Spis treści. Wykaz skrótów... 17 Przedmowa... 19. Część pierwsza ZARYS TEORII PODATKU

Spis treści Wykaz skrótów...................................................... 17 Przedmowa......................................................... 19 Część pierwsza ZARYS TEORII PODATKU ROZDZIAŁ I. Zagadnienia ogólne aspekt ewolucyjny koncepcji podatkowych.. 21 1. Od arki Noego do Neumarka...................................... 21 2. Cechy wspólne koncepcji podatkowych.............................. 25 ROZDZIAŁ II. Poprzednicy Adama Smitha............................... 27 1. Kameraliści.................................................... 27 2. Fizjokraci..................................................... 29 ROZDZIAŁ III. Myśl podatkowa Adama Smitha........................... 32 1. Wprowadzenie................................................. 32 1.1. Model dzierżawy podatkowej.................................. 33 1.2. Przemyślenia podatkowe Monteskiusza.......................... 34 1.3. Liberalizm gospodarczy...................................... 34 2. Zasady podatkowe i ich znaczenie.................................. 35 2.1. Zasada dogodności opodatkowania............................. 36 2.2. Zasada pewności opodatkowania............................... 36 2.3. Zasada taniości opodatkowania................................ 37 2.4. Zasada równomierności opodatkowania......................... 39 3. Koncepcja przerzucalności podatków............................... 41 3.1. Przerzucanie podatku od renty gruntowej........................ 41 3.2. Przerzucanie podatku od czynszu z domu........................ 42 3.3. Przerzucanie podatku od zysku................................ 42 3.4. Przerzucanie podatku od płac................................. 43 3.5. Przerzucanie podatków od towarów konsumpcyjnych............... 44 4. Polityka fiskalna i jej założenia.................................... 44 5. Odniesienia do koncepcji Smitha................................... 45 ROZDZIAŁ IV. Myśl podatkowa Davida Ricardo........................... 47 1. Wprowadzenie................................................. 47 2. Koncepcja przerzucalności podatków............................... 48

6 Spis treści 2.1. Różnice między poglądami Adama Smitha a Davida Ricardo......... 48 2.2. Przerzucanie podatku od renty gruntowej........................ 49 2.3. Przerzucanie podatku od zysku................................ 49 2.4. Przerzucanie podatku od płac................................. 50 3. Reguła edynburska i jej znaczenie.................................. 50 ROZDZIAŁ V. Koncepcja równej ofiary finansowej......................... 52 1. Wprowadzenie................................................. 52 2. Zasada równości ofiar Johna Stuarta Milla........................... 53 3. Kontynuatorzy szkoły Milla....................................... 54 3.1. Tezy Francisa Ysidra Edgewortha............................... 54 3.2. Alternatywne reguły koncepcji równej ofiary..................... 55 4. Wnioski...................................................... 55 ROZDZIAŁ VI. Myśl podatkowa Adolfa Wagnera.......................... 57 1. Wprowadzenie................................................. 57 2. Socjalna funkcja opodatkowania................................... 58 3. Zasady podatkowe.............................................. 61 3.1. Zasady polityki finansowej.................................... 61 3.2. Zasady gospodarcze......................................... 62 3.3. Zasada sprawiedliwości...................................... 63 3.4. Zasady zarządzania podatkami................................ 64 4. Wnioski...................................................... 64 ROZDZIAŁ VII. Myśl podatkowa Fritza Neumarka......................... 65 1. Wprowadzenie................................................. 65 2. Zasady podatkowe Fritza Neumarka................................ 66 2.1. Zasady fiskalno-budżetowe................................... 66 2.2. Zasady etyczno-społeczne..................................... 67 2.3. Zasady ekonomiczne......................................... 68 2.4. Zasady techniki podatkowej................................... 69 3. Wnioski...................................................... 70 ROZDZIAŁ VIII. Koncepcja ekwiwalencji a koncepcja zdolności płatniczej..... 71 1. Wprowadzenie................................................. 71 2. Założenia koncepcji ekwiwalencji.................................. 71 3. Założenia koncepcji zdolności płatniczej............................. 74 ROZDZIAŁ IX. Pojęcie podatku......................................... 76 1. Wprowadzenie................................................. 76 2. Aspekt ustrojowy podatku........................................ 79 2.1. Konstytucja a podatki zagadnienia ogólne...................... 79 2.2. Podatki w polskich konstytucjach............................... 82 3. Zasady podatkowe sformułowane przez Trybunał Konstytucyjny.......... 85 3.1. Pozycja i znaczenie Trybunału Konstytucyjnego................... 85 3.2. Zasada wyłączności ustawy w kształtowaniu obowiązków podatkowych.. 87 3.3. Zasada zakazu retroaktywności prawa podatkowego............... 89 3.4. Zasada zaufania do państwa i stanowionego przezeń prawa podatkowego.. 90 3.5. Zasada sprawiedliwości opodatkowania.......................... 97 3.6. Zasada roczności podatku.................................... 103

Spis treści 7 3.7. Zasada proporcjonalności..................................... 104 3.7.1. Kolizja dwóch konstytucyjnych wartości.................... 104 3.7.2. Zasada proporcjonalności treść i znaczenie................. 104 3.8. Zasada zakazu zmiany prawa podatkowego w trybie przewidzianym dla ustawy budżetowej....................................... 107 4. Aspekt ekonomiczny podatku..................................... 108 5. Aspekt prawny podatku.......................................... 108 6. Podatek a opłata................................................ 111 7. Konstrukcja prawna podatku...................................... 112 7.1. Podmiot podatku........................................... 112 7.2. Przedmiot podatku.......................................... 113 7.3. Podstawa podatku.......................................... 114 7.4. Stawki podatkowe.......................................... 116 7.5. Ulgi podatkowe, umorzenia, kategorie podmiotów zwolnionych od podatku................................................ 119 8. Klasyfikacja podatków........................................... 120 8.1. Podatki przychodowe........................................ 120 8.2. Podatki dochodowe......................................... 121 8.3. Podatki majątkowe.......................................... 122 8.4. Podatki konsumpcyjne....................................... 123 ROZDZIAŁ X. Prawo podatkowe........................................ 124 1. Pojęcie i zakres prawa podatkowego................................ 124 1.1. Kryteria służące wyodrębnieniu prawa podatkowego zagadnienia ogólne........................................ 124 1.2. Kryterium przedmiotu....................................... 125 1.3. Kryterium podmiotu......................................... 126 1.4. Kryterium zasad wiodących................................... 127 1.5. Kryterium metody regulacji................................... 128 1.6. Kryterium funkcji regulacji.................................... 128 2. Związki prawa podatkowego z innymi gałęziami prawa................. 128 2.1. Zagadnienia ogólne......................................... 128 2.2. Prawo podatkowe a prawo finansów publicznych.................. 129 2.3. Prawo podatkowe a prawo administracyjne....................... 129 2.4. Prawo podatkowe a prawo cywilne............................. 130 3. Proces legislacyjny prawodawstwa podatkowego uwarunkowania polityczne i proceduralne.......................... 130 3.1. Konstytucyjny zapis o państwie prawnym........................ 130 3.2. Aspekt kultury politycznej i prawnej............................ 131 3.3. Aspekt proceduralny......................................... 132 3.4. Badania postlegislacyjne...................................... 134 3.5. Odpowiedzialność władzy publicznej za bezprawie legislacyjne....... 135 3.6. Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego a prawodawstwo podatkowe.. 135 3.7. Prawo podatkowe zasadnicze mankamenty..................... 136 3.8. Standardy unijne dotyczące prawodawstwa podatkowego........... 137 4. Źródła prawa podatkowego....................................... 139 4.1. Zagadnienia ogólne......................................... 139 4.2. Konstytucja i jej znaczenie.................................... 140

8 Spis treści 4.3. Ustawa podatkowa i jej znaczenie.............................. 142 4.4. Międzynarodowe umowy podatkowe i ich znaczenie............... 143 4.5. Rozporządzenia w sprawach podatkowych i ich znaczenie........... 144 4.6. Akty prawa miejscowego..................................... 146 4.7. Następstwa niekonstytucyjności przepisów podatkowych............ 147 5. Prawo unijne jako źródło prawa podatkowego........................ 150 5.1. Zasady ogólne prawa unijnego prawo sędziowskie................ 151 5.1.1. Prawo unijne a prawo krajowe zagadnienia norm kolizyjnych.. 152 5.2. Zasada bezpośredniej skuteczności i zasada pierwszeństwa aspekt konstytucyjny....................................... 154 5.2.1. Relacje między art. 8 ust. 1 a art. 90 ust. 1 Konstytucji RP...... 155 5.2.2. Umowy międzynarodowe jako źródło prawa................. 156 5.2.3. Przekazanie kompetencji organizacji międzynarodowej lub organowi międzynarodowemu w niektórych sprawach.... 156 5.2.4. Znaczenie Konstytucji w obowiązującym po akcesji porządku normatywnym........................................ 157 5.2.5. Konstytucyjna zasada wyłączności ustawy podatkowej a zasada pierwszeństwa prawa unijnego i zasada bezpośredniego skutku.. 160 5.3. Odmowa zastosowania prawa krajowego......................... 161 5.4. Wykładnia prounijna........................................ 162 5.5. Trybunał Sprawiedliwości UE standardy wykładni prawa.......... 164 5.6. Pytania prejudycjalne........................................ 166 6. Prawotwórstwo sądowe jako źródło prawa........................... 168 6.1. Znaczenie judykatury Najwyższego Trybunału Administracyjnego..... 168 6.2. Judykatura WSA i NSA znaczenie funkcji prawotwórczej........... 169 6.2.1. Niepisane źródła prawa i ich znaczenie..................... 170 6.2.2. Konstytucyjny aspekt prawotwórstwa sądowego.............. 172 6.2.3. Wady pozytywistycznej koncepcji źródeł prawa.............. 175 6.2.4. Koncepcja hermeneutyki................................ 179 6.3. Sędziowski autorytet a prawotwórstwo sądowe.................... 180 6.3.1. Sędziowski autorytet uwarunkowania i znaczenie........... 180 6.3.2. Aksjologia a prawo..................................... 185 6.3.3. Prawo sędziowskie..................................... 187 6.3.4. Formuła precedensu sędziowskie dylematy................. 191 6.3.5. Kwalifikowane ułomności prawa a prawotwórstwo sędziowskie... 192 6.4. Orzecznicza funkcja Trybunału Sprawiedliwości UE................ 194 7. Wykładnia prawa podatkowego.................................... 196 7.1. Wprowadzenie............................................. 196 7.2. Przyczyny nieporozumień interpretacyjnych...................... 197 7.3. Systematyka reguł wykładni.................................. 198 7.4. Reguły językowe............................................ 199 7.5. Reguły systemowe.......................................... 201 7.6. Reguły funkcjonalne......................................... 202 7.7. Domniemania interpretacyjne................................. 204 7.8. Reguły intertemporalne...................................... 206 7.8.1. Decyzja prawodawcy wyrażona bezpośrednio w przepisach prawa podatkowego......................................... 207

Spis treści 9 7.8.2. Orzeczenia sądu....................................... 207 8. Etapy stosowania prawa podatkowego.............................. 209 ROZDZIAŁ XI. Prawo podatkowe a prawo cywilne........................ 211 1. Wprowadzenie................................................. 211 2. Właś ciwość tekstu ustawy podatkowej.............................. 213 2.1. Definicje w tekście ustawy podatkowej.......................... 213 2.2. Pojęcia używane w ustawach podatkowych a pojęcia używane w prawie cywilnym................................................. 213 3. Stan faktyczny ukształtowany wolą stron umowy a obowiązek podatkowy.. 214 4. Obejście ustawy podatkowej za pomocą instytucji prawa cywilnego....... 216 4.1. Obejście prawa podatkowego aspekt ewolucyjny................. 216 4.2. Obejście prawa podatkowego istota i charakter.................. 220 5. Obejście prawa podatkowego w prawie Unii Europejskiej................ 223 5.1. Dyrektywa dotycząca podatku pośredniego....................... 223 5.2. Dyrektywy dotyczące podatków bezpośrednich................... 224 6. Wnioski...................................................... 225 ROZDZIAŁ XII. Sankcje w prawie podatkowym........................... 226 1. Wprowadzenie................................................. 226 2. Charakter prawny sankcji podatkowych............................. 227 3. Systematyka sankcji podatkowych.................................. 228 4. Wykaz sankcji podatkowych...................................... 229 5. Sankcje podatkowe a sankcje karne skarbowe......................... 232 6. Wnioski...................................................... 233 ROZDZIAŁ XIII. System podatkowy..................................... 234 1. Aspekt definicyjny.............................................. 234 2. System podatkowy spojrzenie w przeszłość......................... 236 3. Przesłanki budowy systemu podatkowego............................ 238 3.1. Zasada trwałej wydajności podatku............................. 238 3.2. Zasada sprawiedliwości opodatkowania.......................... 241 3.3. Filozoficzne formuły sprawiedliwości a sprawiedliwość podatkowa.... 243 3.4. Aspekty sprawiedliwości podatkowej............................ 244 3.5. Sprawiedliwość opodatkowania a grupy nacisku................... 246 4. System podatkowy a polityk...................................... 247 5. System podatkowy a granice opodatkowania......................... 250 5.1. Ekonomiczna absolutna granica opodatkowania................... 250 5.2. Ekonomicznie względne granice opodatkowania................... 251 5.3. Psychologiczne granice opodatkowania.......................... 255 6. System podatkowy a polityka podatkowa............................ 256 6.1. Nauka o podatkach a polityka podatkowa........................ 256 6.2. Przesłanki kształtowania polityki podatkowej w Polsce.............. 256 ROZDZIAŁ XIV. Funkcje systemu podatkowego........................... 258 1. Wprowadzenie................................................. 258 2. Funkcja dochodowa............................................. 259 3. Funkcja niefiskalna............................................. 261 3.1. Cel ekonomiczny............................................ 264

10 Spis treści 3.2. Cel społeczny.............................................. 264 4. Neutralność podatkowa.......................................... 265 4.1. Makroekonomiczny aspekt neutralności......................... 265 4.2. Mikroekonomiczny aspekt neutralności.......................... 266 4.3. Neutralność a podatki bezpośrednie............................ 266 4.4. Neutralność a podatki pośrednie............................... 267 5. Wnioski...................................................... 267 ROZDZIAŁ XV. Postawy wobec opodatkowania........................... 268 1. Wprowadzenie................................................. 268 2. Mentalność podatkowa.......................................... 269 2.1. Mentalność podatnika....................................... 269 2.2. Mentalność organów podatkowych............................. 272 3. Moralność podatkowa........................................... 275 3.1. Prawo naturalne............................................ 276 3.2. Doktryna pozytywistyczna.................................... 276 3.3. Polityka podatkowa a moralność podatkowa...................... 277 3.4. Moralność podatkowa a świadomość prawna..................... 277 3.5. Moralność podatkowa a autorytety............................. 278 3.6. Moralność podatkowa a badania empiryczne...................... 279 4. Opór podatkowy................................................ 281 4.1. Raje podatkowe............................................ 283 4.2. Doradca podatkowy......................................... 287 4.3. Czyny niedozwolone a obowiązek podatkowy..................... 289 4.4. Pranie pieniędzy a opodatkowanie.............................. 290 4.5. Szara strefa a opodatkowanie.................................. 291 4.6. Przerzucanie podatku........................................ 291 4.7. Raje podatkowe a problem dochodów podatkowych................ 292 5. Wnioski...................................................... 294 Część druga CZĘŚĆ OGÓLNA POLSKIEGO PRAWA PODATKOWEGO ROZDZIAŁ XVI. Ewolucja regulacji podatkowych w Polsce.................. 295 1. System podatkowy I Rzeczypospolitej............................... 295 1.1. Okres państwa patrymonialnego............................... 296 1.2. Okres monarchii stanowej i Rzeczypospolitej szlacheckiej............ 297 1.3. Reformy podatkowe końca XVIII wieku.......................... 301 2. System podatkowy II Rzeczypospolitej.............................. 303 2.1. Unifikacja systemu podatkowego............................... 303 2.2. Państwowy podatek dochodowy............................... 304 2.3. Państwowy podatek przemysłowy.............................. 307 2.4. Opodatkowanie majątku...................................... 308 2.5. Opodatkowanie pośrednie.................................... 309 2.6. Ordynacja podatkowa z 15 marca 1934 r......................... 310 3. System podatkowy Polski Ludowej................................. 318 ROZDZIAŁ XVII. Zagadnienia ogólne Ordynacji podatkowej................ 322 1. Ogólne prawo podatkowe........................................ 322

Spis treści 11 2. Kodyfikacja prawa podatkowego a Ordynacja podatkowa................ 323 3. Struktura Ordynacji podatkowej z 1997 r............................. 325 4. Zakres podmiotowy i przedmiotowy Ordynacji podatkowej.............. 328 5. Podmioty stosunków prawnopodatkowych........................... 332 5.1. Strony stosunku prawnopodatkowego........................... 332 5.2. Instytucje rozszerzające zakres podmiotowy stosunku prawnopodatkowego........................................ 342 ROZDZIAŁ XVIII. Zobowiązania podatkowe w świetle Ordynacji podatkowej... 347 1. Obowiązek podatkowy i zobowiązanie podatkowe..................... 347 2. Powstawanie zobowiązań podatkowych............................. 351 3. Wygasanie zobowiązań podatkowych............................... 353 3.1. Zagadnienia ogólne......................................... 353 3.2. Zapłata podatku............................................ 355 3.3. Potrącenie................................................. 358 3.4. Przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych.............. 360 3.5. Umorzenie zaległości podatkowej i odsetek za zwłokę (opłaty prolongacyjnej)....................................... 361 3.6. Zaliczenie nadpłaty na poczet zaległości podatkowych lub bieżących zobowiązań podatkowych.................................... 367 3.7. Zaniechanie poboru podatku.................................. 369 3.8. Przedawnienie zobowiązania podatkowego....................... 371 3.9. Zwolnienie z obowiązku zapłaty w związku z zastosowaniem się do urzędowej interpretacji przepisów prawa podatkowego........ 373 4. Odpowiedzialność podatnika, płatnika i inkasenta za zobowiązania....... 374 5. Następstwo prawne............................................. 377 5.1. Rodowód i rodzaje sukcesji uniwersalnej......................... 377 5.2. Sukcesja uniwersalna w prawie podatkowym do 1997 r.............. 378 5.3. Rodzaje i przyczyny przekształceń podmiotów gospodarczych........ 379 5.4. Następstwo prawnopodatkowe podmiotów gospodarczych........... 380 5.5. Następstwo prawnopodatkowe spadkobierców.................... 383 6. Odpowiedzialność osób trzecich................................... 385 6.1. Zasady ogólne odpowiedzialności osób trzecich................... 385 6.2. Zasady odpowiedzialności podatkowej poszczególnych kategorii osób trzecich............................................... 387 7. Zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych.................. 392 7.1. Zabezpieczenie na majątku podatnika........................... 392 7.2. Hipoteka przymusowa....................................... 394 7.3. Zastaw skarbowy........................................... 395 ROZDZIAŁ XIX. Postępowanie podatkowe w świetle Ordynacji podatkowej.... 397 1. Ogólne postępowanie administracyjne a postępowanie podatkowe........ 397 1.1. Ogólna charakterystyka...................................... 397 1.2. Modele prawne postępowania podatkowego...................... 400 2. Zasady ogólne postępowania podatkowego........................... 402 2.1. Istota zasad ogólnych postępowania podatkowego................. 402 2.2. Treść zasad ogólnych postępowania podatkowego.................. 403 3. Postanowienia ogólne postępowania podatkowego..................... 415

12 Spis treści 3.1. Właś ciwość organów podatkowych............................. 415 3.2. Wyłączenie organu podatkowego lub pracownika organu podatkowego. 420 3.3. Strona postępowania podatkowego............................. 421 3.4. Termin................................................... 424 3.5. Doręczenia pism procesowych i wezwania........................ 428 4. Postępowanie podatkowe przed organem pierwszej instancji............. 431 4.1. Wszczęcie postępowania...................................... 431 4.2. Postępowanie wstępne....................................... 432 4.3. Dowody i postępowanie dowodowe............................. 435 4.4. Zawieszenie postępowania, udostępnianie akt..................... 445 4.5. Rozprawa................................................. 446 4.6. Akty kończące postępowanie.................................. 447 4.7. Koszty postępowania........................................ 451 5. Zwyczajne i nadzwyczajne środki zaskarżenia........................ 452 5.1. Odwołanie i postępowanie odwoławcze.......................... 452 5.2. Zażalenie................................................. 456 5.3. Nadzwyczajne środki zaskarżenia.............................. 457 ROZDZIAŁ XX. Przymusowe wykonanie zobowiązań podatkowych.......... 462 1. Istota postępowania przymusowego................................ 462 2. Ewolucja stanu prawnego......................................... 464 3. Zasady postępowania egzekucyjnego................................ 467 4. Podmioty postępowania przymusowego............................. 470 5. Przebieg postępowania egzekucyjnego w sprawach zobowiązań podatkowych 473 5.1. Czynności procesowe........................................ 473 5.2. Środki zaskarżenia.......................................... 475 5.3. Zawieszenie i umorzenie postępowania egzekucyjnego.............. 479 5.4. Wstrzymanie postępowania egzekucyjnego....................... 480 5.5. Koszty egzekucyjne.......................................... 481 6. Środki egzekucji zobowiązań podatkowych........................... 482 7. Postępowanie zabezpieczające w sprawach zobowiązań podatkowych...... 485 8. Współpraca międzynarodowa w przymusowym wykonaniu zobowiązań podatkowych.................................................. 488 ROZDZIAŁ XXI. Sądowa kontrola orzeczeń w sprawach podatkowych przez sądy administracyjne....................................... 492 1. Organizacja, właś ciwość i zakres działania sądów administracyjnych...... 492 1.1. Istota i ewolucja sądownictwa administracyjnego.................. 492 1.2. Konstytucyjne uwarunkowania reformy sądownictwa administracyjnego.......................................... 498 1.3. Nowy ustrój i organizacja sądownictwa administracyjnego w Polsce... 500 1.4. Właś ciwość sądów administracyjnych........................... 504 2. Tryb sądowej kontroli spraw podatkowych........................... 508 2.1. Zasady ogólne postępowania sądowoadministracyjnego............. 508 2.2. Przebieg postępowania sądowoadministracyjnego.................. 510 2.2.1. Legitymacja do złożenia skargi sądowej..................... 510 2.2.2. Wymogi formalne skargi sądowoadministracyjnej............. 512

Spis treści 13 2.2.3. Przebieg postępowania przed wojewódzkim sądem administracyjnym................................ 513 2.2.4. Środki odwoławcze od orzeczeń wojewódzkich sądów administracyjnych..................................... 522 ROZDZIAŁ XXII. Przestępstwa i wykroczenia podatkowe................... 524 1. Przesłanki zmian w prawie karnym skarbowym....................... 524 2. Przestępstwa a wykroczenia skarbowe.............................. 526 2.1. Słowniczek i jego znaczenie................................... 526 2.2. Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe................... 526 2.3. Zasada terytorialności....................................... 528 2.4. Reguły intertemporalne...................................... 528 2.5. Zasady sądowego orzekania za przestępstwa i wykroczenia skarbowe.. 529 3. Przestępstwa skarbowe zagadnienia ogólne......................... 529 3.1. Kary..................................................... 530 3.2. Środki karne............................................... 531 3.3. Środki zabezpieczające....................................... 531 3.4. Przedawnienie przestępstw................................... 531 4. Wykroczenia skarbowe zagadnienia ogólne......................... 532 4.1. Kara..................................................... 532 4.2. Środki karne............................................... 532 4.3. Ustanie karalności.......................................... 532 5. Zaniechanie ukarania sprawcy.................................... 533 5.1. Czynny żal................................................ 533 5.2. Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności...................... 534 5.3. Odstąpienie od wymierzenia kary lub środka karnego.............. 535 6. Przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji............... 536 6.1. Zagadnienia ogólne......................................... 536 6.2. Systematyka przestępstw i wykroczeń podatkowych................ 536 7. Odpowiedzialność podmiotu zbiorowego............................ 538 Część trzecia CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA POLSKIEGO PRAWA PODATKOWEGO ROZDZIAŁ XXIII. Podatki pośrednie.................................... 540 1. Podatek od towarów i usług....................................... 540 1.1. Wprowadzenie aspekt ewolucyjny............................. 540 1.2. Konstrukcja prawna podatku od towarów i usług zasady ogólne..... 542 1.2.1. Zakres przedmiotowy i miejsce świadczenia czynności......... 542 1.2.2. Zakres podmiotowy.................................... 545 1.2.3. Obowiązek podatkowy.................................. 546 1.2.4. Podstawa opodatkowania................................ 547 1.2.5. Stawki podatku oraz odliczenia i zwroty podatku............. 548 1.2.6. Zapłata podatku i terminy............................... 549 1.3. Wnioski................................................... 550 2. Podatek akcyzowy.............................................. 550

14 Spis treści 2.1. Wprowadzenie aspekt ewolucyjny............................. 550 2.2. Konstrukcja prawna podatku akcyzowego........................ 553 2.2.1. Zakres przedmiotowy i zwolnienia przedmiotowe............. 553 2.2.2. Zakres podmiotowy i zwolnienia podmiotowe................ 554 2.2.3. Podstawa opodatkowania i stawki......................... 555 2.2.4. Zasada samoobliczania podatku........................... 555 3. Podatek od gier................................................ 556 3.1. Wprowadzenie............................................. 556 3.2. Konstrukcja prawna podatku.................................. 556 3.2.1. Zakres przedmiotowy................................... 556 3.2.2. Zakres podmiotowy.................................... 557 3.2.3. Podstawa opodatkowania................................ 558 3.2.4. Stawki podatku........................................ 558 3.2.5. Dopłaty.............................................. 559 3.2.6. Wnioski.............................................. 559 ROZDZIAŁ XXIV. Państwowe podatki bezpośrednie....................... 560 1. Podatek dochodowy od osób fizycznych............................. 560 1.1. Charakter podatku dochodowego od osób fizycznych............... 560 1.2. Konstrukcja prawna polskiego podatku dochodowego od osób fizycznych.......................................... 571 1.2.1. Podstawa prawna...................................... 571 1.2.2. Zakres podmiotowy.................................... 573 1.2.3. Zakres przedmiotowy................................... 576 1.2.4. Zwolnienia od podatku.................................. 580 1.2.5. Podstawa opodatkowania................................ 583 1.2.6. Ulgi w podatku........................................ 587 1.2.7. Skala podatkowa...................................... 590 1.2.8. Prorodzinność podatku.................................. 592 1.2.9. Technika poboru podatku................................ 594 1.3. Uproszczone formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych.......................................... 595 1.3.1. Uwagi ogólne......................................... 595 1.3.2. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych................. 597 1.3.3. Karta podatkowa...................................... 599 1.3.4. Zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów osób duchownych...................................... 599 2. Podatek dochodowy od osób prawnych.............................. 600 2.1. Charakter podatku dochodowego od osób prawnych................ 600 2.2. Konstrukcja prawna polskiego podatku dochodowego od osób prawnych........................................... 603 2.2.1. Podstawa prawna...................................... 603 2.2.2. Zakres podmiotowy.................................... 605 2.2.3. Zakres przedmiotowy................................... 606 2.2.4. Podstawa opodatkowania i stawki podatkowe................ 609 2.2.5. Technika poboru podatku................................ 610 3. Podatek tonażowy.............................................. 611 4. Podatek od wydobycia niektórych kopalin............................ 612

Spis treści 15 ROZDZIAŁ XXV. Podatki lokalne....................................... 615 1. Podatek rolny.................................................. 615 1.1. Charakter podatku rolnego.................................... 615 1.2. Konstrukcja prawna podatku rolnego............................ 617 1.2.1. Podstawa prawna...................................... 617 1.2.2. Zakres podmiotowy.................................... 618 1.2.3. Zakres przedmiotowy................................... 619 1.2.4. Zasady ustalania....................................... 620 1.2.5. Zwolnienia i ulgi....................................... 621 2. Podatek od spadków i darowizn.................................... 622 2.1. Charakter podatku od spadków i darowizn....................... 622 2.2. Konstrukcja prawna podatku od spadków i darowizn............... 624 2.2.1. Podstawa prawna...................................... 624 2.2.2. Zakres podmiotowy.................................... 625 2.2.3. Przedmiot podatku i zwolnienia przedmiotowe............... 627 2.2.4. Podstawa opodatkowania i stawki podatkowe................ 629 2.2.5. Ulgi w podatku........................................ 630 2.2.6. Technika poboru podatku................................ 631 3. Podatek od nieruchomości........................................ 631 3.1. Charakter podatku od nieruchomości........................... 631 3.2. Konstrukcja prawna podatku od nieruchomości................... 634 3.2.1. Podstawa prawna...................................... 634 3.2.2. Zakres podmiotowy.................................... 635 3.2.3. Przedmiot podatku i zwolnienia przedmiotowe............... 636 3.2.4. Podstawa opodatkowania i stawki podatkowe................ 638 3.2.5. Technika poboru podatku................................ 639 4. Podatek od czynności cywilnoprawnych............................. 639 4.1. Wprowadzenie............................................. 639 4.2. Konstrukcja prawna podatku od czynności cywilnoprawnych......... 641 4.2.1. Podstawa prawna...................................... 641 4.2.2. Zakres podmiotowy i przedmiotowy....................... 641 4.2.3. Podstawa opodatkowania i stawki podatkowe................ 644 4.2.4. Technika poboru podatku................................ 644 5. Podatek leśny.................................................. 645 6. Podatek od środków transportowych................................ 647 7. Opłata od posiadania psów....................................... 650 ROZDZIAŁ XXVI. Opodatkowanie w stosunkach z zagranicą................ 652 1. Prawne środki harmonizacji podatków.............................. 652 1.1. Wprowadzenie............................................. 652 1.2. Akty prawnie wiążące....................................... 652 1.2.1. Dyrektywy i ich znaczenie............................... 652 1.2.2. Rozporządzenia i ich znaczenie........................... 655 1.2.3. Decyzje i ich znaczenie.................................. 655 1.3. Akty prawnie niewiążące..................................... 655 1.4. Cicha harmonizacja i jej znaczenie.............................. 656 2. Założenia podatku od wartości dodanej............................. 656 2.1. Podstawy prawne........................................... 656

16 Spis treści 2.2. Przedmiot opodatkowania.................................... 657 2.3. Zakres podmiotowy......................................... 658 2.4. Stawki podatku............................................. 658 2.5. Zasady zwrotu i odliczania podatku............................. 658 2.6. Szczególne zasady opodatkowania.............................. 659 3. Harmonizacja podatków dochodowych.............................. 660 4. Podwójne opodatkowanie dywidend................................ 662 4.1. Wprowadzenie............................................. 662 4.2. Zakres podmiotowy......................................... 662 4.3. Metody eliminowania podwójnego opodatkowania................. 662 4.4. Wnioski................................................... 663 5. System podatkowy dla fuzji i podziałów............................. 663 5.1. Wprowadzenie............................................. 663 5.2. Zakres zastosowania......................................... 664 5.3. Zasady opodatkowania....................................... 665 5.4. Wnioski................................................... 666 6. Odsetki i należności licencyjne.................................... 666 6.1. Wprowadzenie............................................. 666 6.2. Definicje i ich znaczenie...................................... 666 6.3. Zakres podmiotowy......................................... 667 6.4. Zakres przedmiotowy........................................ 667 7. Korekta zysków przedsiębiorstw powiązanych........................ 668 7.1. Wprowadzenie............................................. 668 7.2. Zakres podmiotowy Konwencji................................. 668 7.3. Tryb postępowania przy korekcie zysków przedsiębiorstw powiązanych.. 669 7.4. Znaczenie Komisji Doradczej.................................. 670 7.5. Wnioski................................................... 670 8. Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania....................... 671 8.1. Wprowadzenie............................................. 671 8.2. Podwójne opodatkowanie w stosunkach międzynarodowych......... 671 8.3. Zapobieganie podwójnemu opodatkowaniu....................... 673 9. Wzajemna pomoc administracyjna w sprawach podatkowych............ 675 9.1. Wprowadzenie............................................. 675 9.2. Zakres stosowania wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach podatkowych.............................................. 675 9.3. Formy pomocy administracyjnej w sprawach podatkowych.......... 677 9.3.1. Wymiana informacji.................................... 677 9.3.2. Pomoc w egzekucji roszczeń podatkowych.................. 679 9.3.3. Dostarczanie dokumentów............................... 680 9.4. Postanowienia dotyczące wszelkich form pomocy administracyjnej w sprawach podatkowych..................................... 681 9.5. Rozwiązania unijne......................................... 682 9.6. Wnioski................................................... 683