A.Miszkiewicz, Wroclaw University of Economic Krótkoterminowe planowanie finansowe na podstawie przedsiębiorstwa z branży z branży firm centralnych (head offices) i holdingów z wyłączeniem holdingów finansowych. working paper JEL Classification: A10 Słowa kluczowe: Krótkoterminowe planowanie finansowe, zarządzanie należnościami, zarządzanie środkami pieniężnymi. Streszczenie: Poniższy raport przedstawia sposoby krótkoterminowego planowania finansowego na przykładzie przedsiębiorstwa z branży firm centralnych (head offices) i holdingów z wyłączeniem holdingów finansowych. Przedstawione obliczenia prezentują wpływ zarządzania należnościami na wartość przedsiębiorstwa oraz prognozę środków pieniężnych na podstawie preliminarza środków pieniężnych.
Przedmiotem niniejszej pracy jest zaproponowanie strategii zarządzania środkami pieniężnymi, preliminarza środków pieniężnych, zarządzania należnościami, zarządzania zapasami dla wybranego przedsiębiorstwa z branży firm centralnych (head offices) oraz holdingów z wyłączeniem holdingów finansowych. Przedsiębiorstwo, które zostało wybrane do analizy to jednostka, która prowadzi działalność w szeroko rozumianej sprzedaży hurtowej sprzętu komputerowego, oprogramowani, sprzętu elektronicznego i telekomunikacyjnego oraz usług z dziedziny technologii informatycznych i komunikacyjnych. Planowanie finansowe można podzielić na planowanie krótkoterminowe (na potrzeby bieżące przedsiębiorstwa) oraz planowanie długoterminowe (strategiczne). Krótkoterminowe planowanie finansowe to przede wszystkim decyzje dotyczące środków pieniężnych, ich wpływów i wypływów oraz poziomu w okresie do roku. Plany muszą być określone w czasie, muszą być mierzalne i możliwe do osiągnięcia. Podstawą ich tworzenia są bieżące działania finansowania działalności przedsiębiorstwa. W pierwszej kolejności zostanie ustalona optymalna wielkość dostawy materiałów i towarów EOQ, służących do prowadzenia działalności i minimalizującą całkowite koszty zapasów. 1 Tabela 1 przedstawia przyjęte założenia. Tabela 1. Dane dotyczące zapasów w przedsiębiorstwie Dane Wartość jednostka przeciętny okres realizacji zamówienia 21,00 dni roczne zapotrzebowanie na towary 1500000,00 szt koszty zamawiania (Kz) 800,00 zł cena 1 szt. 350,00 zł procentowy udział kosztu utrzymania zapasów C 8,00 % poziom zapasów bezpieczeństwa 800000,00 szt współczynnik bezpieczeństwa (Us) 18,00 % błąd prognozy (ŝ) 800,00 szt Źródło: opracowanie na podstawie M. Sierpińska, T. Jachna, Metody podejmowania decyzji finansowych, PWN, Warszawa 2007, s. 108. 1 M. Sierpińska, T. Jachna, Metody podejmowania decyzji finansowych, PWN, Warszawa 2007, s. 154.
Na podstawie powyższych dany można wyznaczyć optymalną wielkość zamówienia EOQ, która dla 21 dni będzie wynosić 6172 szt. Wzór: W. Pluta, G. Michalski, Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, C. H. Beck, Warszawa 2005, s.71. Dzięki powyższym obliczeniom, można wyznaczyć optymalną ilość dostaw w ciągu roku która będzie wynosić Przeciętny stan zapasów kształtuje się na poziomie 71 429 szt. co kwotowo odpowiada 25 000 000,00zł. Całkowity koszt zapasów TCI wynosi: Wzór: W. Pluta, G. Michalski, Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, C. H. Beck, Warszawa 2005, s.71. Przyczyny powstawania przeterminowanych i nieściągalnych należności, są podstawą w ogólnej ocenie należności. Źródeł ich powstawania trzeba szukać w polityce kredytowania przedsiębiorstwa. Zbyt rygorystyczna polityka kredytowania może zmniejszyć przychody ze sprzedaży, ze względu na to że odbiorcy będą mieli mniej czasu na regulowanie należności,. Zbyt liberalna polityka może doprowadzić do zwiększenia sprzedaży, zwiększenia poziomu należności, a w konsekwencji do szukania źródeł finansowania bieżącej działalności przedsiębiorstwa. W celu ustalenia optymalnej polityki należności, przydatna jest analiza przyrostowa, służąca ocenie efektów zmian w polityce kredytowej przedsiębiorstwa. 2 2 G. Michalski, Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, PWN, Warszawa 2005, s.158.
Przy ocenie czy należności są prawidłowo zarządzane służy wskaźnik rotacji należności. W celu obliczenia niniejszego wskaźnika posłużą dane ze sprawozdania finansowego zawarte w tabeli 2. Tabela 2. Wybrane dane ze sprawozdań finansowych jednostki Wybrane pozycje Na dzień 31.12.2011 Na dzień 31.12.2012 Przychody ze sprzedaży 2 961 589 000,00 zł 3 693 072 000,00 zł Należności krótkoterminowe 599 630 000,00 zł 504 304 000,00 zł Zobowiązania krótkoterminowe 679 949 000,00 zł 587 483 000,00 zł Źródło: Opracowanie własne Źródło: opracowanie na podstawie M. Sierpińska, T. Jachna, Metody podejmowania decyzji finansowych, PWN, Warszawa 2007, s. 96. Jak można zauważyć w analizowanych okresach nastąpiła poprawa wskaźnika rotacji należności. W roku 2011 przedsiębiorstwo zbyt długo kredytowało swoich odbiorców, co skutkowało problemami z płynnością. Wskaźnik ten poprawił się w 2012 roku, co może oznaczać poprawienie polityki kredytowania czyli zaostrzenie polityki ściągania należności od odbiorców. Rachunek przepływów pieniężnych za 2012r. pokazuje, iż wypływy środków pieniężnych, są mniejsze do ich wpływów. Przy założeniu, że wpływy i wypływy są znane w analizowanym okresie, pozwala to na zastosowania modelu Berenka do zarządzania środkami pieniężnymi. 3 3 Michalski Grzegorz, Model Baumola, http://michalskig.ue.wroc.pl/mspmzsp.pdf, s. 1-2.
Tabela 3. Dane dotyczące analizy zarządzania środkami pieniężnymi Koszty transakcyjne F 380 średnia miesięczna nadwyżka środków pieniężnych P 1 124 916,67 zł koszt alternatywny utrzymania środków pieniężnych k 12% Źródło: Opracowanie własne Analizowane przedsiębiorstwo osiąga miesięczną nadwyżkę środków pieniężnych 2012 roku na poziomie 1 124 916,67 zł co oznacza, iż optymalna wielkość jednego transferu wyniesie: Źródło: Wiesław Pluta, Grzegorz Michalski, Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, CH BECK, Warszawa 2005, s.100. Powyższe obliczenia pokazują, że transfer powinien odbywać się 4 razy w miesiącu ( ) czyli w przeciągu roku 48 razy. Odpowiedni stan środków pieniężnych utrzymywany w przedsiębiorstwie, wymaga nie tylko bieżącego monitorowania aktywów bieżących i zobowiązań, ale również tych których przedsiębiorstwo może spodziewać się w przyszłości. W tym celu przedsiębiorstwo powinno sporządzić budżet środków pieniężnych. Budżet ten powinien być sporządzany w okresie 6 miesięcy do przodu, w zależności od posiadanych możliwości prognostycznych. 4 Tabela 4 przedstawia praktyczne wykorzystanie metod prognostycznych w celu ustalenia budżetu środków pieniężnych na okres styczeń sierpień 2013r. Przychody ze sprzedaży zostały zaczerpnięte z prognozowanych przepływów sprzedaży obliczanych w pracy Planowanie sprzedaży dla przedsiębiorstwa z branży firm centralnych (head offices) oraz holdingów z wyłączeniem holdingów finansowych. 4 W. Pluta, G. Michalski, Krótkoterminowe zarządzanie kapitałem, C. H. Beck, Warszawa 2005, s. 105.
Tabela 4. Budżet przepływów pieniężnych I. WPŁYWY I WYDATKI w zł Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień 1 Przychody ze sprzedaży (CR) 384 695 000,00 zł 384 695 000,00 zł 384 695 000,00 zł 384 695 000,00 zł 384 695 000,00 zł 384 695 000,00 zł 384 695 000,00 zł 384 695 000,00 zł 2 Wpływ od 0 do 30 dni - (55% CR okresu t) 211 582 250,00 zł 211 582 250,00 zł 211 582 250,00 zł 211 582 250,00 zł 211 582 250,00 zł 211 582 250,00 zł 3 Wpływy od 31 do 60 dni - (35% CR z okresu t-1) 134 643 250,00 zł 134 643 250,00 zł 134 643 250,00 zł 134 643 250,00 zł 134 643 250,00 zł 134 643 250,00 zł 4 Wpływy od 61 do 90 dni - (9% CR z okresu t-2) 34 622 550,00 zł 34 622 550,00 zł 34 622 550,00 zł 34 622 550,00 zł 34 622 550,00 zł 34 622 550,00 zł 5 Wpływy od 90 do 120 dni - (1% CR z okresu t-3) 3 846 950,00 zł 3 846 950,00 zł 3 846 950,00 zł 3 846 950,00 zł 3 846 950,00 zł 3 846 950,00 zł 6 Suma Wpływów (2+3+4+5) 384 695 000,00 zł 384 695 000,00 zł 384 695 000,00 zł 384 695 000,00 zł 384 695 000,00 zł 384 695 000,00 zł 7 Zakup mat., energii, siły roboczej i immych VC (40% z CR) 153 878 000,00 zł 153 878 000,00 zł 153 878 000,00 zł 153 878 000,00 zł 153 878 000,00 zł 153 878 000,00 zł 153 878 000,00 zł 8 Suma wypływów wydatków za VC (81+8b+8c+8d) 153 878 000,00 zł 153 878 000,00 zł 153 878 000,00 zł 153 878 000,00 zł 153 878 000,00 zł 153 878 000,00 zł 8a Wypływy wydatkó za VC od 0 do 30 dni -(40% VCz okresu t) 61 551 200,00 zł 61 551 200,00 zł 61 551 200,00 zł 61 551 200,00 zł 61 551 200,00 zł 61 551 200,00 zł 8b Wypływy wydatków za VC od 31 do 60 dni (30% VC z okresu t-1) 46 163 400,00 zł 46 163 400,00 zł 46 163 400,00 zł 46 163 400,00 zł 46 163 400,00 zł 46 163 400,00 zł 8c Wypływy wydatków za VC od 61 do 90 dni - (25% VC z okresu t-2) 38 469 500,00 zł 38 469 500,00 zł 38 469 500,00 zł 38 469 500,00 zł 38 469 500,00 zł 38 469 500,00 zł 8d Wypływy wydatków za VC od 91 do 120 dni - (5% VC z okresu t-3) 7 693 900,00 zł 7 693 900,00 zł 7 693 900,00 zł 7 693 900,00 zł 7 693 900,00 zł 7 693 900,00 zł II. PRZYROST ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH 9 Należności otrzymane (6) 384 695 000,00 zł 384 695 000,00 zł 384 695 000,00 zł 384 695 000,00 zł 384 695 000,00 zł 384 695 000,00 zł 10 Płatności za zakupione VC (8) 153 878 000,00 zł 153 878 000,00 zł 153 878 000,00 zł 153 878 000,00 zł 153 878 000,00 zł 153 878 000,00 zł 11 Wydatki związane z kosztami stałymi (60% z CR) 230 817 000,00 zł 230 817 000,00 zł 230 817 000,00 zł 230 817 000,00 zł 230 817 000,00 zł 230 817 000,00 zł 12 Wydatki inwestycyjne - zł - zł - zł 3 200 000,00 zł - zł - zł 13 Wydatki ogółem (10+11+12) 384 695 000,00 zł 384 695 000,00 zł 384 695 000,00 zł 387 895 000,00 zł 384 695 000,00 zł 384 695 000,00 zł 14 Przyrost (ubytek) środków pieniężnych (9-13) - zł - zł - zł - 3 200 000,00 zł - zł - zł III. ZAPOTRZEBOWANIE NA FINANSOWANIE ZEWNETRZNE 15 Środki pieniężne na początku miesiąca 9 230 000,00 zł 9 230 001,00 zł 9 230 002,00 zł 9 230 003,00 zł 9 230 004,00 zł 9 230 005,00 zł 16 Środki pieniężne na koniec miesiąca 9 230 000,00 zł 9 230 001,00 zł 9 230 002,00 zł 6 030 003,00 zł 9 230 004,00 zł 9 230 005,00 zł 17 Docelowy poziom środków pieniężnych (C*) 8 000 000,00 zł 8 000 001,00 zł 8 000 002,00 zł 8 000 003,00 zł 8 000 004,00 zł 8 000 005,00 zł 18 Poziom nadwyżki (niedoborów) środków pieniężnych (16-17) 1 230 000,00 zł 1 230 000,00 zł 1 230 000,00 zł - 1 970 000,00 zł 1 230 000,00 zł 1 230 000,00 zł Źródło: Na podstawie: Michalski Grzegorz, Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, wyd. PWN, 2013, s 208.
Na podstawie powyższych analiz, można stwierdzić, że planowanie finansowe w przedsiębiorstwie jest bardzo ważnym elementem jego zarządzania. Wspomaga procesy decyzyjne oraz pozwala możliwość wpłynięcia na przyszłe przychody jak i koszty generowane przez firmę. Dzięki niemu przedsiębiorstwo może uniknąć problemów z płynnością finansową, a jak wiadomo z danych rynkowych to właśnie utrata płynności finansowej przyczynia się do upadku większości przedsiębiorstw.
Spis Tabel Tabela 1. Dane dotyczące zapasów w przedsiębiorstwie Tabela 2. Wybrane dane ze sprawozdań finansowych jednostki Tabela 3. Dane dotyczące analizy zarządzania środkami pieniężnymi Tabela 4. Budżet przepływów pieniężnych
BIBLIOGRAFIA 1. Michalski G., Finansowe strategie przedsiębiorstwa: podstawy teorii i przykłady, Wyższa Szkoła Zarządzania i Administracji, 2004, 2. Michalski G., Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych ODDK, Gdańsk 2008, 3. Michalski G., Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, PWN, Warszawa 2013, 4. Michalski G., Strategie finansowe przedsiębiorstw, ODDK, Gdańsk 2009, 5. Michalski G., Prędkiewicz K., Tajniki finansowego sukcesu dla mikrofirm. Od uruchomienia do stabilnego wzrostu, DH BECK, 2007, 6. Pluta W., Planowanie finansowe w przedsiębiorstwie, PWE, Warszawa 1999, 7. Pluta W., Michalski G., Krótkoterminowe zarządzanie płynnością, C.H. Beck, Warszawa 2005, 8. Pluta W.,Definicja i znaczenie krótkoterminowej płynności finansowej, Zarządzanie finansami firm Teoria i praktyka, AE, Wrocław 2004, 9. Pluta W., Zarządzanie wartością w małych i średnich przedsiębiorstwach, Wydawnictwo PWE, Warszawa 2009, 10. Bera A., red. nauk. Bielawska A, Nowoczesne zarządzanie finansami przedsiębiorstwa, Wydawnictwo C. H. Beck, Warszawa 2009, 11. Dresler Z., Czekaj J., Zarządzanie finansami przedsiębiorstw, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012, 12. Dudycz T., Analiza finansowa jako narzędzie zarządzania finansami przedsiębiorstwa, Wydawnictwo Indygo zahir media, Wrocław 2011, 13. Gołębiowski G., Tłaczała A., Analiza finansowa w teorii i w praktyce, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2009, 14. Gryko J.M., Planowanie finansowe w przedsiębiorstwie, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Poznań 2008, 15. Jog V., Suszyński C., Zarządzanie finansami przedsiębiorstwa, Wydawnictwo CIM, 2001, 16. Juja T., Analiza finansowa i opodatkowanie przedsiębiorstw : studium przypadków, Wydawnictwo Forum Naukowe Passat - Paweł Pietrzyk, Poznań 2007, 17. Kaczmarek T., Zarządzanie płynnością finansów małych i średnich przedsiębiorstw - ujęcie praktyczne, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2007, 18. Kopiński A., Finanse przedsiębiorstw, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, 2010, 19. Komorowski J., Planowanie finansowe w przedsiębiorstwie, ODDK, 2001,
20. Kowalczyk J., Kusak A., Decyzje finansowe firmy : metody analizy, C.H.Beck, 2006, Krzemińska D., Finanse małych i średnich przedsiębiorstw, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Bankowej, 2007, 21. Kusak A., Płynność finansowa : analiza i sterowanie, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Zarządzania UW, Warszawa 2006, 22. Panfil M., Zarządzanie należnościami w małym i średnim przedsiębiorstwie, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, 2004, 23. Siudak M., Zarządzanie kapitałem przedsiębiorstwa, Politechnika Warszawska, Warszawa 2001, 24. Smolarek M., Planowanie strategiczne w małej firmie, Wydawnictwo HUMIANITAS, Sosnowiec 2008, 25. Śpiewak T., Zarządzanie środkami pieniężnymi w przedsiębiorstwie : teoria i praktyka, Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego, 2008, 26. Tyrańska M., Zarządzanie zapasami produkcyjnymi: planowanie potrzeb materiałowych, Wydawnictwo AE, Kraków 1999, 27. Sprawozdanie finansowe przedsiębiorstwa z branży 52 za rok 2010 i 2011 z Monitor Polski B, 28. Strona internetowa analizowanego przedsiębiorstwa z branży nr 52, 29. http://www.wnp.pl/, 30. http://planowanie-finansowe.pl/, 31. http://www.krs-online.com.pl/, 32. http://msp.money.pl/