Akademia Młodego Ekonomisty

Transkrypt

1 Akademia Młodego Ekonomisty System Podatkowy dr Jolanta Gałuszka Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 3 kwietnia 2017 r.

2 Podatek jako kategoria ekonomiczna i społeczna Podatek jako kategoria ekonomiczna i społeczna Podatek jako kategoria ekonomiczna i społeczna

3 Cel funkcjonowania podatku Podstawową funkcjonowania podatków w gospodarce powinna być zasada po pierwsze nie szkodzić.jednak główną przesłanką wprowadzania w życie podatków jest ich cel fiskalny, w mniejszym stopniu cele pozafiskalne. Z prawnego punktu widzenia podatek należy przeciwstawić cenie podatek nie stanowi ceny za usługi świadczone przez państwo lub inny związek publicznoprawny. Dlatego podatnik jako dłużnik podatkowy nie może kwestionować długu podatkowego tylko dlatego, że środki publiczne zostały niewłaściwie wykorzystane lub też służą finansowaniu działalności, której podatnik nie popiera lub jest nawet przeciwny

4 Pojęcie podatki danin publicznych Definicja treściową podatku zawarta została w art. 6 Ordynacji Podatkowej (Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. Dz. U. z 2005 r. nr 8, poz. 60), w myśl której podatkiem jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ordynacji podatkowej. W literaturze przedmiotu wskazuje się, iż podatek definiuje się poprzez wyliczenie cech, jakie posiada ta danina, które to cechy odróżniają ją od wszystkich bądź tylko niektórych innych danin publicznych. Są to: 1. przymusowy charakter- wyraża się w tym, że związek publicznoprawny (np. państwo), uprawniony do pobierania podatków, może stosować środki przymusu w celu wyegzekwowania od osoby zobowiązanej do zapłaty podatku, zatem przymusowy charakter wynika z władczych uprawnień państwa 2. bezzwrotność wyraża się w tym, że beneficjent świadczenia podatkowego nie ma obowiązku, a nawet prawnych możliwości zwrotu środków pieniężnych uzyskanych z podatków, z wyjątkiem podatku pobranego nienależnie lub w nadmiernej wysokości 3. nieodpłatność w zamian za uiszczenie podatku podatnik nie otrzymuje świadczenia wzajemnego, poza jedynie odpłatnością ogólną 4. jednostronnośćustalania odnosi się do faktu, że wysokość obciążenia podatkowego określana jest przez państwo i nie jest przedmiotem negocjacji pomiędzy podatnikiem a państwem. Podatnicy mają wpływ na wysokość podatków, lecz nie w indywidualnych wypadkach, ale poprzez kształtowanie przy wykorzystaniu mechanizmu demokracji parlamentarnej systemu podatkowego 5. ogólny charakterpodatku, oznacza, że podatki ustalane są dla określonych kategorii podmiotów, a nie indywidualnie. O ogólnym charakterze podatków przesądza wprowadzenie ich w życie aktami normatywnymi mającymi z reguły charakter ogólny 6. pieniężna forma Nieodpłatność odróżnia podatek od innych danin publicznych jakimi są opłaty, składki

5 Obowiązek podatkowy i zobowiązanie podatkowe Obowiązkiem podatkowymjest wynikająca z ustaw podatkowych nieskonkretyzowana powinność przymusowego świadczenia pieniężnego w związku z zaistnieniem zdarzenia określonego w tych ustawach. Ustawowa definicja obowiązku podatkowego nie ma większego znaczenia praktycznego ponieważ zasadnicza rolę odgrywają tu ustawy normujące poszczególne podatki. Obowiązek podatkowy wynika z elementów składowych podatkowoprawnego stanu faktycznego ujętego w ustawach zaliczanych do szczegółowego prawa podatkowego. Podmiot podlegający obowiązkowi podatkowemu powinien dokonać: zgłoszenia działalności podlegającej opodatkowaniu, ewidencjonować ją, informować o zmianach, składać deklaracje podatkowe o wysokości osiągniętych dochodów, przychodów, obrotów, czy też uzyskanych przysporzeniach majątkowych, a także niejednokrotnie sam obliczać podatek i odprowadzać go na rzecz związku publicznoprawnego (Skarb Państwa, organy jednostek samorządu terytorialnego), poddawać się kontroli. Wymienione obowiązki mają charakter proceduralny, zaś głównym ich celem jest ustalenie zobowiązaniowego stosunku prawnego oraz jego realizacja. Zobowiązaniem podatkowymjest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego

6 System otwarty i zamknięty źródeł prawa podatkowego W zamkniętym systemieźródeł prawa w sposób wyczerpujący określone jest, co stanowi źródło, tj.: Konstytucja Ustawa Umowa międzynarodowa Rozporządzenie Akty prawa miejscowego Określona jest także hierarchia aktów prawnych od najwyższej ustawy zasadniczej po akty prawne uchwalane w gminach. Otwarty systemprawa, to system do którego mogą dochodzić nowe rozwiązania. Nie ma tutaj możliwości wyznaczenia w sposób ostateczny, co stanowi źródło prawa, tj.: Zwyczaje handlowe, wyroki sądowe, precedensy.

7 Pojęcie system podatkowy System podatkowy System podatkowy to ogół przepisów prawnych i instytucji finansowych w zakresie ustalania i poboru podatków. Obejmuje on nie tylko przepisy prawne dotyczące instytucji podatków, ale także całą strukturę podmiotów, które podatki pobierają, płacą je oraz te, które wyznaczają ich indywidualną wysokość, w tym także warunki ich płatności. Czynniki kształtujące system podatkowy: czynniki ekonomiczne dobór odpowiednich źródeł opodatkowania właściwe i precyzyjne określenie podmiotu gospodarczego, który ma być objęty ustalanie właściwej wysokości nakładanych podatków czynniki zewnętrzne (globalne) występująca koniunktura gospodarcza na świecie rola danego państwa w gospodarce światowej czynniki wewnętrzne warunki społeczno-gospodarcze (poziom dobrobytu, zamożności społeczeństwa, postawa społeczna) stopień rozwoju gospodarczego (państwo wysoko rozwinięte, rozwijające się) typ ustroju politycznego: państwo unitarne, federalne rola i zakres władzy państwowej: podział terytorialny kraju (władze centralne, władze lokalne)

8 Polski system podatkowy Podatki różnią się od siebie podmiotem opodatkowania (czyli kto jest opodatkowany), przedmiotem (czyli co podlega opodatkowaniu) oraz sposobem poboru podatku (czyli trybem i warunkami płatności). Aktualnie w Polsce wyróżniamy kilkanaście rodzajów podatków. Większość spośród nich to podatki bezpośrednie, takie jak: 1. podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT: Personal Income Tax), 2. podatek dochodowy od osób prawnych (CIT: Corporate Income Tax), 3. podatek od spadków i darowizn, 4. podatek od czynności cywilnoprawnych, 5. podatek rolny, 6. podatek leśny, 7. podatek od nieruchomości, 8. podatek od środków transportowych, 9. podatek tonażowy, 10. podatek od wydobycia niektórych kopalin, 11.zryczałtowany podatek od wartości sprzedanej produkcji (tzw. podatek od produkcji okrętowej). 12. a pozostałe to podatki pośrednie, takie jak: 13.podatek od towarów i usług (VAT: Value AddedTax), 14. podatek akcyzowy, 15. podatek od gier

9 Dziękuję