Lekcja 31., 32. Temat: Funkcjonowanie systemu podatkowego w Polsce Temat w podręczniku: Podatki

Transkrypt

1 Lekcja 31., 32. Temat: Funkcjonowanie systemu podatkowego w Polsce Temat w podręczniku: Podatki Podatek jest to obowiązkowe bezzwrotne świadczenie o charakterze powszechnym, pobierane przez państwo lub inny organ władzy publicznej (np. gminę). Zdolność do czynności prawnych jest to zdolność do samodzielnego nabywania praw i zaciągania zobowiązań. Zdolność prawna jest to zdolność do bycia podmiotem praw i obowiązków z zakresu prawa cywilnego Osobowość prawna jest to zdolność prawna oraz zdolność do czynności prawnych umożliwiająca zawieranie umów, podejmowanie zobowiązań, występowanie przed sądem jako strona, a także wykonywanie innych działań związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Osoba prawna jest to trwale zespolenie ludzi i środków materialnych w celu realizacji określonych zadań, wyodrębnione w postaci jednostek organizacyjnej wyposażonej przez prawo w osobowość prawną. Osoba prawna uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do właściwego rejestru. Podatnik jest to osoba fizyczna każdy człowiek mający zdolność prawną, osoba prawna jednostka organizacyjna mająca osobowość prawną, jednostka organizacyjna niemająca osobowości prawnej, ale posiadająca zdolność prawną i prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Obowiązek podatkowy jest to powinność zapłacenia podatku, w związku z zaistniałym zdarzeniem (np. uzyskanym dochodem). Przedmiot opodatkowania jest to sytuacja lub zdarzenie, których wystąpienie rodzi obowiązek podatkowy. Stawka podatkowa jest to ustalona wielkość (kwotowa lub procentowa), według której od podstawy opodatkowania oblicza się wysokość podatków. Podstawa opodatkowania jest to wartość, od której nalicza się podatek według stawki podatkowej. Klasyfikacja podatków: 1. Ze względu na przedmiot opodatkowania: podatki przychodowe (od całości wpływów z prowadzonej działalności); podatki dochodowe (od nadwyżki przychodów nad kosztami ich uzyskania); podatki majątkowe (od posiadanego majątku); podatki konsumpcyjne (od wydatków, od obrotu, np. podatek VAT i akcyza). 2. Ze względu na sposób pobierania: podatki bezpośrednie (płacone bezpośrednio w urzędzie skarbowym lub urzędzie gminy); podatki pośrednie (nakładane na wydatki, więc płacone tylko przy nabywaniu dobra lub usługi). 3. Ze względu na budżet, do którego podatek jest kierowany: podatki państwowe (zasilają budżet państwa); podatki samorządowe (inaczej podatki lokalne, czyli zasilające budżety województw, powiatów, gmin). 1

2 Rodzaje podatków Podatki bezpośrednie Podatki dochodowe Podatki majątkowe Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT) Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT) Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC) Podatek od nieruchomości Podatek od środków transportu Podatek od spadków i darowizny Podatek leśny Podatek rolny Podatek od posiadania psów Podatki pośrednie Podatek od towarów i usług (VAT) Podatek akcyzowy Podatek od gier losowych Najważniejszym celem pobierania podatków jest zapewnienie źródeł finansowania wydatków publicznych. Dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą przewidziano cztery sposoby opodatkowania. Formy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych opodatkowanie na zasadach ogólnych uproszczone formy opodatkowania wg skali progresywnej (18% lub 32%) wg stawki liniowej (19%) zryczałtowany podatek dochodowy karta podatkowa Podatek PIT wg stawki liniowej Zakłada opodatkowanie w wysokości 19%, niezależnie od wysokości dochodów. Wybór tej formy opodatkowania pozbawia możliwości korzystania z większości ulg i odliczeń. Przy obliczaniu podatku uwzględnia się tzw. kwotę wolną od podatku. Nie można rozliczać się wspólnie ze współmałżonkiem. Podatek PIT wg skali progresywnej Podatek dochodowy obliczany jest od ustalonego dochodu według skali podatkowej przy zastosowaniu stawek podatku w wysokości 18% i 32%. Przy obliczaniu podatku uwzględnia się tzw. kwotę wolną od podatku. Stawki podatku dochodowego (2014 r.) Podstawa obliczenia podatku, zł ponad do Podatek wynosi % minus kwota zmniejszająca podatek (556,02 zł) ,02 zł + 32% nadwyżki ponad zł 2

3 Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych Podstawę opodatkowania stanowi przychód bez pomniejszania go o koszty uzyskania. Tę formę mogą wybrać podatnicy rozpoczynający prowadzenie działalności, a jeżeli prowadzili już działalność w poprzednim roku, to uzyskane z niej przychody nie mogły przekraczać równowartości 150 tys. euro. Ponieważ opodatkowane są przychody, zatem jeżeli firma w ostatnim roku poniosła stratę i tak zobowiązana jest zapłacić podatek. Aby wybrać tę formę należy jednak spełnić dodatkowe przesłanki prawne i nie jest dostępna dla wszystkich rodzajów działalności gospodarczej. Stawki ryczałtu zależą od rodzaju prowadzonej działalności i wynoszą: 3% - m.in. usługi w zakresie handlu i gastronomii, 5,5% - m.in. działalność wytwórcza, budowlana, 8,5% - m.in. działalność gastronomiczna ze sprzedażą napojów alkoholowych powyżej 1,5%, 17% - m.in. wynajem samochodów osobowych, usługi parkingowe, 20% - m.in. przychody osiągane w zakresie wolnych zawodów. 8,5% ryczałtem można również opodatkować przychody z tytułu najmu i dzierżawy(np. mieszkania). Karta podatkowa Karta podatkowa jest ryczałtem kwotowym. Jest to najprostsza forma opodatkowania. Przedsiębiorca nie ma obowiązku prowadzenia księgowości na cele podatkowe. Forma ta wymaga spełnienia dodatkowych wymagań. Ponadto jest dostępna tylko dla niektórych rodzajów działalności gospodarczej. Mogą ją wybrać osoby fizyczne prowadzący działalność gospodarczą na niewielką skalę, np. drobni rzemieślnicy. Można tu wskazać np. usługi krawieckie, taksówkarskie, sprzedaż lodów, działalność gastronomiczną bez sprzedaży napojów o zawartości alkoholu powyżej 1,5%. Wysokość podatku ustala urząd gminy. Przedsiębiorca co miesiąc odprowadza składkę w takiej samej wysokości, niezależnej od wysokości przychodu. Wysokość podatku zleży od: rodzaju działalności, liczby mieszkańców miejscowości, w której prowadzona jest działalność, liczby zatrudnionych pracowników. Podatek CIT Płacą go przedsiębiorstwa, będące osobami prawnymi (spółki akcyjne, spółki z o. o.). Dochody osób prawnych są opodatkowane 19% podatkiem liniowym. Podatek VAT Obliczany jest od wartości netto towarów lub usług. Stawki podatku VAT w Polsce w 2014 r. wynoszą: 23% - podstawowa stawka podatkowa; dotyczy większości towarów i usług; 8% - stawka ulgowa stosowana przy opodatkowaniu niektórych towarów (np. artykułów dziecięcych i niektóre wyroby spożywcze, wyrobi sztuki ludowej, rękodzieła, rzemiosła artystycznego) i usług (usługi gastronomiczne, usługi hotelarskie); 5% - stawka ulgowa stosowana przy opodatkowaniu produktów rolnictwa; 0% - stawka stosowana przy opodatkowaniu niektórych usług (np. transportu międzynarodowego), przy wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów (między krajami UE) oraz przy eksporcie towarów i usług poza terytorium UE. 3

4 Podatek akcyzowy Stawki podatku są zróżnicowane, ustalane kwotowo lub procentowo. Nakładany jest na niektóre artykuły spożywcze (np. alkohol, papierosy), energię elektryczną, paliwa (silnikowe i opałowe), a także inne towary, dawniej uważane za luksusowe (np. samochody). Ćwiczenie 1. Zdefiniuj pojęcia: podatek, podatnik, obowiązek podatkowy, przedmiot opodatkowania, stawka podatkowa, podstawa opodatkowania. 2. Sklasyfikuj podatki ze względu na przedmiot opodatkowania. 3. Sklasyfikuj podatki ze względu na sposób pobierania. 4. Sklasyfikuj podatki ze względu na budżet, do którego podatek jest kierowany. 5. Podaj po dwa przykłady podatków bezpośrednich dochodowych, bezpośrednich majątkowych i pośrednich. 6. Narysuj schemat klasyfikacji form opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą. 7. Rozwiń skrót: PIT. 8. Omów podatek PIT wg stawki liniowej. 9. Omów podatek PIT wg skali progresywnej. 10. Wyjaśnij, na czym polega podatek liniowy (w odróżnieniu od podatku progresywnego lub degresywnego). 11. Wymień stawki podatkowe podatku zryczałtowanego od przychodów ewidencjonowanych. 12. Omów ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. 13. Wymień czynniki, od których zależy wysokość miesięcznych składek płaconych według karty podatkowej. 14. Omów kartę podatkową. 15. Rozwiń skrót: CIT. 16. Omów podatek CIT. 17. Omów podatek VAT. 18. Omów podatek akcyzowy. Zadania testowe 1. Podatki są to A. obowiązkowe, bezzwrotne świadczenia pieniężne płacone przez osoby fizyczne. B. obowiązkowe, zwrotne świadczenia pieniężne pobierane przez samorządy lokalne. C. obowiązkowe, bezzwrotne świadczenia pieniężne pobierane przez państwo lub inne uprawnione do tego instytucje publiczne. D. obowiązkowe, bezzwrotne świadczenia pieniężne płacone przez jednostki organizacyjne. 2. Najważniejszym celem pobierania podatków jest A. obniżenie inflacji. B. zmniejszenie dochodów obywateli. C. zmniejszenie bezrobocia. D. zapewnienie źródeł finansowania wydatków publicznych. 3. PIT, wg skali 18% lub 32%, jest przykładem podatku A. progresywnego. B. liniowego. C. degresywnego. D. obrotowego. 4

5 4. Podatki dochodowe, podatki od obrotu i konsumpcji, podatki majątkowe są to rodzaje podatków wyróżnione ze względu na A. przedmiot opodatkowania. B. podmiot opodatkowania. C. organ, do którego budżetu wpływają podatki. D. możliwość przeniesienia ciężaru płacenia podatku na inny podmiot opodatkowania. 5. CIT w Polsce jest przykładem podatku A. progresywnego. B. liniowego. C. degresywnego. D. obrotowego. 6. Podstawą naliczania podatku CIT jest A. dochód uzyskany przez osobę fizyczną. B. dochód (czyli przychód pomniejszony o koszty jego uzyskania). C. wartość netto towarów i usług. D. przychód, bez pomniejszania go o koszty uzyskania. 7. Podstawa opodatkowania jest to A. wartość, do której dolicza się podatek według obowiązującej stawki podatkowej. B. ustalona wielkość kwotowa, według której od stawki podatkowej oblicza się wysokość podatków. C. wartość, od której nalicza się podatek według obowiązującej stawki podatkowej. D. ustalona wielkość procentowa, według której od stawki podatkowej oblicza się wysokość podatków. 8. VAT jest podatkiem A. dochodowym. B. obrotowym. C. majątkowym. D. bezpośrednim. 9. Opodatkowanie liniowe osób fizycznych odbywa się według stawki A. 18% B. 19%. C. 21%. D. 32%. 10. Najprostszą formą opodatkowania działalności gospodarczej prowadzonej na niewielką skalę przez osoby fizyczne, np. drobnych rzemieślników jest A. karta podatkowa. B. PIT. C. CIT. D. ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. 5