PROGRAM PROFILAKTYKI GIMNAZJUM MIEJSKIEGO IM. JANA PAWŁA II W GŁOWNIE rok szkolny 2015/2016
SPIS TREŚCI PODSTAWA PRAWNA DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH 3 WPROWADZENIE 5 DIAGNOZA PROBLEMU 6 ZAŁOŻENIA OGÓLNE PROGRAMU 8 POWIATOWA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNA W ZGIERZU 9 CELE PROGRAMU 10 EWALUACJA PROGRAMU 11 PLAN DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH W GIMNAZJUM MIEJSKIM IM. JANA PAWŁA II W ROKU SZKOLNYM 2015/2016 12 2
PODSTAWA PRAWNA DZIAŁAŃ PROFILAKTYCZNYCH Akty prawne obowiązujące przy konstruowaniu Szkolnego Programu Profilaktyki: 1. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. uchwalona przez Zgromadzenie Narodowe w dniu 2 kwietnia 1997 r., przyjęta przez Naród w referendum konstytucyjnym w dniu 25 maja 1997 r., podpisana przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej w dniu 16 lipca 1997 r. (t.j. Dz. U. z 1997 r. Nr 78 poz. 483ze zm.), 2. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz. U. z 2004 r. Nr 256 poz. 2572 ze zm.), 3. Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. Karta nauczyciela (t.j. Dz. U. z 2014 r. poz. 191 ze zm.), 4. Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991r. (t.j. Dz. U. 2014 poz. 642). 5. Rozporządzenie MEN z dnia 13 stycznia 2005 r., w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego (Dz. U. 2005r. Nr 19 poz. 165 z późniejszymi zmianami z dnia 23.08.2007 r). 6. Rozporządzenie Ministra Kultury z dnia 31 sierpnia 2005 r. w sprawie ramowych statutów publicznych szkół i placówek artystycznych (Dz. U. 2005r. Nr 181 poz.1507). 7. Rozporządzenie MENiS z dnia 7 stycznia 2003 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 11, poz. 114 z późniejszymi zmianami). 8. Rozporządzenie MEN z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologiczno-pedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. poz. 532) 9. Ustawa z dnia 29 listopada 1990 r. o pomocy społecznej Dz. U. z 1998r. Nr 64, poz. 414 z późniejszymi zmianami. 10. Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (tekst jednolity: Dz. U. z 2002r. Nr 147, poz. 1231 z późniejszymi zmianami z dnia 07.01.2005r.). 11. Ustawa o przeciwdziałaniu narkomani z dnia 29.07.2005 r. (Dz. U. Nr 179, poz.1485 oraz z 2006r. nr 66, poz. 469 nr 120, poz. 826 zmiany z 07.12.2006r.). 3
12. Ustawa z 9 listopada 1995 r. o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych (Dz. U. z 1996r. nr 10, poz. 55, z 1997r. nr 88, poz. 554 i nr 121, poz. 770 oraz z 1999r. nr 96, poz. 1107). 13. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz. U. z 2015 r. poz. 1249) 14. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 23.06.2015 r. w sprawie realizacji Rządowego programu wspomagania w latach 2015-2018 organów prowadzących szkoły w zapewnieniu bezpiecznych warunków nauki, wychowania i opieki w szkołach - " Bezpieczna + " (Dz. U. poz. 972) 4
WPROWADZENIE Zadaniem szkolnej profilaktyki jest chronienie młodzieży przed zagrożeniami poprzez działania wychowawczo- profilaktyczne, a także reagowanie w sytuacjach rozpoznawania pierwszych prób podejmowania ryzykownych zachowań. Szkolny program profilaktyki obejmuje profilaktykę pierwszorzędową skoordynowaną z działaniami wychowawczymi. Obiektem działań jest całe środowisko szkolne. Program jest opracowany na podstawie diagnozy obszarów problemowych szkoły i dotyczy części aspektów szkolnego programu wychowawczego między innymi działań prozdrowotnych, współpracy z rodzicami i środowiskiem lokalnym. Profilaktyka jest procesem wspomagania człowieka w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, a także ograniczaniem i likwidowaniem czynników, które zaburzają zdrowy styl życia. Czynniki zakłócające prawidłowy rozwój powodują zachwiania w hierarchii wartości i poszukiwanie łatwych i szybkich metod rozładowania lęku, niepewności lub frustracji. Szkoła jest instytucją, która ma bezpośredni wpływ na rozwój psychiczny ucznia, dlatego też powinna realizować wychowanie profilaktyczne, które stanowi integralną część wychowania ogólnego. Istotą profilaktyki w szkole jest więc reagowanie na zagrożenia i problemy oraz przygotowanie młodych ludzi do podejmowania słusznych wyborów, informowanie o zagrożeniach, jakie niesie ze sobą poszukiwanie łatwego i bezstresowego życia, pokazywanie alternatywnych dróg wyboru. Wszystkie działania profilaktyczne mają na celu wyposażenie młodego człowieka w umiejętności budowania dobrych relacji i pozytywnych więzi opartych na skutecznej komunikacji. Poza tym nieodzownym elementem oddziaływań jest poznanie sposobów radzenia sobie w sytuacjach trudnych, stresowych i konfliktowych, wyrażania swoich potrzeb, emocji i opinii. Działania profilaktyczne wspierają pracę nad harmonijnym rozwojem osobowości i zdrowym stylem życia. 5
DIAGNOZA PROBLEMU Stworzenie Szkolnego Programu Profilaktyki wymaga określenia obszarów problemowych i dostosowania do nich konkretnych, zaplanowanych działań. Diagnozie zostali poddani rodzice, nauczyciele i uczniowie Gimnazjum Miejskiego. Diagnoza problemów wychowawczych została przeprowadzona na podstawie: 1. Informacji zebranych z rozmów z uczniami. 2. Analiza frekwencji na podstawie dzienników lekcyjnych i dzienników zajęć pozalekcyjnych. 3. Analizy sytuacji rodzinnej i środowiskowej uczniów. 4. Relacji wychowawców klas na temat aktualnych problemów wychowawczych i sytuacji kryzysowych (interwencje, bieżące rozmowy) 5. Analizy dokumentacji szkolnej (wpisy w dziennikach lekcyjnych, zeszytach uwag i w dzienniku pedagoga) 6. Obserwacji zachowań uczniów w środowisku szkolnym i pozaszkolnym (wyjścia i wycieczki). 7. Ankiety przeprowadzonej wśród uczniów klas pierwszych dotyczącej ich bezpieczeństwa w szkole. 8. Ankiety przeprowadzonej wśród rodziców dotyczącej bezpieczeństwa ich dzieci w gimnazjum. Głównym celem przeprowadzanych rozmów i obserwacji była diagnoza problemów występujących w naszej społeczności szkolnej oraz zebranie informacji dotyczących potrzeb w zakresie dostosowania działań profilaktycznych do występujących problemów. Po analizie zebranych informacji ustalono następujące wnioski do pracy: 1. Szkoła spostrzegana jest przez uczniów i rodziców jako placówka bezpieczna i przyjazna. 2. Uczniowie mają dużą możliwość realizowania swoich uzdolnień i zainteresowań w ramach różnorodnych zajęć pozalekcyjnych. 3. Ważną umiejętnością w opinii uczniów i rodziców jest nauka radzenia sobie ze stresem i przykrymi emocjami, kontrola własnych emocji oraz szukanie aprobowanych społecznie form rozładowywania frustracji i napięć. 4. Umiejętności organizacji czasu pracy i nauki oraz znajomości technik uczenia się. 6
5. Widoczny jest problem, jaki stanowi niska kultura zachowania, ze szczególnym uwzględnieniem kultury słowa oraz zachowania o charakterze agresywnym. 6. Systematycznie prowadzić działania wychowawcze, profilaktyczne i edukacyjne dotyczące zagrożeń jakie niesie za sobą sięganie po substancje chemiczne i popadanie w uzależnienia od alkoholu, nikotyny, dopalaczy i narkotyków. 7. Wprowadzać tematy rozmów z uczniami dotyczące bezpiecznego korzystania z Internetu, portali społecznościowych i związanych z tym zagrożeń cyberprzemoc. 8. Prowadzić pogadanki na lekcjach i zorganizować spotkanie ze specjalistą na temat przedwczesnych inicjacji seksualnych i wynikającym z tego problemów psychicznych, społecznych i prawnych. Wyodrębniono następujące obszary zachowań problemowych, które będą stanowiły priorytet w zakresie działań profilaktycznych w Gimnazjum Miejskim w Głownie. 1. Podniesienie poczucia bezpieczeństwa uczniów poprzez działania eliminujące agresywne zachowania w stosunku do innych osób, niską kulturę zachowania i kulturę słowa. Nauczenie umiejętności radzenia sobie ze stresem i napięciami na tle konfliktów szkolnych i rówieśniczych. 2. Uświadamianie uczniom ich osobistej odpowiedzialności za własne zdrowie i zdrowie innych, dla którego zagrożeniem może być sięganie po środki chemiczne: papierosy, alkohol, narkotyki i dopalacze. Nauczenie poszukania indywidualnych sposobów alternatywnych dla uzależnień. 3. Wpojenie zasad prawidłowego odżywiania się, dbałości o dobrą kondycję fizyczną, wykorzystania czasu wolnego od nauki na poszukiwanie swoich pasji i rozwijanie zainteresowań, umiejętności organizowania czasu i sobą w czasie. 4. Ograniczenie i eliminowanie zachowań problemowych występujących wśród młodzieży jak: wagary, agresja i przemoc, wyłudzenie, wykroczenia przeciw prawu, przedwczesna inicjacja seksualna, zapobieganie ciąży - pomoc w rozwijaniu ważnych umiejętności społecznych i psychologicznych - rozwijanie możliwości podejmowania działań alternatywnych poprzez zaangażowanie uczniów w działalność pozytywną - redukowanie agresywnych zachowań w grupie rówieśniczej - popularyzowanie alternatywnych form spędzania czasu wolnego. 7
ZAŁOŻENIA OGÓLNE PROGRAMU Szkolny Program Profilaktyki jest to program działań dydaktycznych i wychowawczych obejmujących całą społeczność szkolną (uczniów, rodziców, nauczycieli) w zakresie profilaktyki problemów dzieci i młodzieży, skonstruowany dla potrzeb Gimnazjum Miejskiego oparty na diagnozie, stanowiący spójną całość z programem nauczania i Programem Wychowawczym Szkoły. Realizatorami Programu jest całą kadra dydaktyczna szkoły. Szkolny Program Profilaktyczny realizowany jest we wszystkich klasach Gimnazjum Miejskiego. Szkolny zestaw programów nauczania, Program Wychowawczy szkoły oraz Program Profilaktyki tworzą spójną całość. SPP odpowiada na realne problemy i zagrożenia pojawiające się w szkole i środowisku. Formy i sposoby działań z zakresu profilaktyki pierwszorzędowej są dostosowane do wieku uczniów gimnazjum. Do realizacji zadań włączają się wszyscy nauczyciele i pracownicy szkoły, we współpracy z rodzicami i instytucjami lokalnymi. Szkolny Program Profilaktyki opiera się na diagnozie potrzeb uczniów, wiedzy, możliwości i uwarunkowań oraz na podstawie spostrzeżeń rodziców i nauczycieli. Wszelkie działania zmierzające do osiągnięcia celu realizowane będą w ramach procesu dydaktyczno-wychowawczego na godzinach wychowawczych, lekcjach przedmiotowych oraz zajęciach rozwijających uzdolnienia. W oparciu o Szkolny Program Profilaktyczny wychowawcy opracowują plan pracy profilaktyczno-wychowawczej dla swoich klas z uwzględnieniem potrzeb uczniów i problemów występujących w społeczności klasowej. Plany pracy profilaktyczno-wychowawczej dla danych klas powinny zawierać szczegółowe działania, środki realizacji, terminy, zakresy odpowiedzialności i tematykę godzin wychowawczych. 8
Realizatorzy działań profilaktycznych: Dyrektor szkoły: dba o doskonalenie nauczycieli w zakresie działań profilaktycznych i wychowawczych, finansuje, monitoruje pracę wychowawców klas i pedagoga szkolnego, wyznacza odpowiedzialnych za realizację zadań. Pedagog szkolny: podejmuje działania profilaktyczno-wychowawcze wynikające ze Programu Wychowawczego i Programu Profilaktyki w stosunku do uczniów i rodziców z udziałem nauczycieli, interweniuje w sytuacji trudnej wychowawczo, diagnozuje środowisko wychowawcze uczniów i określa formy i sposoby udzielania uczniom pomocy. Nauczyciel wychowawca Rodzice doskonali swoje kwalifikacje i zdobywa nowe umiejętności w zakresie działań profilaktycznych, realizuje zadania profilaktyczne we współpracy z rodzicami, dba o poczucie bezpieczeństwa i akceptację ucznia w klasie, jest wzorem konstruktywnych zachowań. korzystają z pomocy i wsparcia ze strony pedagoga szkolnego, biorą udział w tworzeniu i ewaluacji szkolnego programu profilaktyki. Instytucje wspierające zadania profilaktyczne w szkole: Urząd Miasta i Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Poradni Psychologiczno Pedagogiczna Policja Ośrodek Pomocy Społecznej Kuratorzy Sądowi d/s Rodzinnych i Nieletnich Poradnia Leczenia Uzależnień Interdyscyplinarny zespół do spraw przemocy w rodzinie Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Zgierzu 9
CELE PROGRAMU 1. Dostarczenie wiedzy o sposobach i metodach unikania zagrożeń i zachowania się w sytuacjach trudnych. Zapoznanie uczniów z procedurami obowiązującymi w gimnazjum. 2. Poszerzanie wiedzy i umiejętności uczniów w zakresie radzenia sobie z własnymi emocjami i stresem. 3. Udzielanie porad uczniom w rozwiązywaniu trudności powstających na tle niepowodzeń szkolnych i konfliktów z rówieśnikami oraz w rodzinie. 4. Organizowanie praktycznych działań związanych z udzielaniem pierwszej pomocy. 5. Organizowanie w szkole wychowania fizycznego i sportu dostosowanych do możliwości, umiejętności i predyspozycji każdego ucznia, w celu nauczenia go odpowiedzialności za własną kondycję psychofizyczną na całe życie. 6. Zapobieganie i zmniejszanie szkód występujących w życiu młodych ludzi w związku z sięganiem przez nich po substancje uzależniające ochrona młodego człowieka przed zagrożeniami reagowanie na próby korzystania i używania tych środków. 7. Budowanie bezpieczeństwa uczniów w szkole i na zajęciach pozalekcyjnych, poprzez tworzenie przyjaznej atmosfery, wzajemnych relacji opartych na szacunku, tolerancji na odmienność poglądów, tworzenie bezpiecznych więzi w społeczeństwie uczniowskim. 10
EWALUACJA PROGRAMU 1. Ocena skuteczności podejmowanych działań profilaktycznych. 2. Zaangażowanie uczniów w działania profilaktyczne i udział w akcjach profilaktycznych. 3. Zwiększenie poczucia bezpieczeństwa uczniów w szkole i na zajęciach poza szkolnych. 4. Zwiększenie osobistych kompetencji uczniów w obszarze dbałości o swoje zdrowie: fizyczną kondycję, zmianę nawyków żywieniowych, umiejętności radzenia sobie ze stresem, organizacją czasu, radzeniem sobie z różnymi uzależnieniami. 11
Plan działań profilaktycznych w Gimnazjum Miejskim im. Jana Pawła II w roku szkolnym 2015/2016 ZADANIA SPOSOBY REALIZACJI ODPOWIEDZIALNI TERMIN uwagi Poznanie systemu rodzinnego i środowiska, w którym przebywa uczeń. Zapewnienie uczniom poczucia bezpieczeństwa w szkoleni na zajęciach pozalekcyjnych. Budowanie pozytywnych relacji koleżeńskich, zapobieganie agresji, mobbingowi itp. Budowanie osobistej odpowiedzialności uczniów za własne zdrowie. Ankiety diagnozujące potrzeby uczniów. Rozmowy z uczniami. Rozmowy z rodzicami. Wywiady środowiskowe. Współpraca z MOPS, asystentem rodziny. Współpraca z Sądem Rodzinnym w Zgierzu, kuratorami sądowymi. Zapoznanie uczniów z zasadami dobrego zachowania i kulturalnego odnoszenia się do siebie oraz eliminowanie wulgaryzmów i dewastacji mienia. Przeprowadzenie zajęć integracyjnych. Organizowanie wycieczek, pikników i innych form spędzania z uczniami wolnego czasu. Dostarczenie wiedzy o konsekwencji podejmowania zachowań ryzykownych przez uczniów, odwołanie się do specjalistycznej pomocy - dostarczenie wiedzy o szkodliwości spożywania napojów alkoholowych, palenia papierosów i stosowania środków odurzających. pedagog szkolny, wychowawcy klas wychowawca, pedagog samorząd uczniowski wychowawca pedagog specjalista do spraw nieletnich i patologii wrzesień, październik zgodnie z planem wychowawczym i programem imprez szkolnych według planu 12
Dbałość o wysoką frekwencję i dyscyplinę. Zapobieganie podejmowania przez młodzież zachowań ryzykownych typu: palenie tytoniu. Zapobieganie podejmowania przez młodzież zachowań ryzykownych typu: używanie alkoholu. Sprawdzanie nieobecności na każdej lekcji. Rozliczenie opuszczonych godzin lekcyjnych. Prowadzenie ciekawych lekcji metodami aktywizującymi. Spotkania informacyjne z rodzicami i sposoby kontaktów. Punktualne zaczynanie i kończenie lekcji. Realizacja programu antynikotynowego - akcja plakatowa /materiały udostępnione przez SANEPID /. Realizacja programu Znajdź właściwe rozwiązanie. Filmy edukacyjne. Spotkanie ze specjalistą. Wykonanie gazetki tematycznej. Ankieta diagnozująca. Realizacja tematyki antyalkoholowej na godzinach wychowawczych. Sukcesywne wdrażanie profesjonalnych programów profilaktycznych. Zajęcia z asertywności. Filmy edukacyjne. Spektakle profilaktyczne. Procedury postępowania. nauczyciele pedagog, wychowawca nauczyciele wychowawcy, pedagog, policja, wychowawca świetlicy cały rok, zgodnie z planem wywiadówek oraz w razie potrzeby według planu w ciągu roku szkolnego 13
Zapobieganie podejmowania przez młodzież zachowań ryzykownych typu: używanie środków psychoaktywnych. Zapobieganie podejmowania przez młodzież zachowań ryzykownych typu: wczesna inicjacja seksualna. Konsekwencje ciąży. Ankieta diagnozująca problemy zażywania substancji psychoaktywnych. Zajęcia warsztatowe z profilaktyki uzależnień. Filmy edukacyjne i spektakle. Współpraca z Poradnią Leczenia Uzależnień. Redagowanie broszur i ulotek informacyjnych. Zapoznanie rodziców z możliwościami szukania pomocy dla ich dzieci w przypadku sięgnięcia przez nie po środki psychoaktywne. Przestrzeganie przez nauczycieli zachowań według procedury. Spotkania z lekarzem, pracownikiem Sanepidu prelekcja nt. profilaktyki HIV i AIDS. Realizacja tematyki w ramach godzin wychowawczych i zajęć przygotowania do życia w rodzinie oraz na lekcjach biologii. Pomoc w rozwijaniu umiejętności psychospołecznych i kształtowaniu postaw prorodzinnych. pedagog, wychowawcy, specjaliści, pedagog, służba zdrowia, wychowawcy, nauczyciele w ciągu całego roku według potrzeb 14
Propagowanie zdrowego stylu życia (bulimia, anoreksja, zdrowe żywienie, higiena i inne). Poszanowanie i tolerancja dla odmienności kultur zachowań i różnic miedzy ludźmi. Współpraca z rodzicami. Wprowadzenie skoordynowanych działań nauczycieli w ramach akcji Rok dla zdrowia. Zajęcia z uczniami na temat metod radzenia sobie ze stresem, nauczenie technik relaksacyjnych. Turnieje miedzy klasowe. Promowanie sportów zimowych. Koła zainteresowań. Zapewnienie możliwości alternatywnych form spędzania czasu wolnego. Prezentacje wykonane przez uczniów w ramach projektów edukacyjnych. Wolontariat w Środowiskowym Domu Samopomocy. Spektakle dla pensjonariuszy DPS. Pogadanki na lekcjach. Filmy edukacyjne - akcja plakatowa. Zapoznanie rodziców z programem profilaktyki szkoły i koncepcją pracy szkoły. Informowanie o dostępnych formach pomocy psychologiczno pedagogicznej, materialnej, związanej z dalszym kierunkiem kształcenia i rozwoju dziecka. Wymiana informacji na temat dziecka. Wspólne organizowanie imprez szkolnych. Porady i konsultacje dla rodziców. Zaangażowanie rodziców pedagog wychowawca klasy nauczyciele wychowawcy klas, pedagog pedagog, wychowawcy, specjaliści w ciągu roku szkolnego wrzesień w ciągu roku w ciągu całego roku szkolnego 15
Współdziałanie wszystkich pracowników szkoły i rodziców w zakresie wychowania profilaktyki i interwencji. Indywidualna i grupowa praca z uczniami nie radzących sobie w trudnych sytuacjach życiowych. Pomoc dzieciom mającym kłopoty w nauce i zachowaniu. Szkolenie się nauczycieli i pracowników w zakresie profilaktyki zagrożeń oraz umiejętności wychowawczych w poszukiwaniu konstruktywnych rozwiązań i środków zaradczych dotyczących wychowania i działania dziecka w szkole. Zorganizowanie spotkań specjalistów z rodzicami na wybrane tematy. Spotkania z przedstawicielami Rady Rodziców. Indywidualne konsultacje wymiana informacji. Przeprowadzenie działań profilaktycznych w szkole, /konkursy, seminarium/. Włączenie uczniów w akcje przygotowane przez GKRPA dla Głownie. Zajęcia z młodzieżą mające na celu zdobycie umiejętności współdziałania w grupie, radzenia sobie w trudnych sytuacjach. Wspieranie rodziców w nawiązywaniu kontaktu z poradniami specjalistycznymi. Konferencje. Warsztaty. Szkolenia. dyrektor szkoły, wychowawca klasy, pedagog pedagog pracownik ppp pracownicy szkoły wg potrzeb raz w tygodniu wg potrzeb wg potrzeb Głowno, dn. 23.09.2015 r. 16