Ra: polskie y morskie w pierwszym półroczu 2014 roku Wyniki działalności oraz ważne wydarzenia Maciej Matczak Monika Rozmarynowska Gdynia, wrzesień 2014
Wyniki działalności ów morskich w u, Gdyni oraz Szczecina-Świnoujścia w pierwszej połowie 2014 roku Pierwsza połowa 2014 roku zakończyła się dla największych ów morskich w Polsce pozytywnymi zmianami wielkości obrotów w stosunku do roku poprzedniego, co w efekcie pozwoliło na łączny wzrost wynoszący 10,4%. Najwięcej zyskały y w u (+1,39 mln ton) oraz w Gdyni (+1,16 mln ton). W przypadku ów Szczecina i Świnoujścia przyrost wyniósł 0,86 mln ton. Można jednocześnie wskazać, że osiągnięty łączny wynik (36,26 mln ton) jest rekordowym w historii polskich ów, a utrzymanie dotychczasowego poziomu przeładunków powinno pozwolić, po raz kolejny przekroczyć 70 mln ton w ujęciu rocznym. Tabela 1. Przeładunki w największych polskich ach morskich w 1H 2010-2014 (tys. ton) Szczecin-Świnoujście Gdynia Razem Zmiana 2010 2011 2012 2013 2014 2014/2013 12 797 13 862 10 482 13 990 15 380 9,9% 8 952 10 061 10 277 10 518 11 373 8,1% 5 854 7 731 7 395 8 344 9 506 13,9% 27 604 31 654 28 154 32 852 36 260 10,4% 23,30% 14,7% -11,1% 16,7% 10,4% Pozycję zdecydowanego lidera pod względem obsłużonej masy ładunkowej zachował w u. W przypadku pozostałych ów wskazać można na zmniejszającą się różnicę wielkości przeładunków, która w pierwszej połowie 2014 roku wyniosła 1,87 mln ton. Analiza struktury ładunkowej występująca w poszczególnych ach pozwala wskazać na kluczowe przyczyny notowanych zmian. Tabela 2. Struktura ładunkowa w ach, Gdyni i Szczecina-Świnoujścia w 1H 2014 roku (tys. ton, roczna dynamika) Węgiel i koks Ruda Inne masowe Zboże Drewno Drobnica Paliwa Gdynia Szczecin-Świnoujście 1 706,4-36,30% 1 135,2-17,40% 2 513,0 25,5% 0 0 680,7-34,5% 1 652,7 54,0% 689,7-11,6% 1 552,5 12,9% 819,5 52,1% 1 171,1 51,3% 686,2 17,0% 0 25,7-50,6% 6,1-41,3% 5 629,1 6,0% 6 369,5 19,3% 5 173,4 10,9% 5 572,7 27,0% 114,9 341,9% 761,4-9,3% 15 380,3 9,9% 9 506,1 13,9% 11 373,3 8,1% 2
Najważniejszą grupą, stanowiącą obecnie blisko połowę wszystkich obsługiwanych ładunków (47,4%) jest drobnica, której obsłużono łącznie 17,17 mln ton. Jest to również grupa, w której zanotowano największy przyrost przeładunków (+1,86 mln ton). Wielkość obrotów przeładunkowych drobnicy w poszczególnych ach jest na zbliżonym poziomie z przewagą u gdyńskiego, który w analizowanym półroczu zwiększył obroty tej grupy ładunkowej o ponad milion ton. Drugą pozycję wśród najważniejszych ładunków polskich ów zajęły paliwa płynne z 17,8% udziałem. W tym wypadku niekwestionowanym liderem jest w u, który obsługuje 86,4% paliw w polskich ach. Co ważne, ponad milion ton paliw przybyło w u w pierwszym półroczu 2014 roku. Istotnym jest również fakt, że przyrost ten dotyczy relacji imowej, co w efekcie powoduje zwiększenie jej udziału w ogólnych obrotach do 68,7%. Trzecią pozycję w polskich ach zajmuje węgiel i koks (14,8%). W tym przypadku jednak, obserwowano spadek łącznych obrotów o blisko 700 tys. ton. Na wynik ten z ł o ż y ł y s i ę s t r at y z a n o t ow a n e w G d a ń s k u ( - 9 7 0 t y s. t o n ) i G d y n i (-239 tys. ton) oraz ponad półmilionowy wzrost w ach Szczecina i Świnoujścia. Wśród ważnych grup ładunkowych, które dodatkowo zyskiwały w pierwszym półroczu 2014, wymienić można także ładunki inne masowe oraz zboże. W pierwszym przypadku przyrost wynoszący 10,7% przełożył się na łączne obroty na poziomie 3,9 mln ton, natomiast w odniesieniu do zboża wzrost o 7,4% oznaczał obsłużenie 2,7 mln ton. Odnotować można również fakt, że w badanym okresie ubyło w ach 360 tys. ton rudy w stosunku do roku poprzedniego. Szczegółowa analiza obrotów owych ładunkami drobnicowymi wskazuje, że najważniejszymi technologiami są w tym wypadku przewozy kontenerowe oraz ro-ro. W przypadku kontenerów odnotować można kolejny ważny rekord. To co jeszcze kilka lat temu wydawało się wynikiem nieosiągalnym w skali roku, dziś jest rzeczywistością w okresie o połowę krótszym. Polskie y morskie obsłużyły bowiem w pierwszym półroczu ponad 1 mln TEU! Szczególne znaczenie w tym sukcesie miał w Gdyni, którego obroty kontenerowe wzrosły o 75,3 tys. TEU (22%). Na wynik ten złożyły się pozytywne zmiany zarówno na terminalu BCT, który zwiększył obroty o ¼ (największy przyrost bezwzględny wśród terminali kontenerowych, +46,7 tys. TEU), jak i na sąsiednim terminalu GCT gdzie wzrost wyniósł 18%. Duży przyrost obrotów widoczny był również na trzecim, obsługującym kontenery gdyńskim terminalu BTDG. Wynik 1,7 tys. TEU oznaczał bowiem podwojenie obrotów w stosunku do pierwszego półrocza poprzedniego roku. Tabela 3. Przeładunki kontenerów w największych polskich ach morskich w pierwszym półroczu 2010-2014 (TEU) Gdynia Szczecin-Świnoujście 2010 2011 2012 2013 2014 2014-2013 210 706 312 822 410 046 579 368 621 966 7,4% 230 272 298 023 333 284 344 433 419 763 21,9% 28 273 26 733 26 346 27 918 33 569 20,2% 469 251 637 578 769 676 951 719 1 075 298 13,0% 48,2% 35,9% 20,7% 23,7% 13,0% 3
W u po kilku latach dynamicznego wzrostu nastąpił spadek tempa przyrostu obrotów, na co składają się zarówno wyczerpujące się możliwości usługowe terminala DCT, jak i trudniejsze warunki rynkowe w których terminal funkcjonuje. Zwiększenie przeładunków o 38,9 tys. TEU przełożyło się na 6,8% wzrost obrotów terminala DCT. Jednocześnie, odnotowano w u ograniczenie przeładunków na terminalu GTK Ważnym jest również fakt 20% przyrostu przeładunków kontenerów w ach Szczecina i Świnoujścia. Co istotne, rezultat ten jest wynikiem silnego przyrostu obrotów na terminalu DB Port Szczecin (21,9%) oraz zaniku przeładunków w porcie w Świnoujściu. Rysunek 1. Przeładunki kontenerów w terminalach morskich w Polsce w 1H 2013 i 2014 roku (TEU) 630 000 530 000 430 000 330 000 230 000 130 000 30 000-70 000 570 885 DCT 609 764 186 788 BCT 233 486 156 783 GCT 184 965 27 548 23 571 DB PS 13 535 11 969 GTK 869 1 703 BTDG 370 0 PHŚ Źródło: M. Borkowski, W oczekiwaniu na modal shift. Namiary na Morze i Handel. Nr. 14/15 Lipiec 2014 r., s. 25. Drugą technologią współtworzącą współczesną drobnicę są ładunki ro-ro. W tym wypadku mówić można o dwóch podstawowych jego typach, jakimi są jednostki ładunkowe oraz samochody osobowe. W przypadku jednostek frachtowych łączne obroty wyniosły 249 388 sztuk, natomiast w odniesieniu do samochodów osobowych obsługiwanych liniami regularnymi było to 132 290 pojazdów. Rysunek 2. Przeładunki ro-ro w ach morskich 1H 2014 (szt.) Jednostki ro-ro Osobowe 171 109 58 206 20 073 94 968 37 322 15 675 Szczecin-Świnoujście Gdynia 0% 20% 40% 60% 80% 100% 4
Największy udział w krajowym rynku posiada niewątpliwie w Świnoujściu (Terminal Promowy Świnoujście), który obsługuje 2/3 krajowego rynku. Wynika to głównie z jego korzystnego położenia względem ów docelowych (Ystad, Trelleborg), jak również z wysokiej częstotliwości połączeń oferowanych przez trzech operatorów: Unity Line, Polferries oraz TT Line. Ważnym ośrodkiem obsługi ruchu promowego ro-ro jest także Gdynia, gdzie połączenie z em Karlskrona staje się coraz bardziej popularne. W efekcie ten obsługuje 25% przewozów samochodów osobowych oraz 23% przewozów jednostek ro-ro. Pozostała część rynku ro-ro należy do linii -Nynäshamn. Z funkcjonowaniem linii promowych ro-ro jest związany także kolejny obszar aktywności ów morskich, jakim jest obsługa pasażerów. Co ciekawe, pomimo istotnej przewagi u w Świnoujściu w obsłudze ładunków ro-ro, krajowym liderem na rynku pasażerskim jest Gdynia (Rysunek 3). W porcie tym obsłużono blisko 232 tys. pasażerów na linii Gdynia-Karlskrona. Z usług u w Świnoujściu, w tym samym okresie skorzystało 228 tys. pasażerów. Port w u posiadający nieco ponad 9% udziału w rynku obsłużył blisko 47 tys. podróżnych. Dodać można, że jako jedyny zanotował negatywną zmianę w wielkości ruchu (-3,6%). Rysunek 3. Obsługa promowego ruchu pasażerskiego w ach morskich w pierwszej połowie 2013 i 2014 roku (osób) 250 000 228 226 231 591 1H 2013 212 110 205 663 200 000 1H 2014 150 000 100 000 50 000 0 Szczecin-Świnoujście Gdynia 48 401 46 663 Innym rodzajem ruchu pasażerskiego występującego w ach jest obsługa turystów odwiedzających Polskę na statkach wycieczkowych. Wiodącym em jest w tym wypadku Gdynia, gdzie w pierwszym półroczu było 25 wizyt wycieczkowców, na których przypłynęło 43 308 turystów. Można więc wskazać, że ruch turystyczny dodatkowo wzmacnia przewagę Gdyni na rynku obsługi pasażerów. W u gdzie występuje dużo mniejszy ruch turystyczny obsłużono 4 586 osób w ramach 12 zawinięć, co oznacza nieznaczny wzrost liczby turystów w stosunku do poprzedniego roku (6,4%). Tego rodzaju przewozy obsługiwane były również w porcie w Szczecinie. 5
wydarzenia w ach w 1 półroczu 2014 26 marca wmurowany został kamień węgielny pod budowę terminalu naftowego PERN "Przyjaźń" SA w Porcie. Symboliczna uroczystość zainaugurowała pierwszy etap inwestycji, polegający na budowie sześciu zbiorników na ropę naftową o łącznej pojemności 375 tys. m3 wraz z infrastrukturą towarzyszącą. Pierwszy etap ma zostać ukończy pod koniec 2015 roku. 12 maja upłyną termin nadsyłania ofert w sprawie nabycia akcji Port i Eksploatacja S.A. Zainteresowanie zakupem akcji zgłosiło 5 firm: Rhenus Port Logistics Sp. z o.o. z siedzibą w Szczecinie; MTMG - Morski Terminal Masowy Gdynia Sp. z o.o. z siedzibą w Gdyni; Konsorcjum firm Węglokoks S.A. z siedzibą w Katowicach oraz PKP Cargo S.A. z siedzibą w Warszawie; Mariner Capital Limited z siedzibą St. Julian, Malta oraz Erontrans Sp. z o.o. z siedzibą w Pruszczu im. Od 17 maja DCT obsługuje kolejny oceaniczny serwis armatora Maersk. Serwis CRX łączy y w: Meksyku, Belize, Panamie i Kostaryce z Europą Północną. Dotychczas ostatnim em w Europie w tej pętli był Bremerhaven. Obecnie statki serwisu zawijają także do: a, Sankt Petersburga i Ust Ługi w Rosji, a także do fińskiego u Kotka. 21 maja w terminalu DCT oddano oficjalnie do użytku nową czterotorową bocznicę kolejową, będącą w stanie pomieścić pełnowymiarowy pociąg. Jej przepustowość szacowana jest na 700 tys. TEU rocznie. Koszt projektu wyniósł 10 mln zł i niemal w połowie został sfinansowany ze środków unijnych. 17 czerwca przedstawiciele Zarządu Morskiego Portu S.A. oraz wykonawców robót i usług nadzoru podpisali umowy na realizację zadań w ramach projektu: "Rozbudowa intermodalnego terminalu kontenerowego w rejonie Nabrzeża Szczecińskiego w Porcie ". Planowany całkowity koszt inwestycji szacowany jest na ponad 44,6 mln zł, z czego 17,6 mln zł będzie pochodzić z Funduszu Spójności. Realizacja inwestycji ma potrwać do końca 2015 roku. Gdynia 27 stycznia podpisano umowę nabycia przez Zarząd Morskiego Portu Gdynia S.A. od Stoczni Marynarki Wojennej S.A. części Nabrzeża Gościnnego. Zakup Nabrzeża Gościnnego jest istotny dla realizacji inwestycji polegającej na pogłębieniu toru podejściowego i akwenów wewnętrznych oraz rozbudowy obrotnicy do 480 m, co umożliwi obsługę większych jednostek (do długości 384 m i pojemności 12 tys. TEU). 27 maja przy ulicy Kontenerowej w Gdyni, w bezpośrednim sąsiedztwie dwóch terminali kontenerowych BCT i GCT, nastąpiło uroczyste przekazanie do użytkowania 6
nowego magazynu wysokiego składowania. Obiekt wybudowany został przez firmę Przembud S.A. Najemcami nowego magazynu są m.in.: Chiquita Poland Sp. z.o.o., Agencja Celna COMPLEX SAD Małgorzata Sochaj, PEKAES S.A., Solid Logistics Sp. z o.o. 30 maja ogłoszono wyniki przetargu na przebudowę terminalu intermodalnego w porcie gdyńskim w sąsiedztwie terminalu kontenerowego BCT. Najkorzystniejszą ofertę, opiewającą na kwotę 73.548.290 zł, złożyła spółka Energopol Szczecin. Realizacja inwestycji umożliwi obsługę całych składów pociągów (o długości około 650 m) bez konieczności ich dzielenia. Prace mają być ukończone w III kwartale 2015 roku. 26 czerwca w siedzibie Zarządu Morskiego Portu Gdynia S.A. podpisano umowę zbycia 100% udziałów spółki BTDG Bałtyckiego Terminalu Drobnicowego Gdynia Sp. z o.o. na rzecz spółki OT Logistics S.A. Umowa opiewa na kwotę 57,83 mln zł. Proces prywatyzacji BTDG Sp. z o.o. rozpoczął się w roku 2012. W roku 2013 przeprowadzona została zasadnicza część procedury prywatyzacyjnej, w wyniku której wyłączność otrzymała spółka OT Logistics S.A. z siedzibą w Szczecinie. Szczecin-Świnoujście 8 stycznia uruchomione zostało nowe połączenie promowe na trasie Świnoujście- Trelleborg. Operatorem serwisu jest niemiecki armator TT Line. Trasa obsługiwana jest przez prom typu ro-pax Nils Dake, dysponujący 2200 m linią ładunkową oraz 162 kabinami dla ponad 300 pasażerów. Prom ten kursuje 6 dni w tygodniu. 22 maja oficjalnie zakończono roboty związane z inwestycją dotyczącą przebudowy infrastruktury drogowej w ach w Szczecinie i Świnoujściu, realizowanej w rejonie przeładunków drobnicowych i masowych. Projekt objął przebudowę prawie 9 km dróg wraz z towarzyszącą infrastrukturą energetyczną, infrastrukturą związaną z odprowadzeniem wód opadowych, usunięciem kolizji z sieciami energetycznymi, kanalizacyjnymi i gazowymi. Prace trwały od kwietnia 2011, a ich koszt wyniósł 63,3 mln zł, z czego unijne dofinansowanie po ostatecznym rozliczeniu ma wynieść 42,8 mln zł. Na koniec czerwca stan zaawansowania prac przy budowie terminalu LNG w Świnoujściu szacowany były na 90%. Najbardziej istotne wydarzenia na placu budowy w ostatnim okresie to m.in.: zakończenie montażu wewnętrznych zbiorników LNG, zakończenie budowy konstrukcji żelbetowych wszystkich estakad rurociągowych i koryt betonowych w kompleksie, zakończenie w większości budynków głównych prac konstrukcyjnych, zakończenie montażu ramion rozładunkowych i wieży trapowej w części morskiej terminalu. 7
Port Monitor to cykliczne ray poświęcone rynkowi owemu w Regionie Morza Bałtyckiego, w Europie i na świecie. Ray przygotowane są przez zespół ekspertów firmy Actia Forum z Gdyni.