KARTA KURSU Odnowa Biologiczna Nazwa Nazwa w j. ang. Metodologia nauk przyrodniczych Methodology of the natural science Kod Punktacja ECTS* 2.0 Koordynator Dr hab. Alicja Walosik Zespół dydaktyczny Dr hab. Alicja Walosik Opis kursu (cele kształcenia) Celem wykładów jest zapoznanie studentów z problematyką metodologii nauk przyrodniczych na tle ogólnej metodologii nauk (specyfika wiedzy naukowej, język badawczy, relacje między teorią i empirią), zapoznanie z wybranymi filozoficznymi i naukowymi ujęciami przyrody; z metodologicznym aparatem pojęciowym w zakresie nauk przyrodniczych; przedstawienie struktury badań naukowych i procedury badawczej w naukach przyrodniczych; ukazanie uwarunkowań zdobywania wiedzy naukowej. Celem wykładów będzie zwrócenie uwagi na współczesne spory między indukcjonizmem a falsyfikacjonizmem w metodologii badań naukowych. Warunki wstępne Wiedza Podstawowa wiedza z zakresu filozofii, logiki i ogólnej metodologii nauk. Umiejętności Kursy 1
Efekty kształcenia Wiedza Efekt kształcenia dla kursu W01 Ma pogłębioną wiedzę na temat metodologii nauk jako metanauki kompleksowej, typów i składników metodologii nauk. W02 Objaśnia metodologiczne aspekty twierdzeń naukowych. W03 Charakteryzuje nauki empiryczne. W04 Definiuje podstawowe pojęcia z zakresu metodologii nauk przyrodniczych. W05 Opisuje strukturę badań naukowych. W06 Omawia klasyczny i falsyfikowalny model metody eksperymentalnej W07 Charakteryzuje badania nad poznaniem naukowym, jego metodami, celami i zakresem. W08 Charakteryzuje cechy paradygmatu (T. Kuhn), omawia paradygmaty w naukach przyrodniczych W09 Posiada wiedzę na temat struktury i funkcji nauki W10.Wymienia i charakteryzuje metody badań naukowych w naukach przyrodniczych. W11. Wymienia rodzaje prac naukowych. Objaśnia strukturę pracy badawczej. Odniesienie do efektów dla specjalności (określonych w karcie programu studiów dla modułu specjalnościowego) Umiejętności Efekt kształcenia dla kursu Odniesienie do efektów dla specjalności (określonych w karcie programu studiów dla modułu specjalność) 2
U01 Planuje i przeprowadza badania empiryczne. Interpretuje wyniki i dane z literatury. Korzysta z baz danych dostępnych przez Internet. Sporządza sprawozdania z własnych badań. Opracowuje uzyskane wyniki. U02 Potrafi przygotować i zaprezentować wyniki i wnioski z zaplanowanych badań U03 Dokonuje analizy procesu poznania naukowego U04 Interpretuje filozoficzne uwarunkowania wiedzy przyrodniczej; U05 Posiada umiejętność posługiwania się argumentacją teoretyczną (filozoficzną);formułowania krytyki; rozumienia miejsca i roli procedur sprawdzających. U06 Posiada umiejętność przechodzenia od dyskursu potocznego do metodologicznego w obszarze refleksji nad przyrodą K_U01, K_U02, K_U13, K_U05, K_U13, K_U14, K_U15, K_U17 K_U01, K_U02, K_U13, K_U05, K_U13, K_U14, K_U15, K_U14 K_U14 K_U14 Kompetencje społeczne Efekt kształcenia dla kursu K01, Stosuje metodę samokształcenia i dostrzega potrzebę uczenia się K02 Działa w grupie i organizuje pracę w określonym zakresie, słucha uwag prowadzącego zajęcia i stosuje się do jego zaleceń K03 Orientuje się w zagadnieniach związanych z etyką badań naukowych. Odniesienie do efektów dla specjalności (określonych w karcie programu studiów dla modułu specjalnościowego) K_K01 K_K07 K_K08, K_K10 Organizacja Forma zajęć Wykład (W) Ćwiczenia w grupach A K L S P E Liczba godzin 15 Opis metod prowadzenia zajęć 3
Wykład informacyjny połączony z prezentacją multimedialną, dyskusją Formy sprawdzania efektów kształcenia E learning Gry dydaktyczne Ćwiczenia w szkole Zajęcia terenowe Praca laboratoryjna Projekt indywidualny Projekt grupowy Udział w dyskusji Referat Praca pisemna (esej) Egzamin ustny Egzamin pisemny Inne W01 W02 W03 W04 W05 W06 W07 W08 W09 x W10 x W11 x U01 U02 U03 U04 U05 U06 K01 K02 K03 Kryteria oceny Na zakończenie zajęć test sprawdzający poziom osiągnięć studentów Uwagi Efektem kształcenia ma być wiedza z zakresu historycznego rozwoju przyrodoznawstwa oraz umiejętność rozpoznawania odmiennych postaw metodologicznych (odniesienie do zakładanych efektów kierunkowych). Treści merytoryczne (wykaz tematów) 4
1. Metodologia nauki i nauk. Przedmiot, zakres, problematyka, kierunki badań. 2. Logiczna teoria nauki. Pojęcia nauki i naukowości, czym różni się nauka od nie-nauki? istota i pojęcie nauki, aspekty nauki, historia nauki (dzieje pojmowania nauki), struktura i dynamika teorii naukowej, podział nauk (klasyfikacja nauk), podział nauk według dziedzin zastosowań, podział nauk na dziedziny i dyscypliny naukowe, typologia nauk, nauki przyrodnicze struktura, sposób rozumienia nauki, rozmaitość i jedność nauk, metodologiczne osobliwości (odrębności) nauk. 3. Sposoby (metody) i uwarunkowania poznawania rzeczywistości w nauce. Procesy poznania naukowego: analiza i synteza, dedukcja i indukcja, porównywanie i przeciwstawianie, uogólnianie i wnioskowanie. 4. Na czym polega metoda naukowa ogólnie? Założenia, wytyczne, cele, postępowanie. Dwa źródła (metody?) poznania w nauce obserwacja (empiria) i rozumowanie. 5. Teoria rozumowań, racjonalne i nieracjonalne źródła przekonań, Charakterystyka i źródła rozumowania, Pytania, Natura rozumowania, Podział rozumowań, Błędy rozumowania Erystyka. Metoda naukowa, metoda dedukcyjna, metoda statystyczna, metoda indukcyjna, metoda historyczna.6. Typy badań naukowych (weryfikacyjne i diagnostyczne). Wyjaśnienia naukowe i ich rodzaje. 7. Wybrane metody i techniki gromadzenia, porządkowania, analizowania, syntetyzowania, wyciągania wniosków i przedstawiania wyników badań, wskazanie, jak stosowanie odpowiednich metod przyczynia się do tworzenia poglądów, tez i wiedzy uzasadnionej. 8. Struktura badań naukowych, Metody badawcze stosowane w naukach przyrodniczych, Rodzaje i struktura eksperymentu, Formułowanie problemów badawczych, Wyłanianie hipotez, Weryfikowanie hipotez badawczych, Rodzaje zmiennych. Rodzaje prac naukowych, Struktura pracy badawczej. Relacje przyroda- nauka- kultura. Wykaz literatury podstawowej Apanowicz J. Metodologia ogólna. Gdynia 2002. Apanowicz J. Metodologiczne aspekty procesu poznania naukowego w teorii organizacji i zarządzania. Gdynia 2000 Grobler, Adam (2008). Metodologia nauk. Kraków: Wydawnictwo Aureus, Wydawnictwo Znak. Hajduk, Zygmunt (2001). Ogólna metodologia nauk. Wydanie II zmienione. Lublin: KUL. Hajduk Z. Metodologia nauk przyrodniczych. WN KUL Lublin 2002. Wykaz literatury uzupełniającej Kamiński, Stanisław (1992). Nauka i metoda. Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk. Wydanie IV poprawione. Lublin: KUL. Marciszewski, Witold (2007). Zestawienie wybranych pojęć kluczowych metodologii nauk. http://www.calculemus.org/lect/08metod/6-zestawienie.html Bilans godzinowy zgodny z CNPS (Całkowity Nakład Pracy Studenta) Ilość godzin w kontakcie z Wykład 15 5
prowadzącymi Konwersatorium (ćwiczenia, laboratorium itd.) Pozostałe godziny kontaktu studenta z prowadzącym 5 Lektura w ramach przygotowania do zajęć 10 Ilość godzin pracy studenta bez kontaktu z prowadzącymi Przygotowanie krótkiej pracy pisemnej lub referatu po zapoznaniu się z niezbędną literaturą przedmiotu Przygotowanie projektu lub prezentacji na podany temat (praca w grupie) Przygotowanie do egzaminu 5 5 Ogółem bilans czasu pracy 40 Ilość punktów ECTS w zależności od przyjętego przelicznika 2.0 6