Alicja Janowska Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Krótkoterminowe planowanie finansowe na przykładzie przedsiębiorstw z branży budowlano- montażowej (PKD 22) Working paper Kwiecień 2013
1. Wstęp Planowanie finansowe jest niezbędnym instrumentem w podejmowaniu decyzji każdego przedsiębiorstwa. Ze względu na czas możemy podzielić je na długoterminowe i krótkoterminowe. W głównej mierze planowanie krótkoterminowe dotyczy bieżącej sytuacji przedsiębiorstwa opartej na szczegółowych danych tygodniowych, miesięcznych czy kwartalnych. W niniejszej pracy zastosujemy pewne metody w celu dokonania krótkoterminowego planowania finansów przedsiębiorstwa z branży budowlano- montażowej. 2. Teoretyczny opis zastosowanej metodyki W celu zaprezentowania planu krótkoterminowego dla przedsiębiorstwa X z branży budowalno-montażowej zastosowano różne strategie zarządzania środkami pieniężnymi tj: model Berenka, Baumola oraz Millera-Orra. Dla oceny przyszłego zapotrzebowania na środki pieniężne użyty został preliminarz środków pieniężnych. 3. Przykład praktyczny z zastosowaniem danych rzeczywistych przedsiębiorstwa zawartych w Monitorze Polskim B Korzystając z rzeczywistych danych zamieszczonych w bazie danych Monitor Polski B przeprowadzono dla wybranego przedsiębiorstwa z branży budowlano-montażowej krótkoterminowe planowanie finansów. 3.1 Zarządzanie środkami pieniężnymi Z uwagi na dużą sezonowość branży budowlano-montażowej należy przyjąć poniższe założenia: 1. styczeń-kwiecień wypływy przewyższają wpływy (okres stagnacji w branży) 2. maj-wrzesień wpływy przewyższają wypływy ( okres wysokiej aktywności w branży) 3. październik-grudzień wpływy zbliżone poziomem wypływom W związku z takim podziałem miesięcznych wpływów i wydatków prezentowanego przedsiębiorstwa należy rozważy skorzystanie z trzech różnych modeli dla trzech różnych okresów działalności przedsiębiorstwa.
W przypadku okresu 1 zostanie zastosowany model Baumola jest to klasyczny model zarządzania środkami pieniężnymi stosowany w sytuacji gdy wypływy przewyższają wpływy, kryterium to w zostało spełnione w przypadku prezentowanego przedsiębiorstwa. 1 Tabela 1 Założenia dla modelu DANE ( w tyś zł.) Zapotrzebowanie na środki pieniężne 30 377 Nadwyżka środków pieniężnych 15 548 Początkowy stan środków 749 Koszt kapitału/koszt alternatywny 21% Koszt jednego transferu środków pieniężnych 2 zł Dolna granica L 735 Efektywna stopa opodatkowania 19% Miesięczna wariancja 4520 Źródło: Opracowanie własne na podstawie http://michalskig.ue.wroc.pl/mspmzsp.pdf Model Baumola Wielkość jednego transferu środków pieniężnych wynosi 2635,02tyś zł. co oznacza ze w ciągu miesiąca wystąpi on 11,53 razy, a w całym okresie możliwym do stosowania modelu Baumola ok. 46 razy. 2 Model Berenka Model ten zastosujemy do sytuacji 2 w której wpływy i wypływy przedsiębiorstwa są możliwe do przewidzenia podobnie jak w modelu Baumola, ale wpływy przewyższają wypływy. Optymalna wielkość transferu środków pieniężnych to 1885,16 tyś zł, w miesięcy transfer ten wystąpi 16,11 razy a w całym okresie gdzie można wykorzystać ten model 80/81 razy. 3 1 http://michalskig.ue.wroc.pl/mspmzsp.pdf 2 Opracowanie własne na podstawie http://michalskig.ue.wroc.pl/mspmzsp.pdf 3 Opracowanie własne na podstawie http://michalskig.ue.wroc.pl/mspmzsp.pdf
Model Millera-Orra W trzecim okresie nie możliwe jest określenie poziomu wpływów i wypływów dlatego też modelem który można zastosować w tej sytuacji jest model Millera-Orra. Górna granica Poniżej znajduje się przykładowe zastosowanie modelu Millera-Orra Załóżmy, że poziom środków pieniężnych na dzień 21 października to 1940,34 tyś zł. Tabela 2 Wpływy i wypływy w przedsiębiorstwie z branży budowlano-montażowej w okresie od października do grudnia Dzień Wpływy Wypływy Efekt netto Poziom środków pieniężnych netto Działania 22.10 3215 1487 1728 3678 Utworzenie lokaty na kwotę 1728 23.10 3547 4596-1049 2629 24.10 2036 1258 778 3407 Utworzenie lokaty na kwotę 1457 25.10 2147 4215-2068 1339 Zlikwidowanie lokaty na kwotę 611 26.10 1234 1542-308 1031 Zlikwidowanie lokaty na kwotę 919 27.10 2478 1478 1000 2031 28.10 1578 2415-837 1194 Zlikwidowanie lokaty na kwotę 756 29.10 4589 2148 2441 3635 30.10 2232 3654-1422 2213 31.10 2589 2147 442 2655 Źródło: 1 Opracowanie własne na podstawie http://michalskig.ue.wroc.pl/mspmzsp.pdf 3.2 Preliminarz środków pieniężnych Budżet gotówki przedsiębiorstwa jest szczególnie istotny z punktu widzenia krótkoterminowego planowania finansowego przedsiębiorstwa. Zestawienie przychodów ze sprzedaży oraz terminowości dokonywanych spłat należności pozwala na kontrolowanie
płynności finansowej przedsiębiorstwa. W zależności od stopnia szczegółowości budżetu (roczny, kwartalny, tygodniowy, dzienny) kontrola ta jest ściślejsza. 4 Tabela 3 Prognozowany budżet gotówki przedsiębiorstwa z branży budowlano- montażowej Okres Styczeń Luty Marzec Kwiecień Maj Czerwiec Lipiec Sierpień Wrzesień I. Wpływy i wydatki (tyś. zł.) Sprzedaż brutto 25230 24256 25240 29420 32320 42247 47100 50200 49410 w ciągu 30 dni od sprzedaży od 31 do 60 dni od sprzedaży od 61 do 90 dni od sprzedaży Należności otrzymane ogółem Zakupy Płatności za zakupione materiały 2523 2425,6 2524 2942 3232 4224,7 4710 5020 12615 12128 12620 14710 16160 21123,5 23550 10092 9702,4 10096 11768 12928 16898,8 0 2523 15040,6 24744 25264,4 28038 32152,7 38761,5 45468,8 6000 5100 6090 10546 12000 15000 20400 19450 21572 6000 5100 6090 10546 12000 15000 20400 19450 II. PRZYROST ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH W DANYM MIESIĄCU (w tys. zł.) Należności otrzymane 15040,6 24744 25264,4 28038 32152,7 38761,5 45468,8 15040,6 24744 Płatności za zakupione materiały Wydatki ogółem Przyrost (ubytek) środków pieniężnych 5100 6090 10546 12000 15000 20400 19450 5100 6090 6000 6000 6000 6000 6000 6000 6000 6000 6000 11100 12090 16546 18000 21000 26400 25450 11100 12090 III. ZAPOTRZEBOWANIE NA FINANSOWANIE ZEWNĘTRZNE (w tys. zł.) Środki pieniężne na początku miesiąca -2577 1363,6 14017,6 22736 32774 43926,7 56288,2 4 Michalski Grzegorz (2010), Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, str. 231
Środki pieniężne na koniec 1363,6 14017,6 22736 32774 43926,7 56288,2 76307 miesiąca Docelowy poziom środków 25000 25000 25000 25000 25000 25000 25000 pieniężnych Poziom nadwyżki (niedoboru) środków -23636,4-10982,4-2264 7774 18926,7 31288,2 51307 pieniężnych Źródło: 2 G. Michalski, Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, PWN, Warszawa 2005 Z powyższego prognozowanego budżetu przedsiębiorstwa z branży budowlano-montażowej wynika, iż przedsiębiorstwo to w początkowych miesiącach roku potrzebuje finansowania ze źródeł zewnętrznych, co jest w głównej mierze związane z występowaniem sezonowości dla tej branży. W dalszych miesiącach roku nie jest to już niezbędne gdyż przychody ze sprzedaży jak i spłaty należności pokrywają zapotrzebowanie przedsiębiorstwa na środki pieniężne. 4. Podsumowanie Krótkoterminowe planowanie finansowej jest niezbędnym narzędziem kontrolowania płynności finansowej przedsiębiorstwa na poziomie bieżącej działalności. Dzięki wielu modelom i metodą można określić budżet gotówki przedsiębiorstwa a także przewidzieć wpływy i wypływy jakie mają miejsce w przedsiębiorstwie. Posiadanie takiej wiedzy z punktu widzenia kadry zarządzającej daje możliwość efektywnego zarządzania dostępnymi środkami pieniężnymi i szybkiego reagowania na jej brak co skutkuje zapotrzebowaniem przedsiębiorstwa na finansowanie zewnętrzne. Bibliografia 1. Michalski Grzegorz, Strategie finansowe przedsiębiorstw (Entrepreneurial financial strattegies), oddk, Gdańsk 2009. 2. Michalski Grzegorz, Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozdań finansowych (Financial Analysis in the Firm. A Value-Based Liquidity Framework), oddk, Gdańsk 2008. 3. Michalski, Grzegorz Marek, Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, (Introduction to Entrepreneurial Financial Management), Available at SSRN: http://ssrn.com/abstract=1934041 or http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.1934041 4. Michalski Grzegorz, Modele zarządzania środkami pieniężnymi, http://michalskig.ue.wroc.pl/mspmzsp.pdf, 5. Michalski Grzegorz, Ocena finansowa kontrahenta na podstawi sprawozdań finansowych, wyd. oddk, Gdańska 2008.
6. Michalski Grzegorz, Płynność finansowa w małych i średnich przedsiębiorstwach, wyd. PWN, Warszawa 2013. 7. Michalski Grzegorz, Strategie finansowe przedsiębiorstw, wyd. oddk, Gdańsk 2009. 8. Michalski Grzegorz, Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, wyd. C.H. Beck, Warszawa 2010. 9. Stuart A. McCrary, Podstawy finansów przedsiębiorstw, wyd. Oficyna Wolters Kluwer Polska, Warszawa 2011. 10. Duda-Piechaczek E., Analiza i planowanie finansowe, Helion, Gliwice 2007 11. Michalski Grzegorz (2012), Financial liquidity management in relation to risk sensitivity: Polish enterprises case, Quantitative Methods in Economics, Vydavatelstvo EKONOM, Bratislava, 141-160. 12. Michalski Grzegorz (2010), Wprowadzenie do zarządzania finansami przedsiębiorstw, C.H Beck, 2010