KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Biogeografia Biogeography Kod Punktacja ECTS* 3 Koordynator Prof. UP dr hab. Mieczysław Mazur Zespół dydaktyczny Prof. UP dr hab. Mieczysław Mazur Dr Marcin Woch Opis kursu (cele kształcenia) Kurs, złożony z wykładu i ćwiczeń audytoryjnych, jest prowadzony w języku polskim. Przedmiot wprowadza studenta w podstawowe zagadnienia areografii oraz biogeografii regionalnej i historycznej. Wykład zapoznaje słuchaczy przede wszystkim z fachową terminologią stosowaną w wyżej wymienionych działach i klasyfikacją zjawisk (obiektów) biogeograficznych. Studenci poznają także fazy formowania się flory i fauny Polski, od plejstocenu do czasów współczesnych. Wiedza zdobyta podczas wykładów jest wykorzystywana na ćwiczeniach do analizy zasięgów. Drugim zagadnieniem realizowanym podczas ćwiczeń jest charakterystyka regionów biogeograficznych Ziemi, którą wykonują studenci w formie prezentacji komputerowych. Warunki wstępne Wiedza Umiejętności Kursy 1. Podstawowe terminy biologiczne, które odnoszą się do związku organizmów żywych ze środowiskiem (wiedza na poziomie akademickim). 2. Regiony fizycznogeograficzne Świata, ze szczególnym uwzględnieniem Europy, w tym Polski (wiedza na poziomie liceum ogólnokształcącego). 3. Zróżnicowanie taksonomiczne organizmów żywych, zwłaszcza roślin i zwierząt. 1. Posługiwanie się mapami geograficznymi. 2. Korzystanie z internetu jako źródła informacji naukowej. 3. Obsługa programu graficznego (np. Photoshop). 4. Obsługa programu do prezentacji wyników (PowerPoint). Zoologia, Botanika, Ekologia ogólna Efekty kształcenia Wiedza 1
W01, definiuje podstawowe terminy używane w biogeografii. W02, wymienia kryteria i efekty klasyfikacji obiektów i zjawisk biogeograficznych. W03, charakteryzuje związek biogeografii z innymi działami nauk przyrodniczych. W04, rozpoznaje i rozumie dynamiczny charakter zjawisk biogeograficznych. W05, interpretuje zasięg jako twór historyczny, ukształtowany zjawiskami progresji i regresji. W06, dostrzega związek zasięgu taksonu z różnymi czynnikami środowiskowymi. W07, ocenia wpływ różnych czynników chorycznych na współczesne rozmieszczenie organizmów. W08, zna podstawowe fakty opisujące genezę współczesnej flory i fauny Polski. W09, charakteryzuje rozmieszczenie roślin i zwierząt w Polsce z uwzględnieniem historii plejstocenu. W10, zna założenia i metody analiz biogeograficznych. W11, wyjaśnia wpływ człowieka na współczesne rozmieszczenie organizmów żywych w przestrzeni geograficznej. W12, interpretuje zróżnicowanie zasięgów jako podstawę regionalizacji biogeograficznej Kuli Ziemskiej. K_W11 K_W06 K_W02 K_W11, K_W02 K_W09 K_W08 K_W09, K_W11 K_W08, K_W11 K_W09, K_W08 Umiejętności U01, stosuje poprawne metody analizy areograficznej. U02, interpretuje mapy zasięgowe. U03, zestawia i prezentuje wyniki badań biogeograficznych. K_U01, K_U03 K_U06 K_U09 Kompetencje społeczne K01, efektywnie pracuje w zespole. K02, dyskutuje i argumentuje swoje poglądy. K_K02, K_K01 K_K09 2
E learning Gry dydaktyczne Ćwiczenia w szkole Zajęcia terenowe Praca laboratoryjna Projekt indywidualny Projekt grupowy Udział w dyskusji Referat Praca pisemna (esej) Egzamin ustny Egzamin pisemny Prezentacje multimedialne Organizacja Forma zajęć Wykład (W) Ćwiczenia w grupach A K L S P E Liczba godzin 5 15 Opis metod prowadzenia zajęć Wykład: przygotowany w formie prezentacji multimedialnej. Studenci mają możliwość zadawania pytań i sugerowania zagadnień szczególnie interesujących lub trudnych, które należy omówić bardziej szczegółowo. Ćwiczenia konwersatoryjne: polegają na pracy z mapami wydrukowanymi lub wyświetlanymi z prezentacji multimedialnej. Poza tym studenci przygotowują w grupach prezentacje komputerowe z charakterystyką poszczególnych regionów biogeograficznych Kuli Ziemskiej. Formy sprawdzania efektów kształcenia W01 W02 W03 W04 W05 W06 W07 W08 W09 W10 W11 X W12 X U01 U02 U03 K01 K02 Inne: ćwiczenia konwersatoryjne 3
Kryteria oceny Egzamin: test jednokrotnego wyboru (10 pytań, przy każdym pytaniu 4 sugerowane odpowiedzi); do zaliczenia egzaminu należy poprawnie odpowiedzieć na co najmniej 5 pytań. Zaliczenie z oceną. Ćwiczenia: zaliczenie bez oceny na podstawie aktywności studenta w zadawaniu pytań, udziału w dyskusji, poprawności analizy zasięgów i jakości przygotowanej prezentacji. Uwagi Treści merytoryczne (wykaz tematów) 1. Struktura zasięgu (elementy struktury, rodzaje zasięgów). 2. Dynamika zasięgu (etapy progresji i regresji zasięgu, endemity, relikty, szlaki migracyjne). 3. Klasyfikacja zasięgów (rodzaje elementów biogeograficznych). 4. Czynniki warunkujące rozwój zasięgów (ekologiczne, biologiczne, historyczne, współczesne, antropogeniczne). 5. Sposoby dyspersji organizmów (dyspersja czynna, bierna, czynniki choryczne). 6. Pochodzenie współczesnej flory i fauny Polski (centra dyspersyjne, szlaki migracyjne, znaczenie zlodowaceń plejstoceńskich, relikty trzeciorzędowe, glacjalne i interglacjalne). 7. Charakterystyka flory i fauny głównych biomów Świata, ze szczególnym uwzględnieniem Palearktyki. 8. Metody badania flory i fauny regionalnej na wybranym przykładzie. 9. Interpretacja rozmieszczenia roślin i zwierząt w Polsce (zasięgi: kontynentalne, atlantyckie, górskie, niżowe, dealpejskie, borealno-górskie, zasięgi gatunków halofilnych, wodnych, kserotermicznych, zasięgi antropogeniczne itd.). 10.Ekspansje, zawleczenia i introdukcje gatunków. Wykaz literatury podstawowej 1. Kornaś J., Medwecka-Kornaś A. 2002. Geografia roślin. PWN. 2. Kostrowicki S. A. 1999. Geografia biosfery. Biogeografia dynamiczna lądów. PWN. 3. Udvardy M. 1978. Zoogeografia dynamiczna. PWN. 4. Podbielkowski Z. 1991. Geografia roślin. WSiP. 5. Wtorow P. P., Drozdow N. N. 1988. Biogeografia kontynentów. PWN. Wykaz literatury uzupełniającej 1. Podbielkowski Z. 1995. Wędrówki roślin. WSiP. 2. Podbielkowski Z. 1975. Roślinność kuli ziemskiej. WSiP. 3. Podbielkowski Z. 1977. Państwa roślinne kuli ziemskiej. WSiP. 4. Podbielkowski Z. 1987. Fitogeografia części Świata. PWN. 5. Umiński T. 1974. Zwierzęta i kontynenty. WSiP. 4
Bilans godzinowy zgodny z CNPS (Całkowity Nakład Pracy Studenta) Ilość godzin w kontakcie z prowadzącymi Wykład 5 Konwersatorium (ćwiczenia, laboratorium itd.) 15 Pozostałe godziny kontaktu studenta z prowadzącym - Lektura w ramach przygotowania do zajęć - Ilość godzin pracy studenta bez kontaktu z prowadzącymi Przygotowanie krótkiej pracy pisemnej lub referatu po zapoznaniu się z niezbędną literaturą przedmiotu Przygotowanie projektu lub prezentacji na podany temat (praca w grupie) - 10 Przygotowanie do egzaminu 10 Ogółem bilans czasu pracy 40 Ilość punktów ECTS w zależności od przyjętego przelicznika 3 5