WYNIKI UZYSKANE PRZEZ UCZNIÓW Z DYSLEKSJĄ PODCZAS SPRAWDZIANU 2002 ROZWOJOWĄ I BEZ DYSLEKSJI. Teresa Wejner Okręgowa Komisja Egzaminacyjna w Łodzi

Transkrypt

1 Teresa Wejner Okręgowa Komsja Egzamnacyjna w Łodz WYNIKI UZYSKANE PRZEZ UCZNIÓW Z DYSLEKSJĄ ROZWOJOWĄ I BEZ DYSLEKSJI PODCZAS SPRAWDZIANU 22 Autorka defnuje dysleksję rozwojową, a następne porównuje wynk ucznów z dysleksją bez nej, jake uzyskal na sprawdzane w 22 r. Porównuje łatwość poszczególnych zadań w tych dwóch grupach, a także z rozbcem ze względu na płeć. Wnosk keruje do nauczycel pracujących z ucznam dyslektycznym. Z reformy edukacj wynknęła potrzeba obektywnego rzetelnego system ocenana zewnętrznego, w którym ucznowe odpowedzą na te same pytana, a prace ch będą sprawdzone przez dobrze przygotowanych egzamnatorów. Obecny system ocenana wewnętrznego zewnętrznego jest oparty na teor pomaru dydaktycznego. Systematyczne wprowadzany pomar staje sę metodą dagnozowana edukacyjnego Egzamny zewnętrzne pod gonec szkoły podstawowej są oparte na testach. Zawerają one zadana dotyczące czytana, psana, rozumowana, korzystana z nfornacj, wykorzystana wedzy w praktyce. Zaletą skonstruowanych testów jest welka różnorodność zadań z każdej wyżej wymenonych umejętnośc. Egzamny zewnętrzne zakładają zagwarantowane zdającym ne tylko dentycznych arkuszy egzamnacyjnych zblżene warunków przeprowadzana egzamnu, ale także porównywalny sposób sprawdzana prac, oparty na ujednolconych dla danego etapu nauczana kryterach nauczana ocenana. Czy skonstruowane testy opracowane krytera ocenana ucznów zapewnają jednak wyrównaną możlwość ocenana wszystkm ucznom? W klase szkolnej wśród populacj ucznów sporą grupę (według zgłoszeń ze szkół na okolczność sprawdzanu około % populacj) stanową ucznowe z dysleksją rozwojową. Występująca dysleksją wywera stotny wpływ na wele dzedzn funkcjonowana poznawczego uczna. Samo pojęce dysleksj defnować można w sense wąskm szerokm. W sense wąskm dysleksją to neumejętność opanowana cz)>tana psana w czase przewdzanym w programe szkolnym za pomocą konwencjonalnych metod nauczana ( Słownk psychologczny). W szerszym sense dysleksją obejmuje także zaburzena psma, zwane dysgrafą (psmo neczytelne, ne respektowane układu ln kratek na kartce, zbjane wyrazów w całość, zaburzena grafomotoryk, złe łączene lter w wyraze, odstępy unemożlwające połączene lter w logczną całość) oraz dysortografę, czyl nasloną skłonność do popełnana błędów w tym: typowo ortografcznych, słuchowych wzrokowych. Przy rozpoznawanu dysleksj wykluczyć należy:. Zaburzena słuchu, wzroku mowy 2. Porażena nedowłady kończyn 3. Upośledzena umysłowe 24

2 4. Brak motywacj do nauk 5. Newłaścwe metody nauczana Dysleksja to nepełnosprawność objawająca sę trudnoścam w uczenu sę czytana psana, mmo zastosowana zwykłych metod nauczana, co najmnej normalnej ntelgencj ogólnej sprzyjających warunków socjalno-kulturowych. Upośledzene to utrudna nabywane sprawnośc w czytanu tworzenu tekstów, które nne dzec opanowują stosunkowo gładko bez kłopotów. W wększośc przypadków dysleksję powodują pewne organczne anomale rozwojowe. Objawy dysłeksj występują u około % ucznów. Dysleksja cztery razy częścej dotyka chłopców nż dzewczęta. (Chnn Ashroft, 993). Dysleksja rozwojowa ne jest chorobą, lecz zaburzenem, które jest włączone do Mędzynarodowej Klasyfkacj Zaburzeń Opanowana Umejętnośc Szkolnych /ICD- z 992 roku, oraz DSM-IV z 994 roku/. Sytuacja ujednolconego testu opracowanych kryterów ocenana z uwzględnenem ucznów dyslektycznych spowodowała poszukwane odpowedz na postawone pytane: czy podczas egzamnu zewnętrznego, jakm był sprawdzan występowały różnce w wykonanu tych zadań mędzy ucznam z dysleksją rozwojową bez dysłeksj?. Czy w wynkach z egzamnów zewnętrznych występowały stotne różnce u ucznów z dysleksją bez dysłeksj? 2. W jakch obszarach ( zadanach) występowały szczególne trudnośc, a w jakch ne występowały? WYNIKI BADAŃ /Badana dotyczą arkusza podstawowego ptzewdzanego dla ucznów o prawdłowym rozwoju ntelektualnym ne przejawających wad sensorycznych, bo dla tych ucznów były przewdzane arkusze dostosowane do ch możlwośc percepcyjnych./ Badanam objęto wszystkch ucznów, którzy przystąpl do sprawdzanu 22 na terene województw: łódzkego śwętokrzyskego. Lczbę tę obrazuje tabela : Ucznowe Lczba ucznów bez dysłeksj Lczba ucznów z dysleksją Ogółem dzewczęta chłopcy W oparcu o kartotekę zadań % dokonano analzy rozwązywalnośc zadań przez ucznów. Przedstawone nżej wykresy obrazują stopeń łatwośc poszczególnych zadań. Zastosowany pomar dydaktyczny w postac sprawdzanu w VI klase szkoły podstawowej jest metodą sprawdzającą osągnęca ucznów a ne wedzę. Sprawdzan, oparty o standardy wymagań edukacyjnych zawera pytana dotyczące czytana, psana, rozumowana, korzystana z nformacj oraz obejmuje wykorzystane wedzy w praktyce. 24

3 Wykres 2. Porównane wynków ucznów - łatwość rozwązywana poszczególnych zadań przez ucznów z dysleksją bez dysleksj,9,8,7 l,6,5 Tl.4,3, T- CO LO CD CO LO N O) r C O n N O) r C O fl ll T- C\I C\J C\J C\J C\J C O C O m Serel Sere2 grupa - ucznowe bez dysleksj grupa 2- ucznowe z dysleksją,8,6,4 I,2. ^ T- c o o h- o^ -ł- r o m N - a t- c o n h- o - c o -I- T- T- T- ^ C N C N C N C M C N C O C O grupa - ucznowe bez dysleksj grupa 2- ucznowe z dysleksją V Serel c Sere2 Porównując ogólne wynk ucznów, ne stwerdzono występowana różnc mędzy ucznam z dysleksją bez dysleksj. Jednak ogólne spojrzene na wynk poszczególnych grup ucznów daje rozkład spłaszczony. Dopero analzy wynków ujawnły różnce mędzy poszczególnym grupam ucznów: z dysleksją bez dysleksj w określonych obszarach. Średna arytmetyczna rozkładu danych wskazuje na dość wysok wynk ogólny, ale wynk pomaru dydaktycznego przy głębszej analze mogą być nterpretowane jako nepokojące. Występują tu dość znaczące dysproporcje medzy poszczególnym grupam ucznów. Zależenem sprawdzanu jest dążene do znesena dysproporcj pomędzy ucznam W zadanach otwartych bazujących na funkcjach percepcyjno-motorycznych mamy do czynena z wyraźnym spadkem pozomu osągnęć u ucznów z dysleksją rozwojową. Ne należy jednak uważać, że ucznowe z dysleksją rozwojową osągają gorsze wynk od swoch róweśnków bez dysleksj. Take konkluzje byłyby neprawdzwe, poneważ w szeregu umejętnośc uzyskują lepsze wynk. Aby pełnej przedstawć to zagadnene, dokonano rozwarstwena grupy ucznów ze względu na płeć występującą lub ne występującą dysleksję. Porównane wynków w obydwu grupach z uwzględnenem podzału na płeć. 242

4 ' Wykres 3 4. Wynk uzyskane przez chłopców,9,8,7,6,5,4,3,2, WV / \ * - T-J I M ; t j\ J Bł S Z ' A n a ca. - w2j TSt <4 \ 2 / H / v \ / l t ^ \ /( V, J U \ /- \ f l a \ /w v \ o n \ I I \ # l A / \ JLI fs / I \ f/ \ \ ós!«5 < STfcł{ & &$ Hh- -;.:e2.tr.- jrn;- - *. A- : r ł y h - S-" -. :* t * * ;*.* *5r *- uru»grf łtlłfrjf^'bkw7a4f '.\I»ct <» <hłf?mp>błt!..jc..'.. ~ u.f *. * *r " *. **.».Jkr.r.x,',!;! '. j,. *- : " ^*'.Ot: - ' -.. ' '. - ' '.t:j:/, f. f : ; -»; T ~. M cncotrocoh- cocnot- cnct^- ncdr- coa^o - r- T- T- T - T- T- T V ^ T tff - * «,:.r 4. Z: r. ł..? «>5.. ' r ;* ' -* * CNjn^mcDr^- cocnot- cnjrot- T T- T X C V J C N J C V J C N C V J C N C N J C N C N C V J C O C O C O C O C O ' : Sere Sere2! grupa to chłopcy bez dysleksj grupa 2 to chłopcy z dysleksją,8 n : -Jl -u 'CC/ «3, T»!tt5SN 2L ;! 4; Ẓ *»». ł.» ' fc * t. S3SI VI Ur-r,,6,4 MS' Serel Sere2 I LO O) CO CNJ LO CNI CD CNJ CO CO grupa to chłopcy bez dysleksj grupa 2 to chłopcy z dysleksją 243

5 Wykresy 5 6. Wynk uzyskane przez dzewczęta z dysleksją bez dysleksj,9 H,8,7,6 rn,5 ~,4,3, I I I! I I I o co CD o> CN LO T- CN CN CM CO Serel Sere2 j : j,9,8 -,7,6,5,4,3, r - - Z~. '. - f ' ' ' :-? r * T- co to a) CO lo N Ol CO lo N Ol CO CM CM CNI CM CNI CO CO Serel Sere2 I grupa to dzewczęta bez dysleksj grupa 2 to dzewczęta z dysleksją 244

6 Wykresy 7 8. Porównane wynków.ucznów - łatwość rozwązywana poszczególnych zadań przez ucznów bez dysleksj z dysleksją oraz w grupe chłopców dzewcząt ś,8,6, HE"*?. n,4,2... : -..v-\ - wat - ł* ' ^r o co CD CD CM LO C\J CM CM CO I grupa - ucznowe bez dysleksj grupa -ucznowe z dysleksją grupa 3- dzewczęta bez dysleksj grupa 4- dzewczęta z dysleksją grupa 5- chłopcy bez dysleksj grupa 6- chłopcy z dysleksją,9,8,7,6,5,4,3, - V_;rV H -/t. **fft V X- T- C N J C N C N J C N J C N C O C O co tn CD co m r *-- c D T- c o L o r^- c n T- c o > r$l grupa - ucznowe bez dysleksj grupa - ucznowe z dysleksją grupa 3- dzewczęta bez dysleksj grupa 4- dzewczęta z dysleksją grupa 5- chłopcy bez dysleksj grupa 6- chłopcy z dysleksją 245

7 Tabela 2. Zestaw łatwośc poszczególnych zadań ze względu na poszczególne grupy ucznów Nr zadana Ucznowe bez dysleksj Ucznowe z dysleksją Chłopcy Dzewczęta bez dysleksj z dysleksją- bez dysleksj z dysleksją-,949,947,944,948,946,955 2,825,795,824,79,8,827 3,777,78,78,779,78,773 4,93,946,939,958,933,923 5,747,768,723,733,86,773 6,559,563,575,554,572,543 7,969,973,965,97,976,973 8,95,99,88,899,942,932 9,94,92,886,89,955,944, 697,69,672,655,729,724 82,83,778,798,866,848 2,848,842,834,83,855,864 3,59,53,57,52,54,5 4,524,57,527,53,5,52 5,78,722,79,75,69,696 6,556,54,68,3,46,52 7,943,954,953,952,957, ,889,879,88,898,88 9,945,955,939,94,969,95 2,85,848,86,847,849,842 2,94,94,92,93,96,96 22,77,766,759,755,778, /23,/ 55,6,649,62,66,69 24-/23./,6,5,52,49,5, /23./,47,45,987, , /24/,89,89,486,875,923,9 27- /25./,76,76,667,663,866, /25./,72,72,663,67,765, /25./,85,84,82,8,685,89 3-/25.IV/,92,89,867,854, 93,94 3-/25.V/ 5.5,436,99,78,56 32-/25.VI/,8,82,75,77,88,88 33-/25.VII/,432.46,357,4,52,5 Średna arytm.,758,758,747,778,747,778 Zadana, które lepej wykonal ucznowe bez dysleksj dotyczą: szacowana upływu czasu, posługwana sę kalendarzem, D wykonywana oblczeń dotyczących czasu masy, rozpoznawana rodzajów kątów, n umeszczana lat w odpowednm przedzale wekowym, wykonywana oblczeń dotyczących pola objętośc, podawana odpowedz z uwzględnenem otrzymanego wynku. 246

8 Zadana, które lepej wykonal ucznowe z dysleksją to: wykonuje oblczena dotyczące penędzy, ustalane sposobu rozwązana zadana dotyczącego oblczana objętośc. WNIOSKI Z BADAŃ Uzyskane wynk z badań, oparte na ogólnych porównanach, wskazują na newelke różnce w uzyskanych wynkach przez poszczególne kategore ucznów - śwadczy to, że dostosowane wymagań egzamnacyjnych dla tej grupy ucznów spełna postawone zależena. Zagwarantowane krytera ocenana, uwzględnające problemy ucznów z dysleksją rozwojową, w dużym stopnu przyczynają sę do wyrównywana szans tym ucznom. Pełnejszy obraz daje analza wykonywana zadań z rozwarstwenem na płeć. Z analzy dotyczącej łatwośc rozwązywanych zadań wynka, że bardzo wyraźne zaznacza sę problem wykonalnośc zadań opartych na funkcjach percepcyjno-motorycznych. Nektóre zadana dla ucznów z dysleksją rozwojową przejawających zaburzena funkcj percepcyjno-motorycznych są trudne. Ucznowe c słabej radzą sobe z zadanam bazującym na rozumenu czytanej treśc nż ucznowe bez dysleksj. Przeprowadzona analza wskazuje na obszary sprawające wększe problemy ucznom z dysleksją rozwojowa, ale tez uwypukla obszary, które były łatwejsze dla tej kategor ucznów w porównanu z ch kolegam bez dysleksj. Wynk uzyskane przez ucznów ścśle wążą sę z zagadnenem motywacj. Kontekst efektywnośc kształcena jest powązany z pragnenem sukcesu oraz zaspokojenem podstawowych potrzeb jak uznane aprobata. Sprawdzan pownen być pozytywnym mpulsem zachęcającym uczna do zdobywana wedzy. Wynk uzyskane przez uczna meć wpływ na pozytywne lub destrukcyjne zmany u uczna. Ważną sprawą jest, mo^ aby w efekce egzamnów zewnętrznych ne nastąpło zaburzene obrazu własnej osoby w oczach uczna, utrata wary we własne możlwośc umejętnośc, czy wreszce utrata motywacj do nauk szkolnej. Ocenane zewnętrzne pownno uzupełnać obraz uczna na temat jego stanu wedzy umejętnośc, a wynk sprawdzanu pownny służyć we wspomaganu nauczana uczena sę oraz wsperać proces ocenana wewnętrznego. Ważne będze, czy wynesone dośwadczena z egzamnów zewnętrznych będą mogły być wykorzystane do codzennej pracy z ucznam, uwzględnając równeż ch sferę emocjonalno-motywacyjną oraz defcyty w zakrese funkcj percepcyjno- motorycznych, jake występują u ucznów z dysleksją rozwojową. Na podstawe wynków uzyskanych przez ucznów z dysleksją bez dysleksj można sądzć, że przeprowadzony sprawdzan pozwala dać zobektywzowaną porównywalną nformację o osągnęcach ucznów. Prezentowane tu badana to tylko wycnek pracy badawczej, która będze dalej kontynuowana w tematyce egzamnów zewnętrznych ucznów ze specyfcznym trudnoścam szkolnym. Teresa Wejner 247