STATYSTYKA EKONOMCZNA w LOGSTYCE Metdy sttystycze w lizie ztrudieie, płc i wydjści dr Zigiew Krwcki Ktedr Bdń Opercyjych UŁ
Ztrudieie, płce i wydjść w lizie ekmiczej przedsięirstw Alizy ekmicze prwdze w przedsięirstwie są wyikiem zptrzewi ifrmcje iezęde d skuteczeg zrządzi im D szrów tych liz leży mi sttystycz liz ztrudiei, wydjści prcy i płc, któr jest rzędziem służącym pdiesieiu sprwści zrządzi jedstk gspdrczą
Ztrudieie, czyiki je ksztłtujące i metdy di 1 Pdstwwym celem fukcjwi przedsięirstw w gspdrce rykwej jest przyszeie zysku, czyli ddwie wrtści i tym smym zwiększie mjątku włścicieli Cłść prcesów zchdzących w przedsięirstwie mż pdzielić dwie grupy: 1 Prcesy fizycze fizyczy przepływ mteriłów, półprduktów i prduktów 2 Prcesy symlicze prces zieri, przetwrzi i przepływu ifrmcji, iegu dkumetów i przepływu pieiądz Prcesy fizycze są sługiwe główie przez prcwików prdukcyjych, ich liczę kreśl prfil przedsięirstw, stsw techlgi i rgizcj prcy Wpływ prcesów symliczych pzim i strukturę ztrudiei jest rdziej skmplikwy iż prcesów fizyczych, piewż ie twrzą e tk łtw mierzlej wrtści ddej
Ztrudieie, czyiki je ksztłtujące i metdy di 2 W celu uzyski pełeg rzu zmi zchdzących w przedsięirstwie w szrze ztrudiei kiecze jest przeprwdzeie kmplekswej lizy struktury, plegjącej liczeiu i iterpretcji tkich prmetrów sttystyczych jk: miry tedecji cetrlej, zróżicwi i symetrii Brdz isttym elemetem jest tkże liz dymiki wykrzystując miry idekswe rz fukcję tredu
Metdy di pzimu i dymiki płc 1 Plityk wygrdzeń spełi w przedsięirstwie dwie zsdicze fukcje: 1 Rykwą przyciągie trkcyjych kdydtów d przedsięirstw i zpiegie ich dchdzeiu z prcy Płc rykw jest wyzcz przez pzim ppytu i pdży siły rczej Pdwyższjąc pzim wygrdzeń przedsięirstw przyciąg większą liczę zitereswych prcą 2 Mtywcyją jest istt z puktu widzei efektywści rgizcji Prcwicy czekują, że ich prc zjdzie dzwierciedleie w wygrdzeiu
Metdy di pzimu i dymiki płc 2 Celem lizy sttystyczej płc w przedsięirstwie jest uzyskie ifrmcji stie i zmich w pzimie wygrdzeń rz ich wpływie ie wielkści ekmicze, przede wszystkim wydjść prcy W prcesie lizy sttystyczej płc kiecze jest przeprwdzeie: 1 Kmplekswej lizy ich struktury, 2 Zstswie metd idekswych d pisu ich dymiki
deksy gregtwe wielkści stsukwych 1 Bdie dymiki wielkści stsukwych wymg ieg pdejści iż die dymiki wielkści slutych W przypdku przedsięirstw wielkścimi stsukwymi są: 1 Średi płc ilrz fuduszu płc i liczy ztrudiych, 2 Wydjść prcy stsuek wielkści prdukcji d czsu prcy lu liczy ztrudiych, 3 Kszt jedstkwy stsuek piesiych ksztów d ilści prdukcji Wielkść stsukwą mż zdefiiwć jk wzjemy stsuek dwóch wielkści slutych, lgiczie ze są pwiązych
deksy gregtwe wielkści stsukwych 2 Jeżeli wielkść stsukw dtyczy części zirwści, t mżemy ją zpisć stępując: stąd rz W przypdku wielkści stsukwej dtyczącej cłej zirwści, zpis m stępującą pstć: X gdzie X, le mże yć wyzczy jk średi rytmetycz wż z cząstkwych : X
deksy gregtwe wielkści stsukwych 3 Wielkść X mż rówież przedstwić jk wżą średią hrmiczą z cząstkwych wielkści : 1 X 1 Wyik z teg, że pzim wielkści stsukwej wpływ wielkść czyik rz wielkść czyik Ntmist pzim wielkści stsukwej X dl cłej zirwści jest wyzczy ie tylk przez te wrtści tych czyików, lecz tkże pd wpływem ich struktur:
deksy gregtwe wielkści stsukwych 4 W celu ustlei dymiki dej wielkści stsukwej mż psłużyć się: ideksmi idywidulymi w przypdku części zirwści : gdzie: i - pzim zjwisk w kresie dym, - pzim zjwisk w kresie pdstwwym ideksy gregtwe w przypdku cłej zirwści : X X Tk liczy ideks jest ideksem zespłwym i si zwę gregtweg (zespłweg) ideksu wszechstreg lu zmieej strukturze
deks te mż zpisć w różych, le rówwżych pstcich: 1 Pstć gól 2 Pstć stsuku dwóch średich rytmetyczych wżych, gdzie wgmi jest czyik 3 Pstć stsuku dwóch średich hrmiczych wżych, gdzie wgmi jest czyik deksy gregtwe wielkści stsukwych 5 X X : : :
deksy gregtwe wielkści stsukwych 6 Zstswie kżdej z tych frmuł jest uzleżie jest d ędących d dyspzycji ifrmcji liczwych: jeżeli ze są pzimy czyik i czyik dl kżdej części zirwści t stsuje się pstć 1 jeżeli ze są pzimy wielkści stsukwej i czyik stsuje się pstć 2 jeżeli ze są pzimy wielkści stsukwej i czyik stsuje się pstć 3
W celu kreślei c ksztłtwł dymikę wielkści stsukwej leży wyzczyć: ideksy gregtwe stłej strukturze czyik : według frmuły Pscheg według frmuły Lspeyres według frmuły Fisher deksy gregtwe wielkści stsukwych 7 s P X : : s L X : s L s P s F
ideksy gregtwe wpływu zmi strukturlych czyik : według frmuły Pscheg według frmuły Lspeyres Według frmuły Fisher deksy gregtwe wielkści stsukwych 8 s L w s P : s P w s L : w s L s P w s P s L w s L w s P w s F w s F s F
ideksy gregtwe stłej strukturze czyik według frmuły Pscheg według frmuły Lspeyres według frmuły Fisher deksy gregtwe wielkści stsukwych 9 s P : s L : s L s P s F
ideksy gregtwe wpływu zmi strukturlych czyik według frmuły Pscheg według frmuły Lspeyres Według frmuły Fisher Rówści idekswe deksy gregtwe wielkści stsukwych 10 w s P X : : : w s L X : : : w s L s P w s P s L w s L w s P w s F w s F s F
Przykłd: liz dymiki średiej płcy 1 Wydziły Fudusz płc w zł Licz ztrudiych Styczeń 2013 Styczeń 2014 Styczeń 2013 Styczeń 2014 182000 84000 70 30 57000 147000 30 70 Rzem 239000 231000 100 100 Oliczmy średie płce: Wydziły Średi płc w zł Styczeń 2013 Styczeń 2014 2600 2800 1900 2100 Rzem 2390 2310
Przykłd: liz dymiki średiej płcy 2 Ustleie dymiki średiej płcy 1 deksy idywidule dymik średiej płcy w wydziłch: wydził wydził i 2800 1,077 2600 wzrst 7,7% i 2100 1,105 1900 wzrst 10,5% 2 deks gregtwy - cłe przedsięirstw 2310 2390 0,966 spdek 3,4%
Przykłd: liz dymiki średiej płcy 3 deksy stłej strukturze ztrudiei: Wydziły Średi płc w zł Frmuł Pscheg: Ztrudieie 2600 2800 70 30 78000 196000 1900 2100 30 70 133000 63000 Rzem -------- ------- 100 100 211000 259000 2390 2310 211000 2310 : 100 s P 1,094 Średi płc w przedsięirstwie wzrsły w kresie dym 9,4% w stsuku d kresu pdstwweg, przy złżeiu stłeg pzimu i struktury ztrudiei z kresu deg, skutek zmi średich płc w pszczególych wydziłch
Przykłd: liz dymiki średiej płcy 4 Frmuł Lspeyres: s 259000 L 2390 1,084 100 Średi płc w przedsięirstwie wzrsły w kresie dym 8,4% w stsuku d kresu pdstwweg, przy złżeiu stłeg pzimu i struktury ztrudiei z kresu pdstwweg, skutek zmi średich płc w pszczególych wydziłch Frmuł Fisher: 1,0941,084 s F 1,089 Średi płc w przedsięirstwie wzrsły w kresie dym jprwdpdiej 8,9% w stsuku d kresu pdstwweg, skutek zmi średich płc w pszczególych wydziłch
Przykłd: liz dymiki średiej płcy 5 deksy zmieej strukturze ztrudiei: frmuł Pscheg 259000 2310 : 100 w s P 0,891 Jeżeli złżymy, że średie płce w u wydziłch i u kresch są tkie jk w kresie dym, t średi płc w przedsięirstwie yły iższ w kresie dym w stsuku d kresu pdstwweg 10,9% skutek zmi w strukturze ztrudiei
Przykłd: liz dymiki średiej płcy 6 - frmuł Lspeyres 211000 100 : 2390 w s L 0,883 Jeżeli złżymy, że średie płce w u wydziłch i u kresch są tkie jk w kresie pdstwwym, t średi płc w przedsięirstwie yły iższ w kresie dym w stsuku d kresu pdstwweg 11,7% skutek zmi w strukturze ztrudiei
Przykłd: liz dymiki średiej płcy 7 Frmuł Fisher: w s F 0,8910,883 0,887 Średi płc w przedsięirstwie zmlły w kresie dym jprwdpdiej 10,3% w stsuku d kresu pdstwweg, skutek zmi w strukturze ztrudiei Rówści idekswe P L F w s L 1,0940,883 0,996 w s 1,0840,891 0,966 s s P 1,0890,887 s w s F 0,996
Przykłd: liz dymiki średiej płcy 8 Łącz ce dymiki średiej płcy w przedsięirstwie, uwzględijąc ddziływie struktury ztrudiei, jest stępując: 1 Gdyy ie ył żdych zmi w strukturze ztrudiei, t średie płce wzrsłyy w kresie dym, w stsuku d kresu pdstwweg, w gricch 8,4% - 9,4% 2 Zistiłe zmiy w strukturze ztrudiei spwdwły spdek średiej płcy w gricch 10,9% - 11,7% 3 Łączie średi płc zmiejszył się 3,4% Wisek deks wszechstry ie mże smdzielie służyć d cey dymiki gregtwej wielkści stsukwej Jest wypdkwą dziłi wszystkich zmi w czyikch skłdjących się wielkść stsukwą i dpier p wyelimiwiu wpływu tych czyików mżemy dkć pmiru dymiki gregtwej wielkści stsukwej z różych puktów widzei
Przykłd: liz dymiki średiej płcy 9 deksy stłej strukturze fuduszu płc: Wydziły Średi płc w Fudusz płc zł 2600 2800 182000 84000 65 32 1900 2100 57000 147000 27 77 Rzem -------- -------- 239000 231000 109 92 2390 2310 Frmuł Pscheg: 231000 2310 : 109 s P 1,090 Średi płc w przedsięirstwie wzrsły w kresie dym 9 % w stsuku d kresu pdstwweg, przy złżeiu stłeg pzimu i struktury fuduszu płc z kresu deg, skutek zmi średich płc w pszczególych zkłdch
Przykłd: liz dymiki średiej płcy 10 Frmuł Lspeyres: 510 544 s L 1,087 Średi płc w przedsięirstwie wzrsły w kresie dym 8,7% w stsuku d kresu pdstwweg, przy złżeiu stłeg pzimu i struktury fuduszu płc z kresu pdstwweg, skutek zmi średich płc w pszczególych zkłdch Frmuł Fisher: s F 1,0901,087 1,088 Średi płc w przedsięirstwie wzrsły w kresie dym jprwdpdiej 8,8% w stsuku d kresu pdstwweg, skutek zmi średich płc w pszczególych wydziłch
Przykłd: liz dymiki średiej płcy 11 deksy zmieej strukturze fuduszu płc: Frmuł Pscheg 239000 2310 : 92 w s P 0,889 Jeżeli złżymy, że średie płce w u wydziłch i u kresch są tkie jk w kresie dym, t średi płc w przedsięirstwie yły iższ w kresie dym w stsuku d kresu pdstwweg 11,1% skutek zmi w strukturze fuduszu płc Frmuł Lspeyres 231000 109 : 2390 w s L 0,887 Jeżeli złżymy, że średie płce w u wydziłch i u kresch są tkie jk w kresie pdstwwym, t średi płc w przedsięirstwie yły iższ w kresie dym w stsuku d kresu deg 11,3% skutek zmi w strukturze fuduszu płc
Przykłd: liz dymiki średiej płcy 12 Frmuł Fisher 0,8890,887 w s F 0,888 Średi płc w przedsięirstwie zmlły w kresie dym jprwdpdiej 11,2% w stsuku d kresu pdstwweg, skutek zmi w strukturze fuduszu płc Rówści idekswe: P L F 1,0940,883 s w s L 1,0840,891 s w s P 1,0890,887 s w s F 0,996 0,966 0,996
Przykłd: liz dymiki średiej płcy 13 Łącz ce dymiki średiej płcy w przedsięirstwie, uwzględijąc ddziływie struktury fuduszu płc, jest stępując: 1 Gdyy ie ył żdych zmi w strukturze fuduszu płc, t średie płce wzrsłyy w kresie dym, w stsuku d kresu pdstwweg, w gricch 8,7% - 9,0% 2 Zistiłe zmiy spwdwły spdek średiej płcy w gricch 11,1% - 11,3% 3 Łączie średi płc zmiejszył się 3,4% Pdsumwie Agregtwe ideksy wielkści stsukwych wykrzystywe mgą yć rówież d prówń przestrzeych Kstrukcj wskźików prówń przestrzeych różi się d kstrukcji ideksów wielkści stsukwych jedyie w przyjęciu wyrej sytucji przestrzeej z pdstwwą, iej (prówwczej) z dą
Wydjść czyiki ją ksztłtujące i metdy di 1 Wydjść prcy jest jedym z jwżiejszych wskźików chrkteryzujących dziłlść przedsięirstw Wydjść prcy t stsuek wielkści prdukcji w dym kresie d kłdów prcy żywej piesiych jej wytwrzeie Wielkść prdukcji mże yć wyrż: w jedstkch turlych, w jedstkch umwych, prcchłści, wrtściw (w przypdku prdukcji iejedrdej) Nkłdy prcy żywej mgą yć mierze: liczą wszystkich ztrudiych, liczą prcwików prdukcyjych, liczą rczgdzi
Wydjść czyiki ją ksztłtujące i metdy di 2 Czyiki ksztłtujące wydjść prcy mżemy pdzielić : 1 Wewętrze: rgizcj prcy, kwlifikcje prcwików, stsw techlgi, 2 Zewętrze: mżliwści sprzedży wytwrzych prduktów y pdził czyików wpływjących dymikę wydjści prcy dzieli je : 1 tesywe: mily czs prcy, rmy prcy, prduktywść mjątku trwłeg 2 Ekstesywe: wydłużie czsu prcy
Wydjść czyiki ją ksztłtujące i metdy di 3 Celem lizy sttystyczej wydjści w przedsięirstwie jest uzyskie ifrmcji jej stie i zmich, rz ich wpływie ie wielkści ekmicze, przede wszystkim wielkść wygrdzeń W prcesie lizy sttystyczej wydjści kiecze jest przeprwdzeie: 1 Kmplekswej lizy jej struktury, 2 Zstswie metd idekswych d pisu jej dymiki
Przykłd: liz dymiki wydjści 1 Wyró Prdukcj w szt Rczgdziy Wydjść dywiduly ideks wydjści Styczeń Luty Styczeń Luty Styczeń Luty A 200 280 800 840 0,25 0,33 1,33 B 100 120 600 600 0,167 0,20 1,20 C 160 200 800 1000 0,20 0,20 1,00 Rzem 460 600 2200 2440 0,209 0,246 1,177 w w i w
Przykłd: liz dymiki wydjści 2 Ustleie dymiki wydjści prcy 1 deksy idywidule dymik wydjści przy prdukcji wyrów: wyró A i w 0,33 1,32 0,25 wzrst 32% wyró B i w 0,20 0,167 1,20 wzrst 20% Wyró C 0,20 i w 1,0 0,20 2 Agregtwy ideks wydjści ez zmi w 0,246 0,209 1,177 wzrst 17,7%
Przykłd: liz dymiki wydjści 3 deksy stłej strukturze czsu prcy: Wyró Prdukcj w szt Czs prcy w gdz Wydjść Styczeń Luty Styczeń Luty Styczeń Luty A 200 280 800 840 0,25 0,33 264 210 B 100 120 600 600 0,166 0,20 120 100 C 160 200 800 1000 0,20 0,20 160 200 Rzem 460 600 2200 2440 0,209 0,246 544 510 Frmuł Pscheg 600 510 s P w 1,177 w w w w Wydjść w przedsięirstwie wzrsły w kresie dym 17,7% w stsuku d kresu pdstwweg, przy złżeiu stłeg pzimu i struktury czsu prcy z kresu deg, skutek zmi wydjści cząstkwych
Przykłd: liz dymiki wydjści 4 Frmuł Lspeyres Frmuł Fisher 544 460 s L w 1,183 Wydjść w przedsięirstwie wzrsły w kresie dym 18,3% w stsuku d kresu pdstwweg, przy złżeiu stłeg pzimu i struktury czsu prcy z kresu pdstwweg, skutek zmi wydjści cząstkwych 1,1831,176 s F w 1,179 Wydjść w przedsięirstwie wzrsły w kresie dym jprwdpdiej 17,9% w stsuku d kresu pdstwweg, skutek zmi wydjści cząstkwych
Przykłd: liz dymiki wydjści 5 deksy zmieej strukturze czsu prcy: - frmuł Pscheg 600 544 : 2440 2200 w s P w 0,996 Jeżeli złżymy, że wydjści przy prdukcji wyrów u kresch są tkie jk w kresie dym, t wydjść w przedsięirstwie yły iższ w kresie dym w stsuku d kresu pdstwweg 0,4% skutek zmi w strukturze czsu prcy - frmuł Lspeyres 510 460 : 2440 2200 w s L w Jeżeli złżymy, że wydjści przy prdukcji wyrów u kresch są tkie jk w kresie pdstwwym, t zmi pzimu i struktury czsu prcy ie mił y żdeg wpływu średią wydjść w przedsięirstwie w kresie dym, któr utrzymł y się pzimie kresu pdstwweg 1,0
Przykłd: liz dymiki wydjści 6 - frmuł Fisher w s F w 0,9961,0 0,998 Wydjść w przedsięirstwie zmlły w kresie dym jprwdpdiej 0,2% w stsuku d kresu pdstwweg, skutek zmi w strukturze czsu prcy Łącz ce dymiki średiej wydjści w przedsięirstwie, uwzględijąc stły pzim i strukturę czsu prcy, jest stępując: 1 Gdyy ie ył żdych zmi w strukturze czsu prcy, t średi wydjść prdukcji wyrów wzrsłyy w kresie dym, w stsuku d kresu pdstwweg, w gricch 17,7% - 18,3% 2 Zistiłe zmiy w strukturze czsu prcy spwdwły spdek średiej wydjści w gricch 0,4% - 0,0% 3 Łączie średi wydjść wzrsł 17,7%
Przykłd: liz dymiki wydjści 7 Rówści idekswe w w P L s w w s L w 1,1771,00 1,177 1,1830,996 s w s w P w 1,177 w F 1,1790,998 s w s w F w 1,177
Przykłd: liz dymiki wydjści 8 deksy stłej strukturze wielkści prdukcji: Wyró Prdukcj w szt Czs prcy w gdz Wydjść Styczeń Luty Styczeń Luty Styczeń Luty A 200 280 800 840 0,25 0,33 264 606 B 100 120 600 600 0,166 0,20 723 500 C 160 200 800 1000 0,20 0,20 1000 750 Rzem 460 600 2200 2440 0,209 0,246 1987 1856 Frmuł Pscheg 600 600 : 2440 1987 s P 0,814 Wydjść w przedsięirstwie zmlły w kresie dym 18,6% w stsuku d kresu pdstwweg, przy złżeiu stłeg pzimu i struktury wielkści prdukcji z kresu deg, skutek zmi wydjści cząstkwych w w w w
Przykłd: liz dymiki wydjści 9 Frmuł Lspeyres 460 1856 460 : 2200 s L 1,187 Wydjść w przedsięirstwie wzrsły w kresie dym 18,7% w stsuku d kresu pdstwweg, przy złżeiu stłeg pzimu i struktury wielkści prdukcji z kresu pdstwweg, skutek zmi wydjści cząstkwych Frmuł Fisher s F 0,8141,187 0,983 Wydjść w przedsięirstwie zmlły w kresie dym jprwdpdiej 1,7% w stsuku d kresu pdstwweg, skutek zmi wydjści cząstkwych
Przykłd: liz dymiki wydjści 10 deksy zmieej strukturze wielkści prdukcji: Frmuł Pscheg 600 460 : 2440 1856 w s P w 0,992 Jeżeli złżymy, że wydjści przy prdukcji wyrów w u kresch są tkie jk w kresie dym, t wydjść w przedsięirstwie yły iższ w kresie dym w stsuku d kresu pdstwweg 0,8% skutek zmi w strukturze i wielkści prdukcji Frmuł Lspeyres 600 460 : 1987 2200 w s L w 1,445 Jeżeli złżymy, że wydjści przy prdukcji wyrów w u kresch są tkie jk w kresie pdstwwym, t wydjść w przedsięirstwie yły wyższ w kresie dym w stsuku d kresu pdstwweg 44,5% skutek zmi w strukturze i wielkści prdukcji
Przykłd: liz dymiki wydjści 11 Frmuł Fisher w s F 0,9921,445 1,197 Wydjść w przedsięirstwie wzrsły w kresie dym jprwdpdiej 19,7% w stsuku d kresu pdstwweg, skutek zmi w strukturze i wielkści prdukcji Łącz ce dymiki średiej wydjści w przedsięirstwie, uwzględijąc ddziływie struktury i wielkści prdukcji, jest stępując: 1 Gdyy ie ył żdych zmi w strukturze i wielkści prdukcji, t dymik średiej wydjści w kresie dym, w stsuku d kresu pdstwweg, whł y się gricch ( 18,6% ; 18,7%) 2 W skutek zistiłych zmi dymik średiej wydjści wh się w gricch (- 0,8%;44,5%) 3 Łączie średi wydjść wzrsł 17,7%
Przykłd: liz dymiki wydjści 12 Rówści idekswe w w P L 0,8141,445 s w s w L w 1,1870,992 s w s w P w 1,177 1,177 w F 0,9831,197 s w s w F w 1,177