesioa przez eksportera o iezapłacoe faktury odbywa się w procedurze arbitrażowej, kliet-pozway jest miej skłoy do przytaczaia a swoją obroę łatwych do obaleia argumetów, a awet gdy to robi, arbitrzy zwykle rozstrzygają szybciej, iż miałoby to miejsce przed sądem. Arbitraż w różych miejscach Niektórzy Czytelicy pomyślą: Mam klietów w różych częściach Staów Zjedoczoych i ie chcę podpisywać umowy z wieloma prawikami w różych miastach. To ie powio staowić przeszkody do zastosowaia klauzuli arbitrażowej. Polski eksporter mający klietów w Kaliforii, Teksasie i a Florydzie może po prostu wybrać a przykład Nowy Jork jako miejsce arbitrażu dla swoich amerykańskich klietów. Nawet jeśli kliet z Teksasu lub Kaliforii ie ma żadego majątku w Nowym Jorku, przeiesieie postępowaia arbitrażowego do iego stau będzie dosyć proste. W poprzedich latach często doradzao eksporterom a ryek amerykański wybór Atlaty jako tańszej alteratywy dla Nowego Jorku. Amerykańscy prawicy stosują stawki godziowe wielokrotie przewyższające te obowiązujące w iych państwach a świecie. Rozstrzygięcia sądowe w Polsce? Jeszcze ii Czytelicy mogą się zastaawiać, czemu ie zastosować po prostu klauzuli jurysdykcyjej wskazującej polski sąd jako miejsce rozstrzygaia sporów? Odpowiedź jest astępująca: o ile polski eksporter ierzadko będzie w staie przekoać swojego amerykań- skiego dystrybutora, licecjobiorcę czy ageta hadlowego, żeby zgodzili się oi a Polskę jako miejsce rozstrzygaia sporów, o tyle raczej ie uda mu się otrzymać takiej zgody od amerykańskich klietów. Klieci, czy to firmy, czy kosumeci, w takiej sytuacji zwykle będą woleli kupić towar z iego źródła iż zgodzić się a klauzulę jurysdykcyją, która w razie sporu będzie wymagać od ich podróży do Europy. Polski eksporter mający klietów w Kaliforii, Teksasie i a Florydzie może wybrać a przykład Nowy Jork jako miejsce arbitrażu dla swoich amerykańskich klietów. Podsumowując, odpowiedio skostruowaa klauzula arbitrażowa może adać międzyarodowym relacjom gospodarczym elemet realizmu, który z kolei ułatwi rozwiązywaie sporów lub ograiczy ich występowaie. W USA czyości przedprocesowe są o wiele bardziej rozbudowae iż w jakimkolwiek iym kraju. Po aalizie klauzul prorogacyjych stosowaych przez kokurecyje firmy z daej braży (często są oe dostępe olie), prawik będzie w staie doradzić polskiemu eksporterowi zarówo ajlepszą dla iego istytucję arbitrażową, jak i ajlepszą kostrukcję klauzuli arbitrażowej. Marta Rupieta radca prawy, Kacelaria Prawa RUPIETA RADCY Eric Sherby adwokat, założyciel Sherby & Co., Advs. Michael Traiso amerykański radca prawy 6 Biulety euro ifo (05)

7 Prawo upadłościowe Nowelizacja prawa upadłościowego Szybsza i sprawiejsza realizacja praw przez wierzycieli Tomasz Kaczorowski, Paulia Jabłońska Uchwaloa 15 maja 2015 r. ustawa Prawo restrukturyzacyje wprowadziła 1 styczia 2016 r. szereg istotych zmia w ustawie z 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i aprawcze zmieił się jej tytuł a Prawo upadłościowe. Ustawodawca postaowił uregulować w osobych aktach prawych przepisy dotyczące postępowaia upadłościowego oraz postępowań restrukturyzacyjych. Te ostatie przejmują z dotychczasowego postępowaia upadłościowego regulacje dotyczące postępowaia upadłościowego z możliwością zawarcia układu (staowiącego dotychczas alteratywę dla postępowaia upadłościowego obejmującego likwidację majątku upadłego) oraz regulują trzy zupełie owe postępowaia restrukturyzacyje, czyiąc dotychczasowe iemal martwe regulacje dotyczące postępowaia aprawczego iepotrzebymi. Na skutek tych zabiegów, w myśl założeń ustawodawcy, postępowaia upadłościowe mają staowić wyjątek, atomiast co do zasady, zgodie z uiją polityką drugiej szasy (wyikającą m.i. z Zaleceń Komisji Europejskiej z dia 12 marca 2014 r. W myśl założeń ustawodawcy, postępowaia upadłościowe mają staowić wyjątek. w sprawie owego podejścia do iepowodzeia w działalości gospodarczej i iewypłacalości [2014/135/UE]), zadłużoe podmioty gospodarcze wiy odzyskać możliwość kokurowaia a ryku po przeprowadzoej restrukturyzacji 1. Dodatkowo przy tej okazji zharmoizowao brzmieie prawa upadłościowego z literą rozporządzeia Rady (WE) r 1346/2000 z 29 maja 2000 r. w sprawie postępowaia upadłościowego. Obecie trudo jest jeszcze oceić, jaką popularość zdobędą postępowaia restrukturyzacyje. Moża założyć, że w początkowym okresie będzie ich iewiele, a tak jak dotychczas, będą domiować postępowaia upadłościowe. Między iymi z tych względów warto się przyjrzeć zmiaom wprowadzoym do postępowań upadłościowych. dłużik będzie iewypłacaly, jeżeli utracił zdolość do wykoywaia swoich wymagalych zobowiązań pieiężych, a opóźieie w ich wykoaiu przekracza trzy miesiące. Defiicja iewypłacalości W świetle dotychczas obowiązujących przepisów prawa upadłościowego, dłużika uważao za iewypłacalego wtedy, gdy ie wykoywał swoich wymagalych zobowiązań pieiężych, tj. teoretyczie już w momecie, gdy zalegał z zapłatą dwóch faktur. Obecie ustawodawca postaowił, że dłużik będzie iewypłacaly, jeżeli utracił zdolość do wykoywaia swoich wymagalych zobowiązań pieiężych, a opóźieie w ich wykoaiu przekracza trzy miesiące 2. Jedocześie obok przesłaki płyościowej, ustawodawca zdecydował się utrzymać w mocy przesłakę zadłużeiową. Od 1 styczia 2016 r. dłużik będący osobą prawą albo ułomą osobą prawą jest iewypłacaly rówież wtedy, gdy jego zobowiązaia pieięże przekraczają wartość jego majątku, a sta te utrzymuje się przez okres przekraczający dwadzieścia cztery miesiące. (Dotychczas dłużik był uważay za iewypłacalego wtedy, gdy jego zobowiązaia przekroczyły wartość majątku przedsiębiorstwa, zaś te sta był krótkotrwały). Zdaiem zespołów pracujących ad projektem ustawy, owa defiicja stau iewypłacalości staowi bardziej realistyczą oceę chwili, w której dłużik ma obowiązek złożeia wiosku o ogłoszeie upadłości 3. Część ekspertów stoi a staowisku, że owelizacja staowiąca o domiemaiu utraty zdolości do wykoywaia wymagalych zobowiązań pieiężych w przypadku opóźieia wyoszącego przeszło trzy miesiące oraz o uzaiu iewypłacalości, gdy sta admierego zadłużeia utrzymuje się przez okres dwudziestu czterech miesięcy, iesie z sobą admiere ryzyko i zikomą ochroę wierzycieli upadłego 4. W kosekwecji, może to prowadzić do zgłoszeia upadłości zbyt późo, czyli p. wtedy, gdy majątek upadłego, z którego wierzyciele mieliby zostać zaspokojei, będzie zbyt uszczuploy. Praktyka wskazuje jedak, że dotychczas zacza część wiosków o ogłoszeie upadłości była spóźioa, stąd owa regulacja ie powia w rzeczywistości pogorszyć sytuacji wierzycieli. Z perspektywy osób zarządzających podmiotami gospodarczymi (tj. przede wszystkim człoków zarządu, wspólików zarządzających itd.), a których ciąży przecież obowiązek wiesieia wiosku o ogłoszeie upadłości, ależy uzać, że owe regulacje zacząco poprawią możliwość ocey wystąpieia iewypłacalości. Biulety euro ifo (05) 7

8 Prawo upadłościowe Fot. Bartosz Bartosiński Dla porządku ależy wspomieć, że w dalszym ciągu obowiązek zgłoszeia wiosku o ogłoszeie upadłości ie obciąża prokuretów. Wiosek o ogłoszeie upadłości Istote zmiay dotyczą także samego wiosku o ogłoszeie upadłości. Od styczia 2016 r. osobami uprawioymi do jego złożeia są dłużik lub każdy z jego osobistych wierzycieli 5. Wskazaa regulacja wyraźie wyłącza z kręgu osób mających legitymację do złożeia wiosku wierzyciela rzeczowego, tj. takiego wierzyciela, który poza uprawieiem z ustaowioego zabezpieczeia p. hipoteki lub zastawu ie ma jedocześie iej relacji umowej iezwiązaej z zabezpieczeiem, p. pożyczki, umowy hadlowej itd. Podmioty te w postępowaiu upadłościowym mogą i tak uzyskać zaspokojeie z przysługującego im zabezpieczeia, stąd wszczyaie przez ie postępowań, które dotyczą całego majątku, ie jest uzasadioe. Poadto, mając a względzie zaistiały a grucie praktyki problem z wykazywaiem przez wierzyciela legitymacji do złożeia wiosku o ogłoszeie upadłości, ustawodawca postaowił, że dłużik może skuteczie zakwestioować uprawieia wierzyciela do złożeia wiosku z uwagi a kwestioowaie jego wierzytelości jedyie wtedy, gdy wykaże, iż wierzytelość ma w całości charakter spory, a spór zaistiał między stroami przed złożeiem wiosku o ogłoszeie upadłości 6. Poadto ustawodawca wydłużył dłużikowi termi a złożeie w sądzie wiosku o ogłoszeie upadłości z dwóch tygodi do 30 di od dia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszeia upadłości 7. Od styczia 2016 r. osobami uprawioymi do złożeia wiosku upadłościowego są dłużik lub każdy z jego osobistych wierzycieli. Co istote, wprowadzoo możliwość wiesieia uproszczoego wiosku o ogłoszeie upadłości, o ile uprzedio było prowadzoe postępowaie restrukturyzacyje 8. Zgodie z uzasadieiem do owelizacji przepisów, celem tej regulacji jest umożliwieie wierzycielom szybkiego, sprawego i prostego złożeia wiosku o ogłoszeie upadłości dłużika w trybie, który umożliwia ieprzerwae zabezpieczeie majątku dłużika w okresie od umorzeia postępowaia restrukturyzacyjego lub odmowy zatwierdzeia układu do czasu prawomocego rozpozaia wiosku o ogłoszeie upadłości. Uproszczoy wiosek ie musi zawierać żadych załączików i może ograiczać się do jedego zdaia wioskującego o wszczęcie postępowaia, przy zachowaiu wymogów pisma procesowego. Odstąpioo od możliwości dowolego cofięcia wiosku o ogłoszeie upadłości złożoego przez wierzyciela, bowiem dotychczas obowiązująca regulacja prawa często prowadziła do adużyć ze stroy wioskodawców, traktujących to rozwiązaie jako sposób widykacji przysługujących im wierzytelości, które często były spore, jedak dłużik mający problemy fiasowe częstokroć wolał zapłacić kwotę sporą, aiżeli ryzykować ogłoszeie upadłości. Wprowadzoo rówież obowiązek uiszczeia przez wioskodawcę (tak dłużika, jak i wierzyciela) zaliczki a wydatki w toku postępowaia w przedmiocie ogłoszeia upadłości w wysokości jedokrotości przeciętego miesięczego wyagrodzeia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłaty agród z zysku w trzecim kwartale roku poprzediego, ogłoszoego przez prezesa Główego Urzędu Statystyczego, której brak skutkuje wezwaiem do jej uiszczeia pod rygorem zwrotu wiosku o ogłoszeie upadłości. Z opublikowaych daych statystyczych wyika, że zaliczka a wydatki wyosi w 2016 r. 4080,09 zł 9. Likwidacja pre-pack Jedą z ajciekawszych wprowadzoych zmia jest dodaie do ustawy mechaizmu tzw. likwidacji pre-pack. Nowe regulacje umożliwiają tzw. przygotowaą likwidację, która ma polegać a sprzedaży całości przedsiębiorstwa, zorgaizowaej części przedsiębiorstwa lub też składików majątkowych przedsiębiorstwa staowiących jego zaczą część 10. Wiosek o zatwierdzeie waruków sprzedaży musi zostać złożoy i rozpozay jedocześie z wioskiem o ogłoszeie upadłości. Do wiosku o zatwierdzeie waruków sprzedaży musi zostać dołączoy sporządzoy przez biegłego sądowego opis i oszacowaie składika objętego wioskiem, a sam wiosek musi zawierać waruki sprzedaży ze wskazaiem co ajmiej cey oraz abywcy mogą oe 8 Biulety euro ifo (05)

9 Prawo upadłościowe zostać określoe w przygotowaym i złożoym projekcie umowy sprzedaży przedmiotowego składika, która ma zostać zawarta 11. Uwzględiając wiosek, sąd w postaowieiu o ogłoszeiu upadłości zatwierdza waruki sprzedaży i co do zasady w ciągu 30 di od dia uprawomocieia się postaowieia sądu sydyk powiie zawrzeć umowę sprzedaży 12. Aby zapobiec adużyciom ze stroy dłużików, ustawodawca wprowadził dodatkowe regulacje w przypadku sprzedaży a rzecz podmiotów będących dla dłużika: małżokiem; krewym lub powiowatym w liii boczej do drugiego stopia włączie; osobą pozostającą z upadłym w faktyczym związku, prowadzącą z im wspólie gospodarstwo domowe; przysposobioym; przysposabiającym. Sprzedaż a rzecz wymieioych podmiotów może astąpić tylko wtedy, gdy cea ie jest iższa iż cea wskazaa w opisie i oszacowaiu sporządzoym przez biegłego sądowego. Co istote, istieje możliwość przekazaia przedsiębiorstwa abywcy z diem ogłoszeia upadłości dłużika, o ile do wiosku o zatwierdzeie waruków sprzedaży dołączy się dowód wpłaty pełej cey a rachuek depozytowy sądu. W tym przypadku do mometu uprawomocieia się postaowieia zatwierdzającego waruki sprzedaży i zawarcia umowy sprzedaży abywca zarządza abytym majątkiem w graicach zwykłego zarządu a włase ryzyko i odpowiedzialość. Takie rozwiązaie ma duże zaczeie w przypadku sprzedaży całego przedsiębiorstwa: pozwoli a zachowaie ciągłości działaia przedsiębiorstwa i umożliwi korzystiejszą sprzedaż, co z kolei wpłyie a pełiejsze zaspokojeie wierzycieli. Sam ustawodawca w uzasadieiu do ustawy wskazał, że celem przygotowaej likwidacji jest szybsze i pełiejsze zaspokojeie wierzycieli oraz zacze skróceie czasu trwaia postępowaia upadłościowego. Mimo że prawo upadłościowe przyzaje prymat iteresom wierzycieli, powio, o ile to możliwe, chroić rówież itegralość przedsiębiorstwa, stąd, w szczególie uzasadioych przypadkach, gdy zmiejszeie stopia zaspokojeia wierzycieli będzie iezacze, a jedocześie wierzyciele otrzymają dodatkową korzyść w postaci szybszego zaspokojeia ich wierzytelości, istieje możliwość uwzględieia przy podejmowaiu przez sędziego-komisarza decyzji o zatwierdzeiu waruków sprzedaży, ważego iteresu publiczego lub możliwości zachowaia przedsiębiorstwa dłużika 13. wprowadzoo możliwość wiesieia uproszczoego wiosku o ogłoszeie upadłości, o ile uprzedio było prowadzoe postępowaie restrukturyzacyje. Zgłoszeia wierzytelości Od 1 styczia 2016 r. zmiaie ulegie rówież sposób zgłaszaia wierzytelości. Ustawodawca zaczie ograiczył termi a zgłoszeie wierzytelości, skracając te okres do 30 di od dia obwieszczeia postaowieia o ogłoszeiu upadłości 14. Uprzedio termi te był każdorazowo ustalay przez sędziego-komisarza, jedak ie mógł o być krótszy iż jede miesiąc i dłuższy aiżeli trzy miesiące. Jedocześie ustawodawca ułatwił wierzycielom zgłaszaie przysługujących im wierzytelości poprzez możliwość ich zgłaszaia drogą elektroiczą za pośredictwem Cetralego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości, który docelowo ma być jedyą drogą dokoaia tej czyości. Na chwilę obecą, o czym w dalszej części artykułu, Rejestr te jedak ie fukcjouje i do tego czasu zgłoszeń wierzytelości ależy dokoywać pisemie. Wzór pisemego wiosku został określoy przez miistra sprawiedliwości w drodze rozporządzeia 15. Poadto aktualie istieje jedyie wymóg wskazaia dowodów uzasadiających zgłoszeie, bez potrzeby ich załączaia 16. Niemiej w sytuacji, gdy zgłoszoa wierzytelość ie zajduje potwierdzeia w dokumetach spółki, sydyk ma obowiązek wezwać wierzyciela do przedstawieia mu odpowiedich dokumetów potwierdzających istieie wierzytelości, które zostały ujęte w zgłoszeiu wierzytelości, wierzyciel atomiast musi przedstawić odpowiedie dokumety w termiie tygodia od daty wezwaia przez sydyka, pod rygorem pomiięcia wierzytelości 17. W przeciwieństwie do poprzedio obowiązującego rozwiązaia, zowelizowae przepisy przewidują zobligowaie sydyka do iezwłoczego sporządzeia listy wierzytelości, ie późiej iż w termiie dwóch miesięcy od upływu okresu przewidziaego do zgłaszaia wierzytelości 18. Docelowo lista wierzytelości zostaie zamieszczoa w postaci elektroiczej w Cetralym Rejestrze Restrukturyzacji i Upadłości. W celu wyjaśieia dotychczasowych wątpliwości iterpretacyjych, ustawodawca wprowadził regulację prawą, zgodie z którą wierzytelość za okres rozliczeiowy, w trakcie którego została ogłoszoa upadłość, w szczególości z tytułu czyszu ajmu lub dzierżawy, podatków lub składek a ubezpieczeia społecze, ulega z mocy prawa proporcjoalemu podziałowi a część traktowaą jako wierzytelość powstałą przed diem ogłoszeia upadłości oraz część traktowaą jako wierzytelość powstającą po diu ogłoszeia upadłości 19. Zaskarżeie listy wierzytelości Tak jak dotychczas, istieje możliwość zaskarżeia listy wierzytelości zarówo przez upadłego, jak i przez wierzyciela, w termiie dwóch tygodi od dia obwieszczeia o złożeiu listy wierzytelości 20. Z uwagi a iejasości w uprzedio obowiązujących przepisach ustawy związae z sakcją w razie wiesieia sprzeciwu po termiie, ustawodawca zdecydował się jedozaczie przesądzić o koieczości odrzuceia takiego sprzeciwu. Poadto, w celu usprawieia i przyspieszeia postępowaia w przedmiocie wiesioych sprzeciwów, wprowadzoo ograiczeia w zakresie powoływaia twierdzeń i dowodów iepodiesioych w zgłoszeiu wierzytelości. Mogą być oe podoszoe jedyie wtedy, gdy zostaie wykazae, że ich wcześiejsze zgłoszeie było iemożliwe albo że potrzeba ich wskazaia wyikła późiej. Te same zasady dotyczą odpowiedzi a sprzeciw. Jest to rozwiązaie oparte a systemie tzw. prekluzji obowiązującej w ogólym procesie cywilym. Biulety euro ifo (05) 9

10 Prawo upadłościowe Fot. Bartosz Bartosiński Wprowadzoo rówież dwumiesięczy termi a rozpozaie sprzeciwu przez sędziego-komisarza 21. Bezskuteczość czyości upadłego Ustawodawca dostrzegł rówież potrzebę rozszerzeia katalogu czyości dokoaych przez upadłego, które ależy uzać za bezskutecze w stosuku do masy upadłości, chroiąc w te sposób wierzycieli przed wyprowadzeiem jego istotych składików przez osoby zarządzające upadłym. Przede wszystkim został rozszerzoy krąg podmiotów, co do których uzaje się za bezskuteczą odpłatą czyość prawą z upadłym, o osoby pozostające z upadłym w faktyczym związku oraz o osoby prowadzące z im wspólie gospodarstwo domowe, o ile te osoby ie wykażą, że ie doszło do pokrzywdzeia wierzycieli 22. Poadto została wprowadzoa możliwość obiżeia wyagrodzeia pracowikom upadłego, którzy faktyczie wykoują zadaia w zakresie zarządu lub adzoru ad przedsiębiorstwem. Dotychczas istiała możliwość obiżeia wyagrodzeia jedyie osobom uprawioym do reprezetacji upadłego 23. Dodao rówież do ustawy zapis staowiący o bezskuteczości w przypadku przelewu wierzytelości przyszłej, jeżeli ta wierzytelość powstaie dopiero po ogłoszeiu upadłości 24. Kategorie zaspokojeia Z uwagi a dosyć wysoki stopień skomplikowaia i uprzywilejowaia istytucji publiczoprawych przy podziale fuduszy masy, uzao za koiecze dokoaie zmia rówież w tym przedmiocie. Za przełomową ależy uzać zmiaę polegającą a rezygacji z uprzywilejowaia ależości publiczoprawych. Obecie jedyie składki a ubezpieczeia społecze za trzy ostatie lata przed ogłoszeiem upadłości są przyporządkowywae do wyższej kategorii zaspokojeia. Pozostałe ależości publiczoprawe (w tym podatkowe) będą podlegały zaspokojeiu w podstawowej kategorii zaspokojeie, a rówi m.i. ze zwykłymi zobowiązaiami hadlowymi. Utrzymao uprzywilejowaie ależości ze stosuku pracy, jedak obecie ie obejmuje oo ależości osób reprezetujących upadłego lub zarządzających jego działalością, gdyż uzao, że jako osoby odpowiedziale za doprowadzeie do stau iewypłacalości, ie zasługują a zaspokojeie w kategorii pierwszej. W związku z wprowadzeiem do polskiego porządku prawego postępowań restrukturyzacyjych, ustaloo zasadę, że zarówo ależości powstałe w postępowaiu restrukturyzacyjym, jak i fiasowaie udzieloe w ramach tych postępowań będą zaspokajae w pierwszej kategorii. Pozostałe Istotą owością z puktu widzeia prowadzeia postępowaia upadłościowego będzie utworzoy przepisami ustawy prawo restrukturyzacyje Cetraly Rejestr Restrukturyzacji i Upadłości. Będzie o prowadzoy w systemie teleiformatyczym; admiistratorem i udostępiającym będzie miister sprawiedliwości. Rejestr będzie wzoroway a prowadzoej już od szeregu lat przez Sąd Rejoowy dla m. st. Warszawy platformie iteretowej, jedak będzie miał zaczie bardziej rozbudowae fukcjoalości 25. W Cetralym Rejestrze Restrukturyzacji i Upadłości będą zamieszczae i obwieszczae wszelkie orzeczeia, dokumety i iformacje dotyczące toczących się postępowań zarówo restrukturyzacyjych, jak i upadłościowych, umożliwioe zostaie składaie pism i iych dokumetów w formie elektroiczej oraz zostaą udostępioe wzory pism i formularzy wymagaych w trakcie toczących się postępowań. Ze względu a koieczość odpowiediego przygotowaia tego systemu, regulacje dotyczące Cetralego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości wejdą w życie dopiero 1 lutego 2018 r. Duże zaczeie praktycze ma rówież regulacja, zgodie z którą ieważe są postaowieia umowe zastrzegające zmiaę lub rozwiązaie stosuku prawego, którego upadły jest stroą, rówież a wypadek złożeia wiosku o ogłoszeie upadłości. Dotychczasowa regulacja ograiczała wskazaą sakcję ieważości do postaowień, które odosiły się do ogłoszeia upadłości. Będzie to wymagać dostosowaia w wielu wypadkach wzorców umowych opracowaych w starym porządku prawym. Kolejym ovum wprowadzoym do ustawy jest zapis staowiący o możliwości zezwoleia sydykowi przez sędziego- -komisarza a zawarcie umowy przekazaia ieruchomości gmiie albo Skarbowi Państwa w sytuacji, gdy w skład masy upadłości wchodzą ieruchomość lub jej ułamkowa część, której ie moża zbyć z zachowaiem przepisów ustawy Prawo upadłościowe, a dalsze pozostawaie tej ieruchomości w masie upadłości będzie iekorzyste dla wierzycieli, ze względu a obciążeie masy związaymi z tym kosztami 26. Kwestia zbycia ieruchomości, które ie zajdują zaiteresowaia abywców, dotychczas ierzadko blokowała prowadzeie postępowaia upadłościowego i ta owa regulacja może staowić praktycze rozwiązaie w tych przypadkach. W przypadku zaś ruchomości wierzyciele mogą zyskać prawo przejęcia ich a własość za połowę cey wyikającej z oszacowaia Biulety euro ifo (05)

11 Prawo upadłościowe Koleja z wprowadzoych zmia dotyczy zagadieia rady wierzycieli. Wierzyciele uzyskali możliwość dosyć swobodego zarządzaia radą. Mają możliwość ustalaia i zmieiaia jej składu osobowego. W regulamiie istieje możliwość dostosowaia jej obrad do specyficzych potrzeb jej człoków, co może obejmować m.i. obrady w drodze tele- lub wideokoferecji. Zrezygowao rówież z dosyć kłopotliwego w praktyce wymogu osobistego uczesticzeia przez wierzyciela w pracach rady, co uiemożliwiało delegowaie do tych celów pełomocików. Należy rówież wskazać, że omawiaa owelizacja przepisów utrzymała dotychczas obowiązującą zasadę prawa upadłościowego dotyczącą ubóstwa masy. Ozacza to, że ie wszczya się postępowaia upadłościowego w sytuacji, gdy majątek iewypłacalego dłużika ie wystarcza a zaspokojeie kosztów postępowaia. Dotychczasowa regulacja została jedak wzbogacoa o dodatkową przesłakę mówiącą o tym, że postępowaie ie jest wszczyae rówież w przypadku, gdy majątek dłużika wystarcza wyłączie a zaspokojeie kosztów postępowaia 28. Za przełomową ależy uzać zmiaę polegającą a rezygacji z uprzywilejowaia ależości publiczoprawych. Kolejym istotym zagadieiem, a które ależy zwrócić uwagę, jest owo utworzoa fukcja zastępcy sędziego-komisarza, który ma za zadaie wykoywać czyości sędziego-komisarza w okresie trwaia przemijającej przeszkody do wykoywaia tych czyości przez sędziego-komisarza lub też podejmować czyości w iych przypadkach wskazaych w ustawie. Jest to rozwiązaie, które pozwoli a podjęcie aglących czyości a przykład podczas choroby lub urlopu sędziego-komisarza. Dla sydyków istotą iformacją jest kwestia wysokości ich wyagrodzeia, które wraz z wejściem w życie owych przepisów będzie uzależioe od kilku czyików, p.: od rezultatu postępowaia, którego wyrazem jest suma wypłacoa wierzycielom w jego toku, od liczby pracowików zatrudioych w chwili ogłoszeia upadłości, od liczby wierzycieli, od czasu trwaia postępowaia, w części od swobodego uzaia sądu. Powiązaie wyagrodzeia sydyka z wyikami jego pracy prowadzi do urykowieia zasad wyagradzaia i powio rówież przyczyić się do większej efektywości postępowań. Wierzyciele uzyskali możliwość dosyć swobodego zarządzaia radą wierzycieli. Podsumowaie Dostępe statystki wskazują, że średi czas trwaia postępowaia dowodowego wyosi obecie trzy lata, atomiast stopień zaspokojeia wierzytelości ierzadko tylko 11% 29. Biorąc to pod uwagę, a także zauważoe praktycze problemy w fukcjoowaiu dotychczasowych uregulowań, zmiay w prawie upadłościowym ależało uzać za koiecze. Jak zostało wielokrotie wskazae w uzasadieiu do ustawy prawo upadłościowe, owe regulacje mają a celu przede wszystkim usprawieie i przyspieszeie postępowaia upadłościowego oraz zaspokojeie w pełiejszym wymiarze roszczeń wierzycieli. Czas pokaże, czy te skutek uda się osiągąć, jedak już teraz wiele wskazuje a to, że wprowadzoe zmiay zmierzają w dobrym kieruku. Tomasz Kaczorowski adwokat, doradca restrukturyzacyjy Kacelaria Adwokacka Tomasz Kaczorowski Paulia Jabłońska aplikat adwokacki Kacelaria Adwokacka Tomasz Kaczorowski 1 Uzasadieie projektu ustawy Prawo restrukturyzacyje, Druk Sejmu VII kadecji Nr 2824, (dalej; Uzasadieie projektu ustawy ). 2 Art. 11 ust. 1a ustawy Prawo upadłościowe z dia 28 lutego 2003 r. (DzU z 2003 r., r 60, poz. 535 z póź. zm.) (dalej PU ). 3 Uzasadieie projektu ustawy PU. 4 K. Kor, Podstawy ogłoszeia upadłości: owa kocepcja wykładi art. 10 i 11 Prawa upadłościowego i aprawczego oraz krytyka plaowaych zmia, Moitor Prawiczy 2015, r 8, dodatek koferecja absolwetów Szkół Prawa Niemieckiego Uiwersytetu Jagiellońskiego i Uiwersytetu Warszawskiego, materiały z koferecji, s Art. 20 ust. 1 PU. 6 Art. 12a PU. 7 Art. 21 ust. 1 PU. 8 Art. 334 ust. 1 ustawy Prawo restrukturyzacyje z dia 15 maja 2015 r. (DzU z 2015 r., poz. 978 z póź. zm.). Osoby, którym przysługuje prawo złożeia wiosku o ogłoszeie upadłości dłużika, zgodie z przepisami PU mogą złożyć uproszczoy wiosek o ogłoszeie upadłości w termiie przewidziaym do złożeia zażaleia a postaowieie o umorzeiu postępowaia restrukturyzacyjego albo postaowieie o odmowie zatwierdzeia układu. 9 Obwieszczeie Prezesa Główego Urzędu Statystyczego z dia 16 paździerika 2015 r. w sprawie przeciętego miesięczego wyagrodzeia w sektorze przedsiębiorstw bez wypłat agród z zysku w trzecim kwartale 2015 r., gov.pl/sygale/komuikaty-i-obwieszczeia/lista-komuikatow-i-obwieszcze/ obwieszczeie-w-sprawie-miesieczegowyagrodzeia-w-sektorze-przedsiebiorstw-bez-wyplat-agrod-z-zysku-w-trzecimkwartale-2015-r-,59,8.html 10 Art. 56a ust. 1 PU. 11 Art. 56a ust. 3 i 4 PU. 12 Art. 56d ust. 1 i art. 56e ust. 1 PU. 13 Uzasadieie projektu ustawy. 14 Art. 236 ust. 1 w zw. z art. 51 ust. 1 pkt. 4 i 5 PU. 15 Rozporządzeie Miistra Sprawiedliwości z dia 17 grudia 2015 r. w sprawie określeia wzoru pisemego zgłoszeia wierzytelości oraz zakresu daych objętych zgłoszeiem wierzytelości za pośredictwem rejestru, art. 239 ust. 4 (DzU z 2015 r., poz. 2240). 16 Art. 239 ust. 3 PU. 17 Art. 243 ust. 1 i 2 PU. 18 Art. 244 PU. 19 Art. 245a ust Art. 256 PU. 21 Art. 259 ust. 1 PU. 22 Art. 128 ust. 1 PU. 23 Uzasadieie projektu ustawy. 24 Art. 128a ust.1 PU Art. 315 ust. 2 PU. 27 Art. 330a ust. 1 i 2 PU. 28 Art. 13 ust. 1 PU. 29 Bak Światowy raport Doig Busiess i Polad 2015, Rekomedacje Zespołu Miistra Sprawiedliwości ds. owelizacji Prawa upadłościowego i aprawczego, Warszawa, 10 grudia 2012 r. Biulety euro ifo (05) 11

12 Prawo europejskie Zmiay w europejskim prawie kosumeckim Czy platforma ODR otworzy graice krajowych ryków sprzedaży olie? Katarzya Lejma Zgodie z owymi przepisami uijymi, w przypadku iezadowoleia z zakupów w sklepie iteretowym z dowolego kraju Uii Europejskiej, kosumet ma mieć możliwość wysłaia skargi do sprzedawcy za pośredictwem specjalego portalu iteretowego ułatwiającego kotakt stroom władającym różymi językami. Platforma do obsługi owego systemu ( Platforma ODR ) została już uruchomioa, jedakże Polacy jeszcze przez jakiś czas mają ograiczoe możliwości korzystaia z iej. Dia 9 styczia 2016 r. weszło w życie uije Rozporządzeie r 524/2013 w sprawie iteretowego systemu rozwiązywaia sporów kosumeckich ( Rozporządzeie ODR ) 1. Według założeń Komisji Europejskiej, przepisy tego aktu prawego oraz regulacje Dyrektywy 2013/11 w sprawie alteratywych metod rozwiązywaia sporów kosumeckich ( Dyrektywa ADR ) 2 mają być jedą z 12 dźwigi a rzecz pobudzeia wzrostu gospodarczego w Uii Europejskiej 3. Rozwiązaia z Rozporządzeia ODR i Dyrektywy ADR mają stać się środkiem zaradczym przeciwko barierom w hadlu elektroiczym i szasą a poprawieie wyików sprzedaży produktów przez sklepy iteretowe wobec kosumetów z iych państw człokowskich UE iż państwo sprzedawcy. W 2009 r. Komisja Europejska przeprowadziła badaie 4, a podstawie którego został sformułoway wiosek: jedolity ryek Uii Europejskiej zupełie ie fukcjouje w przypadku zakupów olie. Do sprowadzaia produktów z zagraicy kosumetów ziechęcają ie tylko koszty dostawy, ale rówież bariera językowa i brak wiedzy a temat możliwości rozwiązaia ewetualych kofliktów dotyczących zamówieia ze sprzedawcą z iego kraju. Zauważoo też zasadiczą różicę w dostępości metod pozasądowego rozstrzygaia sporów (ADR ag. Alterative Dispute Resolutios) w różych państwach człokowskich. Nowy pakiet regulacyjy ma rozwiązać większość tych problemów. Na mocy Rozporządzeia ODR, został uruchomioy bezpłaty ogóloeuropejski portal iteretowy, czyli Platforma ODR. Za jej pośredictwem stroy umowy sprzedaży zawartej przez Iteret (zarówo kosumet robiący zakupy olie, jak i przedsiębiorca prowadzący sklep) mają możliwość złożeia skargi a swojego kotraheta. Skarga może dotyczyć m.i.: ierozpatrzeia reklamacji produktu, dostawy, wzajemych rozliczeń fiasowych, wykoaia prawa odstąpieia od umowy. Po przejściu odpowiediej procedury sprawa jest kierowaa do rozpatrzeia wybraemu przez stroy sporu podmiotowi ADR. Rozstrzygięcie powio zapaść w ciągu 90 di. Podmioty oferujące usługi ADR to ajczęściej orgaizacje pozarządowe lub podmioty prywate, wykwalifikowae do pozasądowego rozwiązywaia sporów między osobami trzecimi, które zgłaszają się do takiego podmiotu jako swego rodzaju klieci zaiteresowai szybszym osiągięciem kosesusu lub przesądzeiem o racji jedej ze stro. Regułą jest to, że postępowaia ADR toczą się a zasadach określoych wcześiej przez stroy kofliktu lub a zasadach arzucoych przez regulami postępowaia kokretego podmiotu ADR, a który stroy wspólie się zgodziły. Składaie skargi w ramach Platformy ODR W celu zgłoszeia skargi, użytkowik odwiedza portal iteretowy dostępy pod adresem: odr/mai/idex.cfm?evet=mai.home. chooselaguage Po wybraiu odpowiediego paelu (dla kosumeta lub dla przedsiębiorcy), a stroie iteretowej pojawia się bardzo przejrzysty i prosty w obsłudze formularz, w którym ależy opisać problem i podać swoje dae, dae dotyczące drugiej stroy kofliktu oraz wskazać iezależy zewętrzy podmiot ADR, któremu chciałoby się przekazać spór do pozasądowego rozstrzygięcia. Wśród pól obowiązkowych do wypełieia przez kosumeta zajdują się także: data zakupu towaru lub usługi, cea, iformacja o ewetualym wcześiejszym kotakcie z przedsiębiorcą w celu rozwiązaia sporu. Ostatim krokiem przy wypełiaiu formularza skargi jest możliwość wyboru języka do kotaktu z użytkowikiem, co moża uzać za ajwiększy atut Platformy ODR. Każda stroa kofliktu może w im uczesticzyć, posługując się wybraym przez siebie językiem, poieważ Platforma ODR dyspouje automatyczym system tłumaczeia treści dokumetów. Ma o zachęcić kosumetów do zakupów od zagraiczych dostawców poprzez gwaratowaie możliwości rozwiązywaia ewetualych sporów bez bariery językowej i szybko, czyli za pomocą Iteretu. Platforma ODR pełi zatem rolę swoistego arzędzia-pośredika pomiędzy stroami kofliktu i wybraym przez stroy rozjemcą podmiotem ADR. 12 Biulety euro ifo (05)

13 Prawo europejskie W przypadkach mało skomplikowaych, do których a ogół ależą spory związae ze sprzedażą produktów i oferowaiem usług olie, korzystaie z tzw. ADR-ów gwaratuje szybsze i tańsze rozwiązaie kofliktu iż drogą sądową. Z tego właśie powodu tak waże dla Uii Europejskiej stało się upowszechiaie wiedzy o tych metodach w sporach kosumeckich oraz ujedolicaie i podoszeie stadardów ich działaia we wszystkich państwach człokowskich. Nowe stadardy wymusza wspomiaa wcześiej Dyrektywa ADR, zgodie z którą państwa człokowskie są zobowiązae do stworzeia przepisów krajowych gwaratujących bezstroość i wysokie kwalifikacje osób fizyczych odpowiedzialych za procedury ADR, a także iskie progi opłat za usługi ADR. Na mocy art. 20 Dyrektywy ADR odpowiedie orgay państw człokowskich mają prowadzić aktuale wykazy wszystkich podmiotów ADR z podziałem a kategorie spraw, którymi się zajmują. Po wypełieiu formularza skargi, Platforma ODR tłumaczy ją i przesyła drugiej stroie kofliktu. Jeżeli druga stroa wyrazi zgodę a pozasądowe rozstrzygaie sporu, akceptuje wybór podmiotu ADR zapropoowaego przez skarżącego lub podaje iy. Stroy mają 30 di a dojście do porozumieia w sprawie wyboru podmiotu, któremu Platforma ODR przekaże skargę do rozpatrzeia. Jeżeli termi te upłyie bezskuteczie, albo wybray podmiot ADR odmówi podjęcia się sprawy, skarga ie może być dalej rozpatrywaa. W wyiku wyboru podmiotu ADR dokumety związae ze sprawą są przekazywae temu podmiotowi. Nie jest o zobowiązay w dalszym ciągu korzystać z pośredictwa Platformy w prowadzeiu postępowaia, choć oczywiście może się a to zdecydować. Z puktu widzeia stro sporu bardzo istotym jest, aby zwracać uwagę a iformacje a te temat przekazywae przez wybray podmiot ADR oraz a iformacje dotyczące dostępych języków prowadzeia postępowaia. Jeżeli bowiem wytypoway rozjemca ie operuje językiem zaym obu stroom sporu, bardzo istote jest, aby zgodził się o a dalsze korzystaie z arzędzi Platformy ODR, gdyż, jak wspomiao, pozwala oa a elimiację barier językowych pomiędzy stroami sporu. Co do zasady rozpatrywaie sporu ie powio trwać dłużej iż 90 di od przekazaia skargi wybraemu podmiotowi ADR. W sprawach zawiłych termi te może zostać przedłużoy. Zgodie z przepisami Rozporządzeia ADR, treść rozstrzygięcia musi zostać iezwłoczie przekazaa do wiadomości Platformy ODR. Narzędziem służącym do iformowaia o dostępych ADR-ach, wyszukiwarką i bazą daych, a zarazem paelem umożliwiającym złożeie skargi ma być właśie Platforma ODR. W założeiach prawodawcy uijego, przepisy implemetujące Dyrektywę ADR miały zostać uchwaloe w państwach człokowskich ajpóźiej latem 2015 r., co miało skutkować stworzeiem krajowych baz daych podmiotów ADR a długo przed startem Platformy ODR oraz, przy okazji, stworzeiem wielu owych cetrów ADR. Nie wszystko poszło jedak zgodie z plaem. Od kiedy moża korzystać z Platformy ODR? Platforma ODR została otwarta dla podmiotów ADR 9 styczia 2016 r., zaś dla kosumetów i przedsiębiorców w połowie lutego 2016 r. Jedakże, ze względu a brak wdrożeia przez Polskę rozwiązań uijych, Polacy jeszcze przez jakiś czas ie będą mogli w pełi korzystać z oferowaych przez Platformę ODR rozwiązań. Zgodie z iformacjami Urzędu Ochroy Kokurecji i Kosumetów, projekt ustawy jest obecie a etapie prac rządowych; spodzieway termi wpłyięcia projektu do Sejmu to drugi kwartał 2016 r. Kosekwecje braku implemetacji Dyrektywy ADR Oprócz Polski w kręgu państw, które ie zdążyły wprowadzić w życie Dyrektywy ADR, zajdują się rówież Chorwacja, Hiszpaia, Litwa, Luksemburg, Malta, Niemcy, Rumuia i Słoweia 5. Logiczym jest zatem, że bez wykazu podmiotów oferujących usługi ie ma możliwości zapropoowaia kosumetom i sprzedawcom z tych państw fukcjoalości Platformy ODR, która jest bowiem jedyie pośredikiem i arzędziem obsługującym cały proces pozasądowego rozstrzygaia sporu. Z tego powodu obecie polscy kosumeci mogą mieć problemy ze skorzystaiem z Platformy ODR w celu złożeia skargi a przedsiębiorcę, którego siedziba zajduje się w jedym z wymieioych państw człokowskich. Bardzo często bowiem przedsiębiorcy są zobowiązai do korzystaia z usług kokretego podmiotu ADR z państwa ich siedziby. Obowiązki te mogą wyikać z ustaw, które arzucają korzystaie z wykwalifikowaych brażowych cetrów pozasądowego rozwiązywaia sporów lub z zawieraych z kosumetem umów sprzedaży lub świadczeia usług. (W takim przypadku w regulamiie zajduje się klauzula o poddaiu się przez przedsiębiorcę w razie kofliktu z kosumetem rozstrzygięciu kokretego podmiotu ADR). Zazwyczaj też to sami przedsiębiorcy i kosumeci są zaiteresowai wyborem podmiotu ADR, który włada ich językiem ojczystym i fukcjouje w tym samym systemie prawym. Dopóki ie wejdzie w życie owa ustawa o pozasądowym rozpatrywaiu sporów kosumeckich, dopóty polski kosumet będzie mógł wykorzystywać Platformę ODR do złożeia skargi a polskiego, iemieckiego czy słoweńskiego przedsiębiorcę, jeśli skuteczie wybierze do rozpozaia skargi podmiot ADR z iego kraju, w którym Platforma ODR już działa. Fot. Bartosz Bartosiński Biulety euro ifo (05) 13

14 Prawo europejskie Przykład: kupuję przez Iteret ekspres do kawy od iemieckiego dostawcy. Zapłaciłam i chociaż mięło już pięć tygodi, adal czekam a dostawę. Decyduję się skorzystać z Platformy ODR. Sprzedawca iemiecki ie zobowiązał się do korzystaia z żadego kokretego podmiotu ADR. Nie mam możliwości zapropoowaia rozstrzygięcia sporu przez polski sąd polubowy X (ze względu a brak implemetacji Dyrektywy ADR ie ma go a razie w bazach Platformy ODR), dlatego wypełiam formularz skargi i propouję skorzystaie z cetrum ADR Y mieszczącego się w Czechach. Zgodie z iformacjami o tym cetrum zamieszczoymi w Platformie ODR, cetrum Y oferuje prowadzeie sporu w języku czeskim lub pośredictwo Platformy ODR. Jako kosumet z Polski wybieram cetrum Y i będę korzystał z pośredictwa Platformy ODR, która przez cały proces rozpatrywaia skargi będzie tłumaczyła obu stroom kofliktu wzajemą korespodecję raz a język polski, raz a język iemiecki. Pomimo braku implemetacji Dyrektywy ADR, skorzystam z fukcjoalości Platformy ODR. Skąd czerpać iformacje o Platformie ODR? Sukces Platformy ODR zależy w dużej mierze od jej dostępości i stopia świadomości a temat tego, co oferuje i jak z iej skorzystać. W tym celu Rozporządzeie ODR wprowadza dwa waże przepisy. Pierwszy z ich akłada a każde państwo człokowskie obowiązek stworzeia co ajmiej jedego tzw. puktu kotaktowego, tj. jedostki krajowej, która będzie odpowiedziala za udzielaie przedsiębiorcom i kosumetom iformacji i porad związaych z korzystaiem z Platformy ODR. Nie ma jeszcze oficjalych iformacji a temat tego, jaka istytucja będzie pełiła tę rolę w Polsce. Na podstawie treści Rozporządzeia ODR moża jedak przypuszczać, że będzie to Europejskie Cetrum Kosumeckie. Drugim przepisem, iezwykle ważym dla wszystkich przedsiębiorców prowadzących sklepy iteretowe, jest ałożoy a ich obowiązek iformowaia kosumetów o dostępości Platformy ODR. Na podstawie art. 14 Rozporządzeia ODR, od 9 styczia 2016 r. sprzedawca ma obowiązek umieszczaia a swoich stroach iteretowych aktywego hiperłącza do Platformy oraz podawaia swojego adresu poczty elektroiczej. Najwłaściwszym rozwiązaiem jest wprowadzeie stosowych iformacji do Regulamiu sprzedaży umieszczoego a stroie iteretowej sklepu iteretowego. Uruchomieie Platformy ODR adzieje i obawy Uia Europejska oceia, że stworzeie jedolitego systemu oferującego możliwość pozasądowego rozstrzygaia sporów kosumeckich, i to bez wychodzeia z domu, zachęci europejskich kosumetów do robieia zakupów przez Iteret w iych państwach człokowskich iż kraj zamieszkaia. Róże systemy prawe i bariera językowa ie są jedak, jak się wydaje, jedyym hamulcem powstrzymującym as od sprowadzaia produktów z zagraicy. Chociaż więc Uia Europejska kosekwetie dąży do uifikacji prawa kosumeckiego w Europie 6, a Platforma ODR może ziwelować trudości językowe (choć ie musi trudo bowiem a tę chwilę oceić, czy system automatyczych tłumaczeń będzie w staie rzetelie i bezbłędie tłumaczyć dokumety), to problemem wciąż pozostają p. koszty zwrotu towaru, które poosi kosumet w przypadku chęci odstąpieia od umowy 7. Te, w przeciwieństwie do dostawy towaru, są a ogół wysokie. Kosumet ma zatem w perspektywie koieczość opłaceia ietaiego dowozu towaru do sprzedawcy, ie mając przy tym żadej pewości, czy jego reklamacja zostaie uwzględioa. Jeżeli atomiast tak się ie staie, ikt ie zwróci mu poiesioych kosztów. Warto zauważyć, że to, co oferuje Uia Europejska w omawiaym pakiecie regulacyjym, to iskie koszty obsługi sporu przez podmioty ADR. Korzystaie z Platformy ODR i przesłaie skargi drugiej stroie sporu są bezpłate. I chociaż dalszy ciąg procedury wymaga poiesieia kosztów obsługi przez wybray podmiot ADR, Dyrektywa ADR zapewia utrzymaie tych kosztów a iskim poziomie, tak aby ie wpływały oe a decyzję kosumetów o skorzystaiu z pozasądowej drogi rozpatrywaia sporów kosumeckich. Obserwacja ryku uijego asuwa też pytaie, czy badaia przeprowadzoe przez Komisję Europejską siedem lat temu, świadczące o iskim poziomie zaiteresowaia zakupami olie z iych krajów człokowskich, pozostają adal aktuale. Portal PKO BP 8 doosi, że w 2015 r. aż co trzeci dorosły Polak dokoał przez Iteret zakupów poza graicami kraju. Nie podaje co prawda, jaki odsetek sprowadzał towary z krajów Uii Europejskiej, ale opublikowae statystyki świadczą o tedecji wzrostowej zaiteresowaia tego rodzaju zakupami. Platforma ODR z pewością pozwoli przyajmiej ją utrzymać. Katarzya Lejma prawik w zespole prawa IP i e-commerce Kacelaria Wierzbowski Eversheds 1 Rozporządzeie Parlametu Europejskiego i Rady r 524/2013/UE w sprawie iteretowego systemu rozwiązywaia sporów kosumeckich, zmieiające rozporządzeie 2006/2004/WE i dyrektywę 2009/22/WE23. 2 Dyrektywa Parlametu Europejskiego i Rady r 2013/11/UE w sprawie alteratywych metod rozwiązywaia sporów kosumeckich, zmieiająca rozporządzeie 2006/2004/ WE i dyrektywę 2009/22/WE23. 3 Komuikat Komisji Europejskiej: Akt o jedolitym ryku. Dwaaście dźwigi a rzecz pobudzeia wzrostu gospodarczego i wzmocieia zaufaia. Wspólie a rzecz owego wzrostu gospodarczego ; eur-lex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv. do?uri=com:2011:0206:fin:pl:pdf 4 Więcej: 5 Źródło: oficjaly komuikat umieszczoy a stroie Platformy ODR: ec.europa.eu/odr/mai/idex.cfm?evet=mai.home.show&lg=pl 6 Dobrym przykładem jest Dyrektywa Parlametu Europejskiego I Rady 2011/83/UE z dia 25 paździerika 2011 r. w sprawie praw kosumetów, zmieiająca dyrektywę Rady 93/13/EWG i dyrektywę 1999/44/WE Parlametu Europejskiego i Rady oraz uchylająca dyrektywę Rady 85/577/EWG i dyrektywę 97/7/WE Parlametu Europejskiego i Rady. 7 Art. 13 ust. 1 i art. 14 ust. 1 Dyrektywy 2011/83/UE oraz odpowiadające im art. 32 ust. 1 i art. 34 ust. 2 polskiej Ustawy o prawach kosumeta z 30 maja 2014 r. 8 Artykuł Coraz częściej kupujemy o-lie w zagraiczych sklepach rówież w Chiach z 15 grudia 2015 r.; coraz-czesciej-kupujemy-o-lie-w-zagraiczych-sklepach-rowiez-w-chiach/ (dostęp: ). 14 Biulety euro ifo (05)

15 Prawo żywieiowe Skąd ta żywość? Zakowaiu żywości iformacją o jej pochodzeiu Katarzya Gęsiak Od 13 grudia 2014 r. mają zastosowaie przepisy Rozporządzeia Parlametu Europejskiego i Rady (UE) r 1169/2011 (dalej jako: Rozporządzeie 1169/2011 ) 1. Wprowadziło oo duże zmiay w zakresie zakowaia żywości. Wśród owych wymogów, które akłada Rozporządzeie 1169/2011, zajduje się wymóg określaia, w pewych wskazaych w tym akcie prawym przypadkach, kraju lub miejsca pochodzeia oferowaych kosumetom środków spożywczych. Na początku mięso wołowe Do iedawa podawaie w ozakowaiu żywości iformacji o kraju lub miejscu pochodzeia geeralie ie było obowiązkowe. Jak czytamy w preambule Rozporządzeia 1169/2011, przed przyjęciem jego przepisów, określeie miejsca pochodzeia było obowiązkowe w odiesieiu do wołowiy i produktów z wołowiy a podstawie przepisów Rozporządzeia (WE) r 1760/ Uzasadieiem tej regulacji był kryzys wywołay chorobą popularie określaą jako choroba szaloych krów. Regulacja ta pociągęła jedak za sobą oczekiwaia kosumetów dotyczące poszerzeia zakresu udostępiaych im iformacji o właściwościach rówież iych środków spożywczych. Od 13 grudia 2014 r. obowiązuje zatem wymóg zakowaia żywości iformacją o kraju lub miejscu pochodzeia w każdym przypadku, gdy brak takiego określeia mógłby wprowadzać kosumetów w błąd. Mając a uwadze wspomiay wymóg, asuwają się jedak wątpliwości odośie do rozróżieia pomiędzy krajem a miejscem pochodzeia, a poadto dotyczące przypadków, w których zamieszczeie takich iformacji w ozakowaiu jest wymagae. Kraj a miejsce pochodzeia Rozporządzeie 1169/2011 ie zawiera defiicji kraju pochodzeia, a jedyie de- fiicję miejsca pochodzeia żywości. Dla sprecyzowaia zaczeia termiu kraj pochodzeia, Rozporządzeie 1169/2011 odsyła do przepisów art Rozporządzeia Rady (EWG) r 2913/92 z dia 12 paździerika 1992 r. ustaawiającego Wspólotowy Kodeks Cely 3. Rozporządzeie 1169/2011 ie zawiera defiicji kraju pochodzeia, a jedyie defiicję miejsca pochodzeia żywości. Zgodie z imi, o pochodzeiu towarów z daego kraju możemy mówić w sytuacji, gdy towary te zostały całkowicie uzyskae w tym kraju, przy czym pojęciem kraj objęte jest rówież morze terytoriale. Takimi towarami są: a) produkty mierale tam wydobyte; b) produkty roślie tam zebrae; c) żywe zwierzęta tam urodzoe i wyhodowae; d) produkty uzyskae od żywych zwierząt tam wyhodowaych; e) produkty uzyskae przez polowaie lub rybołówstwo tam prowadzoe; f ) produkty rybołówstwa morskiego i ie produkty wydobywae z mórz zajdujących się poza morzem terytorialym daego kraju przez statki w im zarejestrowae i pływające pod jego baderą; g) towary wytworzoe a pokładach statków przetwóri z produktów określoych w lit. f), pochodzących z tego kraju, o ile te statki-przetwórie zostały zarejestrowae w tym kraju i pływają pod jego baderą; h) produkty wydobyte z da morskiego lub z grutu pod dem morskim, zajdującym się poza morzem terytorialym, o ile day kraj ma prawa wyłączości do eksploatacji tego da lub grutu; i) odpady i pozostałości powstające w wyiku procesów produkcyjych oraz towary zużyte, jeżeli zostały tam zebrae i adają się wyłączie do odzyskiwaia surowców; Powiązaie międzyarodowego doświadczeia ze zajomością lokalych ryków Biulety euro ifo (05) 15

16 Prawo żywieiowe Fot. Bartosz Bartosiński Niestety przepisy te ie precyzują dalej, co ależy rozumieć pod pojęciem istotej, ekoomiczie uzasadioej obróbki lub przetworzeia, co może budzić uzasadioe wątpliwości. Wydaje się jedak, że w sytuacji, w której krajem pochodzeia suplemetu diety lub FSMP, którego składiki o właściwościach odżywczych lub iych fizjologiczych pochodzą p. z ekologiczych upraw w Austrii, astępie są kapsułkowae czy tabletkowae a Tajwaie, po czym trafiają p. do Czech w celu pakowaia w blistry i kartoiki zewętrze, powiy wskazywać jako kraj pochodzeia Tajwa. Istieją podstawy do tego, aby właśie to państwo, w którym odbywa się kapsułkowaie/tabletkowaie, uzać za kraj, w którym astępuje ostatia istota, ekoomiczie uzasadioa obróbka lub przetworzeie, które spowodowało wytworzeie owego produktu, czyli wytworzeie suplemetu diety lub FSMP. Wiosek taki jest tym bardziej uzasadioy w świetle pkt 3 preambuły do Rozporządzeia 1169/2011, w którym czytamy: Aby uzyskać wysoki poziom ochroy zdrowia kosumetów i zagwaratować im prawo do iformacji, ależy zapewić odpowiedie iformowaie kosumetów a temat spożywaej przez ich żywości. Podstawowym celem tej regulacji jest zatem ochroa kosumetów i zapewieie im pełej i precyzyjej iformacji o dostępych a ryku środkach spożywczych. Jeszcze ią kwestią jest okoliczość, że pomimo ostateczego przetwoj) towary tam wytworzoe wyłączie z towarów wymieioych w lit. a) i) lub z ich pochodych a dowolym etapie przetworzeia. Sprawa określeia kraju pochodzeia żywości pozorie wydaje się prosta. Mając jedak a uwadze to, że we współczesym przemyśle, w tym także przemyśle spożywczym, proces produkcji opiera się a współpracy podmiotów gospodarczych z kilku, a czasem awet większej liczby państw, wskazaie kraju pochodzeia daego środka spożywczego może stać się problematycze. Moża bowiem wyobrazić sobie taką sytuację, w której day środek spożywczy, oferoway kosumetom w formie kapsułek czy tabletek (może to być p. suplemet diety lub dietetyczy środek spożywczy specjalego przezaczeia medyczego FSMP), zawiera w swoim składzie p. wyciąg z rośli uprawiaych lub olej z ryb wyhodowaych w jedym kraju, lecz astępie jest kapsułkoway albo tabletkoway w iym państwie, a w końcowej fazie pakoway w blistry i zewętrze kartoiki w jeszcze iym państwie. W przypadkach podobych do opisaego, prawidłowe określeie kraju pochodzeia może być skomplikowae. Pomoce w takich sytuacjach mają być jedak koleje przepisy Kodeksu Celego. I tak, zgodie z art. 24 Kodeksu Celego, towar, w którego produkcję zaagażoway jest więcej iż jede kraj, jest uzaway za pochodzący z kraju, w którym został podday ostatiej istotej, ekoomiczie uzasadioej obróbce lub przetworzeiu, które spowodowało wytworzeie owego produktu lub staowiło istoty etap wytwarzaia w przedsiębiorstwie przystosowaym do tego celu. Dodatkowo, art. 25 Kodeksu Celego wskazuje, że przetworzeie lub obróbka, co do których zostało ustaloe lub stwierdzoe fakty potwierdzają przypuszczeie, że ich jedyym celem było obejście przepisów stosowaych we Wspólocie wobec towarów z okre śloych państw, ie mogą być w żadym przypadku uzae za adające, w rozumieiu art. 24, towarom otrzymaym w te sposób pochodzeie kraju, w którym zostały oe przetworzoe. rzeia czy obróbki środka spożywczego p. a Tajwaie, jego podstawowy składik został wyhodoway czy wytworzoy w iym państwie, p. w Austrii. W Rozporządzeiu 1169/2011 zalazły się przepisy dotyczące rówież takiej sytuacji, o czym ależy wspomieć w kotekście opisaego poiżej obowiązku zakowaia krajem lub miejscem pochodzeia żywości. W tym miejscu ależy odieść się do pojęcia miejsca pochodzeia żywości, które zostało określoe w art. 1 ust. 2 lit. g Rozporządzeia 1169/2011 jako miejsce, z którego według zamieszczoej iformacji pochodzi daa żywość, a które ie staowi kraju pochodzeia określoego zgodie z art rozporzą dzeia (EWG) r 2913/92; azwa, firma lub adres podmiotu dzia łającego a ryku spożywczym umieszczoe a etykiecie ie staowią ozaczeia kraju ai miejsca pochodzeia żywości w rozumieiu iiejszego rozporządzeia. Wyika z tego, że miejscem pochodzeia żywości będą p. określoe miejscowości czy regioy, które mogą mieć wpływ a właściwości żywości, a przez to mogą, a w stosowych przypadkach powiy, pojawić się w ramach ozakowaia żywości. Zazaczyć bowiem trzeba, że Rozporządzeie 1169/2011 przewiduje także możliwość dobrowolego zakowaia żywości iformacją o miejscu pochodzeia środka spożywczego, o czym świadczy treść pkt 30 preambuły: W iektórych przypadkach podmioty działające a ryku spożywczym mogą chcieć wskazać a zasadzie dobrowolości miejsce pochodzeia daego środka spożywczego, aby zwrócić uwagę kosumetów a cechy jakościowe ich produktu. Takie określeia rówież powiy spełiać zharmoizowae kryteria. Kiedy iformacja o pochodzeiu jest obowiązkowa? O tym, kiedy iformacja o pochodzeiu jest obowiązkowa, przesądzają przede wszystkim przepisy art. 9 i art. 26 Rozporządzeia 1169/2011. W art. 9 ust. 1 lit. i zostało wskazae, że co do zasady jest obowiązkowe podaie kraju lub miejsca pochodzeia żywości w przypadku przewidziaym w art. 26, ust. 2. Precyzuje się tam, że podaie iformacji o kraju lub miejscu pochodzeia środka spożywczego jest obowiązkowe: a) w przypadku gdy zaiechaie ich wskazaia mogłoby wprowadzać w błąd 16 Biulety euro ifo (05)

17 Prawo żywieiowe kosumeta co do rzeczywistego kraju lub miejsca pochodzeia środka spożywczego, w szczególości gdyby iformacje towarzyszące środkowi spożywczemu lub etykieta jako całość mogły sugerować, że day środek spożywczy pochodzi z iego kraju lub miejsca; b) w odiesieiu do mięsa objętego kodami Nomeklatury scaloej ( CN ) wymieioymi w załącziku XI. Stosowaie iiejszej litery wymaga przyjęcia aktów wykoawczych, o których mowa w ust. 8. W świetle powyższego, akaz podaia w ozakowaiu iformacji o kraju lub miejscu pochodzeia obejmuje wszystkie środki spożywcze i ma zastosowaie w sytuacji, gdy brak takiej sytuacji mógłby być mylący dla kosumetów, zwłaszcza w przypadku, gdy pozostałe ozakowaie może sugerować ie iż rzeczywiste pochodzeie daego produktu. W praktyce moża wyobrazić sobie sytuację, w której day produkt został w całości ozakoway w języku polskim i jest wprowadzay do obrotu przez polską firmę, lecz w rzeczywistości został uzyskay ze składików pochodzących z Chi i tam też go wytworzoo. Brak ozakowaia takiego środka spożywczego iformacją o pochodzeiu z Chi mógłby być zatem mylący dla kosumeta. W kotekście tego, co powiedziao, a także uwzględiając często skomplikowaą sytuację dotyczącą pochodzeia składików daego produktu, ależy wziąć pod uwagę rówież art. 26 ust. 3 Rozporządzeia 1169/2011. Przepis te staowi, że jeżeli zostały podae kraj lub miejsce pochodzeia daego środka spożywczego, i gdy ie są oe takie same jak kraj lub miejsce pochodzeia jego podstawowego składika 4, to: a) podaje się rówież kraj lub miejsce pochodzeia tego podstawowego składika; lub b) wskazuje się, że kraj lub miejsce pochodzeia tego podstawowego składika są ie iż kraj lub miejsce pochodzeia środka spożywczego. Jak jedak zastrzega prawodawca uijy, stosowaie iiejszego ustępu wymaga przyjęcia aktów wykoawczych, o których mowa w ust. 8. Akty wykoawcze, o których mowa w art. 26 ust. 8 Rozporządzeia, to wytycze dotyczące stosowaia m.i. art. 26 ust. 3, których opracowaie zostało powierzoe Komisji Europejskiej. Rozwój bizesu dzięki idywidualemu wsparciu, dostępowi do fiasowaia i owym parterom bizesowym Na margiesie warto dodać, że 20 maja 2015 r. Komisja Europejska opracowała dokumet zatytułoway Sprawozdaie Komisji dla Parlametu Europejskiego i Rady dotyczące obowiązkowego wskazaia państwa lub miejsca pochodzeia żywości ieprzetworzoej, produktów jedoskładikowych oraz składików, które staowią więcej iż 50% środka spożywczego (COM/2015/0204 fial, dalej jako: Sprawozdaie KE ), który jedak ie ma charakteru wiążącego, lecz wyłączie opiiodawczy. Brak w im rówież precyzyjego zdefiiowaia pojęcia składika/składików staowiących więcej iż 50% tego środka spożywczego, w szczególości określeia, do jakich wartości odosi się próg 50%. W Sprawozdaiu KE zazaczoo jedyie, że składiki ależące do ( ) tej kategorii to a przykład: pomidor w sosie pomidorowym, owoce w sokach owocowych, mąka w chlebie (sektor piekariczy). Poadto wymieioe Sprawozdaie KE ie odosi się stricte do art. 26 ust. 3 Rozporządzeia 1169/2011, lecz do ust. 5 tego przepisu, w którym obowiązek podaia iformacji o pochodzeiu określoych składików ie został przesądzoy. Z treści ust. 3 wyika atomiast, że wskazaie pochodzeia składika podstawowego w przypadkach wymieioych w tym przepisie ma być obowiązkowe. W kwestii stosowaia art. 26 ust. 3 Rozporządzeia 1169/2011 pozostają zatem pewe iejasości, które z pewością będą przedmiotem dalszych prac legislacyjych istytucji uijych. Katarzya Gęsiak radca prawy, specjalistka z zakresu prawa żywości, współpracuje z Kacelarią KONDRAT i Parterzy 1 Rozporządzeie Parlametu Europejskiego i Rady (UE) r 1169/2011 z dia 25 paździerika 2011 r. w sprawie przekazywaia kosumetom iformacji a temat żywości, zmiay rozporządzeń Parlametu Europejskiego i Rady (WE) r 1924/2006 i (WE) r 1925/2006 oraz uchyleia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlametu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzeia Komisji (WE) r 608/2004 (Dz. Urz. UE L 304 z 22 listopada 2011 r., s. 18). 2 Rozporządzeie (WE) r 1760/2000 Parlametu Europejskiego i Rady z dia 17 lipca 2000 r. ustaawiającego system idetyfikacji i rejestracji bydła i dotyczącego etykietowaia wołowiy i produktów z wołowiy (Dz. Urz. UE L 204 z 11 sierpia 2000 r., s. 1). 3 Dz. Urz. UE L 302 z 19 paździerika 1992 r., s. 1, dalej jako: Kodeks Cely. 4 Na podstawie art. 2 ust. 2 lit. q Rozporządzeia 1169/2011:»podstawowy składik«ozacza składik lub składiki daego środka spożywczego, które staowią więcej iż 50% tego środka spożywczego lub które są a ogół kojarzoe przez kosumeta z azwą tego środka spożywczego i w odiesieiu do których jest wymagae w większości przypadków ozaczeie ilościowe. Biulety euro ifo (05) 17

18 Działalość gospodarcza Umowy zawierae a odległość Kiedy kosumet ie może od ich odstąpić Paweł Terpiłowski Ryek sprzedaży detaliczej od dłuższego czasu zmieia swoje oblicze i, podążając za rozwojem techologii, ulega coraz większej cyfryzacji. Progozy dla hadlu są jedozacze z roku a rok klieci będą dokoywać częstszych zakupów przez Iteret, zaś sprzedaż a odległość zwiększy swoją wartość awet o 25% 1. Tred te powoduje koieczość modyfikacji obowiązującego prawa p. w obszarze relacji kosumet przedsiębiorca. Stąd właśie wzięła się szeroka regulacja sprzedaży dokoywaej poza sklepami stacjoarymi, zarówo a poziomie przepisów uijych, jak i polskich. Źródła praw Prawo do odstąpieia od umowy zawartej a odległość zostało wprowadzoe do polskiego porządku prawego już w Ustawie z 2 marca 2000 r. o ochroie iektórych praw kosumetów oraz odpowiedzialości za szkodę wyrządzoą przez produkt iebezpieczy 2. Uchwaleie tego aktu prawego było koiecze ze względu a koieczość implemetacji do krajowych systemów prawych państw człokowskich Uii Europejskiej i państw kadydujących przepisów Dyrektywy 97/7/WE Parlametu Europejskiego i Rady w sprawie ochroy kosumetów w przypadku umów zawieraych a odległość 3. Dyrektywy uije charakteryzują się tym, że krajowi ustawodawcy mają obowiązek dostosowaia własych przepisów lub wprowadzeia owych, co ma a celu harmoizację krajowego prawa z prawem uijym. Ze względu a koieczość sprawych prac legislacyjych, wprowadzeie przepisów wspomiaej dyrektywy do Kodeksu cywilego było iemożliwe, gdyż wymagało to jego grutowego przebudowaia. W tej sytuacji polski prawodawca postaowił uchwalić ową ustawę. Ostatie zmiay prawa kosumeckiego są skutkiem przyjęcia Dyrektywy 2011/83/ UE Parlametu Europejskiego i Rady w sprawie praw kosumetów 4, która uchyliła m.i. wspomiaą wcześiej Dyrektywę 97/7/WE. Przepisy owego aktu prawego uwzględiają dotychczasowe doświadczeia uijych legislatorów, które wskazywały a koieczość uormowaia szerokich praw kosumetów ie od każdej umowy zawartej a odległość albo poza lokalem moża odstąpić, zwrócić zakupioy towar albo zrezygować z usługi. w jedym akcie, ziwelowaia luk prawych oraz uproszczeia i zaktualizowaia regulacji. Dyrektywa 2011/83/UE została przetraspoowaa do polskiego porządku prawego Ustawą z 30 maja 2014 r. o prawach kosumeta 5 (dalej: Ustawa), która uchyliła poprzedie ustawy ormujące prawa kosumetów oraz dokoała szeregu zmia w przepisach chociażby Kodeksu cywilego czy Prawa telekomuikacyjego. Dzięki temu rozwiązaiu, w jedym akcie zostały uormowae prawa i obowiązki sprzedawców, którzy swoje produkty sprzedają a odległość lub poza lokalem, w którym prowadzą działalość gospodarczą, a także zostały szczegółowo opisae uprawieia i obowiązki kosumetów. Ostatie zmiay w sferze praw kosumetów, które weszły w życie 25 grudia 2014 r., zostały agłośioe w mediach a tyle, że zacząco przyczyiły się do zwiększeia świadomości prawej kupujących. Przede wszystkim zdają sobie oi sprawę z możliwości odstąpieia od umowy zawartej a odległość albo poza lokalem przedsiębiorstwa. O ile jedak tę zasadę udało się upowszechić wśród kosumetów, o tyle iewielu z ich ma świadomość, że ie od każdej umowy zawartej a odległość albo poza lokalem moża odstąpić, zwrócić zakupioy towar albo zrezygować z usługi. Prawo przewiduje bowiem szereg wyjątków, w których uprawieia kosumetów do odstąpieia od umowy są ograiczoe. Wyika to z charakteru zakupioych towarów i usług, ale jest także przejawem ochroy sprzedawców przed adużyciami ze stroy kosumetów i przed ieuzasadioym ryzykiem gospodarczym pooszoym przez przedsiębiorstwa. Kto może być kosumetem? Już sama azwa omawiaej ustawy wskazuje, że zawarte w iej przepisy dotyczą obrotu kosumeckiego, czyli tzw. b2c (z ag. busiess to cosumer). Ustawa ie zawiera legalej defiicji pojęcia kosumeta, ale korzysta z tej, która została przyjęta a grucie Kodeksu cywilego. Art Kodeksu cywilego staowi, że za kosumeta uważa się osobę fizyczą dokoującą z przedsiębiorcą czyości prawej iezwiązaej bezpośredio z jej działalością gospodarczą lub zawodową. Kosumetem może być zatem wyłączie osoba fizycza. Spółki, fudacje, jedostki samorządu terytorialego i ie podmioty prawa ie mogą korzystać z praw kosumetów. Te ostatie przysługują wyłączie w przypadku umowy zawartej pomiędzy kosumetem a przedsiębiorcą, a zatem ie przysługują w przypadku czyości o charakterze powszechym, czyli dokoywaych pomiędzy dwiema 18 Biulety euro ifo (05)

19 Działalość gospodarcza osobami fizyczymi. Zgodie atomiast z art Kodeksu cywilego, przedsiębiorcą może być osoba fizycza, osoba prawa i jedostka orgaizacyja iebędące osobą prawą (tzw. ułoma osoba prawa, p. spółka jawa), prowadzące we własym imieiu działalość gospodarczą lub zawodową. O charakterze kosumeckiej czyości prawej decyduje to, że ie jest oa bezpośredio związaa z działalością gospodarczą lub zawodową kosumeta. Grafik komputerowy prowadzący jedoosobową działalość gospodarczą, dokoując zakupu łóżka, będzie kosumetem, gdyż ie ma to związku z jego firmą, ale z potrzebami prywatymi, czyli kosumeckimi. Jeżeli jedak te sam grafik zakupi program komputerowy do edycji fotografii, to ie zostaie uzay za kosumeta, gdyż zakup pozostaje w bezpośredim związku z prowadzoą przez iego działalością gospodarczą. Z powyższych iformacji jedozaczie wyika także to, że możliwość odstąpieia od umowy a grucie ustawy o prawach kosumeta ie wystąpi w obrocie profesjoalym, tzw. b2b (z ag. bussies to bussies). W tych relacjach ustawodawca pozostawia stroom dużą samodzielość w kwestii kształtowaia umów. Co do zasady, odstąpieie od umowy jest iemożliwe, ale stroy mogą tak ułożyć wiążący je stosuek prawy, że w drodze wyjątku będzie moża odstąpić od umowy a określoych warukach. Taka możliwość została przewidziaa w art. 395 Kodeksu cywilego. W razie skorzystaia z uprawieia do odstąpieia od umowy, jest oa uważaa za iezawartą, a stroy powiy zwrócić otrzymae świadczeia. Moża jeszcze zastrzec, że odstąpieie od umowy będzie możliwe pod warukiem uiszczeia tzw. odstępego, czyli ozaczoej sumy pieiężej. Kiedy umowa zostaje zawarta a odległość? Ustawodawca defiiuje, że przez umowę zawartą a odległość ależy rozumieć umowę zawartą z kosumetem w ramach zorgaizowaego systemu zawieraia umów a odległość, bez jed- oczesej fizyczej obecości stro, z wyłączym wykorzystaiem jedego lub większej liczby środków porozumiewaia się a odległość do chwili zawarcia umowy włączie 6. Defiicja opisuje dokłade przesłaki, które muszą wystąpić, aby sposób zawarcia umowy mógł zostać uzay za dokoay a odległość. Przede wszystkim umowa powia zostać zawarta w ramach zorgaizowaego systemu zawieraia umów a odległość. Ozacza to, że sprzedawca powiie tak zorgaizować swoje przedsiębiorstwo, aby dyspoowało oo systemem sprzedażowym opartym a komuikacji pośrediej, p. poprzez dedykowaą stroę iteretową czy pracowików obsługujących tego typu umowy (p. dział call ceter). Nie jest jedak koiecze, aby całość przedsiębiorstwa została ukierukowaa a realizację umów zawieraych a odległość; wystarczy, aby w te sposób fukcjoowała część firmy. Sklep stacjoary oferujący sprzęt sportowy decyduje się a poszerzeie kręgu potecjalych klietów i uruchamia możliwość dokoaia zakupu przez Iteret. Klieci, którzy dokoają zakupów a miejscu, w sklepie, ie będą mogli skorzystać z uprawień Ustawy; klieci iteretowi tak. Poadto regulacjom Ustawy ie będzie podlegało icydetale zawarcie z kosumetem umowy a odległość, gdyż ma oo charakter wyjątkowy i jest iezamierzoe przez sprzedawcę. Stacjoary sklep sportowy ie uruchomił dedykowaej stroy iteretowej, a jede z klietów skotaktował się ze sprzedawcami poprzez i poprosił o sprzedaż piłki. Taki przypadek ie może zostać uzay za sprzedaż dokoaą w ramach zorgaizowaego systemu. Sprzedawca ie miał bowiem zamiaru prowadzić sprzedaży w iy iż stacjoary sposób, ale uczyił wyjątek od sprzedaży stacjoarej a prośbę pojedyczego klieta. W takiej sytuacji zastosowaia zajdą ogóle przepisy o sprzedaży. Umowa może zostać zawarta a odległość, jeżeli ie występuje rówoczesa fizycza obecość stro w chwili zawieraia umowy. Brak fizyczej obecości ależy oceiać przez pryzmat jedości miejsca i czasu stroy ie mogą się zajdować jedocześie w tym samym miejscu (pomieszczeiu). Jedakże jeżeli stroy są fizyczie obece, ale ie mają świadomości, że są stroami tego samego stosuku prawego, to umowa zostaie zawarta a odległość. Jeśli zatem kliet dokoa w sklepie stacjoarym zakupu daego produktu poprzez urządzeie przeośe (p. tablet), a sprzedawca ie będzie wiedział, że obecy w sklepie kliet dokoał zakupu, umowa zostaie zawarta a odległość. Umowa zostaie zawarta a odległość rówież w sytuacji, w której kosumet ajpierw dokoał zakupu towaru przez Iteret, a astępie odebrał go w sklepie Fot. Bartosz Bartosiński Biulety euro ifo (05) 19

20 Działalość gospodarcza stacjoarym. Umowa w istocie rzeczy została zawarta w dwóch różych miejscach przy użyciu środka porozumiewaia się a odległość, a jedyie wydaie towaru odbyło się przy obecości obu stro. Jedakże odbiór zakupioego przedmiotu to czyość wtóra w stosuku do zawarcia samej umowy i ie przesądza o jej charakterze. Umowa może zostać zawarta a odległość, jeżeli ie występuje rówoczesa fizycza obecość stro w chwili zawieraia umowy. Dokoaie rezerwacji przez klieta, p. termiu wizyty u lekarza czy stolika w restauracji, ie jest traktowae jako zawarcie umowy. Chociaż ajpopulariejszymi środkami zawieraia umów a odległość są Iteret i telefo, to moża tego dokoać rówież za pośredictwem: drukowaego lub elektroiczego formularza zamówieia iezaadresowaego lub zaadresowaego, listu seryjego w postaci drukowaej lub elektroiczej, reklamy prasowej z wydrukowaym formularzem zamówieia, reklamy w postaci elektroiczej, katalogu, telefaksu, automatyczego urządzeia wywołującego, wizjofou, wideotekstu, poczty elektroiczej 7. Jeżeli umowa zostaje zawarta w lokalu przedsiębiorcy, to możliwość odstąpieia jest uzależioa od dobrej woli sprzedawcy. Wiele sklepów dopuszcza takie rozwiązaie, jedakże ie jest to wymóg prawy, ale tylko przejaw polityki przyjazej kosumetowi. Co do zasady stroy obowiązuje jedak łacińska zasada pacta sut servada, czyli umów ależy dotrzymywać. Poza przypadkami iezgodości towaru czy usługi z umową, ie ma prawego uzasadieia dla umożliwieia odstępowaia od umów, zwłaszcza a warukach przewidziaych ustawą o prawach kosumeta. Wyjątek od cytowaej zasady przy umowach zawieraych a odległość jest podyktoway brakiem możliwości zapozaia się przez kosumeta z abywaym towarem. Dopiero po wejściu w fizyczy kotakt z kupioym przedmiotem, kupujący może zbadać jego właściwości i obiektywie oceić, czy spełia jego oczekiwaia. Główym zamiarem umożliwieia prawa do zwrotu było zrówaie sytuacji kupujących w sklepach stacjoarych z kupującymi p. przez Iteret. Skoro kupując w sklepie, kosumet może zapozać się i zbadać abyway towar, to takiej możliwości ie moża pozbawić tego, kto kupuje a odległość. Rodzaje umów, od których kosumet ie może odstąpić W motywie r 49 Dyrektywy 2011/83/UE uijy prawodawca wskazał, że powiy istieć pewe wyjątki od prawa odstąpieia zarówo od umów zawartych a odległość, jak i umów zawieraych poza lokalem przedsiębiorstwa, gdyż prawo takie mogłoby być ieodpowiedie ze względu a charakter towarów lub usług. Jako przykład podaje wio dostarczoe długo po zawarciu umowy, którego wartość rykowa uległa zmiaie wskutek wahań ryku, gdyż umowa została zawarta, gdy wio jeszcze dojrzewało w beczkach i trudo było przewidzieć jego rykową wartość a dzień dostarczeia klietowi. Polska ustawa przewiduje 13 rodzajów umów zawartych a odległość i poza lokalem, od których kosumet ie ma prawa do odstąpieia. jeżeli stroy są fizyczie obece, ale ie mają świadomości, że są stroami tego samego stosuku prawego, to umowa zostaie zawarta a odległość. Pierwszym przypadkiem jest umowa o świadczeie usług, jeżeli przedsiębiorca wykoał w pełi usługę za wyraźą zgodą kosumeta, który został poiformoway przed rozpoczęciem świadczeia, że po jego spełieiu utraci prawo do odstąpieia od umowy. Kosumet musi wyrazić zgodę w sposób wyraźy, p. poprzez zazaczeie tzw. okieka (z ag. check- -box). Samo zastrzeżeie braku możliwości odstąpieia od umowy w regulamiie jest ieskutecze. Odstąpieie od umowy jest iemożliwe już po wykoaiu usługi, czyli po zakończeiu pracy przez przedsiębiorcę. Przykładem może być usługa zlecoa fotografowi, który już wykoał sesję zdjęciową. Drugim przypadkiem jest zawarcie umowy, w której cea lub wyagrodzeie zależą od wahań a ryku fiasowym, ad którym przedsiębiorca ie sprawuje kotroli, a wahaia mogą wystąpić przed upływem termiu do odstąpieia. Przykładem może być zakup złota, papierów wartościowych itp. Umowa jest zawieraa w diu X, ale cea jest ustalaa w diu Y. Jeżeli kupujący zawiera umowę, a spełieie świadczeia ma wystąpić dopiero w astępym diu lub jeszcze późiej (p. zleceie kupa akcji a określoej sesji), to przedsiębiorca ie może poosić ryzyka za okoliczości od iego iezależe, co do których kosumet powiie mieć świadomość. Trzecim przypadkiem jest umowa, której przedmiotem świadczeia jest rzecz ieprefabrykowaa, wyprodukowaa według specyfikacji kosumeta lub służąca zaspokojeiu jego zidywidualizowaych potrzeb. Zastrzeżeie to dotyczy zatem tych wyrobów, które ie są produkowae masowo, ale zostały wytworzoe zgodie ze wskazówkami i wytyczymi kupującego. Może chodzić p. o ubraia sygowae firmowymi emblematami lub uszyte zgodie z przedstawioym krojem, bądź p. o meble wyprodukowae a wymiar. W tej kategorii zajdą się rówież p. sprzęt medyczy czy rehabilitacyjy wyprodukoway a potrzeby kokretej osoby. Wyłączeie tego rodzaju umów jest oczywiste, gdyż a wypadek zwrotu wyrobu wyprodukowaego z uwzględieiem czyichś idywidualych potrzeb, sprzedawca będzie miał bardzo poważe problemy ze sprzedażą takiej rzeczy iemu klietowi. Prawo do odstąpieia obejmuje jedak kolekcjoerskie przedmioty o rzadkim charakterze czy przedmioty sprowadzoe z zagraicy iewystępujące a polskim ryku. Czwartym przypadkiem są umowy, w których przedmiotem świadczeia są 20 Biulety euro ifo (05)