Rozdział 1. Zagadnienia ogólne

Rozdział 1. Zagadnienia ogólne 1. Zasady podatkowe Szczególne miejsce w nauce prawa podatkowego zajmują osiemnastowieczne zasady podatkowe Adama Smitha. Stanowią one, z jednej strony, uniwersalne przesłanie dla tworzenia i utrzymywania współczesnych systemów podatkowych, a z drugiej, wskazują prawodawcy granice, których przekroczenie deformuje racjonalność tych systemów. Zasada równomierności opodatkowania wyraża konieczność równomiernego rozłożenia obowiązków podatkowych. Oznacza to, że w określaniu ciężarów podatkowych powinna następować korelacja zdolności płatniczej podatnika i jego korzyści płynących z opieki dochodu i majątku podatnika przez państwo. Zatem, zasada ta wyraża pogląd, iż zamożni obywatele powinni partycypować w większym stopniu niż proporcjonalnie do swoich dochodów (tzn. nieco powyżej). Dodatkowo Smith wskazuje, że nikt nie powinien uiszczać wyższych podatków niż jest w stanie zapłacić oraz, że należy zwolnić od opodatkowania dochody najniższe, które zapewniają jedynie minimum egzystencji. Por. A. Smith, Badania nad naturą i przyczynami bogactwa narodów, t. 2, Warszawa 2007, s. 502 i n. oraz A. Gomułowicz, J. Małecki, Podatki i prawo podatkowe, Warszawa 2010, s. 38 44. Zasada dogodności opodatkowania sprowadzona została do reguły, w której każdy podatek powinien zostać pobrany w takim czasie i w taki sposób, aby dla podatnika warunki te okazały się dogodne. Zatem, istotą jest opodatkowanie w momencie największego prawdopodobieństwa posiadania przez podatnika środków na zapłatę podatku. W rezultacie oznacza to dogodność obustronną podatnika i poborcy reprezentującego państwo. Zasada pewności opodatkowania oznacza, że podatnik powinien mieć pewność co do wysokości podatku, miejsca płatności podatku, sposobu zapłaty podatku, terminu płatności podatku. Tak więc określoność podatku, stanowi według Smitha skuteczną ochronę przed dowolnością, zuchwalstwem (np. korupcją) funkcjonariuszy administracji skarbowej. 1 2 3 4 Nb. 1 4

5 4 Część I. Teoria podatku Zasadę taniości opodatkowania należy rozpatrywać w dwóch płaszczyznach. Po pierwsze, koszt poboru podatków powinien utrzymywać się na możliwie najniższym poziomie, w rezultacie przewidywane wpływy ze środków pochodzących z podatków nie będą pochłaniane w nadmiernej wysokości przez administrację skarbową. Zatem postulat ten wyraża ograniczanie wydatków na utrzymanie administracji skarbowej, m.in. przez ograniczenie jej liczebności. Po drugie, zasada taniości opodatkowania nie będzie zrealizowana, jeśli podatek zostanie ustanowiony na zbyt wysokim poziomie, z zastosowaniem krótkich terminów płatności. Wówczas, negatywnym następstwem może okazać się chęć podatnika do zmiany miejsca zamieszkania, a tym samym odprowadzania podatków w państwie, które w sposób przyjazny ukształtowało system podatkowy. R. Mastalski, System podatkowy a system prawa podatkowego, [w:] E. Fojcik -Ma stalska, R. Mastalski (red.), Prawo finansowe, Warszawa 2011, s. 139 141. 6 7 Nb. 5 7 2. Aspekty podatkowe Aspekt ustrojowy podatku wyraża szczególną relację między państwem a obywatelem, charakteryzuje się ustrojową konstrukcją, ponieważ stanowi skutek działalności organów ustawodawczych. W rezultacie wyłonione w wyborach bezpośrednich i powszechnych organy ustawodawcze określają zakres i poziom finansowy obciążeń podatkowych obywateli. Tak więc, elementy konstrukcyjne podatku w sposób szczegółowy określane są w konkretnych ustawach podatkowych. Co więcej, przyjmuje się, że owe standardy opodatkowania powinny wyznaczać normy konstytucyjne tworząc tym samym fundament prawodawstwa podatkowego zarówno w zakresie legislacji, jak i kontroli. W takich warunkach Trybunał Konstytucyjny może dokonywać ocen w zakresie wyłączności ustawowej prawa podatkowego, prawidłowej legislacji, ochrony praw i wolności ekonomicznych czy też spełniania przez prawo podatkowe wymogów równości i powszechności. A. Gomułowicz, J. Małecki, Podatki i prawo podatkowe, s. 86 i 88. Aspekt ekonomiczny podatku oznacza przejęcie przez państwo (związek publicznoprawny) części dochodu lub majątku podatników. Szczególnie ważną kwestią jest zachowanie zdolności podatkowej podatników, tak aby nie tylko utrzymywać istniejące źródła podatkowe, ale także tworzyć warunki do powstawania nowych źródeł podatkowych, przez co związek publicznopraw-

Rozdział 1. Zagadnienia ogólne 5 ny, państwo lub jednostka samorządu terytorialnego zwiększać będzie dochody własne. W rezultacie skutki opodatkowania wywołują bardzo wyraźne konsekwencje mikroekonomiczne dla podatników zmniejszając ich dochód lub majątek oraz konsekwencje makroekonomiczne umożliwiające państwu realizację nie tylko bieżących zadań związanych z administrowaniem, ale także kreację procesu gospodarczego, np. realizacja inwestycji infrastrukturalnych czy też wspieranie innowacji. Aspekt prawny podatku ściśle wiąże się z aspektem ustrojowym. Jest określony przez legalną (prawną) definicję podatku wyrażoną w ustawie Ordynacja podatkowa. Zatem, aspekt prawny podatku obejmuje cechy podatku stanowiące rozwinięcie norm konstytucyjnych (o czym szerzej w następnym paragrafie). 8 3. Cechy podatku Zgodnie z art. 6 OrdPU podatek jest publicznoprawnym, nieodpłatnym, przymusowym oraz bezzwrotnym świadczeniem pieniężnym na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy wynikającym z ustawy podatkowej. Dodatkowo, czasami w doktrynie przyjmuje się, iż zakres podatku obejmuje także zaliczki na podatki, raty podatków, opłaty, nieopodatkowane należności budżetowe. Z. Ofiarski, Ogólne prawo podatkowe, Warszawa 2010, s. 23. Publicznoprawny charakter podatku oznacza, że możliwość ustanawiania podatków pozostaje wyłącznym atrybutem władzy państwowej wyrażanym w postaci władztwa podatkowego, a więc jednostronnego działania organu ustawodawczego tak charakterystycznego dla konstrukcji prawa publicznego. W odróżnieniu od konstrukcji prawa prywatnego opartego na równorzędnych umowach. Zatem, moc obowiązująca ustanowionych podatków, będzie wyznaczana przez zasięg władzy państwowej. Konstrukcja ta oznacza, powszechność podatkową tzn., że podatnikiem będzie każdy podmiot znajdujący się w sytuacji określonej przez prawo, tj. przez szczegółową ustawę podatkową, np. właściciel lasu będzie podlegał opodatkowaniu podatkiem leśnym. Nieodpłatność podatku polega na tym, że pobierając podatek, państwo lub jednostka samorządu terytorialnego nie spełnia żadnego wzajemnego świadczenia na rzecz podatnika, natomiast korzystanie przez niego z różnych form konsumpcji zbiorowej nie jest bezpośrednio uwarunkowane wysokością zapła- Nb. 8 11 9 10 11

12 13 14 15 6 Część I. Teoria podatku conych podatków. Uzasadnieniem jest fakt, że władza państwowa przeznacza dochody podatkowe na różnorodne cele, z których korzysta również podatnik. Por. A. Gomułowicz, J. Małecki, Podatki i prawo podatkowe, s. 114 oraz Z. Ofiarski, Ogólne prawo podatkowe, s. 23. Przymusowy charakter podatku oznacza, że w przypadku braku realizacji przez podatnika obowiązku podatkowego, władza państwowa wzmacniając swój autorytet może użyć przymusu w granicach przewidzianych prawem w celu doprowadzenia do wykonania zobowiązania podatkowego. Bezzwrotność podatku oznacza, że podatek zapłacony nie podlega zwrotowi. Nie dotyczy to sytuacji, w których podatek został zapłacony w wysokości wyższej od należnej (nadpłata) lub w przypadku, gdy został zapłacony, a nie był wymagany (nienależne świadczenie). Pieniężny charakter podatku wynika z faktu, że podatek należy do kategorii finansów, której istotą jest gromadzenie i podział zasobów pieniężnych, a ponadto podatki stanowią bardzo wrażliwą materię w wymiarze skutków mikro- i makroekonomicznych. A. Gomułowicz, J. Małecki, Podatki i prawo podatkowe, s. 115. Powszechność podatku można rozumieć jako współwystępowanie powszechności podmiotowej oraz powszechności przedmiotowej, a zatem próbę objęcia podatkiem możliwie maksymalnej ilości podmiotów (osób fizycznych, osób prawnych), a także możliwie maksymalnej ilości zdarzeń. W rezultacie korzyści płynące dla władzy państwowej przy tak szerokim ujęciu podmiotowym i przedmiotowym są największe. 16 4. Funkcje podatków Podatek, jako danina publiczna pełniąca od zawsze źródło finansowania wydatków publicznych stanowi elastyczne narzędzie w rękach władzy, służące (tej władzy) do realizowania określonych zadań. Funkcje podatkowe definiują cele jakie władza państwowa zamierza osiągnąć stosując i modyfikując podatki a tym samym, wywołując określone skutki społeczne oraz gospodarcze. W doktrynie wyróżnia się trzy zasadnicze funkcje podatkowe współwystępujące w systemie podatkowym, tj. funkcję fiskalną, redystrybucyjną i stymulacyjną. Funkcja fiskalna jest najstarszą funkcją podatkową, wynikającą z istoty podatku jako daniny publicznej, której głównym celem jest wpływ do budżetu państwa określonych (prognozowanych) środków niezbędnych do sprawowa- Nb. 12 16

Rozdział 1. Zagadnienia ogólne 7 nia władzy. W ten sposób podatki stanowią podstawowe źródło dochodów budżetowych państwa, ale także jednostek samorządu terytorialnego, umożliwiając zatem pokrycie znacznej części wydatków publicznych. Dlatego też, dochodowa funkcja podatków obejmuje zarówno elementy polityki społecznej, jak i gospodarczej, stanowiące skutek podziału dochodu narodowego dokonywanego przez władzę. Z. Ofiarski, Ogólne prawo podatkowe, s. 30. Natomiast, funkcja redystrybucyjna występuje niezależnie od warunków politycznych, społecznych lub gospodarczych. System podatkowy umożliwia władzy państwowej dysponowanie częścią produktu społecznego, możliwe jest realizowanie różnych zadań w zakresie bezpieczeństwa zewnętrznego i wewnętrznego państwa, funkcjonowania administracji, nakładów na oświatę, naukę czy kulturę. Realizacja przykładowych zadań następuje właśnie poprzez redystrybucję środków pochodzących z danin publicznych tzn. głównie podatków. Struktura gospodarki wyznacza kierunki redystrybucji podatkowej, oznacza to, że w procesie redystrybucji władza państwowa powinna uwzględniać aktualne uwarunkowania gospodarcze oraz sytuację społeczną zachowując dbałość w zakresie utrzymywania wydajności źródeł podatkowych oraz potrzeb społecznych. W przypadku funkcji stymulacyjnej istotą jest wywoływanie określonych zjawisk tak w wymiarze gospodarczym, jak i społecznym. Władza państwowa dokonuje wyboru rozwoju (czy też wsparcia) konkretnych kierunków gospodarczych, np. budownictwo mieszkaniowe lub też społecznych np. ulgi rodzinne. W ten sposób rezygnuje z części dochodu wynikającego ze środków pochodzących z podatków, jednocześnie pomagając rozwijać strategiczne cele gospodarcze lub społeczne. Innymi słowy, dzięki systemowi podatkowemu możliwe jest sterowanie procesami gospodarczymi i społecznymi przez np. pobudzanie określonych rodzajów działalności gospodarczej, lokalizację nowych miejsc pracy, kreację wielkości i struktury konsumpcji. W. Wójtowicz (red.), Prawo podatkowe, Warszawa 2009, s. 28. Należy jednak zwrócić szczególną uwagę na fakt, iż nakładanie zbyt wielu zadań na system podatkowy, prowadzi do osłabienia podstawowej funkcji podatku jaką jest funkcja fiskalna i dochodowa. 17 Nb. 17

8 Część I. Teoria podatku Nb. 18 20 5. Rodzaje podatków 18 Współczesne systemy podatkowe charakteryzuje różnorodność w przyjętych klasyfikacjach podatkowych. Kryteria podziału determinowane są źródłem opodatkowania, beneficjentem podatku czy też formą podatku. A. Partyka, Ekonomiczne i społeczne aspekty opodatkowania, [w:] A. Nowak-Far, Finanse publiczne i prawo finansowe, Warszawa 2011, s. 427 428. Dlatego też, można wyróżnić następujące podziały: 1) ze względu na wymiar i pobór podatku bezpośrednie i pośrednie, 2) ze względu na przedmiot opodatkowania dochodowe, przychodowe, obrotowe, majątkowe, 3) ze względu na źródło opodatkowania osobowe, rzeczowe, 4) ze względu na beneficjenta podatku państwowe centralne, państwowe mieszane, lokalne. 19 Zdecydowanie najbardziej powszechnym podziałem jest podział ze względu na wymiar i pobór podatku. W przypadku podatków bezpośrednich ciężar podatkowy spoczywa na podmiocie wskazanym przez ustawodawcę. Wymiar i pobór podatku praktycznie następuje od razu, tj. z chwilą zaistnienia zdarzenia, z którym ustawodawca wiąże powstanie obowiązku podatkowego. Tę kategorię podatkową charakteryzuje nieprzerzucalność podatku. Oznacza to, że podatnik jest podmiotem zobowiązanym zarówno w wymiarze prawnym, jak i ekonomicznym, np. podatnik podatku dochodowego od osób fizycznych. Natomiast podatki pośrednie charakteryzują się przerzucalnością, tzn. podmiot zobowiązany prawnie, faktycznie nie ponosi ciężaru ekonomicznego, podatkowego. W tym przypadku ciężar podatkowy ponosi ostatecznie konsument, np. w podatku od towarów i usług. 20 W przypadku kryterium przedmiotowego, wyróżnia się podatki dochodowe, przychodowe, obrotowe i majątkowe. Podatki dochodowe charakteryzuje przedmiot opodatkowania w postaci uzyskanego dochodu, tj. przychodu pomniejszonego o koszty jego uzyskania, stanowiącego przysporzenie majątkowe uzyskane przez osoby fizyczne lub prawne. Podatki przychodowe charakteryzuje przedmiot opodatkowania w postaci czystego przychodu, tzn. bez pomniejszenia o koszty jego uzyskania, np. zryczałtowany podatek dochodowy. Podatki obrotowe charakteryzuje przedmiot opodatkowania, którym co do zasady jest obrót (transakcja) określonym towarem lub usługą, zarówno w obrocie profesjonalnym np. podatek od towarów i usług (VAT), jak i w obrocie nieprofesjonalnym, np. podatek od czynności cywilnoprawnych. Natomiast, w przypadku podatków majątkowych ciężar opodatkowania wynika z samego posiadania określonego majątku, a więc przedmiotem opodatkowania jest ma-

Rozdział 1. Zagadnienia ogólne 9 sa majątkowa, np. w podatku od nieruchomości nieruchomości gruntowe lub budynkowe. A. Partyka, Ekonomiczne i społeczne aspekty opodatkowania, [w:] A. Nowak-Far, Finanse publiczne, s. 429 430. W kryterium podziału ze względu na źródło podatku wyróżnia się podatki osobiste oraz podatki rzeczowe. Podatki osobiste uwzględniają w swojej konstrukcji specyfikę podmiotu opodatkowania, np. w podatku dochodowym od osób fizycznych lub podatku dochodowym od osób prawnych. Natomiast, podatki rzeczowe koncentrują się na specyfice przedmiotu opodatkowania np. podatek od towarów i usług (VAT). W przypadku kryterium podziału ze względu na beneficjenta podatku podstawowym wyróżnikiem jest rodzaj budżetu, do którego wpływają określone podatki. Podatki państwowe centralne to takie podatki, które w całości wpływają do budżetu państwa. Są to: podatek od towarów i usług (VAT), podatek akcyzowy, podatek od gier hazardowych oraz podatek od niektórych instytucji finansowych. Podatki państwowe tzw. mieszane wpływają w części do budżetu państwa i w części do budżetów lokalnych (gmin). Są to: podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) oraz podatek dochodowy od osób prawnych (CIT). Natomiast pozostałe podatki to kategoria podatków lokalnych, które charakteryzują się tym, że w całości wpływają do budżetów gmin. Są to: podatek od nieruchomości, podatek od środków transportowych, podatek od czynności cywilnoprawnych, podatek od spadków i darowizn, podatek rolny i podatek leśny. 6. Struktura dochodów podatkowych Struktura dochodów budżetowych w ostatnich kilkunastu latach jest bardzo czytelna. Budżet naszego kraju (podobnie jak w wielu innych państwach) tworzą wpływy z danin publicznych, w tym z tych najważniejszych podatków. To one w 80 90% kształtują poziom wszystkich wpływów budżetowych. Z poniższego zestawienia wynika, że cztery podatki mają decydujące znaczenie, są to: podatek od towarów i usług (VAT) ok. 40%, podatek akcyzowy ok. 25%, podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) ok. 20%, podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) ok. 9%. Kolejność ta nie zmienia się od lat, głównie za sprawą przeniesienia części środków z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku dochodowego od osób prawnych do budżetów jednostek samorządu terytorialnego, tj. budżetów gmin, powiatów i województw (szerzej na ten temat w 42 i 43). Poniższe zestawienie przedstawia kwotowy udział najważniejszych danin publicznych w budżecie Polski w latach 2010 2015. 21

10 Część I. Teoria podatku Dochody budżetu państwa ogółem w 2010 r. Źródło: www.mf.gov.pl. Wg planu 249 006 601 000 zł Wykonanie 250 302 781 000 zł 1) Dochody podatkowe Wg planu 223 225 010 000 zł Wykonanie 222 552 687 000 zł Podatki pośrednie Wg planu 160 840 000 000 zł Wykonanie 165 189 646 000 zł w tym: Podatek od towarów i usług Wg planu 106 200 000 000 zł Wykonanie 107 880 327 000 zł Podatek akcyzowy Wg planu 53 070 000 000 zł Wykonanie 55 684 476 000 zł Podatek od gier Wg planu 1 570 000 000 zł Wykonanie 1 624 843 000 zł Podatek dochodowy od osób fizycznych Wg planu 36 085 000 000 zł Wykonanie 35 592 648 000 zł Podatek dochodowy od osób prawnych Wg planu 26 300 000 000 zł Wykonanie 21 769 869 000 zł 2) Dochody niepodatkowe Wg planu 22 411 174 000 zł Wykonanie 24 501 639 000 zł w tym: Dywidendy Wg planu 4 223 500 000 zł Wykonanie 4 977 098 000 zł Cło Wg planu 1 804 000 000 zł Wykonanie 1 663 745 000 zł Opłaty, grzywny, odsetki i inne dochody niepodatkowe Wg planu 13 656 257 000 zł Wykonanie 11 176 869 000 zł

Rozdział 1. Zagadnienia ogólne 11 Wpłaty jednostek samorządu terytorialnego Wg planu 2 727 417 000 zł Wykonanie 2 726 650 000 zł Wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego Wykonanie 3 957 277 000 zł 3) Środki z Unii Europejskiej i innych źródeł niepodlegające zwrotowi Wg planu 3 370 417 000 zł Wykonanie 3 248 455 000 zł Dochody budżetu państwa ogółem w 2011 r. Źródło: www.mf.gov.pl Wg planu 273 144 394 000 zł Wykonanie 277 557 221 000 zł 1) Dochody podatkowe Wg planu 242 670 010 000 zł Wykonanie Podatki pośrednie Wg planu 179 670 000 000 zł Wykonanie 180 272 611 000 zł w tym: Podatek od towarów i usług Wg planu 119 300 000 000 zł Wykonanie 120 831 951 000 zł Podatek akcyzowy Wg planu 58 700 000 000 zł Wykonanie 57 963 709 000 zł Podatek od gier Wg planu 1 670 000 000 zł Wykonanie 1 476 951 000 zł Podatek dochodowy od osób prawnych Wg planu 24 800 000 000 zł Wykonanie 24 861 922 000 zł Podatek dochodowy od osób fizycznych Wg planu 38 200 000 000 zł Wykonanie 38 074 916 000 zł 2) Dochody niepodatkowe Wg planu 28 049 370 000 zł Wykonanie 32 274 485 000 zł

12 Część I. Teoria podatku w tym: Dywidendy Wg planu 3 590 500 000 zł Wykonanie 6 122 896 000 zł Wpłaty z zysku z Narodowego Banku Polskiego Wg planu 1 717 000 000 zł Wykonanie 6 202 663 000 zł Cło Wg planu 1 831 000 000 zł Wykonanie 1 923 842 000 zł Opłaty, grzywny, odsetki i inne dochody niepodatkowe Wg planu 18 526 315 000 zł Wykonanie 15 641 285 000 zł Wpłaty jednostek samorządu terytorialnego Wg planu 2 384 555 000 zł Wykonanie 2 383 798 000 zł 3) Środki z Unii Europejskiej i innych źródeł niepodlegające zwrotowi Wg planu 2 425 014 000 zł Wykonanie 2 071 800 000 zł Dochody budżetu państwa ogółem w 2012 r. Źródło: www.mf.gov.pl Wg planu 293 766 128 000 zł Wykonanie 287 595 114 000 zł 1) Dochody podatkowe Wg planu 264 803 010 000 zł Wykonanie 248 274 572 000 zł Podatki pośrednie Wg planu 196 118 000 000 zł Wykonanie 181 892 000 000 zł w tym: Podatek od towarów i usług Wg planu 132 165 000 000 zł Wykonanie 120 697 000 000 zł Podatek akcyzowy Wg planu 62 600 000 000 zł Wykonanie 60 449 853 000 zł

Rozdział 1. Zagadnienia ogólne 13 Podatek od gier Wg planu 1 353 000 000 zł Wykonanie 1 441 634 000 zł Podatek dochodowy od osób prawnych Wg planu 26 635 000 000 zł Wykonanie 25 145 736 000 zł Podatek dochodowy od osób fizycznych Wg planu 40 250 000 000 zł Wykonanie 39 809 425 000 zł Podatek od wydobycia niektórych kopalin Wg planu 1 800 000 000 zł Wykonanie 1 426 000 000 zł 2) Dochody niepodatkowe Wg planu 27 125 247 000 zł Wykonanie 37 143 234 000 zł Dywidendy Wg planu 8 153 500 000 zł Wykonanie 8 208 039 000 zł Wpłaty z zysku z Narodowego Banku Polskiego Wg planu brak danych Wykonanie 8 205 285 000 zł Cło Wg planu 1 830 000 000 zł Wykonanie 1 974 013 000 zł Opłaty, grzywny, odsetki i inne dochody niepodatkowe Wg planu 14 734 831 000 zł Wykonanie 16 348 047 000 zł Wpłaty jednostek samorządu terytorialnego Wg planu 2 406 916 000 zł Wykonanie 2 407 851 000 zł 3) Środki z Unii Europejskiej i innych źródeł niepodlegające zwrotowi Wg planu 1 837 871 000 zł Wykonanie 2 177 309 000 zł

14 Część I. Teoria podatku Dochody budżetu państwa ogółem w 2013 r. Źródło: www.mf.gov.pl Wg planu 275 729 440 000 zł Wykonanie 279 151 205 000 zł 1) Dochody podatkowe Wg planu 239 150 240 000 zł Wykonanie 241 650 924 000 zł Podatki pośrednie Wg planu 174 050 000 000 zł Wykonanie 175 368 567 000 zł w tym: Podatek od towarów i usług Wg planu 113 000 000 000 zł Wykonanie 113 411 541 000 zł Podatek akcyzowy Wg planu 59 800 000 000 zł Wykonanie 60 653 116 000 zł Podatek od gier Wg planu 1 250 000 000 zł Wykonanie 1 303 910 000 zł Podatek dochodowy od osób prawnych Wg planu 22 000 000 000 zł Wykonanie 23 075 275 000 zł Podatek dochodowy od osób fizycznych Wg planu 40 900 000 000 zł Wykonanie 41 290 531 000 zł Podatek od wydobycia niektórych kopalin Wg planu 2 200 000 000 zł Wykonanie 1 916 304 000 000 zł 2) Dochody niepodatkowe Wg planu 34 978 684 000 zł Wykonanie 35 975 949 000 zł Dywidendy Wg planu 6 925 513 000 zł Wykonanie 7 052 933 000 zł Wpłaty z zysku z Narodowego Banku Polskiego Wg planu 5 264 040 000 zł Wykonanie 5 264 040 000 zł

Rozdział 1. Zagadnienia ogólne 15 Cło Wg planu 2 001 000 000 zł Wykonanie 2 022 085 000 zł Opłaty, grzywny, odsetki i inne dochody niepodatkowe Wg planu 18 404 869 000 zł Wykonanie 19 431 313 000 zł Wpłaty jednostek samorządu terytorialnego Wg planu 2 383 262 000 zł Wykonanie 2 205 578 000 zł 3) Środki z Unii Europejskiej i innych źródeł niepodlegające zwrotowi Wg planu 1 600 516 000 zł Wykonanie 1 524 332 000 zł Dochody budżetu państwa ogółem w 2014 r. Źródło: www.mf.gov.pl Wg planu 277 782 224 000 zł Wykonanie 283 542 707 000 zł 1) Dochody podatkowe Wg planu 247 980 007 000 zł Wykonanie 254 780 985 zł Podatki pośrednie Wg planu 179 030 000 000 zł Wykonanie 187 067 399 000 zł w tym: Podatek od towarów i usług Wg planu 115 700 000 000 zł Wykonanie 124 262 243 000 zł Podatek akcyzowy Wg planu 62 080 000 000 zł Wykonanie 61 570 439 000 zł Podatek od gier Wg planu 1 250 000 000 zł Wykonanie 1 234 718 000 zł Podatek dochodowy od osób prawnych Wg planu 23 250 000 000 zł Wykonanie 23 266 188 000 zł Podatek dochodowy od osób fizycznych Wg planu 43 700 000 000 zł Wykonanie 43 021 971 000 zł

16 Część I. Teoria podatku Podatek od wydobycia niektórych kopalin Wg planu 2 000 000 000 zł Wykonanie 1 425 044 000 zł 2) Dochody niepodatkowe Wg planu 28 148 107 000 zł Wykonanie 27 231 861 000 zł Dywidendy Wg planu 5 207 850 000 zł Wykonanie 4 213 495 000 zł Cło Wg planu 2 003 000 000 zł Wykonanie 2 440 718 000 zł Opłaty, grzywny, odsetki i inne dochody niepodatkowe Wg planu 18 431 276 000 zł Wykonanie 18 149 476 000 zł Wpłaty jednostek samorządu terytorialnego Wg planu 2 505 981 000 zł Wykonanie 2 428 173 000 zł 3) Środki z Unii Europejskiej i innych źródeł niepodlegające zwrotowi Wg planu 1 654 110 000 zł Wykonanie 1 529 860 000 zł Dochody budżetu państwa ogółem w 2015 r. Źródło: www.mf.gov.pl Wg planu 297 197 818 000 zł 1) Dochody podatkowe Wg planu 269 820 001 000 zł Podatki pośrednie Wg planu 199 450 000 000 zł w tym: Podatek od towarów i usług Wg planu 134 630 000 000 zł Podatek akcyzowy Wg planu 63 570 000 000 zł Podatek od gier Wg planu 1 250 000 000 zł Podatek dochodowy od osób prawnych Wg planu 24 530 000 000 zł

Rozdział 1. Zagadnienia ogólne 17 Podatek dochodowy od osób fizycznych Wg planu 44 390 000 000 zł Podatek od wydobycia niektórych kopalin Wg planu 1 450 000 000 zł 2) Dochody niepodatkowe Wg planu 25 829 884 000 zł Dywidendy i wpłaty z zysku Wg planu 6 245 150 000 zł Cło Wg planu 2 394 000 000 zł Dochody państwowych jednostek budżetowych i inne dochody niepodatkowe Wg planu 15 294 155 000 zł Wpłaty jednostek samorządu terytorialnego Wg planu 1 896 579 000 zł 3) Środki z Unii Europejskiej i innych źródeł niepodlegające zwrotowi Wg planu 1 547 933 000 zł Dochody z podatków i cła w Polsce w latach 2010 2015 w mld zł 2010 2011 2012 2013 2014 2015 wg planu VAT 107,88 120,83 120,70 113,41 124,26 134,63 Akcyza 55,68 57,96 60,45 60,65 61,57 63,57 PIT 35,59 38,08 39,81 41,29 43,02 44,39 CIT 21,77 24,86 25,16 23,08 23,27 24,53 PodGrHaz 1,63 1,48 1,44 1,30 1,24 1,25 PodWNK 1,43 1,92 1,43 1,45 Cło 1,66 1,92 1,97 2,02 2,44 2,39

18 Część I. Teoria podatku