Spis treści Wstęp Wykaz skrótów Rozdział I. Podstawowe pojęcia i instytucje podatków oraz prawa podatkowego

Transkrypt

1 Wstęp... VII Wykaz skrótów... XIX Rozdział I. Podstawowe pojęcia i instytucje podatków oraz prawa podatkowego Daniny publiczne, podatki i opłaty Pojęcie daniny publicznej Ustawowa i doktrynalna definicja podatku Pieniężny charakter świadczenia Związek publicznoprawny jako beneficjent podatku Obowiązkowy charakter podatku Przymusowy charakter realizacji zobowiązań podatkowych Jednostronność ustalania świadczenia podatkowego Nieodpłatność Bezzwrotność Generalny charakter Opłaty Elementy konstrukcji podatku Elementy konstrukcyjne w znaczeniu normatywnym Elementy konstrukcyjne budowy konkretnego obowiązku lub zobowiązania podatkowego Konieczne elementy konstrukcyjne podatku Dodatkowe elementy konstrukcyjne podatku ulgi i zwolnienia podatkowe Podmiot podatku (zakres podmiotowy podatku) Przedmiot opodatkowania Podstawa opodatkowania Stawki podatkowe Formy stawek podatkowych Taryfa podatkowa Skala podatkowa Skala progresywna (progresja podatkowa) Progresja globalna Progresja szczeblowa (odcinkowa, schodkowa) Progresja podatkowa jawna Progresja podatkowa ukryta Progresja podatkowa zrelatywizowana Progresja podatkowa przerwana i nieprzerwana Progresja podatkowa nierozwinięta (degresja podatkowa)... 19

2 Skala podatkowa regresywna Ulgi i zwolnienia podatkowe Rodzaje ulg i zwolnień podatkowych Funkcje ulg i zwolnień podatkowych Podatnicy, płatnicy i inkasenci Podatnik Płatnik Inkasent Organy podatkowe Minister Finansów Dyrektor Izby Skarbowej Naczelnik Urzędu Skarbowego Naczelnik Urzędu Celnego Dyrektor Izby Celnej Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej Wójt (burmistrz/prezydent miasta), starosta, marszałek województwa Samorządowe kolegium odwoławcze Inne podmioty pełniące funkcje z zakresu administracji podatkowej Pojęcie i rodzaje stosunków prawnopodatkowych Roszczenia podatkowe i roszczenia podatnika Obowiązek a zobowiązanie podatkowe definicje ustawowe i przyczyny sporów na ich tle Charakter prawny obowiązku i zobowiązania podatkowego Zasady i formy wymiaru zobowiązań Decyzje wymiarowe i ich charakter prawny Deklaracje podatkowe pojęcie, rodzaje, charakter prawny i zakres stosowania Sposoby normowania materialnych stosunków prawnych Stosunki prawne, które do wyznaczenia powinności wymagają obliczenia należności podatkowej Stosunki prawne, które do wyznaczenia powinności wymagają oszacowania podstawy opodatkowania Stosunki, które do wyznaczenia powinności adresata wymagają częściowego wymiaru Stosunki prawne, które nie wymagają wymiaru System podatkowy, funkcje podatków i zasady podatkowe Historyczne systemy podatkowe Racjonalne systemy podatkowe Realny (współczesny) system podatkowy Klasyfikacja podatków Kryterium przedmiotu opodatkowania Podatki bezpośrednie i pośrednie Podatki państwowe i samorządowe Inne podziały podatków Cele i funkcje opodatkowania Zasady podatkowe VI

3 9. Tajemnica skarbowa Doradztwo podatkowe Rozdział II. Prawo podatkowe Źródła prawa podatkowego Konstytucja a ustawy Ustawy a rozporządzenia Ustawy a uchwały jednostek samorządu terytorialnego Ogólne i szczegółowe prawo podatkowe Prawo materialne i procedury podatkowe Prawo materialne i procedury podatkowe Materialne prawo podatkowe Procedury podatkowe Integralność prawa materialnego i procedur wymiarowych w prawie podatkowym Problemy wykładni prawa podatkowego Problematyczność zasady stosowania preferencji dla wykładni językowej Problem zasadności stosowania w prawie podatkowym zasady in dubio pro tributario Interpretowanie norm dotyczących ulg podatkowych Stosowanie zakazu analogii w prawie podatkowym Odrębność interpretacji prawa podatkowego w stosunku do prawa cywilnego oraz innych gałęzi prawa Wykładnia międzynarodowego prawa podatkowego i prawa Unii Europejskiej Wykładnia zasad powstawania i wymiaru zobowiązań Interpretacja prawa podatkowego Stosunek konwencji powstawania zobowiązań z mocy prawa i z mocy decyzji do koncepcji powstawania obowiązku podatkowego i wymiaru zobowiązań Związki prawa podatkowego z innymi gałęziami prawa Prawo podatkowe a prawo konstytucyjne Prawo podatkowe a prawo administracyjne Prawo podatkowe a prawo gospodarcze Prawo podatkowe a prawo cywilne Prawo podatkowe a prawo karne skarbowe Rozdział III. Powstawanie obowiązku, wymiar i wykonywanie zobowiązań oraz roszczeń wynikających ze stosunków prawnopodatkowych Realizacja zobowiązań podatkowych. Powstawanie obowiązku, wymiar i wykonywanie zobowiązań podatkowych Wymiar prawne następstwo powstania obowiązku podatkowego Model uprawnień i obowiązków wymiarowych samowymiar i obligatoryjne bezwarunkowe wydanie decyzji Weryfikacja wymiaru wymiar wtórny Wymiar przez wydanie decyzji VII

4 4. Nadzwyczajne metody wymiaru zobowiązań podatkowych Wykonywanie zobowiązań Charakter prawny terminu płatności podatku Terminy płatności Termin płatności w przypadku samowymiaru zobowiazań Termin płatności w przypadku obligatoryjnego wymiaru decyzyjnego zobowiązań Termin płatności w przypadku poboru płatniczego Termin płatności w przypadku poboru inkasenckiego Terminy płatności zobowiązań spadkobierców oraz osób trzecich Przedłużanie terminu Zaległość podatkowa i należności traktowane na równi z zaległością podatkową Ulgi w spłacie zobowiązań podatkowych odroczenie terminu płatności, rozłożenie zapłaty na raty, umorzenie zaległości podatkowej Wygasanie zobowiązań podatkowych Zakres pojęcia wygaśnięcie zobowiązań podatkowych Charakter prawny wygaśnięcia zobowiązania Termin dokonania zapłaty zobowiązania Zapłata podatków przez podatników prowadzących działalność gospodarczą i zobowiązanych do prowadzenia księgi rachunkowej lub podatkowej księgi przychodów i rozchodów Zasady zaliczania wpłat podatków Zaokrąglanie przy obliczaniu należności podatkowych Potrącenie z wierzytelności podatnika wobec Skarbu Państwa Potrącenie zobowiązania podatkowego z wierzytelności podatnika w stosunku do gminy, powiatu lub województwa Wygaśnięcie zobowiązania podatkowego przez przeniesienie własności rzeczy lub praw majątkowych Przedawnienie (dawność) w prawie podatkowym Przedawnienie wymiaru (art. 69 OrdPU) Przedawnienie wymiaru dodatkowego zobowiązania podatkowego w podatku od towarów i usług Przedawnienie prawa wymiaru zobowiązania od dochodu nieujawnionego Przedawnienie wymiaru i prawa do ulgi podatkowej Przedawnienie prawa wykonania i korekty zobowiązania (art. 70 OrdPU) Zawieszenie i przerwanie biegu przedawnienia Powstawanie, wymiar i wykonywanie roszczeń podatnika Powstawanie, wymiar, zwrot i przedawnienie nadpłaty Nadpłata a powstawanie zobowiązań z mocy prawa i z mocy decyzji Powstawanie nadpłaty Procedury wymiaru nadpłaty Postępowanie w sprawie stwierdzenia nadpłaty (art. 75 OrdPU) VIII

5 4.2. Procedura wymiaru nadpłaty, która powstała w wyniku orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego Wymiar nadpłaty przez wydanie decyzji wymiarowej w przypadku powstania nadpłaty w wyniku decyzji Powstawanie nadpłaty liczenie terminów Likwidacja nadpłat Zasady zwrotu nadpłat wynikających z zaliczek na podatek Zwrot nadwyżki wpłaconych kwot zaliczek na podatek dochodowy Terminy zwrotu nadpłat Sposób, forma i miejsce zwrotu nadpłaty Oprocentowanie nadpłat Postępowanie w przypadku gdy kwota dokonanego zwrotu podatku nie pokrywa kwoty nadpłaty wraz z jej oprocentowaniem Przedawnienie nadpłaty Zwrot na rzecz podatnika Definicja i rodzaje zwrotów Zwrot w podatku od czynności cywilnoprawnych Zwrot w opłacie skarbowej Zwrot w podatku od środków transportowych Powstawanie, wymiar, realizacja uprawnień ze straty i ich przedawnienie Powstanie stosunku prawnego straty i powstanie uprawnień związanych ze stratą Wymiar straty Charakter prawny decyzji w sprawie straty Przedawnienie orzekania w sprawie straty Rozdział IV. Odpowiedzialność za zobowiązania podatkowe Odpowiedzialność solidarna Następstwo podatkowe Odpowiedzialność osób trzecich za zobowiązania podatkowe Podstawy prawne odpowiedzialności osób trzecich za zobowiązania podatkowe Zakres podmiotowy i zakresy przedmiotowe odpowiedzialności osób trzecich Odpowiedzialność osób trzecich a prawo własności Katalog osób trzecich odpowiedzialnych za zobowiązania podatkowe Zakres odpowiedzialności poszczególnych osób trzecich Odpowiedzialność solidarna osób trzecich z następcą prawnym Podstawa odpowiedzialności osób trzecich Warunki wszczęcia postępowania w sprawie odpowiedzialności osób trzecich Przesłanki wszczęcia postępowania egzekucyjnego Odpowiedzialność rozwiedzionego małżonka podatnika Odpowiedzialność członka rodziny podatnika IX

6 X 12. Odpowiedzialność nabywcy Odpowiedzialność firmanta Odpowiedzialność właściciela (samoistnego posiadacza, użytkownika wieczystego) rzeczy lub prawa majątkowego Odpowiedzialność wspólnika spółki cywilnej, jawnej, partnerskiej oraz komplementariusza spółki komandytowej albo komandytowo-akcyjnej Odpowiedzialność wspólników spółek osobowych Odpowiedzialność członków zarządu spółki kapitałowej Odpowiedzialność członków organów zarządzających Odpowiedzialność w przypadku podziału osoby prawnej Odpowiedzialność gwaranta, poręczyciela oraz podmiotów, które udzieliły przyjętego przez organ podatkowy zabezpieczenia uregulowania zobowiązań wynikających z decyzji Rozdział V. Podatki i opłaty Podatek dochodowy od osób fizycznych i zryczałtowany podatek dochodowy od osób fizycznych Podatek dochodowy od osób fizycznych Zryczałtowane opodatkowanie niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne Zakres podmiotowy i formy opodatkowania zryczałtowanego Karta podatkowa Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych Opodatkowanie osób duchownych Podatek dochodowy od osób prawnych Wprowadzenie Zakres podmiotowy Terytorialny zakres obowiązku podatkowego Przedmiot opodatkowania Zwolnienia Ustalanie przychodu Ustalanie kosztów Podstawa opodatkowania Dochód Strata Opodatkowanie dochodu przerzuconego w podmiotach powiązanych Stawki podatkowe Okres podatkowy i okres rozliczeniowy Samowymiar (samoobliczenie) Przypisanie dochodu do właściwego okresu podatkowego i rozliczeniowego Rozliczenie udziałów na rzecz jednostek samorządu terytorialnego Rozliczenie podatku zryczałtowanego przez płatników Wpłata z zysku Podatek od towarów i usług Wprowadzenie

7 2. Podmiot podatku Przedmiot opodatkowania Podstawa opodatkowania Stawki podatku Zasady wymiaru i poboru Szczególne zasady wymiaru i poboru podatku Podatek akcyzowy Wprowadzenie Przedmiot opodatkowania podatkiem akcyzowym Zakres podmiotowy podatku akcyzowego Powstanie obowiązku podatkowego Podstawa opodatkowania i stawki akcyzy Ulgi i zwolnienia podatkowe Zasady wymiaru i poboru podatku akcyzowego Zawieszenie poboru akcyzy Znaki akcyzy Podatek od gier Wprowadzenie Podmiot podatku Przedmiot podatku Podstawa opodatkowania Stawki podatku Terminy i formy płatności Opodatkowanie rolnictwa Przedmiot opodatkowania Zakres podmiotowy Postanie obowiązku podatkowego w podatku rolnym Grunty niepodlegające opodatkowaniu podatkiem rolnym Podstawa opodatkowania w podatku rolnym Stawki podatkowe w podatku rolnym Ulgi i zwolnienia podatkowe w podatku rolnym Wymiar zobowiązań w podatku rolnym Wymiar w drodze decyzji zobowiązania w podatku rolnym dla osób fizycznych Samowymiar zobowiązania w podatku rolnym Łączne zobowiązanie pieniężne Podatek leśny Przedmiot opodatkowania w podatku leśnym Zakres podmiotowy w podatku leśnym Podstawa opodatkowania w podatku leśnym Stawki podatkowe w podatku leśnym Ulgi i zwolnienia podatkowe w podatku leśnym Powstanie obowiązku podatkowego i wygaśnięcie obowiązku (zobowiązania) podatkowego w podatku leśnym Wymiar podatku leśnego Podatek od nieruchomości Wprowadzenie XI

8 2. Władający nieruchomościami i obiektami budowlanymi jako podatnicy podatku Przedmiot opodatkowania Podstawa opodatkowania Uchwały rad gmin określające stawki podatku od nieruchomości Zwolnienia wynikające z ustaw i uchwał rad gmin Zasady wymiaru i poboru podatku od nieruchomości Podatek od czynności cywilnoprawnych Powstanie i wygaśnięcie obowiązku uiszczenia podatku Przedmiot opodatkowania Zakres podmiotowy Podstawa obliczenia podatku od czynności cywilnoprawnych Taryfa podatkowa (stawki) Powstanie i wygaśnięcie obowiązku uiszczenia podatku Wymiar podatku od czynności cywilnoprawnych Właściwość organów podatkowych Podatek od spadków i darowizn Przedmiot opodatkowania w podatku od spadków i darowizn Zakres podmiotowy podatku od spadków i darowizn Powstanie i zakres obowiązku podatkowego Podstawa opodatkowania oraz podstawa obliczenia podatku Skala podatkowa w podatku od spadków i darowizn Ulgi i zwolnienia w podatku od spadków i darowizn Postępowanie w sprawie zapłaty oraz płatnicy i organy podatkowe właściwe w sprawach podatku od spadków i darowizn Podatek od środków transportowych Podatek od posiadania psów Opłaty Opłata skarbowa Przedmiot opłaty skarbowej Zakres podmiotowy opłaty skarbowej Powstanie i wygaśnięcie obowiązku uiszczenia opłaty skarbowej Podstawa obliczenia opłaty skarbowej Taryfa podatkowa (stawki) opłaty skarbowej Wymiar opłaty skarbowej Właściwość organów podatkowych w sprawie opłaty skarbowej Opłaty lokalne Opłata targowa Opłata miejscowa i uzdrowiskowa Opłata administracyjna Rozdział VI. Międzynarodowe i europejskie prawo podatkowe Międzynarodowe prawo podatkowe Międzynarodowe prawo podatkowe Zasada rezydencji i zasada źródła (nieograniczony i ograniczony obowiązek podatkowy) Podwójne opodatkowanie w sensie prawnym i ekonomicznym Metody unikania podwójnego opodatkowania XII

9 5. Konwencja modelowa OECD Umowy o zapobieganiu podwójnemu opodatkowaniu Zakaz dyskryminacji (równe traktowanie) Procedury wzajemnego porozumiewania się Opodatkowanie misji dyplomatycznych i urzędów konsularnych Prawo podatkowe Unii Europejskiej Rozdział VII. Postępowanie podatkowe Podstawy prawne postępowania podatkowego Postępowanie podatkowe a KPA Zasady ogólne postępowania podatkowego Zasada praworządności Zasada zaufania Zasada prawdy obiektywnej Zasada czynnego udziału strony Zasada przekonywania stron Zasada szybkości i prostoty Zasada pisemności Zasada dwuinstancyjności Zasada trwałości Zasada jawności postępowania Ewidencja podatników Uwagi wstępne Obowiązek ewidencji Aktualizacja danych Procedury kontroli podatkowej Podstawy prawne Istota, cel kontroli i zakres kontroli podatkowej Charakter prawny i miejsce kontroli podatkowej w systemie prawa podatkowego Podmioty kontrolujące i ich uprawnienia do podejmowania kontroli Podmioty kontrolowane (kontrolowany) i reprezentowanie podmiotów kontrolowanych w postępowaniu kontrolnym Formy, metody, miejsce i czas wykonywania kontroli Wyjaśnienia i przesłuchania Miejsce i czas przeprowadzania kontroli Badanie środków dowodowych Zabezpieczanie dowodów Tłumaczenie dokumentacji Procedura kontroli Wszczęcie kontroli podatkowej Upoważnienie do przeprowadzenia kontroli Zasady przeprowadzania dowodu z zeznań świadków, opinii biegłych i oględzin Zasada szybkości i prostoty postępowania Zasada czynnego udziału kontrolowanego w każdym stadium postępowania XIII

10 7.6. Zasada pisemności dokumentowanie czynności postępowania kontrolnego Zakończenie kontroli Zawieszenie i umorzenie kontroli Protokół kontroli Wnoszenie zastrzeżeń, wyjaśnień i wskazywanie wniosków dowodowych Ograniczenia ponownego wszczynania kontroli podatkowej Procedura czynności sprawdzających Czynności sprawdzające i korekty pod nadzorem Czynności o charakterze postępowania dowodowego Samowymiar i korekta samowymiaru Unormowania swoiste jurysdykcyjnego postępowania podatkowego, odróżniające je od ogólnego postępowania administracyjnego Organy podatkowe i strona postępowania Załatwianie spraw Dowody (zasady postępowania i rodzaje) Dowody z dokumentów instytucji bankowych Dowody na obejście prawa podatkowego Decyzja i jej uzasadnienie Prawo odwołania Kwalifikowany charakter odwołania Wniesienie odwołania od decyzji organu podatkowego Wymiar uzupełniający Zakaz reformationis in peius Odszkodowanie za szkodę spowodowaną wydaniem decyzji Rodzaje procedur podatkowych Rozdział VIII. Zabezpieczenie jurysdykcyjne i postępowanie egzekucyjne Zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych Zabezpieczenie przedwymiarowe (jurysdykcyjne) i egzekucyjne Przesłanki zabezpieczenia zobowiązań Przedmiot i zakres zabezpieczenia Forma prawna zabezpieczenia Termin zabezpieczenia Obowiązki proceduralne organów podatkowych Decyzja o zabezpieczeniu Procedura wykonania decyzji o zabezpieczeniu Wygaśnięcie decyzji o zabezpieczeniu Odpowiednie stosowanie instytucji o zabezpieczeniu Hipoteka przymusowa Prawo hipoteki Pojęcie hipoteki Przedmiot hipoteki Ustanowienie hipoteki Podstawa wpisu hipoteki przymusowej Wpisanie hipoteki XIV

11 5. Powstanie hipoteki Wygaśnięcie i przedawnienie hipoteki Skuteczność hipoteki przymusowej Żądanie wyjawienia nieruchomości lub praw majątkowych Zastaw skarbowy Pojęcie zastawu Przedmiot zastawu skarbowego Obowiązek wyjawienia rzeczy lub praw mogących być przedmiotem zastawu skarbowego Powstanie zastawu skarbowego Podstawa ustanowienia zastawu skarbowego Wygaśnięcie zastawu skarbowego Rejestry zastawów skarbowych Wypis z rejestru zastawów skarbowych Egzekucja zobowiązań podatkowych Uwagi wprowadzające Podmioty postępowania egzekucyjnego Zasady ogólne postępowania egzekucyjnego Przebieg postępowania egzekucyjnego Środki egzekucji należności pieniężnych z tytułu zobowiązań podatkowych Uwagi wprowadzające Egzekucja z pieniędzy Egzekucja z wynagrodzenia za pracę Egzekucja ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego i ubezpieczenia społecznego oraz renty socjalnej Egzekucja z rachunków bankowych i wkładów oszczędnościowych Egzekucja z innych wierzytelności pieniężnych Egzekucja z praw z instrumentów finansowych zapisanych na rachunku papierów wartościowych lub innym rachunku oraz z wierzytelności z rachunku pieniężnego służącego do obsługi takich rachunków Egzekucja z papierów wartościowych niezapisanych na rachunku papierów wartościowych Egzekucja z weksla Egzekucja z autorskich praw majątkowych i praw pokrewnych oraz z praw własności przemysłowej Egzekucja z udziału w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością Egzekucja z pozostałych praw majątkowych Egzekucja z ruchomości Egzekucja z nieruchomości Postępowanie zabezpieczające Rozdział IX. Prawo karne skarbowe Przestępstwa i wykroczenia skarbowe Indeks rzeczowy XV