euro info dla małych i średnich przedsiębiorstw Wschód ISSN X informacją o jej pochodzeniu upadłościowego Perspektywy od nich odstąpić?

Transkrypt

1 maj (163) 2016 ISSN X euro ifo dla małych i średich przedsiębiorstw Marketig Zakowaie iteretowy żywości iformacją o jej pochodzeiu Program Nowelizacja LIFE prawa upadłościowego Perspektywy polskiego Umowy zawierae eksportu a a odległość. Wschód Kiedy ie moża od ich odstąpić?

2 Zachodiopomorskie Stowarzyszeie Park Naukowo-Techologiczy Cetrum Iowacji i Trasferu Techologii Rozwoju Gospodarczego Polska Wschód w Suwałkach Uiwersytet Warmińsko-Mazurski Szczecińskie Cetrum Przedsiębiorczości ul. Kolumba Szczeci tel Sp. z o.o. ul. Iowacyja Suwałki tel w Olsztyie ul. Prawocheńskiego Olszty tel Regioale Cetrum Stowarzyszeie Wola Warmińsko-Mazurska Agecja Podlaska Fudacja Iowacji i Trasferu Przedsiębiorczość Rozwoju Regioalego SA Rozwoju Regioalego Techologii ul. Jagiellońska Szczeci tel ul. Piekaricza 12A Gdańsk tel w Olsztyie pl. ge. Józefa Bema Olszty tel ul. Starobojarska Białystok tel Eterprise Europe Network Toruńska Agecja Rozwoju Regioalego SA ul. Włocławska Toruń tel Cetrum Przedsiębiorczości i Trasferu Techologii Uiwersytetu Zieloogórskiego ul. Syrkiewicza Nowy Kisieli tel Polska Agecja Rozwoju Przedsiębiorczości ul. Pańska 81/ Warszawa tel Istytut Mechaizacji Budowictwa i Górictwa Skalego ul. Racjoalizacji 6/ Warszawa tel Wrocławskie Cetrum Trasferu Techologii Politechika Wrocławska ul. Smoluchowskiego Wrocław tel Dolośląska Agecja Rozwoju Regioalego SA ul. Szczawieńska Szczawo-Zdrój tel Stowarzyszeie Promocja Przedsiębiorczości w Opolu ul. Damrota Opole tel Fudusz Górośląski SA Oddział w Katowicach ul. Powstańców Katowice tel lub Górośląska Agecja Przedsiębiorczości i Rozwoju sp. z o.o. ul. Wicetego Pola Gliwice tel Agecja Rozwoju Regioalego SA w Koiie ul. Zakładowa Koi tel Fudacja Uiwersytetu im. Adama Mickiewicza, Pozański Park Naukowo-Techologiczy Biuro Eterprise Europe Network w Pozaiu ul. Rubież Pozań tel Fudacja Kaliski Ikubator Przedsiębiorczości ul. Częstochowska Kalisz tel Cetrum Trasferu Techologii Politechika Krakowska ul. Warszawska Kraków tel lub Izba Przemysłowo-Hadlowa w Krakowie ul. Floriańska Kraków tel lub Fudacja Rozwoju Przedsiębiorczości ul. Piotrkowska Łódź tel Staropolska Izba Przemysłowo-Hadlowa ul. Siekiewicza Kielce tel Świętokrzyskie Cetrum Iowacji i Trasferu Techologii al. Solidarości Kielce tel Uiwersytet Warszawski DELab UW ul. Dobra 56/ Warszawa tel strefa-dzialaia/ee-uw Lubelska Fudacja Rozwoju Ryek Lubli tel Lubelskie Cetrum Trasferu Techologii Politechiki Lubelskiej ul. Nadbystrzycka Lubli tel Wyższa Szkoła Iformatyki i Zarządzaia w Rzeszowie ul. Sucharskiego Rzeszów tel Rzeszowska Agecja Rozwoju Regioalego SA ul. Szopea Rzeszów tel Stowarzyszeie Grupy Przedsiębiorców Przemysłu Loticzego Dolia Loticza ul. Szopea Rzeszów tel

3 Spis treści 4 Arbitraż w USA Jak uikąć sporów przed amerykańskimi sądami 7 Nowelizacja prawa upadłościowego Szybsza i sprawiejsza realizacja praw przez wierzycieli Od redakcji Drodzy Czytelicy, w ostatich latach a całym świecie zwiększa się popularość międzyarodowego sądowictwa polubowego, czyli arbitrażu. Taki sta rzeczy wyika z co ajmiej kilku przyczy. Po pierwsze, jest to efekt coraz siliejszej itegracji gospodarek poszczególych państw, a co za tym idzie także rosącej liczby sporów pomiędzy przedsiębiorcami oraz pomiędzy kosumetami a przedsiębiorcami. Po drugie, arbitraż jest alteratywą dla przeciążoych sądów powszechych. Po trzecie, polubowe rozwiązywaie sporów charakteryzuje się szybkością postępowaia, pewością co do składu orzekającego, poufością, możliwością wyboru prawa, miejsca oraz języka postępowaia, a także możliwością kształtowaia procedury postępowaia. Prowadząc bizes trudo ie doceić powyższych zalet. W bieżącym umerze Biuletyu poświęciliśmy arbitrażowi dwa artykuły: Arbitraż w USA przybliży Czytelikom zagadieia związae z prowadzeiem sporów przez polskich eksporterów z przedsiębiorstwami ze Staów Zjedoczoych, zaś materiał zatytułoway Zmiay w europejskim prawie kosumeckim odpowie a pytaie, czy uruchomieie iteretowego systemu rozstrzygaia sporów (platforma ODR) przyczyi się do rozwoju braży hadlu elektroiczego. Zapraszamy także do zapozaia się z owymi ofertami współpracy międzyarodowej pochodzącymi z bazy POD (Partership Opportuities Database), prowadzoej przez Komisję Europejską za pośredictwem Eterprise Europe Network. Z wyrazami szacuku Zespół Redakcyjy Biuletyu Euro Ifo Komisja Europejska lub osoby występujące w jej imieiu ie są odpowiedziale za iformacje przedstawioe w Biuletyie Euro Ifo. Poglądy wyrażoe w tym czasopiśmie są poglądami autorów i ie muszą się pokrywać z działaiami Komisji Europejskiej. Redaktor aczely: Paweł Sikorski Zespół: dr Michał Polański, Witold Kajszczak Korekta: Krakowska Fabryka Słów Adres redakcji: Eterprise Europe Network przy PARP ul. Pańska 81/83, Warszawa tel.: , faks: Zmiay w europejskim prawie kosumeckim Czy Platforma ODR otworzy graice krajowych ryków sprzedaży olie? 15 Skąd ta żywość? Zakowaie żywości iformacją o jej pochodzeiu 18 Umowy zawierae a odległość Kiedy kosumet ie może od ich odstąpić 23 Ozakowaie CE Bezpieczeństwo produktów a ryku europejskim 27 Aktualości 30 Oferty współpracy gospodarczej Biulety Euro Ifo, który jest wydaway przez ośrodek Eterprise Europe Network przy Polskiej Agecji Rozwoju Przedsiębiorczości, jest współfiasoway przez Komisję Europejską ze środków pochodzących z programu COSME a lata oraz ze środków budżetu państwa w ramach dotacji celowej Miisterstwa Rozwoju. Skład, druk i dystrybucja: Agecja Reklamowo-Wydawicza Arkadiusz Grzegorczyk akład: 1400 egz. Redakcja ie zwraca materiałów iezamówioych oraz zastrzega sobie prawo do ich zmiay i redagowaia. Uwagi i kometarze prosimy kierować a adres: biulety_ei@parp.gov.pl Wszystkie teksty zawarte w Biuletyie Euro Ifo mogą być przedrukowae wyłączie po uzyskaiu zgody Redakcji. Zaiteresowaych preumeratą prosimy o kotakt z ajbliższym puktem Eterprise Europe Network. Publikacja została wydaa a papierze przyjazym dla środowiska aturalego (wyprodukowaym w 100% z makulatury, wybieloym w procesie PCF Processed Chlorie Free). Okładka: Bartosz Bartosiński

4 Eksport Arbitraż w USA Jak uikąć sporów przed amerykańskimi sądami Marta Rupieta, Eric S. Sherby, Michael H. Traiso Każdego roku dziesiątki polskich przedsiębiorców biorą udział w sporach sądowych w Staach Zjedoczoych. Czasami to polskie firmy są pozywae przez amerykańskich klietów, dystrybutorów, agetów hadlowych lub przedstawicieli, iym razem to Polacy są zmuszei wieść pozew przeciwko Amerykaom w celu wyegzekwowaia ależości za sprzedae i dostarczoe towary. Spory sądowe w każdym obcym kraju bywają kosztowe i mogą poważie adwyrężyć możliwości fiasowe firmy. Specyfika sporów sądowych w USA Spory sądowe w każdym obcym kraju bywają kosztowe i mogą poważie adwyrężyć możliwości fiasowe firmy. Uczestictwo w sporach w Staach Zjedoczoych jest obarczoe dodatkowo szczególymi problemami: 1) amerykańscy prawicy stosują stawki godziowe wielokrotie przewyższające te obowiązujące w iych państwach a świecie (wyjątkiem może być Wielka Brytaia; tu stawki w zasadzie zostały zrówae z amerykańskimi); 2) w USA czyości przedprocesowe (ujawieie dokumetów, kwestioariusze itd.) są o wiele bardziej rozbudowae iż w jakimkolwiek iym kraju; 3) w amerykańskim systemie sądowiczym okoliczości faktycze są ustalae przez ławy przysięgłych, w wielu sporach bizesowych wymaga się zatem zezań biegłych, którzy z kolei pobierają opłaty w wysokości porówywalej do tych aliczaych przez prawików; 4) w sprawach cywilych istieje o wiele wyższe prawdopodobieństwo zasądzeia a rzecz powoda odszkodowaia, do którego zapłaty zobowiązuje się pozwaego (szczególie wtedy, kiedy pozway jest osobą prawą). Każdy obcokrajowiec uwikłay w proces sądowy toczący się przed amerykańskim sądem będzie musiał zmierzyć się z wymieioymi trudościami. Jedak produceci lub dostawcy spoza USA, którzy sprzedają a ryek amerykański, stoją przed dodatkowym wyzwaiem wiążącym się z zabezpieczeiem kosztów postępowaia sądowego. Przykładowo, gdy polskie przedsiębiorstwo wosi pozew przeciwko iej firmie z Uii Europejskiej do sądu przyależego do państwa człokowskiego UE, to ie ma obowiązku wpłaceia kaucji ai zabezpieczeia tytułem pokrycia szacowaych kosztów postępowaia w przypadku, gdy sprawa zostaie rozstrzygięta a jego iekorzyść (cautio iudicatum solvi). Produceci lub dostawcy spoza USA, którzy sprzedają a ryek amerykański, stoją przed dodatkowym wyzwaiem wiążącym się z zabezpieczeiem kosztów postępowaia sądowego. Natomiast w wielu sądach staowych USA, gdy zagraicza spółka wosi pozew przeciwko firmie amerykańskiej, pozway ma prawo wioskować do sądu o zasądzeie od zagraiczego powoda kaucji a zabezpieczeie iektórych oczekiwaych kosztów (wyagrodzeie prawików zwykle się do ich ie zalicza). Koszty, których dotyczy ta procedura, ie są zwykle astroomiczie wysokimi sumami, jedak staowią dodatkową przeszkodę dla polskiego produceta, który osi się z zamiarem wiesieia pozwu do amerykańskiego sądu. Szczególie w przypadku, gdy kwota roszczeia sama w sobie ie jest wysoka. W Staach Zjedoczoych pozway może wieść roszczeie wzajeme bez koieczości uiszczeia opłaty. Iaczej iż w Polsce gdzie powód wzajemy, czyli pozway w części dotyczącej główego roszczeia musi uiścić opłatę za wiesieie pozwu, a jej wysokość jest obliczaa a podstawie wartości roszczeia wzajemego w Staach Zjedoczoych pozway może wieść roszczeie wzajeme bez koieczości uiszczeia opłaty. Wówczas kwota zgłaszaego roszczeia wzajemego jest ustalaa dowolie i zwykle jest wyższa iż roszczeie powoda. W kosekwecji, gdy polski eksporter wosi do amerykańskiego sądu pozew przeciwko swojemu klietowi, który ie dokoał zapłaty za dostarczoe towary, kliet te często występuje z pozwem wzajemym. Tym samym polski eksporter staje się pozwaym w USA. W takich przypadkach pozway-kliet zazwyczaj utrzymuje, że sprzeday mu produkt był wadliwy i że w wyiku zaistieia tej wady został o arażoy a utratę sprzedaży. Ozacza to, że gdy polski eksporter wosi pozew o zapłatę za dostarczoe towary przeciwko swojemu klietowi w USA, musi liczyć się z tym, że może przyczyić się do wszczęcia postępowaia, w którym to o będzie zmuszoy broić swojego produktu. 4 Biulety euro ifo (05)

5 Eksport Fot. Bartosz Bartosiński Alteratywe sposoby rozstrzygaia sporów Niemiej, pomimo wspomiaych kosztowych aspektów spraw sądowych w USA, istieją pewe metody dochodzeia roszczeń w sporach bizesowych, które zacząco ograiczają ryzyko staia się stroą pozwaą. Co waże, ie zmiejszają oe prawdopodobieństwa odzyskaia kwot ależych polskiemu eksporterowi. Moża wręcz powiedzieć, że metody te zwiększają możliwość uzyskaia zapłaty od klietów. Niektóre istytucje arbitrażowe zdecydowały się a ograiczeie kosztów swoich usług oferowaych małym przedsiębiorstwom. Jedym z podstawowych arzędzi jest zastosowaie klauzuli arbitrażowej. Oczywiście arbitraż w międzyarodowych kotraktach hadlowych ie jest iczym owym. Nowość w USA polega a tym, że iektóre istytucje arbitrażowe zdecydowały się a ograiczeie kosztów swoich usług oferowaych małym przedsiębiorstwom. Dostępość istytucji arbitrażowych będących bardziej przyjazymi dla użytkowika wraz ze staraie opracowaą umową z aciskiem a dogłębą aa- lizę klauzuli dotyczących sporów oraz klauzuli ograiczeia odpowiedzialości może zaczie ograiczyć, lub wręcz wyelimiować, koieczość udziału w sporach sądowych związaych z obrotem gospodarczym w Staach Zjedoczoych. Jak to działa? Pierwszym krokiem jest zapozaie się z ograiczeiami Międzyarodowej Izby Hadlowej (powszechie zwaej Iteratioal Chamber of Commerce, czyli ICC). Pomimo tego, że ICC jest jedą z ajbardziej doświadczoych i prestiżowych istytucji arbitrażowych w międzyarodowym obrocie gospodarczym, jej zasady, przyajmiej a razie, ie są ogólie uzawae za wystarczająco elastycze dla małych przedsiębiorstw czy eksporterów, których spory zwykle dotyczą braku zapłaty. Podmiot z Polski, chcąc umieścić w swych umowach z amerykańskimi klietami klauzulę arbitrażową, powiie wybrać Amerykańskie Stowarzyszeie Arbitrażowe (America Arbitratio Associatio, czyli AAA) lub Służby Mediacji i Arbitrażu Sądowego (Judicial Arbitratio ad Mediatio Services, czyli JAMS). Zarówo AAA, jak i JAMS stosują specjale zasady w ieskomplikowaych sprawach. W ciągu ostatich kilku lat przedsiębiorcy, którzy zastosowali klauzule arbitrażowe w swoich umowach z amerykańskimi klietami, odotowali zauważaly spadek liczby problemów z płatościami. Ci eksporterzy, którzy zadbali o umieszczeie w umowie wspomiaej klauzuli ograiczeia odpowiedzialości, zauważyli rówież miejszą częstotliwość występowaia roszczeń ze stroy iezadowoloych klietów. Koszt arbitrażu Wielu Czytelików może zadać pytaie: Czy arbitraż ie jest jedak kosztowy? Przecież stroy w postępowaiu arbitrażowym muszą pokryć koszty związae z wyagrodzeiem arbitra, co ie ma miejsca, gdy pozew jest woszoy do sądu. Odpowiedź a to pytaie brzmi: i tak, i ie. Po pierwsze, mimo tego że stroy muszą zapłacić wyagrodzeie arbitra (a zwykle także opłatę admiistracyją a rzecz istytucji arbitrażowej), umowa może a iemal zawsze powia zawierać postaowieie staowiące, iż stroa przegraa będzie zobowiązaa do zwrotu stroie wygraej wszelkich zasadych kosztów, w tym kosztów opłat uiszczoych a rzecz istytucji arbitrażowej/arbitra. Niekiedy profesjoalistom udaje się zawrzeć klauzulę, by wymóg pokrycia kosztów przez przegraego odosił się wyłączeie do sytuacji, gdy dostawca zmuszoy jest wieść pozew w sprawie o brak zapłaty za towary. (Jedak taka jedostroa formuła tej klauzuli jest wyjątkiem, ie regułą). Po drugie, kolejy koszt, z którym ależy się liczyć, jest związay z biegłymi. Każdy producet czy eksporter chce mieć pewość, że w przypadku, gdy ie uda mu się uikąć sporu sądowego, to arbitrem rozstrzygającym te spór będzie osoba Biulety euro ifo (05) 5

6 Eksport zająca się a jego braży, iezależie od tego, czy zdobędzie tę wiedzę przed wystąpieiem sporu, czy w toku sprawy. O ile w amerykańskich sądach jest typowe, że każda ze stro wyajmuje i opłaca własego biegłego, który będzie zezawał podczas sprawy, o tyle w arbitrażu kwestia specjalistyczej wiedzy biegłego z daej dziedziy jest ustalaa a etapie wyboru arbitra. Iymi słowy, day arbiter zostaie powołay wyłączie wówczas, jeśli wykazuje odpowiedi poziom specjalistyczej wiedzy. Taki proces wyboru arbitra ozacza spore oszczędości dla obu stro. W amerykańskim systemie sądowiczym okoliczości faktycze są ustalae przez ławy przysięgłych. Czas arbitrażu Czytelicy mogą się też zastaawiać, czy arbitraż ie zajmuje zwykle tyle samo lub awet więcej czasu iż proces sądowy? Otóż kwestia czasu jest właśie ajważiejszym powodem, dla którego eksporterzy spoza USA mający klietów w tym kraju powii już a etapie egocjowaia waruków współpracy alegać a wybór istytucji arbitrażowej stosującej specjale zasady w ieskomplikowaych przypadkach. Zasady te zostały tak pomyślae, by utrudić stroom w tym przypadku główie klietowi-pozwaemu powodowaie opóźień. Z czasem jest związaa także ia kwestia. Kiedy amerykański kliet zostaje pozway przez sprzedawcę z zagraicy, często a swoją obroę przedstawia iezbyt moce argumety, wiedząc od samego początku, że w swoim czasie zostaą oe obaloe przez sąd podczas procesu. Dlaczego zatem to robi? Powodem jest to, że jego prawik zdaje sobie sprawę, iż sędzia uza te kwestie (awet jeśli ie są moce) za wątpliwość, którą będzie musiała zbadać ława przysięgłych. Podoszeie takich kwestii sprawia, że rozstrzygięcie sprawy jest odsuwae w czasie. Nie pozostaje to bez zaczeia dla dostawcy spoza USA. Dostawca, awet jeśli wygra sprawę, wobec przedłużającego się procesu i związaych z tym arastających kosztów może uzać, że dalszy udział w sprawie ie jest dla iego opłacaly. Iymi słowy, argumety wytaczae przez amerykańskiego klieta podczas procesu służą iekiedy wyłączie temu, by cała sprawa stała się fiasowo ieopłacala dla sprzedawcy. Doświadczeie pokazuje rówież, że gdy sprawa wiesioa przez eksportera o iezapłacoe faktury odbywa się w procedurze arbitrażowej, kliet-pozway jest miej skłoy do przytaczaia a swoją obroę łatwych do obaleia argumetów, a awet gdy to robi, arbitrzy zwykle rozstrzygają szybciej, iż miałoby to miejsce przed sądem. Arbitraż w różych miejscach Niektórzy Czytelicy pomyślą: Mam klietów w różych częściach Staów Zjedoczoych i ie chcę podpisywać umowy z wieloma prawikami w różych miastach. To ie powio staowić przeszkody do zastosowaia klauzuli arbitrażowej. Polski eksporter mający klietów w Kaliforii, Teksasie i a Florydzie może po prostu wybrać a przykład Nowy Jork jako miejsce arbitrażu dla swoich amerykańskich klietów. Nawet jeśli kliet z Teksasu lub Kaliforii ie ma żadego majątku w Nowym Jorku, przeiesieie postępowaia arbitrażowego do iego stau będzie dosyć proste. W poprzedich latach często doradzao eksporterom a ryek amerykański wybór Atlaty jako tańszej alteratywy dla Nowego Jorku. Amerykańscy prawicy stosują stawki godziowe wielokrotie przewyższające te obowiązujące w iych państwach a świecie. Rozstrzygięcia sądowe w Polsce? Jeszcze ii Czytelicy mogą się zastaawiać, czemu ie zastosować po prostu klauzuli jurysdykcyjej wskazującej polski sąd jako miejsce rozstrzygaia sporów? Odpowiedź jest astępująca: o ile polski eksporter ierzadko będzie w staie przekoać swojego amerykań- skiego dystrybutora, licecjobiorcę czy ageta hadlowego, żeby zgodzili się oi a Polskę jako miejsce rozstrzygaia sporów, o tyle raczej ie uda mu się otrzymać takiej zgody od amerykańskich klietów. Klieci, czy to firmy, czy kosumeci, w takiej sytuacji zwykle będą woleli kupić towar z iego źródła iż zgodzić się a klauzulę jurysdykcyją, która w razie sporu będzie wymagać od ich podróży do Europy. Polski eksporter mający klietów w Kaliforii, Teksasie i a Florydzie może wybrać a przykład Nowy Jork jako miejsce arbitrażu dla swoich amerykańskich klietów. Podsumowując, odpowiedio skostruowaa klauzula arbitrażowa może adać międzyarodowym relacjom gospodarczym elemet realizmu, który z kolei ułatwi rozwiązywaie sporów lub ograiczy ich występowaie. W USA czyości przedprocesowe są o wiele bardziej rozbudowae iż w jakimkolwiek iym kraju. Po aalizie klauzul prorogacyjych stosowaych przez kokurecyje firmy z daej braży (często są oe dostępe olie), prawik będzie w staie doradzić polskiemu eksporterowi zarówo ajlepszą dla iego istytucję arbitrażową, jak i ajlepszą kostrukcję klauzuli arbitrażowej. Marta Rupieta radca prawy, Kacelaria Prawa RUPIETA RADCY Eric Sherby adwokat, założyciel Sherby & Co., Advs. Michael Traiso amerykański radca prawy 6 Biulety euro ifo (05)