Rachunkowość zarządcza (cz. 2)

Podobne dokumenty
Rachunkowość zarządcza

Rola i funkcje rachunku kosztów. Systemy rachunku kosztów (i wyników)

Rachunek kosztów pełnych vs rachunek kosztów zmiennych, Przemysław Adamek Michał Kaliszuk

Systemy rachunku kosztów (i wyników)

Klasyfikacja systemów rachunku kosztów

Spis treści Rozdział 1. Współczesne zarządzanie Rozdział 2. Rachunkowość zarządcza Rozdział 3. Podstawy rachunku kosztów i wyników

Spis treści. Wprowadzenie Rozdział 1. Organizacja jako kombinacja zasobów (Jerzy S. Czarnecki)... 15

Analiza ekonomiczna w instytucjach publicznych analiza organizacji i projektów

Budżetowanie elastyczne

Budżetowanie elastyczne

Rachunek Kosztów (W1) Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH 1. Marcin Pielaszek. Rachunek kosztów. Wykład nr 1. Roboczy plan zajęć

Kalkulacja kosztów O P E R A C Y J N E I S T R A T E G I C Z N E, C. H. B E C K, W A R S Z A W A

Rachunek kosztów - przetwarzanie informacji

Controlling operacyjny i strategiczny

Warsztaty praktyk unijnych

Rachunek kosztów istota, zakres i funkcje

Rachunek kosztów normalnych

Rachunek kosztów. Rachunek Kosztów (W3) Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH 1. Rachunek kosztów normalnych, Rachunek kosztów standardowych

RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA W3

Rachunek Kosztów (W2) Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH 1. Rachunek kosztów normalnych, Rachunek kosztów standardowych.

Autorzy: ANNA SZYCHTA, ALICJA A. JARUGA, PRZEMYSŁAW KABALSKI

Pojęcie kosztu, klasyfikacja kosztów według różnych kryteriów

Klasyfikacja kosztów dla celów sprawozdawczych

Wstęp Rozdział 1. Rachunkowość zarządcza i rachunek kosztów w systemie informacyjnym przedsiębiorstwa Wprowadzenie 1.1. Rozwój rachunku kosztów i

Kalkulacja lub rachunek kosztów nośników

Kalkulacja lub rachunek kosztów nośników

Pojęcie kosztu Klasyfikacja kosztów

Kalkulacja lub rachunek kosztów nośników

Rachunek kosztów pełnych

W procesie budżetowania najpierw sporządza się część operacyjną budżetu, a po jej zakończeniu przystępuje się do części finansowej.

Rachunkowość zarządcza: analiza i interpretacja, red. Dorota Dobija, Małgorzata Kucharczyk. Wyd. 2. rozsz. i uzup.

Rachunkowość finansowa

Pojęcie kosztu Rachunek kosztów Klasyfikacja kosztów

szt. produkcja rzeczywista

Zestawy zagadnień na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia II stopnia)

szt. produkcja rzeczywista

PODSTAWY, RACHUNKOWOSCI ZARZ1\DCZEJ

Rachunek kosztów normalnych

Rachunek kalkulacyjny kosztów. Wykład 4

Systemy rachunku kosztów

Wiktor Gabrusewicz Aldona Kamela-Sowińska Helena Poetschke RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA

Dr Jolanta Rutkowska Katedra Finansów i rachunkowości. Rachunkowość zarządcza 1

Controlling kosztów i rachunkowość zarządcza. praca zbiorowa pod redakcją naukową Gertrudy Krystyny Świderskiej

Podstawy finansów. dr Sylwia Machowska - Okrój

Rachunek kosztów Kalkulacja kosztów i jej odmiany

Rachunkowość zarządcza. Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH 1. Wykorzystanie rachunku kosztów zmiennych. Dr Marcin Pielaszek

Rachunek kosztów normalnych

RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA W2

Rozdział 9. Wykorzystanie rachunku kosztów zmiennych do pomiaru efektywności oraz podejmowania decyzji w krótkim okresie

Rachunek kosztów. Konwersatorium!!! Listy zadań. Rachunkowość Obecność obowiązkowa (odrabianie zajęć) Aktywność premiowana Kalkulatory projekt?

RACHUNEK KOSZTÓW _ ZADANIA

Rachunkowość zarządcza. Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH 1. Agenda. Rachunek kosztów działań (Activity Based Costing, ABC)

Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH 1

Rachunkowość zarządcza. Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH 1. Rachunek kosztów zmiennych i analiza koszty rozmiary produkcji zysk (CVP)

Rachunkowość zarządcza

systemy informatyczne SIMPLE.ERP Budżetowanie dla Jednostek Administracji Publicznej

POMIAR I GRUPOWANIE KOSZTÓW ZADAŃ JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO

Budżetowanie w praktyce

Definicja ceny. I. Sobańska (red.), Rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza, C.H. Beck, Warszawa 2003, s. 179

Koszty w rachunkowości podmiotów gospodarczych Koszty w ujęciu ustawy o rachunkowości Koszty z punktu widzenia podatkowego

Zestawy zagadnień na egzamin magisterski dla kierunku EKONOMIA (studia II stopnia)

Zagadnienia na egzamin magisterski na kierunku Finanse i Rachunkowość

Rachunek kosztów dla inżyniera

Analiza odchyleń w rachunku kosztów pełnych. Normatywna ilość na plan sprzedaży. litry litry

Zespół Katedry Rachunkowości Menedżerskiej SGH 1

Z-EKO-049 Rachunkowość zarządcza Management Accounting. Ekonomia I stopień Ogólnoakademicki

szt. produkcja rzeczywista

Rezygnacja z produktu przynoszącego stratę

KALKULACJE KOSZTÓW. Dane wyjściowe do sporządzania kalkulacji

Kalkulacja podziałowa

Polityka rachunkowości od kuchni

Administracja publiczna (część 1)

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć

Zarządzanie kosztami i wynikami. dr Robert Piechota

Rachunkowość zalządcza

Uczestnicy: Pracownicy działów controllingu, najwyższa kadra zarządzająca, kierownicy centrów odpowiedzialności

RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA I CONTROLLING. Autor: MIECZYSŁAW DOBIJA

RACHUNEK KOSZTÓW - EGZAMIN

Zakwalifikuj podane pozycje kosztów według właściwych układów klasyfikacyjnych w przedsiębiorstwie szyjącym odzież sportową.

ZADANIE KONKURSOWE I etap

Bieżący Przyszły. IV I II Wpływy ze sprzedaży bieżącego kwartału * *** Wpływy ze sprzedaży w kwartale poprzednim ** ****

Prezes Zarządu. Dział projektowania

Pozyskiwanie funduszy unijnych

Rachunkowość budżetu, jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych

Tradycyjne podejście do kosztów pośrednich

Semestr letni Mikroekonomia, Rachunkowość Tak

Anna Zysnarska RachunkowoϾ sektora bud etowego z elementami analizy finansowej

Analiza ekonomiczna w instytucjach publicznych analiza organizacji i projektów

Rachunek kosztów pełnych -

Koszty w rachunkowości podmiotów gospodarczych Koszty w ujęciu ustawy o rachunkowości Koszty z punktu widzenia podatkowego

STRATEGICZNE ZARZĄDZANIE KOSZTAMI

RACHUNEK KOSZTÓW. dr Tomasz Wnuk-Pel, Katedra Rachunkowości, Wydział Zarządzania, Uniwersytet Łódzki 1

Koszty w cyklu życia produktu. prowadzenie: dr Adam Chmielewski

Arkusz opisu przedmiotu do Katalogu Przedmiotów ECTS

Plan wykładu. 5. Wycena zobowiązań

Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Opis przedmiotu

PODSTAWY RACHUNKOWOŚCI WYKŁAD 5. Dr Marcin Jędrzejczyk

Analiza progu rentowności

RACHUNKOWOŚĆ ZARZĄDCZA

Transkrypt:

Rachunkowość zarządcza (cz. 2) dr Piotr Modzelewski Katedra Bankowości, Finansów i Rachunkowości Wydziału Nauk Ekonomicznych Uniwersytetu Warszawskiego

Plan zajęć 1. Wprowadzenie do tradycyjnych systemów rachunku kosztów 2. Przykład liczbowy 3. Wprowadzenie do współczesnych systemów rachunku kosztów 2

Systemy rachunku kosztów i wyników 1) Tradycyjne - zorientowane na pomiar celu procesów zarządzania w krótkim okresie (zysk) 2) Współczesne zorientowane na wpieranie procesów zarządzania strategicznego w długim okresie

Tradycyjne systemy rachunku kosztów i wyników Ze względu na zasięg czasowy informacji można wyróżnić: Rachunek kosztów rzeczywistych Rachunek kosztów normalnych Rachunek kosztów postulowanych (np. normatywnych, standardowych, planowanych, budżetowanych) Ze względu na kryterium zakresu rzeczowego wyróżnia się: Rachunek kosztów pełnych Rachunek kosztów zmiennych

Rachunek kosztów rzeczywistych Są w nim ujmowane tylko koszty faktycznie poniesione w przedsiębiorstwie w danym okresie Jest to rachunek ex post Rzeczywiste ceny nabycia lub ceny ewidencyjne Struktura kosztów rodzajowa, podmiotowa, przedmiotowa

Rachunek kosztów normalnych Wzorce kosztów normalnych miały charakter ex ante Wzorce kosztów, określane były jako koszty normalne, gdyż stanowiły wielkości przeciętne, ustalone na podstawie danych o kosztach zarejestrowanych w okresie poprzednim Ustala się stawki kosztów normalnych (wzorce kosztów) dla nośników kosztów w podmiotach podstawowych i pomocniczych porównanie kosztów rzeczywistych i normalnych odchylenia w przekroju nośników kosztów Wady: (1) brak charakteru prospektywnego, (2) brak możliwości szczegółowej analizy wg przyczyn powodujących odchylenia

Rachunek kosztów postulowanych Niezależnie od kosztów poniesionych w przeszłości, koszty są ustalane dla okresu przyszłego W rachunku kosztów postulowanych, oprócz struktury kosztów postulowanych, dokonuje się także pomiaru kosztów rzeczywistych, a następnie ustalane są odchylenia Odchylenie globalne, odchylenia cząstkowe (z tytułu zmiany cen, odchylenie od zużycia ilościowego zasobów produkcji, odchylenie od stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych, odchylenie z tytułu zmian rozwiązań technicznotechnologicznych)

Rachunek kosztów pełnych Jednostkowy koszt wyrobów odzwierciedla pełne zużycie zasobów, jakie wystąpiło w przedsiębiorstwie w celu jego wytwarzania Rozlicza się koszty pośrednie na produkty Prowadzi to do proporcjonalnego dzielenia kosztów pośrednich na nośniki kosztów (produkty) w stosunku do wielkości przyjętej jako klucz rozliczeniowy (np. płace bezpośrednie, koszty bezpośrednie, maszynogodziny) Zasada proporcjonalizacji kosztów przedsięborstwa Wg zasad rachunku kosztów pełnych może być zbudowany rachunek kosztów rzeczywistych, rachunek kosztów normalnych, rachunek kosztów postulowanych (normatywnych, standardowych czy planowanych)

Rachunek kosztów zmiennych Koszty całkowite przedsiębiorstwa są dzielone na stałe i zmienne Koszty podmiotów wewnętrznych również są agregowane zgodnie z charakterem zmienności względem stopnia wykorzystania zdolności produkcyjnych (koszty stałe i zmienne) Produkty finalne, półfabrykaty i produkcja niezakończona są wyceniane tylko w kosztach zmiennych wytworzenia Produkty sprzedane są wyceniane w koszcie zmiennym sprzedanych produktów (=zmienny koszt wytworzenia wyrobów + zmienne koszty sprzedaży)

Rachunek kosztów zmiennych Koszty stałe przedsiębiorstwa mogą być grupowane w jednolitym bloku lub z wyodrębnianiem w nim kosztów stałych: produkcji, zarządu, sprzedaży Kryterium oceny rentowności wyrobu lub usługi jest jednostkowa marża brutto, stanowiąca nadwyżkę ceny sprzedaży nad kosztami zmiennymi sprzedanego wyrobu lub usługi Wycena świadczeń wewnętrznych jest dokonywana na poziomie kosztów zmiennych wytworzenia Grupowane dla podmiotów wewnętrznych (podstawowych i pomocniczych) koszty stałe tworzą łączną sumę kosztów stałych okresu Jednostopniowy rachunek kosztów zmiennych vs. wielostopniowy rachunek kosztów zmiennych

Wielostopniowy i wieloblokowy rachunek kosztów i wyników Oparty na koncepcji rachunku kosztów zmiennych Obiekty kosztów: poszczególne produkty lub usługi, grupy produktów, centra kosztów, obszary działalności Oprócz złożonej struktury kosztów stałych, rozbudowana jest struktura przychodów ze sprzedaży (zewnętrznej i wewnętrznej) Przychody są identyfikowane zgodnie ze strukturą wyodrębnionych obiektów kosztowych (produkty, usługi, grupy produktów, podmioty wewnętrzne, obszary działalności) Identyczność struktur dla kosztów i przychodów umożliwia ustalanie wyników cząstkowych w postaci marży brutto dla produktów, grup produktów, podmiotów wewnętrznych, obszarów i firmy jako całości

Wielostopniowy i wieloblokowy rachunek kosztów i wyników Treść A Podmioty Grupy asortymentowe X Y Z Rodzaje asortymentu 1 2 3 4 5 6 Przychód ze sprzedaży (po potrąceniach) XX XX XX XX XX XX XXX Koszty indywidualne zmienne produktów XX XX XX XX XX XX XXX Stałe koszty wytwarzania produktów XX XX XX XX XX XX XXX Wynik brutto wg produktów (marża I) XX XX XX XX XX XX XXX Koszty stałe grup produktów X X X XXX Wynik brutto wg grup produktów (marża II) X X X XXX Stałe koszty podmiotów X X XXX Wynik brutto podmiotów (marża III) X X XXX Stałe koszty zarządzania przedsiębiorstwem Wynik wewnętrzny okresu IV (zysk, strata) Podatki i obciążenia budżetowe Wynik wewnętrzny okresu (zysk, strata) S W B Razem XXX XX X X Źródło: I. Sobańska (red.),rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza, CH Beck, Warszawa 2006, s. 117

Współczesne systemy rachunku kosztów Rachunek cyklu życia produktu Rachunek kosztów celu (target costing) Rachunek redukcji kosztów (Kaizen) Koszty jakości Rachunek kosztów działań Wybrane metody zarządzania kosztami (benchmarking, outsourcing)

Rachunek cyklu życia produktu Fazy główne: Faza przygotowania produktu (analiza wariantowa,, wybór rozwiązań problemów, B+R, przygotowanie produkcji i sprzedaży, inwestycje, zakup maszyn i urządzeń) Faza wprowadzania produktu na rynek Faza wytwarzania produktu (wzrost, dojrzałość, schyłek) Faza posprzedażna (koszty użytkowania, sprzedaż zbędnych maszyn i urządzeń, produkcja części zamiennych, koszty utrzymania sprzedaży produktu, koszty likwidacji produktu)

Rachunek kosztów celu (target costing) Stosowany w fazie projektowania produktu i jego wariantów oraz w pozostałych fazach (założone: cena i zysk) czy projektowany koszt cyklu życia produktu może być zaakceptowany? Jest zintegrowany z rachunkiem cyklu życia produktów Jest zintegrowany z systemem redukcji koszów Jest zorientowany na rynek Narzędzie do osiągania zysku (celu) w długim okresie Wymaga współpracy ponaddziałowej i ponadfunkcyjnej pracowników (sprzedaż, rozwój produktu, produkcja) Służy podejmowaniu decyzji strategicznych w przedsiębiorstwach, w których proces produkcji charakteryzuje się krótkoseryjnością, wielowariantowością wytwarzanych wyrobów oraz stosowane są nowoczesne technologie

Rachunek redukcji kosztów (Kaizen Costing) Po raz pierwszy zastosowany w firmie Toyota Kaizen (ciągłe doskonalenie) Jest systemem obniżającym koszty rzeczywiste do poziomu poniżej poziomu kosztów standardowych Permanentne wprowadzanie zmian Ustalanie co miesiąc nowych kwot kosztów do zredukowania Plan kosztów zmiennych, plan cen materiałów, detali i podzespołów obcych, plan zatrudnienia, plan inwestycyjny, plan kosztów stałych (prototypów, reklama, kanały sprzedaży, ogólne zarządzanie firmą)

Koszty jakości Jakość (1) techniczna, (2) nietechniczna, (3) społeczny wymiar jakości Koszty jakości: (a) obserwowalne, (b) ukryte Wymiary jakości (funkcjonalność, estetyka, użyteczność, dodatki, trwałość, zgodność ze specyfikacją, łatwość użycia) Koszty prewencji (planowanie, szkolenia, raporty, audyty), oceny (inspekcje, testowanie, nadzór, wyposażenie pomiarowe), koszty wewnętrzne (odrzucanie produktów, ponowne wytwarzanie, ponowne testowanie, zmiany projektu), koszty zewnętrzne (zwroty, utracona sprzedaż, naprawy, odpowiedzialność za produkt, niższa satysfakcja klientów)

Wybrane metody zarządzania kosztami (benchmarking, outsourcing) Benchmarking wewnętrzny Benchmarking konkurencyjny Benchmarking funkcjonalny lub ogólny

Rachunek kosztów działań Przykładowe działania: produkcja, montaż, przezbrajanie, transport wewnętrzny, przygotowanie konstrukcji i technologii, testowanie prototypów) Nośniki kosztów działań Zaopatrzenie materiałowe (liczba zamówień, dostaw, otrzymanych faktur) Techniczne przygotowanie produkcji (liczba uruchomień maszyn, liczba serii produkcyjnych) Obsługa ogólnotechniczna (liczba zleceń produkcyjnych, liczba kontroli, liczba konserwacji i napraw) Opakowanie i przygotowanie wyrobów do wysłania (liczba partii do wysłania, liczba wydanych pozycji)

Literatura (c.d.) I. Sobańska, Rachunkowość zarządcza. Podejście operacyjne i strategiczne, Wyd. Beck, Warszawa 2010 I. Sobańska (red.),rachunek kosztów i rachunkowość zarządcza, CH Beck, Warszawa 2006 A. Piosik, Zasady rachunkowości zarządczej, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2006 M. Dobija, Rachunkowość zarządcza i controlling, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 2002 Ustawa o finansach publicznych z 27 sierpnia 2009 r. Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 4 grudnia 2009 r. w sprawie klasyfikacji części budżetowych oraz określenia ich dysponentów Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 2 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji dochodów, wydatków, przychodów i rozchodów oraz środków pochodzących ze źródeł zagranicznych Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 10 marca 2010 r. w sprawie szczegółowej klasyfikacji wydatków strukturalnych Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Różnice w systemach finansowania wydatków na programy operacyjne ze wskazaniem zapisów w dotychczasowej i nowej ustawie o finansach publicznych, www.mrr.gov.pl, dostęp 25 marca 2010 r. Poradnik rachunkowości budżetowej, Wydatki strukturalne oraz zasady sporządzania sprawozdania Rb-WS w praktyce, Infor, 2/2009

Literatura Ruszkowski J., Górnicz E., Żurek M., Leksykon Integracji Europejskiej, PWN, 2004 Pollitt Ch., Bouckaert G., Public Management Reform. A Comparative Analysis, Oxford University Press, UK 1999 Aid Delivery Methods Vo.1 Project Cycle Management Guidelines, EC, March 2004 Narodowy Plan Rozwoju 2007-2013 Analiza zmian w prawie polskim w związku z przystąpieniem Polski do Unii Europejskiej konsekwencje dla konsumentów i przedsiębiorców, UKIE, Warszawa, marzec czerwiec 2003 Członkowstwo Polski w Unii Europejskiej - na jakich zasadach?, UKIE, Warszawa, marzec 2003 Poczta W., Ekonomiczne skutki warunków integracji Polski z UE dla sektora rolnego, UKIE, Warszawa 2003 Rozporządzenie Rozporządzenie Rady (WE) nr 1083 / 2006 z dnia 11 lipca 2006 r. ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności uchylające Rozporządzenie Rady (WE) nr 1260/1999 Komisja Europejska, Przewodnik po Traktacie z Lizbony, Wspólnoty Europejskie 2009 Irena Pietrzyk, Polityka regionalna Unii Europejskiej i regiony w państwach członkowskich, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2000 Leszek Skiba, Budżet Unii Europejskiej, (w:) P. Kowalewski, G. Tchorek, J. Górski (pod red.), Mechanizmy funkcjonowania strefy Euro, Warszawa 2010 Leszek Skiba, Polityka fiskalna w Unii Walutowej, (w:) P. Kowalewski, G. Tchorek, J. Górski (pod red.), Mechanizmy funkcjonowania strefy Euro, Warszawa 2010 www.funduszeeuropejskie.gov.pl www.europa.eu Budżet Unii Europejskiej, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Warszawa 2010 www.polskawue.pl www.parp.gov.pl

Dziękuję Państwu za uwagę Kontakt: pmodzelewski@wne.uw.edu.pl